Mũĩkĩĩo Waku Ũkeethĩwa Ũlũmĩte Ata?

1. Nĩ ĩkũlyo yĩva tũtonya kwĩkũlya?

MAVINDA amwe we nĩwĩwʼaa ũitelema wasũanĩa maũndũ ala makilyĩ kwĩkĩka? Maũndũ asu nĩ kwanangwa kwa ndĩni syonthe sya ũvũngũ, kũvithũkĩwa nĩ Ngoki wa Makoki, na kaũ wa Alimaketoni. Nĩwĩthĩwa wĩkũlasya, ‘Yo ĩvinda yĩu yavika, ngavota kũvonoka maũndũ asu ma kũtelemya nĩ mũĩkĩĩku?’ Ethĩwa waaĩkũlya ũu, kũneenea ndeto sya Yesũ ila syĩ ĩandĩkonĩ ya mũsingi no kũũtethye mũno. Yesũ eeie amanyĩwʼa make atĩĩ: “Ngoo syenyu iikathĩnĩke. Mũĩkĩĩei Ngai.” (Yoa. 14:1) Vate nzika, kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu kũkatuma tũũngama twĩ alũmu yĩla maũndũ asu makekĩka.

2. Tũtonya kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ ata, na twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

² Nĩ kana twĩũngama twĩ alũmu ĩvinda yũkĩte, nĩtwaĩle kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ kwa kũsũanĩa ũndũ twĩkaa twakwatwa nĩ mathĩna ũmũnthĩ. Kũsũanĩa kĩla twĩkaa yĩla twakwatwa nĩ mathĩna no kũtũtetheesye kũmanya vala twaĩle kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo witũ. Kĩla ĩvinda twasinda ĩtatwa ĩna, mũĩkĩĩo witũ nũlũlũmĩĩlaa. Na mũĩkĩĩo ũsu ũkatuma tũsinda matatwa ala me mbee witũ. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona maũndũ ana makwatie amanyĩwʼa ma Yesũ, ala moonanisye kana nĩmaaĩle kwongeleela mũĩkĩĩo woo. Ĩtina wa ũu, nĩtũkwona kĩla tũtonya kwĩka yĩla twakwatwa nĩ maũndũ ta ala mamakwatie, na ũndũ kĩu kĩtonya kũtũmbanyʼa kwondũ wa ĩvinda yĩla yũkĩte.

KŨĨKĨĨA KANA NGAI NDALEA KWĨANĨSYA MAVATA MAKU

3. Ndeto sya Yesũ ila syĩ Mathayo 6:30, 33 syĩtũtetheesya kũelewa ũndũ wĩva ĩũlũ wa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo?

³ Vai mwene mũsyĩ ũtendaa kũĩkĩĩthya kana mũka na syana me na lĩu wĩanĩtye, ngũa, na vandũ vaseo va kwĩkala. Ĩndĩ kwĩka ũu kũyĩthĩawa kwĩ laisi mavindanĩ aa momũ. Ana-a-asa na eĩtu-a-asa amwe nĩmaĩtye mawĩa moo, na o na ĩtina wa kwĩkĩa kĩthito kingĩ mamanthe ũngĩ, nĩmaemetwe nĩ kũũkwata. Namo angĩ nĩmaleete wĩa ũtaĩle kũthũkũmwa nĩ Mũklĩsto. Yĩla maũndũ mekala ũu, nĩtwaĩle kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu vyũ kana Yeova akaĩkĩĩthasya kana mĩsyĩ yitũ nĩyakwata kĩla yĩ na vata nakyo. Yesũ nĩwaeleisye amanyĩwʼa make ũndũ ũsu nesa ĩvinda ya ũla Ũtavanyʼa wa Kĩĩmanĩ. (Soma Mathayo 6:30, 33.) Twaĩkĩĩa vyũ kana Yeova ndakatũtia nongi, tũkeethĩawa tũtonya kũtũnga kĩlĩko kitũ kyonthe ũthũkũminĩ wake. Na yĩla tweeyonea nesa ũndũ Yeova wĩanĩasya mavata maitũ, nĩtũmũthengeeaa mũnango na mũĩkĩĩo witũ nũlũlũmĩĩlaa.

4-5. Nĩ kyaũ kyatetheeisye mwana-a-asa ũmwe na mũsyĩ wake kũmĩĩsya yĩla mathĩnĩkaa maisengʼa ũndũ mekwĩanĩsya mavata moo ma lasima?

⁴ Kwasũanĩa ĩũlũ wa mwana-a-asa ũmwe na mũsyĩ wake, ala mekalaa Venezuela. Nĩmeyoneete ũndũ Yeova wamatetheeisye kũmĩanĩsya na mawĩmakĩo yĩla mathĩnĩkaa maisengʼa ũndũ mekwĩanĩsya mavata moo ma lasima. Mbeenĩ Mwana-a-asa Miguel Castro na mũsyĩ wake maĩ na mũũnda woo maĩmaa, na nĩwʼo wamatetheeasya kwĩanĩsya mavata moo ma lasima. Ĩndĩ mũthenya ũmwe mbũlĩli syĩ na mavuti nĩsyamavithũkĩie, syamalũngya, na syoosa mũũnda woo. Miguel aĩtye: “Oyu twĩkwatasya kamũlũnda kanini ka kũvoya nĩ kana twĩanĩsye mavata maitũ ma lasima. Nambĩĩaa kĩla mũthenya kwa kũmũkũlya Yeova atũtetheesye kũkwata kĩla twĩ na vata nakyo kwondũ wa mũthenya ũsu.” Maũndũ mayĩthĩĩtwe me laisi kwoo, ĩndĩ nũndũ nĩmaĩkĩĩte ũtonyi wa Ĩthe witũ wĩ wendo wa kũmeanĩĩsya mavata moo ma kĩla mũthenya, maitĩĩaa maũmbano na ũtavanyʼa. Monaa kũmũthũkũma Yeova newʼo ũndũ ũla wa vata vyũ thayũnĩ woo, nake Yeova nũmeanĩasya mavata moo ma lasima.

⁵ Ĩvindanĩ yĩĩ me na mathĩna, Miguel na kĩveti kyake, Yurai, nĩmethĩĩtwe maisũanĩa mũno ũndũ Yeova wĩthĩĩtwe aimasũvĩa. Mavinda amwe, Yeova nũtũmĩaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa kũmanenga o kaĩndũ, kana kũmanthĩĩsya Miguel wĩa. Na mavinda angĩ, Yeova ameanĩasya mavata ma lasima atũmĩĩte mũvango wa kũnengane ũtethyo ũla ũvangĩthawʼa nĩ ovisi wa ũvonge. Yeova ndaamatia nongi. Kwĩyonea kĩu nĩkũtumĩte mũĩkĩĩo woo ũlũlũmĩĩla. Mwĩĩtu woo ũla mũkũũ wĩtawa Yoselin nũeleetye ũndũ wĩwʼaa asũanĩa ĩvinda yĩmwe Yeova wamatetheeisye. Aĩtye: “Nĩwʼaa nakiitwa ngoo mũno nalilikana ũndũ Yeova watũtetheeisye. Nonaa e mũnyanya ndonya kũmwĩkwatya mavinda onthe.” Ongelete kwasya, “Matatwa ala matũkwatĩte nĩmatũtetheetye kwĩyũmbanyʼa kwondũ wa matatwa momangũ ala me mbee.”

6. Ũtonya kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo waku ata yĩla wakwatwa nĩ mathĩna ma mbesa?

⁶ We nĩwĩthĩwa ũkwatĩtwe nĩ mathĩna ma mbesa? Ethĩwa nĩ wʼo, nĩtwĩsĩ wĩ na ĩvinda yũmũ mũno. Ĩndĩ o na vailye ũu, no ũtũmĩe ĩvinda yĩu yũmũ kwaka mũĩkĩĩo waku. Voya na ũisoma ndeto sya Yesũ ila syĩ nthĩnĩ wa Mathayo 6:25-34, na ũivindĩĩsya kĩla wasoma. O na ĩngĩ, no ũsũanĩe ngelekanyʼo sya ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma ũmũnthĩ, ila syonanĩtye ũndũ Yeova ũsũvĩaa ala meeyumya na ngoo yonthe ũthũkũminĩ wake. (1 Ako. 15:58) Kwĩka ũu no kũtume ũĩkĩĩa vyũ kana Ĩthe waku wa ĩtunĩ no aũtetheesye o ũndũ ũtetheeasya ala angĩ me na mathĩna ta maku. Nĩwĩsĩ vata ũla wĩ nawʼo na ũndũ ũtonya kũwĩanĩsya. Weeyonea ũndũ Yeova ũkũtetheeasya kĩla ĩvinda, mũĩkĩĩo waku ũkalũlũmĩĩlaa, na kĩu kĩkatuma ũmĩĩsya matatwa momangũ ĩvinda yũkĩte.—Ava. 3:17, 18.

KŨĨKĨĨA KANA NO ŨSINDE “KĨUUTANI KĨNENE”

7. Kwosana na ĩandĩko ya Mathayo 8:23-26, kĩla “kĩuutani kĩnene” kyatatie mũĩkĩĩo wa amanyĩwʼa ata?

⁷ Yĩla Yesũ na amanyĩwʼa make makwatiwe nĩ kĩuutani me ũkanganĩ, atũmĩie ũndũ ũsu kũmatetheesya kwona vala maaĩle kwongelanga mũĩkĩĩo woo. (Soma Mathayo 8:23-26.) Ĩvinda yĩu ĩsiwa yoo nĩyakimiwe nĩ kĩuutani kĩnene nginya kĩwʼũ kyausũa nthĩnĩ, ĩndĩ we Yesũ akomete akalĩkwa. Amanyĩwʼa asu mamũamũkisye matelemete mũno na mamũkũlya amatangĩĩe, ĩndĩ we amakũlilye o nesa atĩĩ: “Nĩkĩ mwĩ na wia wingĩvĩte ũu inywʼĩ mwĩ na mũĩkĩĩo mũnini?” Amanyĩwʼa asu maaĩlĩte kũelewa kana Yeova e na ũtonyi wa kũsũvĩa Yesũ na ala waĩ namo maikakwatwe nĩ mũisyo. We nĩwoona kĩla tũkwĩmanyĩsya ngewanĩ ĩsu? Mũĩkĩĩo mũlũmu no ũtũtetheesye kũsinda “kĩuutani kĩnene,” kĩthĩwe nĩ kya wʼo kana nĩ kya ngelekanyʼo.

8-9. Mũĩkĩĩo wa Anel watatiwe ata, na atethekie ata?

⁸ Kwasũanĩa ũndũ mũĩkĩĩo wa mwĩĩtu-a-asa ũte mũtwae wa Puerto Rico wĩtawa Anel walũlũmĩĩile nũndũ wa kũmĩĩsya ĩtatwa ĩito. Ĩtatwa yĩu yaĩ kĩuutani kĩnene kĩla kyakũnie kĩsio kyoo mwaka wa 2017. Kĩuutani kĩu kyeetawa Hurricane Maria na kyaanangie nyũmba yake vyũ. O na nĩkyatumie asya wĩa wake. Anel aĩtye, “Ĩvindanĩ yĩu nakwatiwe nĩ maũndũ momĩte ũu neewʼaa nĩmakĩĩte, ĩndĩ nĩneemanyĩisye kũmwĩkwatasya Yeova kwa kũmũvoya na kũlea kwĩtĩkĩlya mawĩmakĩo manemeee nginya wĩthĩe vai ũndũ nĩka.”

⁹ Anel aĩtye kana kĩndũ kĩngĩ kyamũtetheeisye kũmĩĩsya nĩ kwĩthĩwa e mwĩwi. Aĩtye: “Kũatĩĩa myolooto ĩla tũnengawe nĩ ũseũvyo nĩkwandetheeisye kwĩkala nĩuĩtye. O na ĩngĩ, nĩneeyoneie kwʼoko kwa Yeova nũndũ nĩwatũmĩie ana-a-asa na eĩtu-a-asa kũmbĩkĩa vinya na kũnenga syĩndũ ila naĩ na vata nasyo.” Ongelete kwasya, “Yeova nĩwanengie syĩndũ mbingĩ o na kwĩ ila naĩ ndonya kũmwĩtya, na kĩu nĩkyalũlũmĩĩilye mũĩkĩĩo wakwa mũno.”

10. Ũtonya kwĩka ata wakomana na “kĩuutani kĩnene” thayũnĩ waku?

¹⁰ We nĩwĩthĩwa ũkomanĩte na “kĩuutani kĩnene” thayũnĩ waku? No wĩthĩwe ũithĩna nũndũ wa mũisyo mũna ũnakwatie kĩsio kyenyu, ta kĩuutani kĩnene. Kana ũkethĩwa ũkwatĩtwe nĩ kĩuutani kya ngelekanyʼo, ta ũwau ũkũthĩnasya mũno na ũtumaa wĩkala ũtũlĩkĩte ngoo na ũtesĩ wĩĩka ata. Nĩ wʼo kana mavinda amwe no wĩthĩwe na mawĩmakĩo, ĩndĩ ndũketĩkĩlye mawĩmakĩo asu matume ũeka kũmwĩkwatya Yeova. Mũthengeee kwa kũmũvoya na kĩthingʼĩĩsyo. Lũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo waku kwa kũvindĩĩsya ũndũ waũtetheeisye ĩvinda ĩvĩtu. (Sav. 77:11, 12) No wĩkale ũte na nzika kana vai mũthenya o na ũmwe Yeova ũkaũtia.

11. Nĩkĩ twaĩle kũtwʼa vyũ kwĩwʼa ala matongoetye?

¹¹ Nĩ kyaũ kĩngĩ kĩtonya kũũtetheesya kũmĩĩsya matatwa? O tondũ Anel waweta, kwĩthĩwa wĩ mwĩwi no kũũtetheesye mũno. Ĩmanyĩsye kũĩkĩĩaa ala Yeova na Yesũ maĩkĩĩaa. Mavinda amwe, ala manyuvĩtwe matũtongoesye nĩmatonya kumya myolooto tũkwĩwʼa ĩitũsaanĩsya. Ĩndĩ Yeova aathimaa ala ewi. Ngewa ila syĩ Ndetonĩ yake na maũndũ ala athũkũmi make aĩkĩĩku meyoneete monanasya nesa kana kwĩwʼa nĩkũtangĩĩaa mathayũ. (Kuma 14:1-4; 2 Mav. 20:17) Vindĩĩsya mũno ngelekanyʼo isu. Kwĩka ũu no kũlũlũmĩĩlye ũtwi waku wa kũlũmanyʼa vyũ na mĩvango ĩla ĩkwĩkwa ũseũvyonĩ wa Yeova ĩvindanĩ yĩĩ vamwe na ĩla ĩkekwa ĩvinda yũkĩte. (Aevl. 13:17) Kĩu kĩkatuma wĩthĩwa ũte na kĩtumi o na kĩmwe kya kũkĩa kĩla kĩuutani kĩnene kĩ mbee.—Nth. 3:25.

KŨĨKĨĨA KANA NO ŨMĨANĨSYE NA ŨSILI ŨTE WA KATĨ

12. Ĩandĩko ya Luka 18:1-8 yĩkĩĩthĩtye ata kana kũmĩĩsya maũndũ matosanĩte na ũsili wa katĩ kwonanasya twĩ na mũĩkĩĩo?

¹² Yesũ nĩweesĩ kana mũĩkĩĩo wa amanyĩwʼa make ũkatatĩka mũno meekwa maũndũ matosanĩte na ũsili wa katĩ. Nĩ kana amatetheesye kũmĩĩsya, nĩwamanengie ĩla ngelekanyʼo ĩwetetwe ĩvukunĩ ya Luka. Ngelekanyʼonĩ ĩsu Yesũ awetie ĩũlũ wa kĩveti ndiwa, kĩla kyatindĩaa kũĩĩa mũsili ũtaĩ mũlũngalu akĩtetheesye kũkwata sila wa katĩ. Kyaĩ na mũĩkĩĩo vyũ kana kĩthingʼĩĩsyo kyakyo nĩkĩũtethya. Mũthya, mũsili ũsu nĩweethukĩĩisye ũkayo wakyo. Nĩ kyaũ tũkwĩmanyĩsya? Mavinda onthe Yeova asilaa katĩ. Nĩkyo kĩtumi Yesũ waisye: “Kwa wʼo, we Ngai nũemwa nĩ kũĩkĩĩthya kana anyuve make ala mamwĩkaĩlaa ũtukũ na mũthenya nĩmakwata ũsili wa katĩ?” (Soma Luka 18:1-8.) Na ĩndĩ ongela kũkũlya: “Yĩla Mwana wa mũndũ ũkavika, kwa wʼo akeethĩa mũĩkĩĩo ũsu ĩũlũ wa nthĩ?” Yĩla tweekwa maũndũ matosanĩte na ũsili wa katĩ, wũmĩĩsyo witũ no wonanyʼe kana twĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu ta wa kĩveti kĩu ndiwa. Mũĩkĩĩo ũilye ũu no ũtume twĩkala tũte na nzika o na vanini kana o mĩtũkĩ Yeova ndelea kwosa ĩtambya atũtetheesye. O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kũĩkĩĩa kana mboya yĩ ũtonyi mwingĩ. Mavinda amwe mboya sitũ nitonya kũsũngĩwa kwa nzĩa tũteĩtaĩĩe.

13. Mboya yatetheeisye andũ ma mũsyĩ ũmwe ata ĩvinda makomanie na ũndũ ũtosanĩte na ũsili wa katĩ?

¹³ Kwasũanĩa kĩla kyakwatie mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Vero, ũla ũtwaĩtwe nĩ mũndũ ũte Ngũsĩ. Vero na mũsyĩ wake mekalaa nthĩ ya Democratic Republic of the Congo, na mũthenya ũmwe ndũa yoo nĩyavithũkĩiwe nĩ kakundi ka asikalĩ. Nũndũ wa ũu, we, mũũme, na mwĩĩtu woo wĩ na myaka 15 nĩmatwie kũkĩĩa kũngĩ. Me nzĩanĩ nĩmakitanisye na kĩsiĩĩi kyeekĩĩtwe lelũnĩ nĩ asikalĩ. Asikalĩ ala maĩ vo nĩmamaũngamisye na mamea nĩmeũmoaa. Yĩla Vero wambĩĩe kũĩa, mwĩĩtu wake nĩwatatie kũmũkiakisya kwa kũvoya na wasya na kũweta ĩsyĩtwa ya Yeova ĩngĩ na ĩngĩ mboyanĩ. Amina kũvoya, ũla waũngamĩe asikalĩ asu amũkũlilye, “Kelĩtu, wamanyĩiwʼe nũũ kũvoya?” Nake amũsũngĩa, “Nĩ Mami, na amanyĩisye atũmĩĩte ĩla mboya yĩ nthĩnĩ wa Mathayo 6:9-13.” Nĩvo mũnene ũsu waisye, “Kelĩtu, endeea na savalĩ wĩ na asyai maku, na Yeova Ngai wenyu namũsũvĩe!”

14. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtata mũĩkĩĩo witũ, na nĩ kyaũ kĩkatũtetheeasya kũmĩĩsya?

¹⁴ Ngewa ta isu itũmanyĩasya kana tũyaĩle kwĩsa kũvũthĩĩsya maũndũ ala mboya ĩtonya kwĩanĩsya. Ĩndĩ nata mboya syaku ikaema kũsũngĩwa na mĩtũkĩ kana kwa nzĩa ya mwanya? O ta kĩla kĩveti ndiwa kyawetiwe nĩ Yesũ, endeea kũvoya ũte na nzika kana Ngai witũ ndakaũtia, na kana ĩvinda yĩla yaĩle yavika, akaũsũngĩa. Endeea kũmwĩkaĩla aũnenge veva wake mũtheu. (Avi. 4:13) Na ũyĩkalaa ũlilikene kana Yeova akilyĩ ũkũathima mũno nginya wĩthĩe o na ndũkesa kũlilikana ĩngĩ mathĩna ala maaũkwata. Weetĩkĩlya Yeova aũtetheesye kũmĩĩsya matatwa, mũĩkĩĩo waku nũũlũlũmĩĩla na ũkeethĩwa ũtonya kũmĩĩsya matatwa ala me mbee.—1 Vet. 1:6, 7.

KŨĨKĨĨA KANA NO ŨSINDE MAWETU

15. Kwosana na ĩandĩko ya Mathayo 17:19, 20, amanyĩwʼa ma Yesũ makomanie na ũndũ wĩva mwetu?

¹⁵ Yesũ nĩwamanyĩisye amanyĩwʼa make kana mũĩkĩĩo ũkamatetheeasya kũsinda mawetu. (Soma Mathayo 17:19, 20.) Kwa ngelekanyʼo, ĩvinda yĩmwe nĩmaemiwe nĩ kumya ndaimoni yalikĩte kamwana kamwe, o na kau nĩmavotete kwĩka ũu mavinda angĩ. Thĩna waĩ va? Yesũ ameie kana maĩ na vata wa kwongeleela mũĩkĩĩo woo. Amatavisye kana meethĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu nesa, o na no masinde maũndũ mekwoneka me manene ta kĩĩma! O naitũ ũmũnthĩ no tũkomane na mawetu tũkwona tũtesa kũmasinda.

16. Mũĩkĩĩo ũtetheetye Geydi ata kũmĩanĩsya na kyeva kya kũkwʼĩĩwa nĩ mũũme?

¹⁶ Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Geydi, ũla wĩkalaa Guatemala. Mũũme, Edi, nĩwooaiwe nĩ ingʼendilĩ menũkĩte mũsyĩ maumĩte maũmbanonĩ. Mũĩkĩĩo wa Geydi ũmũtetheetye ata kũmĩanĩsya na kyeva kingĩ? Aĩtye: “Mboya nĩndetheeasya kũmwaũĩa Yeova mũio wakwa, na kĩu nĩkĩnengae mũuo. Nĩnĩyoneaa ũndũ Yeova ũnzũvĩaa atũmĩĩte andũ ma mũsyĩ wakwa vamwe na anyanyawa kĩkundinĩ. Kwĩthĩwa na maũndũ maingĩ ma kwĩka ũthũkũminĩ wa Yeova nĩkũolangaa kyeva kyakwa, na nĩkũndetheeasya kũsonga na mbee ndekwĩmakĩa mũno ĩũlũ wa maũndũ ma ũnĩ. Ũndũ ũsu wangwatie ũtumĩte nĩmanya kana o na ngakwatwa nĩ ĩtatwa yũmĩte ata ĩvinda yũkĩte, no nĩyĩkĩlye vinya nĩtetheewʼe nĩ Yeova, Yesũ, na ũseũvyo wa Ngai.”

17. Tũtonya kwĩka ata yĩla twakomana na thĩna ũilye kĩĩma?

¹⁷ Nĩwĩthwa wĩ na kyeva nũndũ wa kũkwʼĩĩwa nĩ mũndũ wendete? Osa ĩvinda ũlũlũmĩĩlye mũĩkĩĩo waku nthĩnĩ wa wĩkwatyo wa ũthayũũkyo kwa kũsoma ngewa syĩ Mbivilianĩ sya amwe mathayũũkiwʼe. Nĩwĩthwa wĩ na kyeva nũndũ kwona mũndũ wa mũsyĩ aitengwa? Ĩmanyĩsye Mbivilia nĩ kana wĩyĩĩkĩĩthye kana mavinda onthe nzĩa ya Ngai ya kumya ũkanyʼo nĩyo nzeo vyũ. O na ethĩwa ũkomanĩte na thĩna ũilye ata, tũmĩa mwanya ũsu kwaka mũĩkĩĩo waku. Mũtulũĩle Yeova ngoo yaku yonthe. Na mwa, ndũkatate kwĩvathana na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maku. (Nth. 18:1) Ĩka maũndũ ala meũkũtetheesya ũendeee kũmĩĩsya, o na ethĩwa wĩmeka ũĩĩte. (Sav. 126:5, 6) Ndũkaeke kũendaa maũmbanonĩ, kũtavanasya, na kũsomaa Mbivilia. Na endeea kũsũanĩa maũndũ maseo ala Yeova ũkwathĩte. O ũndũ ũkwĩyonea mũnango ũndũ Yeova ũkũtetheeasya, nowʼo ũkamũĩkĩĩaa mũnango.

“TWONGELEELE MŨĨKĨĨO”

18. Waĩle kwĩka ata wamanya kana ve vandũ waĩle kwongelanga mũĩkĩĩo waku?

¹⁸ Ethĩwa matatwa ala maũkwatie ĩvinda ĩvĩtu kana ala maũkwatĩte ũmũnthĩ nĩmatumĩte ũmanya kana ve vandũ waĩle kwongelanga mũĩkĩĩo waku, mwa ndũkakwʼe ngoo. Osa ũsu ta mwanya mũseo wa kũlũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo waku. Voya ũũ atũmwa ma Yesũ mavoyie: “Twongeleele mũĩkĩĩo.” (Luka 17:5) O na ĩngĩ, sũanĩa mũno ĩũlũ wa ngelekanyʼo sya andũ ala twaneenea ĩsomonĩ yĩĩ. O ta Miguel and Yurai, lilikanaa mavinda ala Yeova waakũtetheesya. Na o ta Anel na mwĩĩtu wa Vero, mũvoyae Yeova na kĩthingʼĩĩsyo, na mũno mũno yĩla wakwatwa nĩ thĩna mũnene. Na ĩndĩ o ta Geydi, lilikanaa kana Yeova no aũnenge ũtethyo ũla ũkwenda atũmĩĩte andũ maku ma mũsyĩ kana anyanyau. Yĩla weetĩkĩlya Yeova aũtetheesye kũmĩĩsya matatwa ala maũkwatĩte ũmũnthĩ, ndũkethĩawa na nzika o na vanini kana akaũtetheesya kũmĩĩsya matatwa ala me mbee.

19. Nĩ ũndũ wĩva Yesũ ũtaĩ na nzika nawʼo, na nĩ ũndũ wĩva we waĩle kũĩkĩĩa vyũ?

¹⁹ Yesũ nĩwatetheeisye amanyĩwʼa make kũmanya vala maaĩle kwongeleela mũĩkĩĩo woo, ĩndĩ ndaĩ na nzika kana Yeova akamatetheesya momĩĩsye matatwa ala maĩ mbee. (Yoa. 14:1; 16:33) Na ndaĩ na nzika o na vanini kana mũĩkĩĩo mũlũmu ũkatetheesya ĩkomano ĩnene kũvonoka ũla thĩna mũnene. (Ũvu. 7:9, 14) We ũkeethĩwa ũmwe wa asu makavonoka? Nũndũ wa ũseo mwingĩ wa Yeova, akaũtetheesya ũvonoke ethĩwa yu tũĩ nũũtũmĩa myanya yonthe ĩla ũũkwata wake na ũilũlũmĩĩlya mũĩkĩĩo waku!—Aevl. 10:39.