Ethĩwa Aisilaeli Nĩmaendaa Kaũnĩ, Nĩkĩ Ithyĩ Tũtekaa Ũu?

ĨVINDANĨ ya Kaũ wa Kelĩ wa Nthĩ Yonthe, mũnene ũmwe wa kyama kya Nazi akũthũkĩie kĩkundi kya Ngũsĩ sya Yeova akĩa: “Ũmwe wenyu alea kũkita France kana England, inywʼonthe no nginya mũawe!” O na kau asikalĩ ma SS maũngye vau ũtee meyovete mĩio ya kaũ, vai ũmwe wa ana-a-asa maitũ waaĩtĩkĩla kwĩka ũu. Ũsu waĩ ũkũmbaũ mũnene ta kĩ! Ngelekanyʼo ĩsu yĩonanyʼa nesa vyũ woni ũla twĩthĩawa nawʼo twĩ Ngũsĩ sya Yeova. Tũyĩlikasya makaũnĩ ma nthĩ ĩno. O na yĩla twatĩswʼa kana nĩtũkũawa, tũyĩtĩkĩlaa kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno.

Ĩndĩ ti onthe meyĩtaa Aklĩsto methĩawa na woni ta ũsu. Aingĩ maĩkĩĩaa kana Mũklĩsto nĩwaĩle kũkitĩa nthĩ yake. No masũanĩe ũũ: ‘Ethĩwa Aisilaeli maĩ andũ ma Ngai na nĩmaendaa kaũnĩ, nĩkĩ Aklĩsto ũmũnthĩ mateka ũu?’ We ũkakũlwʼa ũu ũsũngĩa ata? No ũmaelesye kana maũndũ ĩvindanĩ ya Aisilaeli maĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na ma andũ ma Ngai ũmũnthĩ. Kwaekai twone maũndũ atano.

1. ANDŨ ONTHE MA NGAI MAĨ MA MBAĨ ĨMWE

Tene, Yeova anyuvĩte mbaĩ ĩmwe yĩthĩwe andũ make, nayo yaĩ mbaĩ ya Isilaeli. Aisye makeethĩwa ‘make mwene kuma ngonĩ syonthe sya andũ.’ (Kuma 19:5) O na nĩwamanengie kĩsio kĩna matũe vo. Kwoou yĩla Ngai wameaĩaa makokite na mbaĩ ingĩ, mayokitaa kana kũaa athaithi ala angĩ.a

Ũmũnthĩ, athaithi ma wʼo nĩ ma kuma “mbaĩnĩ syonthe na ngo na andũ na ithyomo.” (Ũvu. 7:9) Andũ ma Ngai makatwʼĩka nĩmeũthi kaũnĩ, methĩwa mayũkita na kũaa athaithi ala angĩ.

2. YEOVA NĨWE WEEAĨAA AISILAELI MATHI KAŨNĨ

Tene, Yeova nĩwe watusaa nĩkĩ na nĩ ĩndĩĩ Aisilaeli meũthi kaũnĩ. Kwa ngelekanyʼo, nĩwameaĩe mokite Akanaani nĩ kana meanĩsye ũsilĩlo wake ĩũlũ wa mbaĩ ĩsu yeesĩkĩe mũno na ũthaithi wa ndaimoni, mwĩkalĩle mũvuku wa ũlaalai, na kũthemba syana. Yeova amanengie mwĩao mavetange vyũ andũ asu athũku nthĩnĩ wa nthĩ ĩla wamathĩte nĩ kana o namo maikatatĩke methĩwe na mwĩkalĩle ũsu. (Ali. 18:24, 25) O na ĩtina wa Aisilaeli kũtũa Nthĩ ya Watho, mavinda amwe Ngai no wametĩkĩlasya kũthi kaũnĩ nĩ kana amaitha moo maikamathĩnyʼe. (2 Sam. 5:17-25) Ĩndĩ vai ĩvinda Yeova waametĩkĩlya menyuvĩe kũthi kaũnĩ. Na yĩla meeka ũu, maũndũ mayakothaa kũthi nesa.—Mot. 14:41-45; 2 Mav. 35:20-24.

Ũmũnthĩ, Yeova ndeaĩaa andũ mathi kaũnĩ. Nthĩ syũkitaa nũndũ wa kĩla ikwenda ĩndĩ ti kĩla Ngai ũkwenda. Kwa ngelekanyʼo, no syũkite iyenda kũsongangyʼa mĩvaka, kũkwata mbesa mbingangĩ, kana kũtwaĩĩsya woni mũna wa kĩ-siasa. Ĩndĩ nata ĩũlũ wa ala mavangaa meũkita ĩsyĩtwanĩ ya Ngai nĩ kana masũvĩe ũthaithi woo kana moae amaitha ma Ngai? Yeova akasũvĩa athaithi ma wʼo na ayananga amaitha make kaũnĩ ũkokitwa ĩvinda yũkĩte, nawʼo nĩ kaũ wa Alimaketoni. (Ũvu. 16:14, 16) Kaũnĩ ũsu, Ngai akatũmĩa ita syake sya ĩtunĩ, ĩndĩ ti athaithi make ala me kũũ nthĩ.—Ũvu. 19:11-15.

3. AISILAELI MAYOOAA ALA MOONANYʼA ME NA MŨĨKĨĨO

Laavi akwatĩle mũndũ mũka wa mũsyĩ wake maumĩte ndũanĩ ya Yeliko ĩla yamina kwanangwa. Ve andũ angĩ ma mũsyĩ wake mamũatĩĩe. — Mo makaũ ma ũmũnthĩ nĩmavonokasya ala me na mũĩkĩĩo, o tondũ Yeova wavonokisye Laavi na andũ make ma mũsyĩ kaũnĩ wa Yeliko?

Tene, ita sya Isilaeli nĩsyakothaa kwĩwʼĩa tei ala moonanyʼa nĩmamũĩkĩĩe Ngai, ĩndĩ iyũaa o ala Ngai ũsilĩle kũawa. Kwoona ngelekanyʼo ilĩ. O na kau Yeova eeaĩe Aisilaeli manange ndũa ya Yeliko, mayaaũaa Laavi na andũ make ma mũsyĩ nũndũ nĩwoonanisye e na mũĩkĩĩo. (Yos. 2:9-16; 6:16, 17) Ĩtina wa kavinda, nĩmasũvĩie ndũa yonthe ya Ngiveoni nũndũ Angiveoni nĩmoonanisye kana nĩmamũnengete Ngai ndaĩa.—Yos. 9:3-9, 17-19.

Ũmũnthĩ, mbaĩ ila ikũkitana iivonokasya ala moonanyʼa me na mũĩkĩĩo. Na mavinda amwe, laiaa mate na mavĩtyo nĩmoaĩawa makaũnĩ asu.

4. AISILAELI MAAĨLĨTE KŨATĨĨA MĨAO YA NGAI ĨŨLŨ WA MAKAŨ

Tene, Yeova endaa asikalĩ ma Isilaeli maatĩĩe mĩao ya kaũ ĩla wamanengete. Kwa ngelekanyʼo, mavinda amwe ameaa nĩmakũlye mbaĩ ĩla mekwenda kũkita nayo “wĩwʼano.” (Kũt. 20:10) O na ĩngĩ, maaĩlĩte kwĩyĩkalya mo ene me atheu na kambi yoo, na maitĩĩaa myolooto ĩla Yeova wamanengete ya mwĩkalĩle. (Kũt. 23:9-14) Na o na kau ita sya mbaĩ ila syamathyũlũlũkĩte nĩsyakwataa aka kya vinya syamina kũvithũkĩa ndũa, Yeova nĩwamavatĩte kwĩka ũu. Eka ũu, mayaaĩlĩte kũtwaa mũndũ mũka mũtave vatathelete mwei mũima kuma matava ndũa yoo.—Kũt. 21:10-13.

Ũmũnthĩ, nthĩ mbingĩ nĩsyĩkĩĩte saii wĩwʼano wa kũkita iatĩĩe mĩao mĩna. O na kau mĩao ĩsu ĩseũvĩtwʼe ĩsũvĩe laiaa, ũndũ wa kũmakya nĩ kana mavinda maingĩ nĩtũlawa.

5. NGAI NĨWOKITĨAA ANDŨ MAKE

Yosua etavya Aisilaeli mokĩlye mawasya na athembi mavuve masoo moo, nawʼo ũkũta wa Yeliko ũendeee kũvalũka. Ve ũkũta ũtanavalũka wĩ na ĩkanda ĩtune yumĩlĩte ndĩlĩsyanĩ. — We Ngai nĩwukitĩaa mbaĩ o na ĩmwe ũmũnthĩ, o ũndũ wokitĩie Aisilaeli Yeliko?

Tene, Yeova nĩwokitĩaa Aisilaeli, na mavinda maingĩ nĩweekaa syama nĩ kana masinde makaũ asu. Kwa ngelekanyʼo, we Yeova atetheeisye Aisilaeli ata kũsinda ndũa ya Yeliko? O tondũ wamatavĩtye, “[mookĩlilye] mawasya mũno mũnene, na ũvai wavalũka mbu,” na kĩu kyatuma vethĩwa laisi kũkwata ndũa ĩsu. (Yos. 6:20) Nata ĩũlũ wa kaũ woo na Aamoli? Mamasindie ata? Mbivilia yaĩtye: “Yeova amekya mavia manene kuma ĩtunĩ . . . Ala makwie na mbua ya mavia maĩ aingĩ kwĩ ala ana ma Isilaeli mooaie na ũvyũ.”—Yos. 10:6-11.

Ũmũnthĩ, Yeova ndokitĩaa nthĩ o na yĩva. Ũsumbĩ wake, ũla ũtongoewʼe nĩ Yesũ, “ti wa nthĩ ĩno.” (Yoa. 18:36) Kĩvathũkanyʼo na ũu, Satani nĩwe wĩ na ũkũmũ ĩũlũ wa silikalĩ syonthe sya andũ. Makaũ onthe ala maendeeaa ĩũlũ wa nthĩ monanasya veva wake mũthũku.—Luka 4:5, 6; 1 Yoa. 5:19.

AKLĨSTO MA WʼO NĨMENDETE MŨUO

O tondũ twoona, maũndũ ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ me kĩvathũkanyʼo vyũ na ĩvindanĩ ya Aisilaeli. Ĩndĩ maũndũ asu me moka ti mo matumaa tũtathi kaũnĩ. Ve o itumi ingĩ. Kwa ngelekanyʼo, Ngai athanie kana mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo ala ũmanyiitye ‘maikemanyĩsya kaũ ĩngĩ,’ o na eka kũũkwata mbau. (Isa. 2:2-4) Kwongela kĩu, Klĩsto aisye kana amanyĩwʼa make makeethĩwa ‘mate ma nthĩ,’ na ũu nĩ kwasya, maikelikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ ĩno.—Yoa. 15:19.

O na ĩngĩ, Klĩsto athuthisye aatĩĩi make meke ũndũ ũngĩ mũnene kwĩ ũsu. Ameie nĩmevathane na mawoni ala matonya kũete kĩmena, ũthatu, na kaũ. (Mt. 5:21, 22) Na eka ũu, ameie nĩmethĩwe andũ “mamanthaa mũuo” na mendete amaitha moo.—Mt. 5:9, 44.

Nata ĩũlũ witũ twĩ mũndũ ũmwe ũmwe? Noĩthwa tũte na wendi o na ũmwe wa kũlika kaũnĩ, ĩndĩ nĩvatonyeka tũkethĩwa na mũinyu wa kĩmena ngoonĩ sitũ ũla ũtonya kũete ngusanĩsyo kana mũaanĩko kĩkundinĩ? Ekai tũendeee kũngʼangʼana tumye mĩtuo ya mũthemba ũsu ngoonĩ sitũ.—Yak. 4:1, 11.

Vandũ va kwĩlikya ngusanĩsyonĩ sya nthĩ, twĩkĩaa kĩthito tũmanthe mũuo na tũyĩkala twendanĩte. (Yoa. 13:34, 35) Ekai ithyonthe tũtwʼe kũlea kũkwata mbau ngalĩko o na ĩmwe ya ngusanĩsyo isu, tweteele ĩvinda yĩla Yeova ũkamina vyũ makaũ onthe.—Sav. 46:9.

a Mavinda amwe, mbaĩ sya Isilaeli nĩsyokitanaa ene kwa ene, o na kau ũndũ ũsu ndwamwendeeasya Yeova. (1 Asu. 12:24) Ĩndĩ o na vailye ũu, mavinda kwa mavinda nĩweetĩkĩlasya maũndũ ta asu nũndũ mbaĩ imwe syeethĩawa imũleete kana syĩkĩte naĩ ingĩ ngito.—Asi. 20:3-35; 2 Mav. 13:3-18; 25:14-22; 28:1-8.