Ũndũ Atumĩa Monanasya Kana Nĩmendete Eki ma Naĩ na Nĩmamewʼĩaa Tei

1. Ve wĩkwatyo kwa mũndũ ũla weeka naĩ ngito?

ĨSOMO ĩvĩtu yonanĩtye ũndũ mũtũmwa Vaũlo wathĩnĩkĩie naĩ ngito kĩkundinĩ kĩla kyaĩ Kolintho. Mwĩki ũsu wa naĩ ndaaĩlila, na kwoou nĩwavetiwe kĩkundinĩ. Ĩndĩ o tondũ ĩandĩko yitũ ya mũsingi yonanĩtye, Ngai nũtetheeasya ala mekĩte naĩ melile. (Alo. 2:4) Atumĩa matonya kũmatetheesya ata melile?

2-3. Twaĩlĩte kwĩka ata ethĩwa nĩtwamanya kana mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa witũ nĩwĩkĩte naĩ ngito, na nĩkĩ?

² Ethĩwa atumĩa mayĩsĩ kana mũndũ mũna nĩwĩkĩte naĩ ngito, mayĩthĩawa matonya kũmũtetheesya. Kwoou twaĩlĩte kwĩka ata ethĩwa nĩtwamanya kana Mũklĩsto ũngĩ nĩweeka naĩ ngito, ĩla ĩtonya kũtuma avetwa kĩkundinĩ? Nĩtwaĩlĩte kũmwĩkĩa vinya amanthe ũtethyo wa atumĩa.—Isa. 1:18; Meko 20:28; 1 Vet. 5:2.

³ Ĩndĩ nata ethĩwa nĩwalea kũneena na atumĩa? Nĩtwaĩlĩte kũtavya atumĩa ne ithyĩ nĩ kana tũĩkĩĩthye kana mũndũ ũsu nĩwatetheewʼa. Tweeka ũu, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtwendete mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa witũ. Mwĩki ũsu wa naĩ akaema kũalyũla mwĩkalile wake, no anange vyũ ngwatanĩo yake na Yeova. O na ĩngĩ, no anangĩe kĩkundi ĩsyĩtwa. Kwoou nĩtũtavasya atumĩa o na kũtwʼĩka ũndũ ũsu ndwĩthĩawa wĩ laisi. Twĩkaa ũu nũndũ nĩtũmwendete Yeova na nĩtwendete mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa witũ.—Sav. 27:14.

ŨNDŨ ATUMĨA MATETHEEASYA ALA MEEKA NAĨ NGITO

4. Atumĩa methĩawa na kĩeleelo kĩva yĩla meũneena na mũndũ wĩkĩte naĩ ngito?

⁴ Yĩla ũmwe kĩkundinĩ weeka naĩ ngito, nzama ya atumĩa nĩnyuvaa atumĩa atatũ ala maseũvasya kamitii ya atumĩaa nĩ kana maneene nake. Aũme asu nĩmaĩlĩte kũmanya kana ve maũndũ matatonya na nĩmaĩlĩte kwĩthĩwa na wĩnyivyo. O na kũtwʼĩka nĩmatataa matetheesye mwĩki ũsu wa naĩ elile, nĩmethĩawa mesĩ kana mayĩsa kũmũlasimĩthya aalyũle mwĩkalĩle wake. (Kũt. 30:19) O na ĩngĩ, atumĩa nĩmethĩawa mesĩ kana ti eki onthe ma naĩ matonya kwĩlila, o tondũ Mũsumbĩ Ndaviti weekie. (2 Sam. 12:13) Amwe no matwʼe kũlea kwĩthukĩĩsya ũkanyʼo wa Yeova. (Mwa. 4:​6-8) O na vailye ũu, kĩeleelo kya atumĩa kĩthĩawa ne kũtetheesya mwĩki wa naĩ avikĩe kwĩlila. Nĩ myolooto yĩva ĩmatongoeasya yĩla meũneena na mwĩki ũsu wa naĩ?

5. Atumĩa maĩlĩte kwĩthĩawa na woni wĩva yĩla meũneena na mũndũ wĩkĩte naĩ ngito? (2 Timotheo 2:​24-26) (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁵ Atumĩa monaa mwĩki wa naĩ e wa vata mũno, o ta ũndũ ũmwe na ĩlondu yaĩte. (Luka 15:​4, 6) Kwoou yĩla meũneena nake, mayĩthĩawa me akalĩ na maimũkuaa naĩ. Eka ũu, maisũanĩaa kana kĩla maĩlĩte kwĩka no kũmũkũlya makũlyo na kũmanya kĩla kĩnaendeeie. Vandũ va ũu, nĩmatataa monanyʼe nguma ila syĩ nthĩnĩ wa 2 Timotheo 2:​24-26. (Soma.) Methĩawa me auu na mamũkuaa nesa nũndũ nĩmendaa kũmũtetheesya aalyũle mosũanĩo make.

6. Atumĩa matonya ata kũmbanyʼa ngoo syoo matambĩte kũneena na mwĩki wa naĩ? (Alomi 2:4)

⁶ Atumĩa nĩmombanasya ngoo syoo. Nĩmatataa kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yeova yĩla meũtetheesya mwĩki wa naĩ, na nĩmalilikanaa ndeto ii sya Vaũlo: “Nũndũ wa ũseo [wa Ngai,] endaa kũũtongoesya ũvikĩe kwĩlila.” (Soma Alomi 2:4.) Atumĩa methĩawa me aĩthi, na kwoou nĩmaĩlĩte kwĩtĩkĩla Klĩsto amatongoesye na maiatĩĩa ngelekanyʼo yake yĩla meũthĩnĩkĩa kĩkundi. (Isa. 11:​3, 4; Mt. 18:​18-20) Ala me kamitiinĩ ya atumĩa matambĩte kũneena na mwĩki wa naĩ, nĩmamũvoyaa Yeova nĩ kana amatetheesye kũlilikana kana kĩeleelo kyoo kĩnene nĩ kũtetheesya mwĩki ũsu wa naĩ elile. O na ĩngĩ, nĩmekaa ũkunĩkĩli Maandĩkonĩ na mavukunĩ maitũ na maivoya nĩ kana makwate ũĩ. Na kwongela ũu, nĩmavindĩĩasya kĩla maĩlĩte kwĩthĩwa mesĩ ĩũlũ wa mũndũ ũsu na kĩla kĩtonya kwĩthĩwa kĩnatumie asũanĩa kana akeka ũndũ ũla ũneekie.—Nth. 20:5.

7-8. Atumĩa matonya ata kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo, o ta Yeova, yĩla meũneena na mwĩki wa naĩ?

⁷ Atumĩa nĩmethĩawa na wũmĩĩsyo, o ta Yeova. Nĩmalilikanaa ũndũ Yeova watetheeisye eki ma naĩ ĩvinda ĩvĩtu. Kwa ngelekanyʼo, Yeova nĩwoomĩĩisye Kaini. O na nĩwamũtavisye ũndũ veũthi aema kũalyũka, na amũtavya kana nũkũmũathima eethĩwa e mwĩwi. (Mwa. 4:​6, 7) O na ĩngĩ, Yeova nĩwatũmie mwathani Nathani akatae Ndaviti. Nake Nathani nĩwatũmĩie ngelekanyʼo yakiitie Ndaviti ngoo mũno nginya eelila. (2 Sam. 12:​1-7) Eka ũu, Yeova ‘nĩwatũmaa’ athani make “kĩla mũthenya” kwa andũ ma mbaĩ ya Isilaeli yĩla malea kũmwĩwʼa. (Yel. 7:​24, 25) We ndeeteelaa nginya andũ make melile nĩ kana amatetheesye. Vandũ va ũu, nĩwoosaa ĩtambya ya mbee amesũve nĩ kana melile.

⁸ Atumĩa nĩmaatĩĩaa ngelekanyʼo ya Yeova yĩla meũtetheesya ala mekĩte naĩ ngito. O tondũ ĩandĩko ya 2 Timotheo 4:2 yonanĩtye, mekaa ũu na “wũmĩĩsyo wʼonthe” o na yĩla meũtetheesya mũndũ ta ũsu. Kwoou mavinda onthe, mũtumĩa aĩlĩte kwĩthĩwa auĩtye na e na wũmĩĩsyo nĩ kana atetheesye mwĩki wa naĩ eke kĩla kyaĩlĩte. Yĩla mũtumĩa weethĩwa e mũthatu, mũndũ ũsu no aeme kwĩthukĩĩsya ũtao wake na ailea kwĩlila.

9-10. Atumĩa matonya kũtetheesya mũndũ ata amanye ũito wa naĩ yake?

⁹ Atumĩa nĩmatataa kũmanya motwi amwe mũndũ ũsu ũneekĩte atanamba kwĩka naĩ ngito. Kwa ngelekanyʼo, nĩwĩthĩwa o kavola kwa kavola anaekete kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova nũndũ wa kũvũthĩĩsya maũndũ amwe ta ũtavanyʼa na kwĩmanyĩsya mwene? Nĩwĩthĩwa anaekete kũmũvoya Yeova ateũtĩĩa? Nĩwĩthĩwa aneetĩkĩlasya mawendi mataĩlĩte mamũtongoesye? Nĩwĩthĩwa aneekaa motwi mataĩlĩte makonetye atindanyʼa kana maũndũ ma kwĩtanĩthya? Motwi ta asu manavĩndũie ata mosũanĩo na mawendi make? Nũeleetwe ũndũ Ĩthe wake, Yeova, ũkwĩwʼa ĩũlũ wa kĩla ũneekie?

¹⁰ Yĩla atumĩa makũlya mwĩki wa naĩ makũlyo kwa ũĩ na mateũlikĩlĩĩla maũndũ make mũno, kĩu no kũtume aelesya maũndũ ala manatumie ngwatanĩo yake na Yeova yanangĩka na aielewa ũito wa naĩ yake. (Nth. 20:5) Eka ũu, no matũmĩe ngelekanyʼo kũmũtetheesya asũanĩe na ayona ũito wa naĩ yake, o tondũ Nathani weekie aitetheesya Ndaviti. Nĩvatonyeka akewʼa kyeva kingĩ mũno yĩla makomana nake ya mbee nĩ kana maneenee naĩ ĩla wĩkĩte. O na no elile.

11. Yesũ atetheeasya eki ma naĩ ata?

¹¹ Atumĩa nĩmatataa kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ. Yĩla Yesũ watetheeasya Saũlo wa Taliso, amũkũlilye ũũ kwa ũĩ: “[Saũlo, Saũlo], nĩkĩ ũũnthĩnyʼa?” Ĩkũlyo yĩu nĩyamũtetheeisye asũanĩe mwĩkalĩle wake mũthũku. (Meko 9:​3-6) Na Yesũ aineenea “ũla mũndũ mũka Yeseveli,” aisye: “Nĩnamũnengie ĩvinda ya kwĩlila.”—Ũvu. 2:​20, 21.

12-13. Atumĩa matonya ata kũnenga mwĩki wa naĩ ĩvinda elile? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹² Atumĩa monanasya kana nĩmaatĩĩaa ngelekanyʼo ya Yesũ yĩla maema kũtwʼa na mĩtũkĩ kana mwĩki wa naĩ ndekwenda kwĩlila. O na kũtwʼĩka amwe no melile yĩla makomana na kamitii ya atumĩa ya mbee, angĩ no makue ĩvinda. Kwoou atumĩa asu no mavange kũkomana na mwĩki ũsu wa naĩ mavinda kauta. Nĩvatonyeka ĩtina wa kũkomana na atumĩa ya mbee akasũanĩa kwa ũito kĩla mamũtavya. O na nĩvatonyeka akamũvoya Yeova enyivĩtye. (Sav. 32:5; 38:18) Nũndũ wa ũu, yĩla mesa kũkomana nake ĩngĩ, no ethĩwe e na woni wĩ kĩvathũkanyʼo na ũla waĩ nawʼo yĩla makomanie nake ya mbee.

¹³ Nĩ kana atumĩa matongoesye mwĩki wa naĩ avikĩe kwĩlila, nĩmamwĩwʼĩaa tei na makamũneenyʼa nesa. Nĩmamũvoyaa Yeova aathime kĩthito kyoo na nĩmethĩawa mekwatĩtye kana Mũklĩsto ũsu wĩkĩte naĩ ngito nũkũelewa ũito wa naĩ yake na ayĩlila.—2 Tim. 2:​25, 26.

14. Yĩla mwĩki wa naĩ weelila, nũũ waĩlĩte kũkumwʼa, na nĩkĩ?

¹⁴ Ethĩwa mwĩki wa naĩ nĩweelila, nĩtũtanaa mũno. (Luka 15:​7, 10) O na kũtwʼĩka atumĩa nĩmekaa kyonthe kĩla matonya mamũtetheesye, nũũ kwa wʼo wĩthĩawa atetheesya mwĩki ũsu wa naĩ kwĩlila? Lilikana kĩĩ Vaũlo waandĩkie ĩũlũ wa eki ma naĩ: “Nĩvatonyeka Ngai akamanenga mwanya wa kwĩlila.” (2 Tim. 2:25) Kwoou nĩ Yeova ũtetheeasya Mũklĩsto aalyũle mosũanĩo na woni wake, ĩndĩ ti mũndũ o na wĩva. Vaũlo nũeleetye maũndũ maseo ala mekĩkaa yĩla mũndũ weelila. Mũndũ ũsu nĩwĩthĩawa na ũmanyi mwingangĩ wa ũla wʼo, akaelewa ũito wa naĩ yake, na akethĩwa atonya kwĩvathana na itei sya Satani.—2 Tim. 2:26.

15. Atumĩa matonya kwĩka ata maendeee kũtetheesya mwĩki wa naĩ?

¹⁵ Yĩla mwĩki wa naĩ weelila, kamitii ya atumĩa nĩyĩkaa mĩvango nĩ kana aendeee kũthokewa ekĩwe vinya na aitetheewʼa alũlũmĩĩlye mũĩkĩĩo wake, aendeee kũleana na motato ma Satani, na ayĩkaa kĩla kyaĩle. (Aevl. 12:​12, 13) Ũwʼo nĩ kana nzama ya atumĩa ndĩtavasya mũndũ o na wĩva kĩla mwĩki wa naĩ ũneekie. Ĩndĩ nĩ ũndũ wĩva kĩkundi kĩthĩawa kĩtonya kũmanyĩthwʼa?

“MAKANĨSYE MBEE WA ANDŨ ONTHE”

16. Kwosana na 1 Timotheo 5:​20, “andũ onthe” ala Vaũlo waneeneaa naaũ?

¹⁶ Soma 1 Timotheo 5:20. Vaũlo atavisye mũtumĩa ũngĩ wa kĩkundi weetawa Timotheo akanyʼe ala “maendeea kwĩka naĩ . . . mbee wa andũ onthe.” We Vaũlo oonanasya kana mwĩki wa naĩ aĩlĩte kũkanwʼa mbee wa kĩkundi kyonthe? Aiee, ndoonanasya ũu. Vandũ va ũu, aneeneaa o andũ avũthũ ala matonya kwĩthĩwa meesĩ ĩũlũ wa naĩ isu. Asu nĩmatonya kwĩthĩwa ne ala meeyoneie ayĩka naĩ isu kana ala we mwene watavisye. Atumĩa maĩle kũtavya andũ asu kwa ũĩ kana ũndũ ũsu nũminĩte kũthĩnĩkĩwa na mwĩki ũsu wa naĩ akalũngwa.

17. Nĩ ĩndĩĩ kĩkundi kĩtonya kũmanyĩthwʼa kana mũndũ mũna nũnengiwe ũkanyʼo, na nĩkĩ?

¹⁷ Mavinda amwe, nĩvatonyeka aingĩ kĩkundinĩ makamanya naĩ ĩla yĩkĩtwe kana makethĩwa matonya kwĩsa kũmanya. Mavindanĩ ta asu, “andũ onthe” ala Vaũlo wawetaa nĩ kĩkundi kyonthe. Kwoou mũtumĩa ũmwe no amanyĩthye kĩkundi kana mwana-a-asa ũsu kana mwĩĩtu-a-asa ũsu nũnengiwe ũkanyʼo. Nĩkĩ? Vaũlo asũngĩie asya: “Nĩ kana ala angĩ makĩe,” na kĩu kĩituma mateka naĩ ngito.

18. Atumĩa mathĩnĩkĩaa ata mũndũ ũla weeka naĩ ngito na ndavikĩtye myaka 18? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁸ Atumĩa mekaa ata yĩla mũndũ mũvatise na ũtavikĩtye myaka 18 weeka naĩ ngito? Nzama ya atumĩa yaĩlĩte kũvanga atumĩa elĩ makomane nake e vamwe na asyai make, ethĩwa mo nĩ Ngũsĩ.b Atumĩa asu nĩmaĩlĩte kũkũlya asyai asu matambya ala mosete nĩ kana matetheesye mwana woo elile. Ethĩwa mwana ũsu nũendeee kũatĩĩa ũtao wa asyai make na nĩwambĩĩe kwĩka moalyũku mosũanĩonĩ na mwĩkalĩlenĩ wake, atumĩa asu elĩ no matwʼe kũeka asyai ma mwana ũsu maendeee kũmũtetheesya. Atumĩa nĩmesĩ kana Yeova ethĩawa anengete asyai kĩanda kya kũlũnga syana syoo kwa nzĩa ĩkwonanyʼa kana nĩmasyendete. (Kũt. 6:​6, 7; Nth. 6:20; 22:6; Aev. 6:​2-4) Ĩndĩ o na vailye ũu, mavinda kwa mavinda atumĩa makakũlasya asyai ethĩwa no maendeee kũtetheesya mwana woo. Ĩndĩ nata aendeea na mwĩkalile wake mũthũku? Vathi ũu, kamitii ya atumĩa nĩyaĩlĩte kũvangwa nĩ kana ĩkomane na mwana ũsu e vamwe na asyai make, ethĩwa mo nĩ Ngũsĩ.

“YEOVA E WENDO MWINGĨ NA E TEI”

19. Atumĩa mekaa ata maatĩĩe ngelekanyʼo ya Yeova yĩla meũtetheesya mũndũ wĩkĩte naĩ ngito?

¹⁹ Ala manyuvwa methĩwe kamitiinĩ sya atumĩa maĩlĩte kũlilikana kana Yeova nũmanengete kĩanda kya kũĩkĩĩthya kana kĩkundi nĩ kĩtheu. (1 Ako. 5:7) Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩmekaa kyonthe kĩla matonya nĩ kana matetheesye mwĩki wa naĩ elile. Kwoou yĩla meũmũtetheesya, methĩawa mekwatĩtye kana nũkũalyũka. Nĩkĩ? Nũndũ mendaa kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yeova, ũla ‘wĩ wendo mwingĩ na tei.’ (Yak. 5:11) Kwoona ũndũ mũtũmwa Yoana woonanisye kana nĩwendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa make. Aandĩkie ũũ ũkũũnĩ wake: “Inywʼĩ syana syakwa nini, nĩmũandĩkĩa maũndũ aa nĩ kana mũikeke naĩ. Ĩndĩ ethĩwa mũndũ nĩweeka naĩ, twĩ na mũtetheesya ũla wĩ vamwe na Asa, nake nĩ Yesũ Klĩsto, na nĩ mũlũngalu.”—1 Yoa. 2:1.

20. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?

²⁰ Ũndũ wa kũmakya nĩ kana mavinda amwe, Mũklĩsto no alee kwĩlila. Vathi ũu, no nginya avetwe kĩkundinĩ. Ĩndĩ mo atumĩa mathĩnĩkĩaa ata ũndũ ũsu? Kĩu nĩkyo tũũneenea ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe.