No Vethĩwe Vata wa Kũmantha, Ũtanamba Kũtavanyʼa
1. Nĩkĩ isio sya ikundi ila syĩ kũndũ kũla kwĩ ithyomo mbingĩ iaawa kwosana na kĩthyomo?
1 Vendekosito mwaka wa 33 Ĩ.Y., ĩtina wa amanyĩwʼa ma Yesũ kusũwʼa veva mũtheu, ‘nĩmambĩlĩĩlye kũneena na ithyomo ingĩ,’ maineena na ala maĩ vo ma kuma isio sya kũasa sya nthĩ. (Meko 2:4) Nũndũ wa ũu, andũ ta 3,000 nĩmavatisiwe. Ũndũ wa kwendeesya nĩ kana veonekana aeni aingĩ maĩ matonya kwĩwʼana kĩthyomonĩ kĩna, mũno mũno Kĩevelania kana Kĩkiliki. O na ũu wĩ o vo, Yeova anyuvie matavwʼe ũvoo wa Ũsumbĩ ithyomonĩ syoo. Vate nzika, kĩtumi kĩmwe kya kwĩka ũu nĩ kana mũno mũno andũ metĩkĩlaa ũvoo mũseo mĩtũkĩ ĩla mawĩwʼa na kĩthyomo kyoo. Kwoou ũmũnthĩ, ikundi ila syĩ isionĩ ineenawa ithyomo mbingĩ iaĩawa kĩsio kya kũtavanyʼa kwosana na kĩla kĩthyomo. (Tengenezo, ĩth. 107, ĩvu. 2-3) Ikundi nini sya ithyomo ngeni iinengawe kĩsio ĩndĩ itavanasya kĩsionĩ kya kĩkundi kĩla kĩsyũngamĩe na kya ikundi ingĩ ila syĩ vakuvĩ iimantha ala maneenaa kĩthyomo kĩu.
2. (a) Wĩa wa kũmantha andũ nĩ mwaũ, na ũtonya kwĩkwa va? (b) Ikundi itonya kũtetheanĩsya ata kũtavanyʼa isionĩ ila syĩ na ithyomo mbingĩ? (c) Twaĩle kwĩka ata tweethĩa mũndũ wa kĩthyomo kĩngĩ ũkwendeewʼa?
2 Ethĩwa wĩkalaa vandũ andũ onthe maneenaa kĩthyomo kĩmwe, nũtonya kũtavanyʼa kuma nyũmba ĩmwe kũthi ĩla ĩngĩ. Ĩndĩ, ve kĩvathũkanyʼo ethĩwa wĩkalaa mũsyĩ mũnene wĩ na ithyomo mbingĩ. Ikundi sya ithyomo ingĩ no syĩthĩwe itavanasya kĩsionĩ kĩmwe. O na kau ikundi isu no imũnenge ũvoo ĩũlũ wa andũ ala maneenaa kĩthyomo kyenyu, kĩkundi kyenyu nĩkyo kĩ na kĩanda kya kũmantha andũ ala mwaĩle kũtavya. (Sisya ĩsandũkũ “Tethanyʼai.”) Kwoou nũtonya kũtethya wĩa wa kũmantha andũ kwa kũkũlya vala ũtonya kwĩthĩa andũ ma kĩthyomo kĩna. Wĩa ũũ wa kũmantha andũ ma kĩthyomo kĩna ũtonya kwĩkwa ata?
3. Nĩ kyaũ kĩamũaa vala kĩkundi kyaĩle kũmantha andũ, na ĩvinda yĩla kyaĩle kũtũmĩa wĩanĩ ũũ?
3 Kũvangĩĩa Wĩa wa Kũmantha Andũ: Ĩvinda yĩla yĩtũmĩawa kũmantha andũ kĩsionĩ kĩ na ithyomo mbingĩ yĩamũawa nĩ ũndũ kĩsio kĩilye. Kwa ngelekanyʼo, nĩ andũ meana manenaa kĩthyomo kĩu ndũanĩ yenyu? Ve atavanyʼa meana ata? Kĩkundi kĩsĩ mĩsyĩ yĩana ata ya andũ ma kĩthyomo kĩu? Ti lasima kĩkundi kĩmanthe andũ kĩla ũtũi o ũndũ ũmwe, ĩndĩ no kĩnyuve kũtũmĩa ĩvinda yingangĩ kũla kwĩ na andũ aingĩ kĩsionĩ kyoo, na isionĩ ingĩ ila ite vaasa mũno. Ĩndĩ, kwĩthĩwa na mũvango mũseo wa kũmantha andũ nĩ kwa vata nĩ kana andũ aingĩ manengwe mwanya wa kwĩkaĩla syĩtwa ya Yeova.— Alo. 10:13, 14.
4. (a) Wĩa wa kũmantha andũ ũtonya kũvangwa ata? (b) Nĩ nzĩa imwe syĩva sya kũmantha andũ ala maneenaa kĩthyomo kya kĩkundi kyenyu?
4 Nĩ kana mũikatindĩe kũmantha andũ o kĩsionĩ kĩmwe, nzama ya atumĩa na mũno mũno mũsyaĩĩsya wa ũthũkũmi aĩle kũvanga na kũũngamĩa wĩa ũũ. (1 Ako. 9:26) Nzama ya atumĩa ya kĩkundi kĩla kĩũngamĩe kĩkundi kĩnini kya kĩthyomo kĩeni no ĩnyuve mwana-a-asa waĩle na mũno mũno mũtumĩa kana mũthũkũmi wa kĩkundi kuma kĩkundi kĩu kĩnini kya kĩthyomo kĩeni akĩtongoesye. Ikundi mbingĩ syĩthĩawa na mũvango mũseo wa kwĩka ũkunĩkĩli iitũmĩa mavuku kana Indaneti nĩ kana imanye masyĩtwa ma andũ ma kĩthyomo kĩu. Na ĩndĩ wĩa wa kũmantha andũ ũyĩkwa kwa kũmakũnĩa simũ kana kũthi kũmamantha nĩ kana mamanye mĩsyĩ ĩla yaĩle kwĩthwa nthĩnĩ wa kĩsio kyoo. Ethĩwa nĩ vatonyeka, nzama ya atumĩa ya kĩkundi kĩla kĩũngamĩe kĩkundi kĩnini no ĩvange ikundi isu syelĩ itethye vamwe wĩa ũũ wa kũmantha andũ mavinda kwa mavinda.—Sisya ĩsandũkũ “Ũndũ Mũtonya Kũmantha Ala Maneenaa Kĩthyomo kya Kĩkundi Kyenyu.”
5. (a) Nĩ maũndũ maũ matonya kũtetheesya atavanyʼa maitethya wĩa ũũ wa kũmantha andũ? (b) Tũtonya kwasya ata ĩla tũũmantha andũ?
5 Twaĩle kwĩthĩwa na kĩeleelo kyaĩlu kĩla ĩvinda ithyĩ ene tũũtethya wĩa ũũ wa kũmantha andũ. Nũndũ wĩa ũũ nĩ kĩlungu kya ũthũkũmi witũ, twaĩle kwĩkĩa ngũa o ũndũ twĩkĩaa tũitavanyʼa. Andũ aingĩ nĩmonete kwĩyũmbanĩsya ũndũ meũthi kwasya na kũtũmĩa kĩthyomo kĩu ĩla meũmantha andũ nĩkũmatethasya kũendeea kwĩthĩwa me na ũthangaau na maimanya kĩthyomo kĩu nesa. No tũtale ĩvinda yĩla tũũtũmĩa tũimantha andũ, ĩndĩ ti ĩvinda yĩla tũũtũmĩa tũisola mevu na kũandĩka masyĩtwa ma mĩsyĩ ĩla yĩ kĩsionĩ. Ĩla tweethĩa mũndũ ũneenaa kĩthyomo kĩu, nĩtwaĩle kũtata kũmũtavya ũvoo mũseo na ĩtina wa vau tũitavya mũsyaĩĩsya wa ũthũkũmi kana mũndũ ũngĩ ũla ũnyuvĩtwe nĩwe kwa mĩtũkĩ nĩ kana ausũsye lekoti sya kĩsio. Twaĩle kwĩka ũu o na ethĩwa mũndũ ũsu ndanendeewʼa. O na kau wĩa ũũ wa kũmantha andũ nĩ wa vata, nĩtwaĩle kwĩananyʼa maũndũ na kũtavanyʼa kwa nzĩa ila ingĩ.—Sisya ĩsandũkũ “Ũndũ Ũtonya Kwasya Wĩ Wĩanĩ wa Kũmantha Andũ.”
6. Kũmantha andũ ala matewʼaa kwĩthĩawa na mathĩna ma mwanya meva?
6 Kũmantha Ala Matewʼaa: Kũmantha andũ ala matewʼaa kwĩ mathĩna ma mwanya na kwendaa kĩthito kingĩ na kũlea kũkwʼa ngoo. Mũndũ ũla ũteewʼaa ndatonya kũmanyĩka kwĩsĩla syĩtwa yake, ũndũ ũilyĩ kana ngũa syake. Ĩngĩ, nũndũ wa kwenda kũsũvĩa andũ moo, andũ ma mũsyĩ na anyanya nĩmatonya kwĩwʼa maiemwa nĩ kũweta kana me na andũ matewʼaa. Maũndũ aa maatĩĩe ma kũtũmĩa kũmantha andũ ala matewʼaa no matetheesye kũmantha andũ ma kĩthyomo kya kũneena.
7. (a) Nĩ maũndũ meva ũtonya kũkũlya mĩsyĩnĩ nĩ kana ũkwate andũ ala matewʼaa? (b) Ũtonya kũmina nzika sya mwene nyũmba ata?
7 Ikundi na ikundi nini sya kĩthyomo kya andũ ala matewʼaa nĩsyonete mosyao maseo ĩla iũmantha andũ nyũmbanĩ sya kwĩkalaa. No ũkũlye mũndũ kĩsionĩ ũla ũtonya kũũtavya ethĩwa nĩwonete mũtũi, mũndũ mathũkũmaa ĩmwe, kana mũndũ masomaa ĩmwe ũtũmĩaa kĩthyomo kya andũ ala matewʼaa. Noĩthwa onete kĩvwaũ lelũnĩ kĩkwonanyʼa vala vethĩawa syana ila itewʼaa. No ethĩwe na mũndũ wa mũsyĩ ũtewʼaa. Lilikana kana andũ nĩmatonya kwĩthĩwa na nzika ĩũlũ wa kĩeleelo kyaku kya kũmathokea. Ĩndĩ ũnyanya waku wa wʼo, na kũneena kwa ũkuvĩ na kwa nzĩa yĩkũeleeka na wĩ na ndaĩa, nitonya kũtetheesya mũno kũmina nzika sya mwene nyũmba. Angĩ nĩmakwatĩte mosyao maseo kwa kwonanyʼa Mbivilia kana DVD ingĩ sya andũ ala matewʼaa ĩla meũkũlya mwene nyũmba ethĩwa nĩwĩsĩ mũndũ ũtewʼaa. Na ĩndĩ maiweta kwa ũkuvĩ kana meenda kũtavya mũndũ ũsu ũtewʼaa ĩũlũ wa wĩkwatyo ũla wĩ nthĩnĩ wa Mbivilia. Ethĩwa mwene nyũmba nũkũemwa nĩ kũũnenga ũvoo, no ethĩwe atonya kwĩtĩkĩla namba syaku sya simũ kana ĩthangũ ya kũthokya andũ maũmbanonĩ anenge mũndũ wa mũsyĩ ũtewʼaa kana anenge mũnyanyae.
8. Kĩkundi kĩla kĩ vakuvĩ kĩtonya kũtetheesya kĩkundi kya kĩthyomo kya andũ ala matewʼaa ata?
8 Mũthenya ũmwe kana ĩlĩ kwa mwaka, kĩkundi kya kĩthyomo kya andũ ala matewʼaa no kĩthokye kĩkundi kĩ vakuvĩ kya kĩthyomo kĩngĩ kĩmatetheesye kũmantha andũ nthĩnĩ wa kĩsio kĩmwe kya mũsyĩ mũnene ũla wĩ kĩsionĩ kyoo. Kĩkundi kya kĩthyomo kya andũ ala matewʼaa nĩkĩtongoesye ũmbano wa kũthi ũtavanyʼa na kĩyĩelesya maũndũ mana ala matonya kwĩkwa na vayĩthĩwa wonanyʼo. Ikundi syonthe sya andũ ala maendete kũtavanyʼa no inengwe vatonyeka mũndũ ũmwe wa kuma kĩkundinĩ kya kĩthyomo kya andũ ala matewʼaa na iinengwa mevu yĩkwonanyʼa vandũ vana vala syaĩle kũmantha andũ.
9. Wĩa wa kũmantha andũ ũtonya kwĩkwa ata vala andũ ala matewʼaa makomanĩaa matindanyʼe na metanĩthye kana vala manengeawa ũtethyo?
9 Wĩa wa kũmantha andũ nũtonya kwĩkwa vala andũ ala matewʼaa mesĩkĩe mokomanĩaa nĩ kana o matinde vamwe na metanĩthye kana vala manengeawa ũtethyo. Atavanyʼa maĩle kwĩkĩa ngũa syaĩle kwondũ wa wĩa ũũ. No wĩthĩwe wĩ waĩlu mũnango kũneena na mũndũ ũmwe kana elĩ ala me vo na kũtũmĩa ũĩ vandũ va kũneena na kĩkundi kyonthe. Ethĩwa ũneeni wenyu wĩ na mosyao maseo, no mũnengane namba sya simũ.
10. Atavanyʼa matonya kũmantha andũ kũndũ kũla kwĩ viasala ata?
10 Nzĩa ĩngĩ nĩ kũsola mevu ikwonanyʼa kũndũ kũla kwĩ viasala na ĩndĩ mũimatembelea ĩvinda yĩla yaĩle. Mevu ĩmwe no yonanyʼe ivetũlo siana ũndũ mũna. Mevu ĩngĩ no yonanyʼe ndovi, mĩkaawa, kana viasala wa mũthemba ũngĩ. Ethĩwa kĩla mevu yĩ na viasala wa mũthemba ũmwe, atavanyʼa no matũmĩe o nzĩa ĩmwe ya ũtavanyʼa nĩ kana mamĩmanyĩe. Kwa ngelekanyʼo, nũndũ mĩkaawa mingĩ nĩyĩthĩawa na andũ ala matewʼaa, nĩtũtonya kũelesya ĩũlũ wa wĩa witũ kwa kalanĩ wa mũkaawa na kũmũnenga DVD na mathangũ ma kũthokya andũ maũmbanonĩ nĩ kana anenge andũ ala matewʼaa me mũkaawanĩ woo. Nthĩnĩ wa viasala imwe no tũkũlye ethĩwa ve athũkũmi kana athooi maneenaa kĩthyomo kya andũ ala matewʼaa. Ethĩwa ve sukulu ya andũ ala matewʼaa kĩsionĩ no tũmanenge DVD sitũ kwondũ wa nyũmba yoo ya kũsomea.
11. Nĩkĩ wĩa ũũ wa kũmantha andũ nĩ kĩlungu kya vata mũno ũtavanyʼanĩ?
11 Wĩa wa Vata: Kũmantha andũ ala manenaa kĩthyomo kyaku nĩkũtonya kwĩthĩwa ne wĩa mwingĩ na wĩ mĩnoo. O na ĩngĩ, nĩvatonya kwĩthĩwa vinya kũia lekoti sya kĩsio, nũndũ wa kũka kwa andũ aeni na kũthama kwa angĩ nthĩnĩ wa maũtũi amwe. O na vamwe na ũu, kũndũ kwingĩ yuyu, wĩa ũũ wa kũmantha andũ nĩ kĩlungu kya vata ũtavanyʼanĩ. Yeova, ũla ũtũnengete wĩa wa kũtavanyʼa, ti mwendeesya wa andũ. (Meko 10:34) We ‘endaa andũ onthe matangĩĩwe, na moke mamanye ũla wʼo.’ (1 Tim. 2:3, 4) Kwoou, ekai tũthũkũme twĩ ngwatanĩo na Yeova na ala angĩ nthĩnĩ wa wĩa ũũ wa kũmantha andũ ma ithyomo syonthe ala me na “ngoo nzeo na ya wʼo.”—Luka 8:15.
[Ũvoo ĩũlũ wa visa ĩthangũnĩ ya 5]
Tethanyʼai
Ethĩwa kĩkundi kana kĩkundi kĩnini nĩkĩkwenda kũtetheewʼa kũmantha andũ ma kĩthyomo kyoo ala matonya kũtavwʼa ũvoo, mũsyaĩĩsya wa ũthũkũmi nũtonya kũneena na atumĩa ma ikundi ingĩ ila syĩ vakuvĩ. No wĩthĩwe wĩ ũndũ mũseo kũneena na ikundi ila ite vaasa mũno kana ila syĩ na andũ aingĩ kĩsionĩ maneenaa kĩthyomo kĩu. Ikundi ila syakũlwʼa nitonya kũelesya atavanyʼa moo kana ethĩwa nĩmeethĩa mũndũ ũneenaa kĩthyomo kĩu, maĩlĩte kũandĩka namba syake sya simũ na mainenga mũsyaĩĩsya wa ũthũkũmi nĩ kana anenge kĩkundi kĩla kĩkwĩtya ũtethyo. Asyaĩĩsya ma ũthũkũmi ma ikundi isu no mavange nzĩa nzeo ya kũmantha andũ kĩsionĩ kĩla kĩ na andũ maneenaa ithyomo mbingĩ na maiathĩĩa andũ ala mekwendeewʼa mathi kĩkundinĩ kĩla kyaĩle.
Ethĩwa atavanyʼa nĩmakwata mũndũ wa kĩthyomo kĩngĩ ũkwendeewʼa mũno (kana mũndũ ũtewʼaa), maĩlĩte kusũsya mĩtũkĩ ĩthangũ ya Tafadhali Fuatia Upendezi (S-43) na mainenga mũandĩki wa kĩkundi. Kwĩka ũu kũkatetheesya mũndũ ũsu akwate ũtethyo wa kĩveva kwa mĩtũkĩ.—Sisya km-SW 5/11 ĩth. 3.
[Ũvoo ĩũlũ wa visa ĩthangũnĩ ya 6]
Ũndũ Mũtonya Kũmantha Ala Maneenaa Kĩthyomo kya Kĩkundi Kyenyu
• Kũlya andũ angĩ—ala memanyĩasya Mbivilia, andũ moo ma mũsyĩ, ala mũthũkũmaa ĩmwe, na andũ angĩ.
• Tũmĩa ĩvuku yĩla yonanĩtye namba sya simũ nĩ kana ũkwate masyĩtwa ala matũmĩkaa mũno ma kĩthyomo kĩu. Ĩvuku yĩla yĩvangaa masyĩtwa ma andũ kwosana na vala mekalaa no yĩkwatĩkane Indanetinĩ kana kambuninĩ ya simũ.
• Kũlya kwa ũĩ kũndũ kũla kũendaa andũ onthe ta nyũmba sya kũsomea, maovisi ma silikalĩ, na masukulu.
• Sisya imanyĩthya makasetinĩ ma kwenyu ĩũlũ wa maũndũ ala mekwĩkwa mavangĩtwe nĩ andũ ma kĩthyomo kĩeni.
• Enda ndukanĩ kana viasalanĩ ila mũno mũno itesaa syĩndũ sya andũ ma kĩthyomo kĩeni.
• Alanyʼa mesa ya kwilĩĩla mavuku mawĩanĩ, sukulunĩ sya kĩsomo kya ĩũlũ, kana kũla andũ ala maneenaa kĩthyomo kĩenĩ maendaa kwosea ngalĩ, ndeke, kana meli, wanengwa mwanya nĩ ala maũngamĩe.
• Thooa ĩvuku yĩla yoonanasya namba na kũla mawĩa mana maĩ kana vulongulamu ya kombiũta ya kũmantha Indanetinĩ kũla kwĩthĩawa andũ ma kĩthyomo kĩna ethĩwa mĩao ya nthĩ yenyu nĩyĩtĩkĩlĩthĩtye.
[Ũvoo ĩũlũ wa visa ĩthangũnĩ ya 7]
Ũndũ Ũtonya Kwasya wĩ Wĩanĩ wa Kũmantha Andũ
Waneena kwa nzĩa ya ũnyanya, na weyĩelesya nesa, no ũmine nzika andũnĩ. Nĩ ũseo kwamba kwonanyʼa mavuku kĩthyomonĩ kĩu.
Wakethanyʼa na mũndũ, no wasye: “Twĩmantha andũ ala maneenaa ______ nĩ kana tũmatavye wĩkwatyo ũla wĩ Mbivilianĩ. Nĩwĩsĩ mũndũ tũtonya kũneena nake?”
Ĩla ũmantha andũ ala matewʼaa, no wasye: “Ũvoo waku. Ve kĩndũ ngwenda ũkwonyʼa. [Ũitũmĩa kĩnanda kĩnini kya kũthaũkĩthya vitio, mwonyʼe mũsoa ũmwe ũisomwa kuma New World Translation—On DVD.] Kaa no kalungu ka Mbivilia nthĩnĩ wa Kĩthyomo kya Andũ ala Matewʼaa kya Amelika. O vamwe na Mbivilia, twĩ na vitio ingĩ iseũvĩtwʼe kwondũ wa kũtetheesya kĩveva, na vate ndĩvi, ala matewʼaa. Ve mũndũ wĩsĩ ũtewʼaa kana wĩthĩawa na thĩna wa kwĩwʼa, na ũtũmĩaa kĩthyomo kya andũ ala matewʼaa?” Ethĩwa mwene nyũmba ndeũlilikana mũndũ o na ũmwe, nĩ ũseo ũmũnenge ngelekanyʼo sya kũndũ ũtonya kwĩthĩwa oonie mũndũ ũtewʼaa ta wĩanĩ, sukulu, kana ũtũini.