We Meli Nĩ Inyia wa Ngai?

Ũndũ Mbivilia yaasya

Aiee, Mbivilia ndĩmanyĩasya kana Meli nĩ inyia wa Ngai, o na ndĩmanyĩasya Aklĩsto mamũthaithe kana mamũkunamĩe.a Kwa ekai twone ũndũ ũsu nesa.

Meli ndaaasya kana we nĩ inyia wa Ngai. Mbivilia yaĩtye kana Meli asyaie “Mwana wa Ngai” ĩndĩ ndyaĩtye kana asyaie Ngai mwene.—Maliko 1:1; Luka 1:32.
O na Yesũ Klĩsto ndaaasya kana Meli aĩ inyia wa Ngai o na ndaaasya kana nĩwaĩle kũthaithwa. Na ũu nĩwʼo nũndũ ve ĩvinda Yesũ walũngile mosũanĩo mataĩle ma mũndũ mũka ũla waisye kana Meli aĩle kwoneka e mũndũ wa vata na aĩle kwĩthĩwa e mũtanu aĩ nũndũ nĩ inyia wa Yesũ. Yesũ eeie mũndũ mũka ũsu atĩĩ: “Aiee, vandũ va ũu, nĩ atanu ala mewʼaa ndeto ya Ngai na kũmĩkwata.”—Luka 11:27, 28.
Masyĩtwa “Inyia wa Ngai” na “Theotokos” vaiĩ vandũ maandĩkĩtwe Mbivilianĩ.
Ĩsyĩtwa “Mũsumbĩ Mũndũ Mũka wa Ĩtunĩ” yĩitũmĩĩtwe Mbivilianĩ kwonanyʼa Meli, ĩndĩ yonanĩtye ngai nga ya ũvũngũ ĩla yathaithawa nĩ Aisilaeli ala maekete kũmũthaitha Yeova. (Yelemia 44:15-19) “Mũsumbĩ Mũndũ Mũka wa Ĩtunĩ” nĩtonya kwĩthĩwa yaĩ ngai nga ya Mbaviloni yeetawa Ishtar (Astarte).
Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa mayamũthaithaa Meli, o na mayamũnengae ndaĩa ĩtamwaĩle. Mũsomi ũmwe wa maũndũ ma tene aielesya maũndũ ala Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa meekaa aĩtye kana “maĩ matonya kũlea ũthaithi o na wĩva ũtaĩle na nĩvatonyeka ũkethĩa nĩmakĩaa kũmũnenga Meli ndaĩa ĩtamwaĩle nũndũ kwĩka ũu kwaĩ kũtonya kũtuma andũ mona ta mathaithaa ngai nga.”—In Quest of the Jewish Mary.
Mbivilia yaaasya Ngai nde mwambĩlĩlyo na kana nĩ wa tene na tene. (Savuli 90:1, 2; Isaia 40:28) Kwoou, nũndũ nde mwambĩlĩlyo ndesa kwĩthĩwa aĩ na inyia. O na kũthũkya ũvoo, Meli ndaĩ esa kũmũkua Ngai ĩvunĩ yake, na ũu nĩwʼo nũndũ o na yo Mbivilia yĩeleetye nesa vyũ kana o na eka ĩvunĩ ya mũndũ, Ngai ndatonya kwĩanĩa matunĩ.—1 Asumbĩ 8:27.

Meli aĩ inyia wa Yesũ ĩndĩ ndaĩ “Inyia wa Ngai”

Meli aĩ Mũyuti kwa kũsyawa, na aĩ nzyawa ya Mũsumbĩ Ndaviti. (Luka 3:23-31) Ngai nĩwamwendete Meli mũno nũndũ aĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu na nĩweeyumĩtye kũmũthũkũma. (Luka 1:28) Na ĩndĩ nĩwamũnyuvie atwʼĩke inyia wa Yesũ. (Luka 1:31, 35) Meli na mũũme wake Yosevu nĩmesie kũsyaa syana ingĩ.—Maliko 6:3.

O na kau Mbivilia nĩyĩeleetye kana Meli nĩwesie kũtwʼĩka mũmanyĩwʼa wa Yesũ, ndĩeleetye maũndũ angĩ maingĩ ĩũlũ wake.—Meko ma Atũmwa 1:14.

Nĩkĩ andũ amwe maasya kana Meli nĩ inyia wa Ngai?

Andũ mambĩĩie kwona Meli ta waĩle kũthaithwa kuma tene myakanĩ ya 400 ĩtina wa Klĩsto. Ĩvindanĩ yĩu Kanisa wa Katholeki nĩwʼo watwĩkie ndĩni ĩla nene ya Ũsumbĩ wa Lomi. Nũndũ wa ou, andũ aingĩ ala matamũthaithaa Ngai nĩmambĩĩie kwĩyĩta Aklĩsto. O na ĩngĩ ĩkanisa yĩu nĩyambĩĩie kũmanyĩsya andũ ĩũlũ wa Ũtatũ o na kau Mbivilia ndĩmanyĩasya ũu.

Yĩla andũ mambĩĩie kũmanyĩwʼa ĩũlũ wa Ũtatũ mambĩĩie kwona Meli ta waĩ inyia wa Ngai. Mambĩĩie kwona ũu nũndũ ũmanyĩsyo wa Ũtatũ woonanĩtye kana Yesũ nĩ Ngai. Mwakanĩ wa 431 ĩtina wa Klĩsto, nzama ya kanisa ĩla yaĩ ndũanĩ ya Eveso nĩyeetĩkĩlile na yatangaasa kana Meli aĩ “Inyia wa Ngai.” Ĩtina wa ũu, andũ aingĩ nĩmambĩĩie kũkumya Meli na kũmũthaitha. Na ĩndĩ o ũndũ andũ matamũthaithaa Ngai mambĩĩie kũlika kanisanĩ nĩmambĩĩie kũtũmĩa mavisa na mĩvwʼanano ya Meli. Mambĩĩie kũtũmĩa mĩvwʼanano ĩsu vandũ va ĩla matũmĩaa yĩla mathaithaa ngai nga ya ũsyai ta ĩla yeetawa Alitemi (ngai ĩsu noyo yeetawa Diana nĩ Alomi) na ngai ĩngĩ nga yeetawa Isis.

Mwakanĩ wa 432 ĩtina wa Klĩsto, Vovu Sixtus III nĩwaumisye mwĩao ĩkanisa yakwe ndũanĩ ya Lomi kwondũ wa kũmũkumya “Inyia wa Ngai.” Ĩkanisa yĩu yaakiwe vakuvĩ na vala vaĩ ĩkalũ ya kũkumya ngai nga ya Alomi yeetawa Lucina, ĩla yaĩ ya kũsyawa kwa syana. Mũsomi ũmwe aĩtye kana ĩkanisa yĩu “nĩ wonanyʼo mũlũmu wa kũkwatanyʼa Inyia Mũnene ũla andũ ala matamwĩsĩ Ngai mathaithaa vamwe na ũthaithi wa Meli ũla andũ mambĩĩie ĩtina wa silikalĩ ya Lomi kwĩtĩkĩla Ũklĩsto.”—Mary—The Complete Resource.

a Ndĩni imwe imanyĩasya kana Meli nĩ inyia wa Ngai. Mamanyĩasya kana Meli nĩ “Mũsumbĩ Mũndũ Mũka wa Ĩtunĩ,” o na nitũmĩaa ndeto ya Kĩkiliki yĩtawa Theotokos ĩla yonanasya kana Meli nĩ “Inyia wa Ngai.”