“Ndikaveta Kwakwa Wĩanĩu Wakwa”!

Kwa kũna visa ũũ kĩlĩkonĩ kyaku: Mũndũũme ũmwe ailye nthĩ vandũ, na mwĩĩ wake wʼonthe, kuma lolotya nginya nyaaĩ, ũvwʼĩkĩtwe nĩ mĩimũ yĩ na kyalya kingĩ mũno. Wamũsisya nũkunamĩtye mũtwe wake, ituo syake nĩ ndeelu, na e weka. O na nde na vinya wa kũlũngya ngi ila iũmũnoonea. Na eka ũu, ekalĩte vandũ vetĩtwe mũu, kwonanyʼa kana e na kyeva kingĩ mũno, na kĩla ũtonya kwĩka no kwĩthũa na kĩlĩo kya mbisũ. Syĩndũ ila mũndũ ũsu waĩtye nĩ mbingĩ mũno vyũ! Yu tũũneena, anyanyae, atũi, na andũ ma mũsyĩ mamũekanĩsye na thĩna wake e weka. Andũ aingĩ, o na twana tũnini, mambĩĩie kũmũneenea naĩ. Maũndũ asu onthe matumĩte ambĩĩa kwona o nake Ngai wake, Yeova, ta ũmũtiĩte. Ĩndĩ kĩu ũkũsũanĩa ta kya wʼo, ti wʼo.—Yovu 2:8; 19:18, 22.

Mũndũ ũsu nĩ Yovu. Ngai aisye ũũ ĩũlũ wake: “Kũti ũngĩ take ĩũlũ wa nthĩ.” (Yovu 1:8) O na ĩtina wa myaka maana maingĩ, Yeova aĩ na woni o ũsu ĩũlũ wake. Aĩ ũmwe katĩ wa andũ ala wamatalaa ta alũngalu.—Esekieli 14:14, 20.

We nĩwĩthĩwa ũkwatĩtwe nĩ maũndũ maito? Ngewa ya Yovu nĩkũũnenga ũkiakisyo mũnene. O na nĩkũũtetheesya kwona nguma ĩmwe kĩla ũmwe ũmũthũkũmaa Ngai e mũĩkĩĩku waĩle kwĩthĩwa esĩkĩe nayo. Nguma ĩsu nĩ wĩanĩu. Mũndũ wĩ nguma ĩsu ethĩawa amwendete Ngai na ngoo yonthe na ekaa kwenda kwake ĩvinda yonthe, o na yĩla wakwatwa nĩ maũndũ maito. Kwa ekai tũsyoke ngewanĩ ya Yovu nĩ kana twĩmanyĩsye maũndũ maingangĩ.

Kĩla Yovu Ũteesĩ

Twĩ na kĩtumi kĩseo kya kũĩkĩĩa kana Mose aandĩkie ngewa ya Yovu myaka ĩte mingĩ mũno kuma Yovu akwʼa. Ngai nĩwamũveveeie atũandĩkĩa maũndũ makonetye Yovu ala meekĩkie ĩvinda yĩu kũũ nthĩ; o na nĩwaandĩkie maũndũ amwe meekĩkie ĩtunĩ.

Mĩsoa ya mbee ya ĩvuku ya Yovu ĩtũtavĩtye ũndũ we watanĩaa kwĩkala thayũ. Aĩ na malĩ mbingĩ mũno, mũndũ wĩ nguma, na ũnengetwe ndaĩa mũno nthĩ yonthe ya Usi, ĩla yu ĩtonya kwĩthĩwa ne ngalĩko ya ĩũlũ ya Arabia. Nĩwanengae ala me na thĩna syĩndũ, na nĩwateteaa ala mate na mũtethya. Yovu na mũka maĩ na syana ĩkũmi. Na eka ũu, Yovu aĩ na ngwatanĩo nzeo mũno na Yeova. Ĩvinda yonthe atataa mũno amwendeesye Yeova, o tondũ Avalaamu, Isaka, Yakovo, na Yosevu meekĩte. Aũme asu maĩ ũko na Yovu, na o tamo, Yovu aĩ ta mũthembi mũsyĩnĩ wake. Ata? Kĩla ĩvinda nĩwaumasya nthembo kwondũ wa syana syake.—Yovu 1:1-5; 31:16-22.

Ĩndĩ o kĩlungunĩ kĩu kya mbee ngewa nĩvĩndũkĩte ĩkauma kwa Yovu ĩkathi ĩtunĩ. Kĩlungu kĩu nĩkĩtũtavĩtye maũndũ meekĩkie ĩtunĩ Yovu ũtaĩ esa kũmamanya. Kĩwetete mũthenya alaĩka ala aĩkĩĩku moombanie mbee wa Yeova, na ũla mũlaĩka mũthũku, Satani, alika ũmbanonĩ ũsu. Yeova nĩweesĩ nesa kana Satani nũmũmenete Yovu nũndũ wa ũlũngalu wake. Nũndũ wa ũu, Ngai nĩwaneenie na Satani amũwetea ũndũ Yovu waĩ na wĩanĩu ũtoneka na ũngĩ ĩvinda yĩu. Ĩndĩ Satani amũsũngĩie ũũ ate na nthoni o na vanini: “Yovu nũmũkĩaa Ngai mana? Ndwĩkĩĩte wiio kũmũthyũlũlũka, o na nyũmba yake, na kyonthe kĩla wĩ nakyo, ngalĩ syonthe?” Ndeto isu syĩonanyʼa ũndũ Satani ũmenete andũ ala me nguma ya wĩanĩu. Nĩkĩ ũmamenete? Nũndũ yĩla maendeea kũmũthũkũma Yeova Ngai na ngoo yonthe, methĩawa mayonanyʼa ũtheinĩ vyũ kana Satani nĩ mũvũnyanĩi, na nde wendo o na ũmwe nthĩnĩ wake. Kĩu nĩkyo kyatumie Satani waneenie ndeto ikwonanyʼa kana Yovu amũthũkũmaa Ngai no ũndũ wa kĩtumi kĩmwe, nakyo nĩ kwĩyĩuna. Avangie kana Yovu akavenwa syĩndũ syonthe, ndalea kũmũuma Yeova!—Yovu 1:6-11.

Nũndũ wa ũu, Yeova nĩwanengie Yovu kĩanda kya mwanya mũno, o na kau ũ Yovu ndeesĩ ũu. Yeova amũnengie kĩanda kya kũĩkĩĩthya kana Satani nĩ mũkengani. Satani nĩwanengiwe mwanya wa kũvena Yovu syĩndũ syonthe ila waĩ nasyo. Kĩla wavatiwe no kũmũkiita. Satani amanya nĩwakwata mwanya, nĩwalikile wĩanĩ wake mũthũku. Mũthenyanĩ o ũmwe, Yovu akwatiwe nĩ mokũno kĩatĩanĩsyo. Mbee, avikĩiwʼe livoti ĩkwasya indo syake ii vo ĩngĩ, kwambĩĩa na ngʼombe na mangʼoi, na ĩndĩ malondu, na mũthya ngamĩle. Eka ũu, eeiwe kana athũkũmi ala maĩthasya indo isu nĩmooawa. O na vatwʼĩkĩkie athũkũmi amwe na ndĩthya ĩmwe yooawa nĩ ‘mwaki wa Ngai wavalũka kuma ĩtunĩ.’ Mwaki ũsu nũtonya kwĩthĩwa waĩ ũtisi. Ĩndĩ Yovu atanamba kũsũanĩa wasyo ũla wakwata wa athũkũmi make na malĩ yake, nĩwavikĩiwʼe livoti ĩla yamũũmĩisye vyũ. Ataviwʼe kana syana syake ĩkũmi syĩĩ nyũmba kwa mwana wake ũla mũkũũ, na syĩ vau kĩseve kĩnene kyooka na kyakima nyũmba ĩsu, na yamavalũkĩla makwʼa onthe!—Yovu 1:12-19.

Ve vinya mũno kũelewa ũndũ Yovu weewie. Atembũangie ngũa syake, eenza mũtwe wake, na avalũka nthĩ. We Yovu eesĩ Ngai nĩwe wamũnengete syĩndũ syonthe, na no we wasyosie. Vate nzika, Satani akũnĩte maũndũ asu na ũseleke mwingĩ mũvaka ũkethĩa andũ meona Ngai nĩwe waetete mĩisyo ĩsu. Ĩndĩ kĩvathũkanyʼo na ũndũ Satani wasũanĩaa, Yovu ndaauma Ngai wake. Vandũ va kũmũuma, aisye: “Syĩtwa ya Yeova yĩtaĩwe.”—Yovu 1:20-22.

“Akakũuma Ũthyũnĩ Waku”

Satani athatie mũno na atwʼa kũendeea na mũvango wake. Yĩla Yeova woombanisye alaĩka make ĩngĩ, Satani nĩwaumĩlile ĩngĩ. Yeova nĩwakathie wĩanĩu wa Yovu ĩngĩ, nũndũ no walũmĩtye wĩanĩu wake o na ĩtina wa kũkitwa nĩ Satani mũno wĩana ũu. Ĩndĩ Satani amũtũngĩthisye ũũ na kĩvũthya: “Kĩkonde vandũ va kĩkonde, ĩĩ, kyonthe kĩla mũndũ wĩ nakyo nũnenganae kwondũ wa thayũ wake. Ĩndĩ tambũũkya kwʼoko kwaku yu, ũkiite ĩvĩndĩ yake na nyama ya mwĩĩ wake, na akakũuma ũthyũnĩ waku.” Satani eesĩ Yovu akawaa nesa, ndalea kũmũuma Ngai. Ĩndĩ Yeova ndaĩ na nzika na Yovu; nĩkyo kĩtumi wamwĩtĩkĩlilye Satani amũwasye. Kĩla wamũvatie no kũmũaa.—Yovu 2:1-6.

Kavinda kakuvĩ ĩtina wa ũneenanyʼa woo, Yovu nĩwakũniwe na ũwau mũthũku na kyeva kyake kyatuma athi kwĩkala vala vandũ tũeleiwʼe mwambĩĩonĩ e weka. Kwasũanĩa ũndũ kĩveti kyake kĩthĩwa kyaũmĩie. O na kĩtolĩtwe nĩ kĩkwʼũ kya syana syakyo ĩkũmi, ũla kyatiĩtwe nake yu kyamũsyaĩĩsye awaĩte ũwau mũthũku wĩ kyalya kingĩ, kĩte na ũndũ kĩka kĩmũtetheesye! Kyathĩnĩkie mũno, na kyaĩa kĩimwĩa Yovu atĩĩ: “Kũvika o na yu no ũlũmĩtye wĩanĩu waku? uma Ngai noikwʼa.” Yovu ndalea kwĩthĩwa asengʼiwʼe nĩ mũka nũndũ aneenie tate ũla mũndũ mũka weesĩ na wendete. Ndeto ila Yovu waĩ aneena no kũmwĩa kana aneena ta ũmwe wa andũ atumanu. Ĩndĩ o na vailye ũu, Yovu ndaauma Ngai wake. Ndaavĩtanĩsya Ngai na ũneeni wake.—Yovu 2:7-10.

We waamanya kana ngewa ĩno yĩ kyeva kingĩvĩte ũu nĩkũkonetye we wĩ weka? Wasisya nũkwona kana Satani ndaaneenea Yovu naĩ e weka, ĩndĩ aneeneie andũ onthe. Aisye: ‘Kĩkonde vandũ va kĩkonde, ĩĩ, kyonthe kĩla mũndũ wĩ nakyo nũnenganae kwondũ wa thayũ wake.’ Kwa ndeto ingĩ, Satani asũanĩaa vai mũndũ o na ũmwe wĩsa kwĩthĩwa na nguma ya wĩanĩu! Aasya kana we ndũmwendete Ngai kuma ngoonĩ, na ũkakwata nĩ thĩna ũmũtia Ngai mĩtũkĩ mũno nĩ kana wĩtangĩĩe. Satani no ta wĩthĩawa ayasya wĩyendete o take! We no wende kũĩkĩĩthya kana Satani nĩ mũkengani? Kĩla ũmwe witũ e na kĩanda kĩu. (Nthimo 27:11) Yu ekai twone ũndũ ũla wakwatie Yovu ĩtina wa maũndũ asu.

Akiakisya Mataamũkiakisya

Ve aũme atatũ meewie mathĩna ma Yovu na matwʼa kũanga nthĩ mathi kũmũkiakisya. Mbivilia ĩmetĩte anyanyae. Yĩla mamwoneie vaasa o na mayaamũmanya. Ndailye Yovu ũla meesĩ nũndũ aĩ na kyalya kingĩ na kĩkonde kyake kyaĩ kiũ ki nũndũ wa ũwau. Aũme asu atatũ meetawa Elivasi, Mbilitati, na Nzovali, na mavika mauie mbu ku kwʼonthe na meyĩkĩsya mũthanga mĩtwenĩ yoo nĩ kana monethye andũ ũndũ me na kyeva kingĩvĩte. Mamina, mekalile nthĩ ũtee wa Yovu mateũtumũa. Maminie kyumwa mailye vau, mateũneena ndeto o na ĩmwe, ũtukũ na mũthenya. Ndũkese kũsũanĩa kũkilya kwoo ta kwaĩ nzĩa ya kũkiakisya Yovu. Twĩasya ũu nũndũ mekalile vau mateũmũkũlya ĩkũlyo o na yĩmwe na matekwenda kũmanya ũndũ ũkwĩwʼa. Meanĩiwe no kyalya kĩla meene.—Yovu 2:11-13; 30:30.

Mũthya Yovu eewie atomĩĩsya na ambĩĩsya ngewa newe. Ndeto syake syaĩ na ũũ mwingĩ, na nĩwaumanĩie mũthenya ũla wasyaiwe. Ũneeninĩ wake nĩwawetie vala woonaa thĩna wake ta wumĩte. Asũanĩaa Ngai nĩwe wamũeteete mathĩna make! (Yovu 3:1, 2, 23) O na kau Yovu aĩ mũndũ wĩ mũĩkĩĩo mũlũmu, nĩwendaa ũkiakisyo vyũ. Ĩndĩ yĩla anyanyae asu make maathamisye kanywʼa maneene, Yovu eethĩie nĩ kavaa keka maendeeie kũkilya ũndũ meĩkilĩtye.—Yovu 13:5.

Elivasi nĩwe waĩ wa mbee kũneena. Nũtonya kwĩthĩwa aĩ mũkũũ kwĩ ala angĩ elĩ na e mũkũangũ kwĩ Yovu. Ĩtina wa ĩvinda ala angĩ elĩ o namo nĩmaneenie. Kwa ũkuvĩ, no twasye maneenie maatĩĩe ndeto sya Elivasi na ũtumanu. Ndeto mbingĩ ila maneenie nitonya kwoneka ite nthũku nũndũ mamũkumisye Ngai nũndũ wa ũnene wake, na mamũkatha nũndũ nĩwoseaa ĩtambya ala athũku na aimatuva ala aseo. Ĩndĩ kuma ndeto ila maneenie sya mbee, mayaĩ na tei o na vanini. Elivasi atũmĩie ndeto ite vinya kwonanyʼa kana Ngai nĩ mũseo na nĩwoseaa ĩtambya ala athũku, na nũndũ wa ũu, vai nzika atĩ mathĩna ma Yovu maĩ mokũno. Kwa ũkuvĩ, aasya Yovu nĩ mũndũ mũthũku.—Yovu 4:1, 7, 8; 5:3-6.

Ti ũsengyʼo kũmanya kana Yovu ndaatanĩthwʼa nĩ ndeto isu. Aleanile nasyo vyũ. (Yovu 6:25) Ĩndĩ kũleana nasyo kwatumie aũme asu atatũ mona no nginya Yovu ethĩwe na ũthũku ũvithĩte; masũanĩie ndakwatwa nĩ mathĩna asu mana. Elivasi eeie Yovu nĩ mũndũ wĩ mĩngʼathĩlĩlyo, mũthũku, na ũte kĩkĩo kya Ngai. (Yovu 15:4, 7-9, 20-24; 22:6-11) Nake Nzovali eeie Yovu nĩevetangane na ũthũku, na aieka kũtanĩa kwĩka naĩ. (Yovu 11:2, 3, 14; 20:5, 12, 13) Ĩndĩ ndeto sya Mbilitati nĩsyo syaĩ nthũku vyũ. Avangie syana sya Yovu iilea kwĩthĩwa syeekĩte naĩ, nĩkyo kĩtumi syakwie na nzĩa ĩthũkĩte ũu!—Yovu 8:4, 13.

Nĩmaneeneie Wĩanĩu wa Yovu Naĩ!

Ve ũndũ ũngĩ mũthũkangu aũme asu meekie. Mayoonaa Yovu ta wĩthĩwa na nguma ya wĩanĩu, na eka ũu, mayoonaa ve mũndũ wĩsa kwĩthĩwa nayo! Elivasi ayambĩĩa ũneeni wake awetie kyũmbe kya veva kya kũtelemya kĩla kyamũkĩie ĩndĩ ndaakyona na itho. Ũtwi wa Elivasi ĩtina wa ndaimoni ĩsu kũka kwake waĩ mũthũku vyũ, nũndũ aisye: “[Ngai] ndaĩkĩĩaa athũkũmi make; na alaĩka make nũmawetaa ũtumanu.” Kwosana na Elivasi, mũndũ ndesa kũmwendeesya Ngai! Tũendeangĩe Mbilitati o nake avangie Ngai ndalũnganaa na wĩanĩu wa Yovu, o tondũ ũtalũnganaa na kĩinyũ!—Yovu 4:12-18; 15:15; 22:2, 3; 25:4-6.

We waatata kũkiakisya mũndũ ũkwatĩtwe nĩ kyeva na kyalya kingĩ vyũ? Ũsu ti ũndũ wĩ laisi. Ĩndĩ ngewa ya aũme asu atatũ maĩ na mawoni mathũku no ĩtũtethye, na mũno mũno no ĩtũtethye tũkamanya nĩ ndeto syĩva twaĩle kwĩvathana nasyo. Matũmĩie ndeto mbingĩ ivangĩtwe nesa na matata kũelesya maũndũ na ũĩ, o na kau maeleasya maivĩtya. Ĩndĩ ũsengyʼo nĩ kana o na vai ũmwe waaweta ĩsyĩtwa ya Yovu! Mayaaosa kamwanya makasũanĩa ũndũ Yovu ũũmĩĩte nongi kana nĩmamũneenyʼa na tei.a Kwoou yĩla wĩ na mũnyanya ũkwʼĩte ngoo, tata ũndũ ũtonya ũmwĩwʼĩe tei, ũmũelewe nesa na ũimũkua ta mũndũ wĩ vata, na ũitata ũmwĩke nesa. Mantha ũndũ ũtonya kũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo wake na ũkũmbaũ wake. Mũtetheesye amũĩkĩĩe Ngai, na aikĩĩa kana ekaa andũ maũndũ maseo, e tei mwingĩ, na aatĩĩaa ũsili wa katĩ. Ũu nĩwʼo Yovu wĩthĩwa eekie ta keka anyanyae asu nĩmo makwatĩtwe nĩ kĩla kyamũkwatĩte. (Yovu 16:4, 5) Ĩndĩ we eekie ata eewʼa ũndũ mamũkitĩte na ndeto mbathe?

Yovu Ndaathingithĩka

Ũndũ wa kũmakya nĩ kana, anyanyae asu ma Yovu mayambĩĩa kũneena, Yovu aĩ mũtũlĩku ngoo mũno. Lilikana kana Yovu ayambĩĩa ũneeni wake aisye kana eekaa ‘kũvulũka’ ndeto na aneenaa ta mũndũ “wĩyĩtũkĩte.” (Yovu 6:3, 26) Na nĩtũkũelewa nĩkĩ vailye ũu. Aneenaa ũu nũndũ wa kũkũnĩka kũla wakũnĩkĩte ngoonĩ. O na ĩngĩ, ndeto syake syoonanisye kana ndaeleawa nĩkĩ ũkũthĩna. Oonaa Yeova ta we ũmũeteete mathĩna ala mamũkwatie na makakwata andũ make nũndũ mathĩna asu mookie kĩthũlũmũko, na mailye ta maumanĩte na mũndũ wĩ na ũtonyi ũvĩtũkĩte wa mũndũ. Ĩndĩ ve maũndũ ma vata mũno maendeee Yovu ũtamesĩ, nĩkyo kĩtumi kĩla wasũanĩaa kĩtaĩ kya wʼo.

O na vailye ũu, Yovu aĩ mũĩkĩĩo mũlũmu mũno. Na ũmanyaa aĩ mũĩkĩĩo mũlũmu wasisya ndeto syake yĩla waneenaa na ala anyanyae. Ndeto mbingĩ ila waneenie syaĩ sya wʼo, syaĩ nzeo, na nitwĩkĩaa vinya mũno. Yĩla waneeneaa ũndũ wũmbi ne wa ũsengyʼo, aeleisye maũndũ mũndũ o na wĩva ũtaĩ aelesya atemũvuanĩsye nĩ Ngai. Kwa ngelekanyʼo, aisye kana Yeova ‘asũnzũlĩtye nthĩ vate kĩndũ.’ Kĩu nĩ kĩndũ kyesie kũmanyĩka nĩ andũ ma saenzi ĩtina wa myaka maana maingĩ.b (Yovu 26:7) O na ĩngĩ, yĩla Yovu waneeneaa wĩkwatyo wake wa ĩvinda yũkĩte, awetie ũndũ ũvwʼanene na ũla aũme angĩ aĩkĩĩku ma tene maĩkĩĩaa. Ũndũ wĩva? Yovu awetie kana yĩla ũkakwʼa, Ngai ndakolwa nĩwe, akeethĩwa na mea ma kũmwona ĩngĩ, na ndakalea kũmũthayũũkya.—Yovu 14:13-15; Aevelania 11:17-19, 35.

Ĩndĩ nata ĩũlũ wa ĩla nguma ya wĩanĩu? Elivasi na anyanya make elĩ mavangie kana Ngai ndakũlanasya na wĩanĩu wa mũndũ. We Yovu nĩwaĩkĩĩie ũvũngũ ũsu ũthũkĩte ũu? Aiee! Yovu aisye kana Ngai nĩwonaa wĩanĩu wĩ wa vata. Aisye ũũ ate na nzika o na vanini: “Ngai [nĩwĩsĩ] wĩanĩu wakwa.” (Yovu 31:6) Eka ũu, Yovu nĩweene nesa vyũ kana aũme asu maneeneaa naĩ wĩanĩu wake maivanga meĩka kũmũkiakisya. Ndeto syoo nĩsyo syatumie Yovu atwʼa kũneena, na aneenie maũndũ maingĩ mũno ala makilĩthisye aũme asu atatũ.

Yovu nĩweesĩ kana nguma ya wĩanĩu yoonekaa maũndũnĩ ala weekaa kĩla mũthenya. Nũndũ wa ũu, nĩweeteteie kwa kũweta ũndũ wekalaa na maũndũ ala weekaa. Kwa ngelekanyʼo, aisye kana nĩweevathanĩte na mĩthemba yonthe ya ũthaithi wa mĩvwʼanano, nĩweekaa andũ nesa na nĩwamanengae ndaĩa, ndaĩ na mwĩkalĩle mũthũku na nĩwanengete mũtwaano wake ndaĩa, na kĩla kya vata vyũ, vai ũngĩ walũmanĩtye nake vyũ ta Ngai ũla wa wʼo, Yeova. Kwoou Yovu aĩ na ũkũmbaũ wa kwasya ũũ na ngoo yonthe: “Kũvika nakwʼa ndikaveta kwakwa wĩanĩu wakwa.”—Yovu 27:5; 31:1, 2, 9-11, 16-18, 26-28.

Ĩthĩwa na Mũĩkĩĩo ta wa Yovu

We nĩwonaa wĩanĩu waku wĩ wa vata o ta Yovu? Mũndũ no asũanĩe kwasya we e nguma ĩsu nĩkũtoetye, ĩndĩ no nginya tũĩkĩĩthye kĩu na meko. Twonanasya nĩtũmwendete Ngai na ngoo yonthe yĩla twamwĩwʼa na tweeka kĩla kĩmwendeeasya kĩla mũthenya o na yĩla twĩ mathĩnanĩ. Tweeka ũu, tũkamũtanĩthya Yeova na tũimũsonokya mũmaitha wake, Satani, o tondũ Yovu weekie myaka mingĩ mĩvĩtu. Vai nzĩa ĩngĩ nzeo ta ĩsu ya kwonanyʼa twĩ na mũĩkĩĩo ta Yovu!

Ĩndĩ ngewa ya Yovu ndyaathelela vau. Nĩwambie kwĩvĩngĩĩsa atetea ũlũngalu wake mũno kwĩ kũtetea ũlũngalu wa Ngai. Nũndũ wa ũu, nĩwaaĩle kũlũngwa na aitetheewʼa ethĩwe na woni ta wa Ngai. Na o vamwe na ũu, aĩ na vata wa kũkiakiwʼa mũno nũndũ aĩ na kyalya na kyeva kingĩ. We Yeova eekie ata nĩ kana atetheesye mũndũ ũsu weesĩkĩe na nguma ya mũĩkĩĩo na wĩanĩu? Ve kĩlungu kĩngĩ ta kĩĩ kĩneeneete maũndũ asu.