ŨTETHYO KWONDŨ WA ANDŨ MA MŨSYĨ | MŨSYAI MŨSEO
Tetheesya Syana Syaku Yĩla Syakwata Maũvoo Mate Maseo
Maũvoo ma kũtelemya, ala kaingĩ methĩawa na mavisa kana vitio iteũvithanyʼa maũndũ, maingʼalaa nthĩnĩ wa TV, syĩndũ ta simũ, o na kombiũtanĩ.
Syana nĩsyonaa maũvoo asu.
Ũtonya kũtethya syana syaku ata iikaũmĩwʼe nĩ maũvoo mathũku?
Syana ithĩnĩkaa ata yĩla syoona maũvoo mathũku?
Syana mbingĩ nithĩnĩkaa mũno yĩla syoona maũndũ mathũku maitangaaswa. Syana imwe nitonya kũema kũelesya ũndũ syeewʼa yĩla syoona maũndũ asu mathũku, ĩndĩ nitonya kwĩthĩwa iithĩnĩka mũno.a Na nitonya kũthĩnĩka ĩ ya mũno yĩla syoona asyai maithĩnĩka mũno.
Syana nitonya kwosa naĩ maũndũ ala meũtangaaswa nthĩnĩ wa maũvoo. Kwa ngelekanyʼo, imwe nitonya kũsũanĩa kana maũndũ ala matangaaswa nĩmatonya kũkwata mũsyĩ woo. Nasyo ila syĩloelaa ĩngĩ na ĩngĩ vitio ya ũndũ mũthũku wĩkĩkie, nitonya kũsũanĩa ũndũ ũsu ta ũtindĩaa kwĩkĩka.
Syana nitonya kũema kũelewa maũvoo asu. Nitonya kũema kũelewa kana andũ asu ma kũtangaasa methĩawa me viasalanĩ, na matangaasaa maũndũ ala meũtuma andũ aingĩ methukĩĩsya. Kwoou ũvoo nũtonya kwongelwa mautĩĩo nĩ kana andũ matinde maatĩanĩe nawʼo.
Ũtonya kũtethya syana syaku ata iikathĩnwʼe mũno nĩ maũvoo mathũku?
Sũvĩa syana iikone kana kwĩthukĩĩsya maũvoo maingĩ mathũku. Ũu ti kwonanyʼa kana syana iyaĩle kũmanya maũndũ ala maendeee ĩũlũ wa nthĩ. Ĩndĩ ti ũseo kwa syana kũtindĩa kwona kana kwĩthukĩĩsya maũvoo mathũku maitangaaswa.
“Mavinda angĩ nĩtũneenaa mũno ĩũlũ wa maũvoo ala matangaasĩtwe, tũteũmanya ũndũ maũvoo asu matumaa syana sitũ ithĩnĩka mũno yĩla syĩkwĩwʼa tũineena.”—Maria.
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Kĩmako ngoonĩ ya mũndũ nĩkĩminamasya.”—Nthimo 12:25.
Syĩthukĩĩsye nesa na ũisyonyʼa wĩ na tei. Ethĩwa kana kaku nĩkekũemwa nĩ kũelesya ĩũlũ wa ũndũ mũna ũtangaasiwe, kakũlye kasole visa wa ũndũ ũsu. Yĩla ũkũelesya kana kaku, tũmĩa ndeto ila kekũelewa, ĩndĩ ndũkaneenee maũndũ mate ma lasima maũvoonĩ asu matangaasĩtwe.
“Kelĩtu kaitũ nĩkewʼaa nesanga yĩla twekala nthĩ na twakethukĩĩsya. Tũyĩsa kũkatethya kwa kũkea, ‘Ĩyũmĩĩsye, ũu nĩwʼo maũndũ mailye ũmũnthĩ.’”—Sarahi.
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Kĩla ũmwe no nginya ethĩwe e mĩtũkĩ ya kwĩthukĩĩsya, ate na mĩtũkĩ ya kũneena.”—Yakovo 1:19.
Tetheesya syana ielewe maũvoo ala matangaaswa. Kwa ngelekanyʼo, ũvoo ĩũlũ wa mũndũ ũtekiwe nũtonya kwongeleelwa mũnyũ ũkethĩa andũ meona ũndũ ũsu ta ũtonya kwĩkĩka ĩngĩ na ĩngĩ. Kwoou elesya syana syaku matambya ala wosete nĩ kana syĩthĩwe syĩ nzũvĩĩku. O na ĩngĩ, ĩkala ũlilikene kana maũndũ mathũku ala makothaa kũtangaaswa nĩ ala matonekaa mavinda maingĩ.
“Tetheesya syana syaku syũmĩanĩsye na thĩna ũla ikwĩwʼa ngoonĩ. Mavinda maingĩ kĩla mũndũ ũkwĩwʼa ngoonĩ kyumanaa na kĩla ũkũsũanĩa, kwoou twatetheesya syana sitũ kũvindĩĩsya maũndũ ala maseo, ũkeethĩaa iyĩũthĩnĩka mũno.”—Lourdes.
Mwolooto wĩ Mbivilianĩ: “Ngoo ya ũla mũĩ nĩmanyĩasya kanywʼa wake. Na kwongela ũmanyĩsyo ilomonĩ syake.”—Nthimo 16:23.
a Syana nini nitonya kwonanyʼa niũthĩnĩka yĩla syambĩĩa kumaa kĩtandanĩ, kana syambĩĩa kũkĩa kũthi sukulu nĩ kana iikataanĩsye na asyai masyo.