Lũmya Kĩla Mbivilia Ĩmanyĩasya Ĩũlũ wa Kĩkwʼũ

1-2. (a) Satani ethĩĩtwe ainyaĩĩkya ũvũngũ ata? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

SATANI nĩ “ĩthe wa ũvũngũ,” na ethĩĩtwe aikenga andũ kuma mwambĩĩonĩ. (Yoa. 8:44) Ũvũngũ ũmwe wĩthĩĩtwe ainyaĩĩkya nĩ momanyĩsyo ma ũvũngũ ĩũlũ wa kĩkwʼũ na ũndũ kwĩthĩawa mũndũ akwʼa. Syĩthĩo na mĩĩkĩĩo mingĩ andũ methĩawa nayo yumanĩte na momanyĩsyo asu. Nũndũ wa ũu, ve Aklĩsto amwe malasimĩkaa ‘kũkitĩa mũĩkĩĩo’ woo yĩla makwʼĩĩwa nĩ andũ moo ma mũsyĩ kana atũi.—Yuta 3.

² Ũndũ ta ũsu ũkaũkwata, nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya ũũngame wĩ mũlũmu na ũitetea kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa kĩkwʼũ? (Aev. 6:11) Nao Mũklĩsto ũngĩ akathingʼĩĩwʼa elikye syĩthĩonĩ itamwendeeasya Ngai, ũtonya kwĩka ata ũkamũkiakisya na ũimũtwʼĩĩka? Ĩsomo yĩĩ nĩyĩũneenea ũtao ũla Yeova ũtũnengete. Ekai twambe kũneenea kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa kĩkwʼũ.

ŨWʼO ĨŨLŨ WA AKWʼŨ

3. Ũvũngũ wa mbee waeteie andũ thĩna wĩva?

³ Ngai ndoombĩte andũ makusae. Ĩndĩ nĩ kana Atamu na Eva mekale tene na tene, nĩmaaĩle kũmwĩwʼa Yeova na maiatĩĩa mwĩao ũte vinya ũla wamekĩĩe. Ameie atĩĩ: “Wa mũtĩ wa kũmanyĩthya ũseo na ũthũku, ndũkaye: nĩkwĩthĩwa mũthenya ũla ũkaya wawʼo ndũkatĩa ũkwʼa.” (Mwa. 2:16, 17) Ĩndĩ Satani nĩwaanangie maũndũ. Atũmĩie nzoka kwĩa Eva atĩĩ: “Mũikakwʼa nongĩ.” Aĩ na mwa Eva aĩkĩĩa ndeto isu na aya yĩla ĩtunda! Ĩtina o nake mũũme nĩwaĩe. (Mwa. 3:4, 6) Kĩu nĩkyo kyatumie naĩ na kĩkwʼũ ilika mũndũnĩ.—Alo. 5:12.

4-5. Satani aendeeie kũnyaĩĩkya ũvũngũ wake ata?

⁴ Atamu na Eva nĩmakwie, o tondũ Ngai waĩtye. Ĩndĩ Satani ndaaeka kũnyaĩĩkya ũvũngũ ĩũlũ wa kĩkwʼũ. Ĩtina wa ĩvinda nĩwambĩĩisye momanyĩsyo angĩ ma ũvũngũ. Ũvũngũ ũmwe ũmanyĩasya nĩ kana yĩla mũndũ wakwʼa, mwĩĩ ũũ twene nĩwʼo wĩthĩawa wakwʼa, ĩndĩ ve kĩndũ kĩngĩ kĩthĩawa nthĩnĩ wake kyumaa, na kĩkothaa kwĩwa kĩendaa kwĩkala kũla maveva ma akwʼũ mekalaa. O na kau ũvũngũ ũsu ũmanyĩawʼa kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo, ũmũnthĩ nũnyaĩĩkĩte ũkavikĩa andũ aingĩ.—1 Tim. 4:1.

⁵ Nĩkĩ andũ aingĩ metĩkĩlaa ũvũngũ ũsu? Satani nĩwĩsĩ ũndũ twĩwʼaa kĩkwʼũ kyawetwa, na kĩu nĩkyo ũtũmĩaa nĩ kana atwasye. Vai mũndũ wendaa kũkwʼa nũndũ twoombiwe twĩ na wendi wa kwĩkala tene na tene. Na kĩkwʼũ tũkĩtalaa ta mũmaitha.—1 Ako. 15:26.

6-7. (a) We Satani nũvotete kũsiĩĩa andũ maikamanye ũwʼo ĩũlũ wa kĩkwʼũ? Elesya. (b) Ũwʼo ũla Mbivilia ĩmanyĩasya ũtũtetheeasya ata tũikakĩe akwʼũ?

⁶ Satani nũtatĩte mũno kũkenga andũ. Ĩndĩ ndesa kũmasiĩĩa maikamanye ũwʼo ĩũlũ wa kĩkwʼũ. Ũmũnthĩ ala mesĩ na matavasya andũ kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa akwʼũ na wĩkwatyo ũla wĩ vo, nĩ aingĩ o na kwĩ ĩvindanĩ yĩngĩ o na yĩva. (Mũta. 9:5, 10; Meko 24:15) Ũwʼo ũsu nũtũkiakiasya na ũkatũtetheesya twĩthĩwe tũte na wia kana nzika ĩũlũ wa kĩla kĩthĩawa mũndũ akwʼa. Kwa ngelekanyʼo, tũikĩaa akwʼũ kana tũkakĩa tũyona ta ve ũndũ mũthũku ũtonya kũkwata endwa maitũ ala makwie. Nĩtwĩsĩ kana makwʼa vai vandũ maendaa kwĩkala na mayĩsa kũũmĩsya mũndũ. No tũmaelekanyʼe na mũndũ ũkomete too mwingĩ. (Yoa. 11:11-14) O na ĩngĩ, nĩtwĩsĩ kana mũndũ amina kũkwʼa ndamanyaa ĩvinda yĩivĩta. Kwoou ala makathayũũkwʼa, o na ala makwie myaka maana maingĩ mĩvĩtu, maamũka maikamanya kana ve ĩvinda yĩasa yĩvĩtĩte. Makoona o ta ĩvenyʼa na ĩsalukya.

⁷ We no ũlee kana kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa akwʼũ kĩ ũtheinĩ, kĩi vinya kũeleeka, na nĩkyosanĩte na kĩlĩko? Nao kwasyoka ũvindĩĩsye ũndũ ũvũngũ wa Satani ũtumaa andũ molanĩlwʼa. Ũvũngũ ũsu nĩwaasya andũ, na kũthũkya ũvoo, wĩthĩawa ũyanangĩa Mũmbi waitũ ĩsyĩtwa. Nĩ kana tũelewe ũndũ ũvũngũ wa Satani wanangĩte maũndũ, twĩenda kũneenea makũlyo aa: Wʼo ũvũngũ wa Satani wanangĩĩte Yeova ĩsyĩtwa ata? Nĩ kwa nzĩa yĩva ũvũngũ ũsu ũtumĩte andũ masũanĩa kana vai vata wa kũĩkĩĩa nthembo ya wovosyo ya Klĩsto? Na nĩ kwa nzĩa yĩva ũvũngũ ũsu wongeleele andũ kĩmeto na mathĩna?

ŨVŨNGŨ WA SATANI NĨWANANGĨTE MAŨNDŨ VYŨ

8. O tondũ vonanĩtwʼe ĩandĩkonĩ ya Yelemia 19:5, ũvũngũ ũla Satani ũnyaĩĩkasya ĩũlũ wa akwʼũ wanangĩĩte Yeova ĩsyĩtwa ata?

⁸ Ũvũngũ ũla Satani ũnyaĩĩkasya ĩũlũ wa akwʼũ nũmwanangĩaa Yeova ĩsyĩtwa. Ũmanyĩsyo ũmwe nĩ kana akwʼũ nĩmathĩnĩawʼa mwakinĩ. Momanyĩsyo ta asu nĩmamwanangĩaa Ngai ĩsyĩtwa vyũ! Nĩkĩ? Nũndũ Ngai nĩ wendo, ĩndĩ ala mamanyĩasya ũvũngũ ũsu methĩawa mayonanyʼa athũkĩte o ta Ndevili. (1 Yoa. 4:8) We wĩwʼaa ata wavindĩĩsya ũndũ ũsu? Nao wĩona Yeova ta wĩwʼaa ata? Nĩtwĩsĩ kana nũmenete kwona angĩ mainyamawʼa.—Soma Yelemia 19:5.

9. Ũvũngũ wa Satani ũtumaa ata andũ masũanĩa kana vai vata wa kũĩkĩĩa nthembo ya wovosyo ya Klĩsto, ĩla ĩeleetwʼe ĩandĩkonĩ ya Yoana 3:16 na 15:13?

⁹ Ũvũngũ ũla Satani ũnyaĩĩkasya ĩũlũ wa akwʼũ ũtumaa andũ masũanĩa kana vai vata wa kũĩkĩĩa nthembo ya wovosyo ya Klĩsto. (Mt. 20:28) Ũvũngũ ũngĩ wa Satani nĩ kana mũndũ akwʼa thayũ wake ndũkusaa. Keka ũu nĩ wʼo, kĩla mũndũ ethĩwa ayĩkala tene na tene. Na ethĩwa vailye ũu, Klĩsto ndaĩ na vata wa kumya thayũ wake kwondũ witũ nĩ kana tũkwate thayũ wa tene na tene. Ĩndĩ lilikana kana vai kĩndũ kĩngĩ kyonanasya nesa vyũ ũndũ Ngai na Yesũ mendete andũ ta nthembo ya Klĩsto. (Soma Yoana 3:16; 15:13.) We wĩona Yeova na Mwana wake ta mewʼaa ata meewʼa momanyĩsyo asu matumaa mũthĩnzĩo ũsu wa vata woneka ta kĩndũ kĩte vala kĩĩ?

10. Ũvũngũ wa Satani wongeleelaa andũ kĩmeto na mathĩna ata?

¹⁰ Ũvũngũ wa Satani wongeleelaa andũ kĩmeto na mathĩna. Kwa ngelekanyʼo, yĩla asyai makwʼĩĩwa nĩ mwana nĩmatonya kwĩwa nĩ Ngai ũmwosie, na nũtonya kwĩthĩwa aendie kũtwʼĩka mũlaĩka ĩtunĩ. Kwʼo ku nĩ kũmakiakisya kana nĩ kũmongela thĩna ĩũlũ wa ũngĩ? Nawʼo ũmanyĩsyo wa ũvũngũ ĩũlũ wa ĩia ya mwaki nĩwanengie andũ kĩtumi kya kũthĩnyʼa angĩ. Nũndũ wa ũu, ala ĩvinda ĩvĩtu maleanaa na momanyĩsyo ma makanisa mooveeawa ituĩnĩ na maivĩvwʼa. Ĩvuku yĩmwe yĩeleetye ĩũlũ wa koti ũmwe watwʼĩĩaa andũ kũawa (Spanish Inquisition), nĩyĩwetete nĩkĩ amwe matonya kwĩthĩwa maumasya sila ũsu. Yaĩtye no kwĩthĩwa meekaa ũu nũndũ maĩkĩĩaa kana menenga mũndũ mwanya wa “kwĩsamĩa ũndũ ĩia ya mwaki yĩsamasya,” nongi kana nĩwĩlila atanakwʼa nĩ kenda ndakathi ĩianĩ yĩu. Isionĩ imwe andũ monaa ne ũseo kũthaitha aa-ũmae moo ala makwie, kũmanenga ndaĩa, kana o na kũmetya ũathimo. Angĩ namo nĩmekaa maũndũ ma kũusya aa-ũmae moo nĩ kana maikese kũmaetee mũisyo. Ĩndĩ kĩla kĩmakasya nĩ kana mĩĩkĩĩo ta ĩsu yumanĩte na ũvũngũ wa Satani ndĩnengae andũ ũkiakisyo wa wʼo. Vandũ va ũu ĩtumaa andũ mambĩĩa kwĩmakĩa kana o na makakwatwa nĩ wia.

NĨ KWA NZĨA YĨVA TŨTONYA KŨLŨMYA ŨWʼO WA MBIVILIA?

11. Anyanya kana andũ ma mũsyĩ matonya ata kũtũthingʼĩĩsya mate na ũthũku tũatĩĩe syĩthĩo itosanĩte na Ndeto ya Ngai?

¹¹ Nũndũ nĩtwendete Yeova na Ndeto yake, nĩtũmwĩwʼaa o na yĩla anyanya kana andũ ma mũsyĩ mambĩĩa kũtũthingʼĩĩsya mate na ũthũku tũatĩĩe syĩthĩo ikonetye akwʼũ na itosanĩte na Maandĩko. O na no matwĩkĩĩthye nthoni mayasya tũinendete ũla ũkwie, kana tũinamũnengete ndaĩa. Na eka ũu, no mambĩĩe kwasya kana mwĩkalĩle witũ nũũtuma ũla ũkwie aetee andũ mũisyo. Vekala ũu, tũtonya kwĩka ata tũlũmyʼe ũwʼo wa Mbivilia? Eka twone ũndũ myolooto ĩno ya Mbivilia ĩtonya kũũtethya.

12. Nĩ syĩthĩo syĩva ikonetye akwʼũ itosanĩte na Maandĩko?

¹² Twʼa vyũ ‘kwĩvathana’ na mĩĩkĩĩo na syĩthĩo ila itosanĩte na Maandĩko. (2 Ako. 6:17) Andũ aingĩ nthĩ ĩmwe yĩ kĩsionĩ kya Caribbean maĩkĩĩaa kana mũndũ e ĩveva yĩendeeaa kwĩkala akwʼa, na ĩveva yĩu no yĩeme kũthi vandũ nĩ kana yĩthĩnasye ala manamũkuaa naĩ. Ũvoo ũmwe waĩtye kana “ĩveva” yĩu nĩyĩtonya “kũlua nduuthĩ na kũete mathĩna mathũku mũno kĩsionĩ.” Na ve isio imwe sya Africa mũndũ ũkilasya akwʼa ioo syonthe ila syĩ kwake ikavwʼĩkwa kana ikavĩndũwa isisye ũkũtanĩ. Mekaa ũu nĩkĩ? Amwe maasya kana mũndũ akwʼa ndaĩle kwĩyona kĩoonĩ! Ĩndĩ ithyĩ athũkũmi ma Yeova, tũyĩsa o na vanini kũĩkĩĩa kana kũkwata mbau syĩthĩo na imanyĩo ta isu, nũndũ ũsu nĩ ũvũngũ wa Satani!—1 Ako. 10:21, 22.

13. O tondũ vonanĩtwʼe ĩandĩkonĩ ya Yakovo 1:5, waĩle kwĩka ata ethĩwa ve kĩthĩo wĩ na nzika nakyo?

¹³ Ethĩwa ve kĩthĩo kana kĩmanyĩo wĩ na nzika nakyo, mũvoye Yeova na ũimũkũlya aũnenge ũĩ wake. (Soma Yakovo 1:5.) Ĩtina wa kwĩka ũu, no wĩke ũkunĩkĩli mavukunĩ maitũ ĩũlũ wa ũndũ ũsu. Na woona ve kĩtumi, no ũkũlye atumĩa ma kĩkundi kyaku ũtao. O na kau mayĩsa kũũtwʼĩĩa kĩla ũkwĩka, no makwonyʼe myolooto ya Mbivilia ĩtonya kũũtethya, o ta ĩla yĩ ĩsomonĩ yĩĩ. Woosa matambya asu, ũkeethĩawa ũimanyĩsya ‘kĩlĩko kyaku’ nĩ kana kĩthĩwe kĩtonya “kũvathũkanyʼa ũseo na ũthũku.”—Aevl. 5:14.

14. Nĩ kyaũ twaĩle kwĩka ethĩwa tũikwenda kũlulutĩkya ala angĩ?

¹⁴ “Ĩkai maũndũ onthe kwondũ wa kũmũtaĩa Ngai. Mũikethĩwe kĩndũ kya kũlulutĩkya.” (1 Ako. 10:31, 32) Yĩla tũũtwʼa nĩtũkũatĩĩa kĩthĩo kĩna kana tũiatĩĩa, nĩtwaĩle kũsũanĩa wasya wa ngoo wa ala angĩ, na mũno mũno Aklĩsto ala angĩ. Tũyenda mũndũ alulutĩke nũndũ witũ! (Mko. 9:42) O na ĩngĩ, tũyenda kũthatya ala mate Ngũsĩ vate kĩtumi. Wendo ũkatũsukumaa tũmaneenyʼe na ndaĩa, twĩsĩ kana kĩu nĩkĩtumaa Yeova ataĩwa. Kwoou tũyĩsa kũkĩlya ngananĩo kana tũkambĩĩa kumanyʼa angĩ nũndũ wa syĩthĩo syoo. Tũikolwe kana wendo no ũtume o na maũndũ mekwoneka me vinya mekĩka. Wendo ũkatumaa tũnenga andũ ndaĩa na tũimakua nesa, na kĩu no kĩtume amwe matũvĩngaa mololosya ngoo.

15-16. (a) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa ũĩ kũelesya ala angĩ kĩla ũĩkĩĩaa? Nengane ngelekanyʼo. (b) Ndeto sya Vaulo ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Alomi 1:16 itũkonetye ata?

¹⁵ Eka kĩla mũndũ kĩsionĩ kyenyu amanye kana we wĩ Ngũsĩ ya Yeova. (Isa. 43:10) Ethĩwa nĩwatavisye andũ ma mũsyĩ na anyanyau kwĩ tene kana ũthaithaa Yeova Ngai, ũkeethĩaa nĩ laisi kũmanya ũndũ ũkwĩka yĩla makũthatĩa. Mwana-a-asa ũmwe wĩtawa Francisco, ũla wĩkalaa Mozambique, aandĩkie atĩĩ: “Yĩla tweemanyĩisye ũwʼo nĩ na kĩveti kyakwa, Carolina, nĩtwatavisye andũ ma mũsyĩ kana tũikathaithaa akwʼũ ĩngĩ. Ĩndĩ ũtwi witũ watatiwe yĩla mwĩĩtu-a-inyia wa Carolina wakwie. Kwosana na kĩthĩo kya kũũ kwitũ, mũndũ akwʼa mwĩĩ wake nũthambawʼa na vakekwa maũndũ angĩ ma syĩthĩo. Na ĩndĩ mũndũ ũla me ũko wa vakuvĩ vyũ ethĩawa aĩlĩte kũkoma matukũ atatũ vala kĩwʼũ kĩu kĩnetiwe. Syĩthĩo isu syĩkawa nĩ kana matanĩthye ĩveva ya mũndũ ũla mũkwʼũ. Kwoou yĩla mwĩĩtu-a-inyia wa Carolina wakwie, andũ ma mũsyĩ meesĩ nĩwe ũkakomaa vo.”

¹⁶ Francisco na kĩveti kyake meekie ata? Francisco aeleetye atĩĩ: “Nũndũ nĩtũmwendete Yeova na nĩtwendaa kwĩka maũndũ ala mamũtanĩthasya, nĩtwaleanile na kĩthĩo kĩu. Andũ ma mũsyĩ wa Carolina matũthatĩie mũno. Maisye kana tũikũnenga ndaĩa mũndũ ũla mũkwʼũ, na kana vai mũndũ wa mũsyĩ ũkakinya kwitũ kana kũtũtethya twakwatwa nĩ thĩna. Nũndũ twaĩ twamaeleisye maũndũ ala tũĩkĩĩaa, tũyaatinda tũimaelesya ũndũ ũsu nũndũ nĩmathatĩte. O na andũ amwe ma mũsyĩ nĩmatũteteaa, mayasya kana twaĩ twaeleisye ũtwi witũ ĩũlũ wa syĩthĩo ta isu. Ĩtina wa ĩvinda, andũ ma mũsyĩ wa Carolina nĩmauisye, na tweewʼana. Na ũndũ wa kwendeesya nĩ kana amwe nĩmokĩte mũsyĩ kwitũ mayenda tũmanenge mavuku maeleetye Mbivilia.” Tũikaaĩwʼĩe nthoni o na vanini ũtwi witũ wa kũũngama na ũkũmbaũ na kũtetea ũwʼo ũla Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa kĩkwʼũ.—Soma Alomi 1:16.

MAKIAKISYE NA ŨIMATWʼĨĨKA ALA MAKWʼĨĨWE

17. Tũtonya ata kwĩthĩwa twĩ mũnyanya wa wʼo yĩla Mũklĩsto wakwʼĩĩwa?

¹⁷ Yĩla Mũklĩsto wakwʼĩĩwa, nĩtwaĩle kũtata vyũ ũndũ tũtonya twĩthĩwe ‘mũnyanya na mwana-a-ĩthe wasyaiwe kwondũ wa kũthĩnũkasya.’ (Nth. 17:17) Tũtonya ata kwĩthĩwa twĩ “mũnyanya” wa wʼo yĩla mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa ũla ũkwʼĩĩwe ũkũthingʼĩĩwʼa elikye syĩthĩonĩ itosanĩte na Maandĩko? Ekai tũsũanĩe myolooto ĩlĩ ya Mbivilia ĩtonya kũtũtetheesya tũkamũkiakisya.

18. Nĩ kyaũ kyatumie Yesũ aĩa, na ngelekanyʼo yake yĩtũmanyĩsya kyaũ?

¹⁸ “Ĩai na ala mekũĩa.” (Alo. 12:15) Mavinda amwe nĩtũtonya kũthĩnĩka mũno nũndũ tũyĩsĩ ũndũ tũtonya kwĩa mũndũ wĩ na kyeva kingĩ. Ĩndĩ methoi no monanyʼe ũndũ tũkwĩwʼa o na tũtaĩtye ũndũ. Yĩla Lasalo, mũnyanyae wa Yesũ, wakwie, Meli, Matha, na andũ angĩ nĩmaĩie mũno nũndũ wa kũkwʼĩĩwa nĩ mwana-a-inyia woo na mũnyanyae woo. Ĩtina wa mĩthenya ĩna, Yesũ nĩwavikie na “aĩa” o tamo, o na kũtwʼĩka nĩweesĩ nũkũthayũũkya Lasalo. (Yoa. 11:17, 33-35) Methoi ma Yesũ moonanisye ũndũ Ĩthe wake weewʼaa. O na yĩla andũ ma mũsyĩ moonie aiĩa, nĩmamanyie kana nĩwamendete, na kĩu nĩkyakiakĩisye Meli na Matha mũno. O ta ũu, yĩla ana-a-asa moona ũndũ tũmendete na ũndũ tũmathĩnĩkĩaa, nĩmamanyaa kana mai oka, ĩndĩ mathyũlũlũkĩtwe nĩ anyanya mamendete na meyumĩtye kũmatwʼĩĩka.

19. Yĩla tũũkiakisya Mũklĩsto ũkwʼĩĩwe, ĩandĩko ya Mũtavanʼya 3:7 yĩtonya kũtũtetheesya ata?

¹⁹ Ve “ĩvinda ya kũvindya, na ĩvinda ya kũneena.” (Mũta. 3:7) Ũndũ ũngĩ tũtonya kwĩka tũkakiakisya Mũklĩsto ũkwʼĩĩwe nĩ kũmwĩthukĩĩsya nesa. Mũnenge mwanya aelesye kyonthe kĩla kĩ ngoonĩ, na ndũkewʼe woo o na ethĩwa eĩka ‘kũvulũka’ ndeto, kana eneena ndeto ite nzeo. (Yovu 6:2, 3) No ethĩwe aineena ũu no ũndũ wongeleelwe maũndũ maingĩ maito nĩ andũ make ma mũsyĩ ala mate Ngũsĩ. Kwoou voya vamwe nake. Mwĩsũve “ũla wĩwʼaa mboya” amũnenge vinya wa kũmĩĩsya na aiusya. (Sav. 65:2) Ethĩwa nĩvatonyeka, soma Mbivilia vamwe nake. Kana o mũsome kĩlungu kĩna mavukunĩ maitũ. Kwa ngelekanyʼo, no mũsome kĩlungu kĩtonya kũmwĩkĩa vinya kya ngewa ya mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa.

20. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?

²⁰ Nĩ ũndũ wa mwanya mũno kũmanya ũwʼo ĩũlũ wa akwʼũ na wĩkwatyo mũseo mũno ũla wĩ vo kwondũ wa ala me mbũanĩ sya ũlilikano! (Yoa. 5:28, 29) Kwondũ wa ũu, ekai ndeto sitũ na meko maitũ monanyʼe kana nĩtũlũmĩtye ũwʼo wa Mbivilia, na ekai tũtavasye angĩ ũwʼo ũsu kĩla ĩvinda mwanya waumĩla. Ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe, nĩtũũneenea nzĩa ĩngĩ Satani ũtũmĩaa kwasya andũ, nayo nĩ kũneenanyʼa na maveva. Nĩtũkwona nĩkĩ twaĩlĩte kwĩvathana na imanyĩo na maũndũ ma kwĩtanĩthya ala methĩwa makonanĩtye na ndaimoni.