Nĩwakiakĩiwʼe Nĩ Ngai Wake

1, 2. Nĩ maũndũ meva maĩ maneekĩka mũthenya ũla Eliya wasembete aendete Yesileeli?

ELIYA asembelete lelũnĩ kwĩ mbua na kũendeee kũmesya mbindu. Atielye mũendo mũasa aikaavika Yesileeli, na aĩ mũkũũ. O na ũu wĩ o vo, nĩwasembie ateũthyũmũa nũndũ “kwʼoko kwa Yeova” kwaĩ ĩũlũ wake. Mwĩĩ wake waĩ na vinya mwingĩ ũtaĩ aawĩwʼa ĩngĩ. Na twĩasya ũu nũndũ aĩ anasemba akavĩtũka ĩkasya ya Mũsumbĩ Aavu, yĩla yakusĩtwʼe nĩ mbalasi kauta!—Soma 1 Asumbĩ 18:46.

² Eliya asembelete lelũnĩ ũsu e weka. Kwakũna visa aivenavenyʼa nĩ kana malovoto ma mbua ala meũmũkima metho metĩke, na o ĩvindanĩ yĩu aendeee kũsũanĩa maũndũ ala maĩ maneekĩka mũthenya ũsu. Vate nzika, maũndũ asu maĩ maneekĩka maĩ ũsindi mũnene kwa Yeova, Ngai wa Eliya, na ũthaithi wa wʼo. Saa isu aĩ anasemba mũendo mũasa ũkethĩa o na asisya ĩtina ndatonya kwona Kĩĩma kya Kalimeli nũndũ wa mbindu ya matu ma mbua. Kĩĩmanĩ kĩu nĩvo waĩ anavuanyʼa ũtheinĩ kwa nzĩa ya kyama kana ũthaithi wa Mbaali nĩ wa ũvũngũ. Maũndũ ala maĩ maneekĩka maĩ manoonanyʼa nesa kana ala athani ma Mbaali 450 nĩ ma ũvũngũ, na nũndũ wa ũu Eliya akamoaa. Amina kũaa athani asu nĩwamũvoyie Yeova ausye mbua nĩ kana mũnyao ũla wakwatĩte nthĩ ĩsu kwa myaka ĩtatũ na nusu ũthele. Avoya oou, mbua nĩyetĩkie!—1 Asu. 18:18-45.

3, 4. (a) Eliya atonya kwĩthĩwa eekwatasya kyaũ e nzĩanĩ aendete Yesileeli, na nĩkĩ? (b) Twĩneenea makũlyo meva?

³ Yĩla Eliya wasembete mũendo ũsu wa maili 19 (kĩlomita 30) kũthi Yesileeli, nũtonya kwĩthĩwa eesilasya kana maũndũ nĩmeũthi nesa. Nũtonya kwĩthĩwa eekwatasya kana yu maũndũ nĩmeũvĩndũka vyũ. Noĩthwa eesilasya kana Aavu ndalea kũalyũla mĩendele yake ĩtina wa kwona maũndũ ala mekĩkie. Nĩvatonyeka akethĩwa asũanĩaa kana yu Aavu nũkũtia ũthaithi wa Mbaali, nũkũkanyʼa mũka wake Yeseveli, na aieka kũthĩnyʼa athũkũmi ma Yeova.

⁴ Yĩla maũndũ meekĩka ũndũ tũkwenda, nĩtwambĩĩaa kwĩkwatya kana nĩkũũthi nesa. Nĩvatonyeka tũkambĩĩa kwona kana yu maũndũ maitũ nĩmeũseũva, na mathĩna ala twĩĩ namo nĩmeũthela vyũ. Nĩvatonyeka ũkethĩa ũu nowʼo Eliya wasũanĩaa, nũndũ “aĩ mũndũ o taitũ.” (Yak. 5:17) Ĩndĩ mwa mathĩna ma Eliya mayathengeee kũthela. Ĩtina wa kavinda kanini, nĩwakwatiwe nĩ wia mwingĩ na atũlĩka ngoo mũno nginya eeliĩla kũkwʼa. Nĩ kyaũ kyeekĩkie, na Yeova atetheeisye mwathani ũũ wake ata nĩ kana alũlũmĩĩlye mũĩkĩĩo wake na ayĩthĩwa na ũkũmbaũ? Eka twone.

Maũndũ Nĩmavĩndũkie Atataĩĩe

5. We Aavu nĩweeyũmbanĩtye kũmũnenga Yeova ndaĩa ĩtina wa kwona maũndũ ala meekĩkie Kĩĩmanĩ kya Kalimeli? Nĩ kyaũ kĩũtũĩkĩĩthya ũndũ ũsu?

⁵ We Aavu avika nyũmbanĩ yake ya kĩ-ũsumbĩ ĩla yaĩ Yesileeli nĩweekie ũndũ o na ũmwe ũkwonanyʼa kana nĩwatwʼĩte kũvĩndũka? Mbivilia yaĩtye: “Na Aavu amũtavya Yeseveli wʼonthe ũla Eliya wĩkie, o na ũndũ wũaie athani onthe na ũvyũ.” (1 Asu. 19:1) Ndetonĩ isu sya Aavu, o na vaiĩ vandũ waaweta Yeova, Ngai wa Eliya. Aavu nĩ mũndũ wasũanĩaa o maũndũ ma kĩ-mwĩĩ. Atĩ ĩtina wa kwona maũndũ asu onthe meekĩkie kwa nzĩa ya kyama, aisye nĩ “Eliya wĩkie”! Vate nzika, ndeto isu syĩonanyʼa kana ndaĩ aneeyũmbanyʼa kũmũnenga Yeova Ngai ndaĩa. We nake mũka wake, ũla wendete kũĩvanĩsya, eekie ata?

6. Yeseveli atũmanie Eliya atavwʼe ata, na ndeto syake syoonanasya ata?

⁶ Yeseveli eewʼa ũu nĩwathilĩkile mũno. E na woo mwingĩ, nĩwatũmanie Eliya atavwʼe ndeto ii: “Ngai nimbĩke ũu, o na mbee, ethĩwa nditwʼĩkĩthya thayũ waku ta thayũ wa ũmwe wa asu ũnĩ ta yu.” (1 Asu. 19:2) Yeseveli nĩwatwʼĩte vyũ kũmũaa Eliya. Kwa ndeto ingĩ, no ta weevĩtĩte kũkwʼa alea kũaa Eliya ũnĩ wake nĩ kana aĩvanĩsye athani make ma Mbaali. Kwakũna visa Eliya aiamũkwʼa ũtukũ ũsu kwaĩ mbua mbingĩ nyũmbanĩ ĩla wamanthĩte ũkomo ndũanĩ ya Yesileeli, na aitavwʼa ndeto isu ithũkĩte ũu. We eewie ata?

Nĩwatũlĩkile Ngoo na Akwatwa Nĩ Wia

7. Eliya eekie ata amanya Yeseveli nũvangĩte kũmũaa?

⁷ Ethĩwa Eliya asũanĩaa kana ĩtina wa kyama kĩla kyeekĩkie na ĩtambya yĩla wooseie athani ma Mbaali thĩna ũla waĩ vo nũũthela, eesĩ atesĩ. Yeseveli ndatwʼĩte kũvĩndũka. Nĩwooaĩthĩtye athani aingĩ aĩkĩĩku, na yu avangĩte kũatĩĩsya Eliya. We Eliya amanya ũu eewie ata? Akwatiwe nĩ wia na atoloka “atangĩĩe thayũ wake.” We no ethwe asũanĩaa ũndũ ũtonya kũawa naĩ wĩana nĩ mũndũ mũka ũsu? Ethĩwa kĩu nĩkyo wasũanĩaa, no tũelewe nĩkĩ wakwatiwe nĩ wia. Ĩndĩ o na ethĩwe asũanĩaa kyaũ, kĩla twĩsĩ nĩ kana nĩwatolokile akamanthe wĩvitho.—1 Asu. 18:4; 19:3.

8. (a) Thĩna ũla Vetelo waĩ nawʼo ũvwʼanene ata na ũla Eliya waĩ nawʼo? (b) Kĩla kyakwatie Eliya na Vetelo kĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁸ O ta Eliya, ve athũkũmi angĩ ma Ngai maĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu makwatiwe nĩ wia. Ũmwe wakwatiwe nĩ thĩna ũsu nĩ mũtũmwa Vetelo. Ĩvinda yĩmwe Yesũ nĩwamwĩie akinyĩle kĩwʼũnĩ ĩũlũ o take na eeka ũu. Ĩndĩ “yĩla wasyaisye kĩuutani,” nĩwakwatiwe nĩ wia na ambĩĩa kũvota kĩwʼũnĩ. (Soma Mathayo 14:30.) Ngelekanyʼo ya Eliya na ya Vetelo nĩsiũtũmanyĩsya ĩsomo ya vata mũno. Ethĩwa nĩtũkwenda kũendeea kwĩthĩwa na ũkũmbaũ, tũyaĩlĩte kũtinda tũisũanĩa maũndũ ala meũtwĩkĩa wia. Vandũ va ũu, twaĩlĩte kũlilikanaa kĩla ĩvinda kana Yeova nĩwe wĩkwatyo witũ na vinya witũ.

“Nũu Yu!”

9. Kyalo kya Eliya kyailye ata, na nĩ kyaũ kyathĩnasya kĩlĩko kyake e kyalonĩ?

⁹ Eliya e na wia mwingĩ nĩwaendie nginya taoninĩ ya Mbeeli-sieva, ĩla yaĩ ngalĩko ya ĩtheo ya wumĩlonĩ wa syũa. Taoni ĩsu yaĩ vakuvĩ na mũvaka wa ngalĩko ya ĩtheo wa Yuta, na yaĩ ũasa wa maili ta 95 (kĩlomita 150) kuma Yesileeli. Atiĩle mũthũkũmi wake vau na aendeea kũanga nthĩ esĩle weũnĩ. Mbivilia yaĩtye kana aendie “kyalo kya mũthenya ũmwe.” Kwoou no tũkũne visa ayambĩĩa kyalo kyake kwakya syũa yauma oou, na saa isu ndakuĩte kĩndũ ũtonya kũya kana syĩndũ ingĩ sya vata. Nũndũ wa kũkwʼa ngoo na kũkĩa kĩkwʼũ, nĩwaendeeie kũthi na mbee akũnĩle weũnĩ na akimĩtwe nĩ syũa ĩvyũ o na ateũsũanĩa nĩ kyaũ kĩtonya kũmũkwata. Syũa yĩithũa, Eliya nĩwatheleilwe nĩ vinya vyũ. Nũndũ wa ũu, nĩwathyũmũie ĩtina wa mũtĩ wa mũlutemu. Vau no vo waĩ atonya kũkwata ũthyũmũo weũnĩ ũsu ũte kĩndũ.—1 Asu. 19:4.

10, 11. (a) Ndeto ila Eliya watavisye Yeova mboyanĩ syoonanasya ata? (b) Elesya ũndũ andũ angĩ maĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu makwie ngoo ũtũmĩĩte maandĩko ala monanĩtwʼe.

¹⁰ Eliya nĩwavoyie e na thĩna mwingĩ ngoonĩ. Avoyaa akwʼe! Aisye: “Ndi mũseo kwĩ aaĩthe makwa.” Nĩweesĩ kana aa-ĩthe make maĩ Seoli, kana mbũanĩ, na yu maĩ matwʼĩkie mũthanga na mavĩndĩ matatonya kũtethya mũndũ o na wĩva. (Mũta. 9:10) Eliya eewʼaa ate vata o na vanini. Na kĩu no kĩtume tũelewa nĩkĩ waisye: “Nũu yu!” We oonaa vate vata wa kũendeea kwĩkala thayũ.

¹¹ Yo nĩtwaĩlĩte kũsengʼa twamanya kana mũthũkũmi ũsu wa Ngai nĩwakwʼĩte ngoo akavika vau? Aiee! Na twĩasya ũu nũndũ ve aũme na aka angĩ mawetetwe Mbivilianĩ maĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu, ĩndĩ makwie ngoo mũno nginya o na meeliĩla kũkwʼa. Amwe moo nĩ ta Leveka, Yakovo, Mose, na Yovu.—Mwa. 25:22; 37:35; Mot. 11:13-15; Yovu 14:13.

12. Ũkesa kwĩyĩthĩa ũtũlĩkĩte ngoo mũno, nĩ ũndũ wĩva Eliya weekie o naku ũtonya kwĩka?

¹² Ũmũnthĩ tũilyĩ “mavinda ma mũisyo na momũ.” Nũndũ wa ũu, ti ũsengyʼo kwona andũ aingĩ, o vamwe na athũkũmi ma Ngai aĩkĩĩku, maitũlĩka ngoo mavinda amwe. (2 Tim. 3:1) Wesa kwĩwʼa ũtũlĩkĩte ngoo mũno, atĩĩa ngelekanyʼo ya Eliya. Mũtulũĩle Ngai kyonthe kĩla kĩ ngoonĩ yaku. Na vate nzika, Yeova akaũtetheesya, nũndũ we nĩ “Ngai wa ũkiakisyo wʼonthe.” (Soma 2 Akolintho 1:3, 4.) We nĩwakiakiisye Eliya?

Yeova Nĩwanengie Mwathani Wake Vinya

13, 14. (a) Yeova atũmĩie mũlaĩka ata kũthĩnĩkĩa Eliya kwa nzĩa ya wendo? (b) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa kũkiakisya kũmanya kana Yeova nũeleawa nĩ kĩla ũmwe witũ na nĩwĩsĩ kĩla tũtonya na kĩla tũtatonya?

¹³ We wĩĩsilya Yeova ta weewie ata yĩla wasyaisye e ĩtunĩ na oona mwathani wake wamwendete akomete ĩtina wa mũtĩ weũnĩ aivoya akwʼe? Kĩla weekie ĩtina wa vau no kĩtũtetheesye kũmanya. Yĩla Eliya wakomie alĩkwa, Yeova nĩwatũmie mũlaĩka vala waĩ. Mũlaĩka ũsu nĩwamũkiitie, amũamũkya, na amwĩa: “Ũkĩla ũye.” Eliya nĩwookĩlile na aya mũkate mũvyũ ũla mũlaĩka waĩ anamũseũvĩsya na anywʼa kĩwʼũ kĩla wamũeteie. We Eliya nĩwatũngĩie mũlaĩka ũsu mũvea? Kĩla ngewa ĩsu ĩwetete no kana mwathani ũsu amina kũya na kũnywʼa nĩwasyokie ĩngĩ akoma. We nĩwĩthwa akwʼĩte ngoo ũkethĩa ndekwenda kũneena? O na ethĩwa vailye ata, mũlaĩka ũsu nĩwasyokie amũamũkya ĩngĩ ya kelĩ, na nĩvatonyeka akethĩwa eekie ũu kũkilye kũkya. Amũtũngĩlĩĩile ĩngĩ ndeto ila wamũtavĩtye savalĩ wa mbee, “Ũkĩla ũye,” na ongela kũmũtavya ndeto ii sya vata: “Nũndũ kyalo nĩ kĩvĩtũku vinya waku.”—1 Asu. 19:5-7.

¹⁴ Mũlaĩka ũsu aitũmĩa ũtonyi ũla wanengetwe nĩ Ngai nĩwamanyie vala Eliya waendete. Na nĩweesĩ kana Eliya ndatonya kyalo kĩu kwa vinya wake mwene. Nĩ ũndũ wa kũkiakisya mũno kũmanya kana Ngai nĩwĩthĩawa eyũmbanĩtye kũtũtetheesya, nũndũ nĩwĩthĩawa esĩ kĩla tũtonya na kĩla tũtatonya. (Soma Savuli 103:13, 14.) Lĩu ũsu watethisye Eliya ata?

15, 16. (a) Lĩu ũla Yeova wanengie Eliya wamũnengie vinya wa kwĩka ata? (b) Nĩkĩ twaĩle kũtũngaa mũvea nũndũ wa nzĩa ĩla Yeova ũtũmĩaa kwĩkĩa athũkũmi make vinya ũmũnthĩ?

¹⁵ Mbivilia yaĩtye ũũ ĩũlũ wa Eliya: “Na ookĩla, na aya na anywʼa, na aenda na vinya wa lĩu ũsu mĩthenya mĩongo ĩna na matukũ mĩongo ĩna kũvika Olevu kĩĩma kya Ngai.” (1 Asu. 19:8) O ta Mose, ũla waĩ kwʼo ta myaka 600 mbee wake, na Yesũ, ũla wesie kwĩthĩwa vo vakuvĩ myaka 1000 ĩtina wake, Eliya nĩwatĩĩie kũya mĩthenya 40, ũtukũ na mũthenya. (Kuma 34:28; Luka 4:1, 2) Lĩu ũsu waĩe o savalĩ ũmwe ndwaamũminĩa mathĩna make onthe, ĩndĩ nĩwamũnengie vinya kwa nzĩa ya kyama. Kwakũna visa mũtumĩa ũsu mũkũũ akũnĩle weũnĩ ũsu o na ũte nzĩa sya kũatĩĩa, mũthenya kũthi ũla ũngĩ, kyumwa kũthi kĩla kĩngĩ, nginya amine vakuvĩ mwei na nusu o aendete!

¹⁶ O na ũmũnthĩ Yeova nĩwĩkĩaa athũkũmi make vinya. Ndekaa ũu kwa kũmanenga lĩu kwa nzĩa ya kyama, ĩndĩ atũmĩaa nzĩa ĩngĩ ya mwanya mũno. Nũmanengae lĩu wa kĩ-veva ũmekĩe vinya. (Mt. 4:4) Kwĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai vamwe na mavuku ala matũtetheeasya kwĩmanyĩsya Mbivilia nĩkũtũnengae vinya wa kũendeea kũmũthũkũma. Kũya lĩu ũsu wa kĩ-veva no kũlee kũtũminĩa mathĩna maitũ onthe, ĩndĩ no kũtũtetheesye kũendeea kũmĩĩsya maũndũ, o na mekwoneka matomĩĩka. O na ĩngĩ, no kũtume tũkwata “thayũ wa tene na tene.”—Yoa. 17:3.

17. Eliya aendie kĩĩmanĩ kĩva, na nĩkĩ kĩĩma kĩu kyaĩ kya mwanya mũno?

¹⁷ Eliya aendie kyalo kya ta maili 200 (kĩlomita 320), na ĩndĩ avika Kĩĩmanĩ kya Olevu. Kĩĩma kĩu kyaĩ kya mwanya mũno. Vau nĩ vo Yeova Ngai wamumĩlĩile Mose kakuthunĩ kaakene mwaki. Na ĩtina, vau no vo watianĩie ũtianĩo wa Mĩao vamwe na Isilaeli. Eliya avika kĩĩmanĩ kĩu alikile ngunganĩ.

Yeova Nĩwakiakiisye Mwathani Wake na Amũlũlũmĩĩlya

18, 19. (a) Mũlaĩka wa Yeova akũlilye Eliya ata, na eekie ata akũlwʼa ũu? (b) Eliya awetie itumi syĩva ĩtatũ sya kũkwʼa ngoo?

¹⁸ Eliya e ngunganĩ Kĩĩmanĩ kya Olevu, “ndeto” ya Yeova nĩyamũkĩie, na veonekana Yeova atũmĩie mũlaĩka kũneena nake. Amũkũlilye: “Wĩĩka ata vaa, Eliya?” Veonekana akũlilwʼe ĩkũlyo yĩu na wasya ũuĩtye nũndũ oonie ũsu ta mwanya wanengwa wa kũelesya kĩla kyaĩ ngoonĩ yake. Na kwa wʼo nĩwamũtulũĩle Yeova kĩla kĩndũ. Aisye: “Nĩnaĩ na kĩwĩu kingĩ kwondũ wa Yeova, Ngai wa nguthu; nũndũ ana ma Isilaeli nĩmatiĩte ũtianĩo waku, na maomboangĩte ithembeo syaku, na moaĩte athani maku na ũvyũ: na nyie, o nyie nĩ nyioka, nĩtialĩte; na nĩmeũmantha thayũ wakwa, movete.” (1 Asu. 19:9, 10) Ndeto isu nĩsyonanĩtye maũndũ atatũ ala matumĩte Eliya akwʼa ngoo.

¹⁹ Mbee, Eliya eewʼaa ta wĩthĩĩtwe aikũna wĩa wa mana. Kwa myaka mingĩ, aĩ na “kĩwĩu kingĩ” aimũthũkũma Yeova. Na kĩla wathĩnĩkĩaa mũno thayũnĩ wake nĩ ĩsyĩtwa ya Ngai ĩtheu na ũthaithi wake. Ĩndĩ yu oonaa maũndũ mekĩte kũthũkĩĩa. Andũ mayaĩ maaĩsa kũmũĩkĩĩa Yeova na maĩ alei, na ũthaithi wa ũvũngũ wanyaĩĩkĩte mũno. Kelĩ, Eliya oonaa ta we ũtiele e weka. Aisye: “[No] nyie, o nyie nĩ nyioka, nĩtialĩte.” Ndeto isu syĩonanyʼa kana we Eliya asũanĩaa kana no we e weka watialĩte aimũthũkũma Yeova mbaĩnĩ ĩsu. Katatũ, Eliya aĩ na wia. Athani aingĩ nĩmooaĩtwe, na ndaĩ na nzika kana nĩwe ũatĩĩe. Ndwaĩ ũndũ wĩ laisi kwa Eliya kũelesya maũndũ asu, ĩndĩ ndaaeka mĩtũlyo kana nthoni imũsiĩĩe kũelesya Ngai ũndũ weewʼaa. Nĩwamũvingũĩe Ngai ngoo yake vyũ, na ĩsu nĩ ngelekanyʼo nzeo mũno kwa onthe ala mendaa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo.—Sav. 62:8.

20, 21. (a) Elesya maũndũ ala Eliya woonie aumaala ngunganĩ e Kĩĩmanĩ kya Olevu. (b) Maũndũ ala Yeova woonisye Eliya mamũmanyĩisye kyaũ?

²⁰ We Yeova athĩnĩkĩie mathĩna ma Eliya ata? Mũlaĩka wa Yeova eeie Eliya aumaale ngunganĩ. Eewa ũu, nĩwaumaalile o na kau ndeesĩ nĩ kyaũ kĩkũendeea. Ĩtina wa ũu, nĩwoonie kĩseve kĩnene kyooka! No nginya kĩseve kĩu kĩthĩwe kyaĩ na vinya mũno nũndũ o na nĩkyaatũangie iĩma na mavia ilungu. Kwakũna visa Eliya aitata kũsiĩĩa metho make nũndũ wa kĩseve kĩu na akwatĩĩe ngũa yake, ĩla yaĩ ya wʼĩa na yaĩ ngito ndĩkaũlũkwʼe nĩ kĩseve. O na ĩngĩ, aĩ no nginya aũngame evũnyĩlĩte vyũ nũndũ nthĩ nĩyambĩĩie kũtetema, na kyaĩ kĩtetemo kĩte kya ngũĩ! Na ĩndĩ o na atanamba kũusya, mwaki mũnene waakana na alasimĩka kũsyoka ngunganĩ ĩngĩ evithe nũndũ wa ũvyũvu.—1 Asu. 19:11, 12.

²¹ Mbivilia nĩyonanĩtye nesa kana Yeova ndaĩ kĩsevenĩ kĩu, kĩtetemonĩ kĩu, kana mwakinĩ ũsu. Eliya nĩweesĩ kana Yeova ti ngai ya ũvũngũ ta ngai ya Mbaali ĩla athaithi mayo mamĩkumasya tayo “mũtwai wa matu,” kana mũnengani wa mbua. Yeova nĩwe umanĩte na vinya wʼonthe ũla wonekaa syĩndũnĩ ila woombie. Na o na eka ũu, e ũtonyi mwingĩ mũno kũthonoka kĩndũ o na kĩva waaũmba. O na matu maitonya kũmwĩanĩa! (1 Asu. 8:27) Maũndũ asu onthe matethisye Eliya ata? Lilikana kana aĩ na wia. Kwoou nũndũ Yeova, Ngai ũla wĩ vinya ũsu wingĩvĩte ũu, aĩ vamwe nake, ndaĩ na kĩtumi kya kũkĩa Aavu na mũka wake, Yeseveli!—Soma Savuli 118:6.

22. (a) Ũla “wasya mũnini mũuu” waĩkĩĩthisye Eliya ata kana aĩ wa vata? (b) Ũla “wasya mũnini mũuu” ũtonya kwĩthĩwa waĩ waũ? (Sisya maelesyo ma kwongeleela.)

²² Ĩtina wa mwaki kũvĩta nĩkwakililye, na Eliya eewʼa “wasya mũnini mũuu.” Wasya ũsu nĩwamũkũlilye eyĩelesye ĩngĩ, na amũtulũĩla Yeova kĩla kyaĩ ngoonĩ savalĩ wa kelĩ.a Kĩu nĩkĩtonya kwĩthĩwa kyatumie Eliya ausya mũnango. Ĩndĩ vate nzika, kĩla kyamũkiakĩisye vyũ nĩ kĩla “wasya [ũsu] mũnini mũuu” wamũtavisye ĩtina wa vau. Yeova nĩwamũĩkĩĩthisye Eliya kana aĩ mũthũkũmi wake wĩ vata mũno. Eekie ũu ata? Nĩwamũtavisye maũndũ ala wavangĩte kwĩka ĩvinda yũkĩte nĩ kana avete ũthaithi wa Mbaali vyũ Isilaeli. Vate nzika, kĩthito kya Eliya kĩyaĩ kya mana, nũndũ Ngai nĩwavangĩte kwosa matambya amine ũthaithi wa Mbaali vyũ. O na nĩwavangĩte kũendeea kũmũtũmĩa Eliya kwĩanĩsya kĩeleelo kyake. Na nũndũ wa ũu nĩwamũtũmie ĩngĩ, na amũtavya maũndũ mana ala waaĩlĩte kwĩka.—1 Asu. 19:12-17.

23. Yeova atetheeisye Eliya ata kwa nzĩa ilĩ aelewe kana ndaĩ weka?

²³ Lilikana kana Eliya oonaa ta we ũtiele e weka. We Yeova eekie ata nĩ kana amũtetheesye? Eekie maũndũ elĩ. Mbee, nĩweeie Eliya etĩkĩsye Elisa mauta, nĩ kana etwʼĩka mwathani ĩtina wake. Kwa myaka yĩana ũndũ mũna, mũndũũme ũsu wa mũika nĩwaendanisye na Eliya aimũtetheesya. No nginya ũndũ ũsu wĩthĩwe wakiakĩisye Eliya mũno. Na kelĩ, Yeova nĩwamũtavisye ũndũ ũũ wa kwendeesya: “Ngeetialĩlya ngili mũonza nthĩnĩ wa Isilaeli, ala ndu syoo syonthe itaatulĩlya Mbaali, na kĩla kanywʼa ũtaamĩmumunya.” (1 Asu. 19:18) Eliya ndaĩ weka ũndũ weesilasya. No nginya ethĩwe atanie mũno kwĩwʼa ĩũlũ wa andũ asu ngili mbingĩ maĩ aĩkĩĩku na maleile kũthaitha Mbaali. Vate nzika, andũ aa nĩmendaa Eliya aendeee kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku na aimekĩĩa ngelekanyʼo nzeo ya kũlũmanyʼa na Yeova ĩvindanĩ yĩu yetu. Na no nginya Eliya ethĩwe akiakĩiwʼe na akiitwa ngoo mũno nĩ ũla “wasya mũnini mũuu,” ũiweta ndeto isu sya Yeova, Ngai wake.

24, 25. (a) Nĩ kwa nzĩa yĩva ũmũnthĩ tũtonya kwĩthukĩĩsya “wasya mũnini mũuu” wa Yeova? (b) Nĩkĩ tũte na nzika kana Eliya nĩweetĩkĩlile kũkiakiwʼa nĩ Yeova?

²⁴ O ta Eliya, nĩtwaĩle kwendeewʼa nĩ vinya mwingĩ ũla twonaa syĩndũnĩ ila Ngai ũmbĩte. Syĩndũ ila twonaa nĩsyonanasya nesa vinya wa Mũmbi. (Alo. 1:20) O na ũmũnthĩ, Yeova nũtũmĩaa vinya wake ũte maela kũtetheesya athũkũmi make aĩkĩĩku. (2 Mav. 16:9) Ĩndĩ kĩla ũtũmĩaa mũno kũtũmanyĩsya nĩ Ndeto yake, Mbivilia. (Soma Isaia 30:21.) Ũmũnthĩ, Mbivilia no yĩthĩwe ta ũla “wasya mũnini mũuu” twaeka ĩtũtongoesye. Yeova nũtũmĩaa Ndeto yake kũtũkanyʼa, kũtwĩkĩa vinya, na kũtũĩkĩĩthya kana nũtwendete.

²⁵ We Eliya nĩwatethekie nĩ ũkiakisyo ũla Yeova wamũnengie e Kĩĩmanĩ kya Olevu? Vate nzika, nĩwatethekie. O na atekalĩte, nĩwambĩĩie kũmũthũkũma Ngai ĩngĩ e na ũkũmbaũ aikanyʼa andũ maeke kũthaitha ngai sya ũvũngũ. Tweetĩkĩla na ngoo yonthe “ũkiakisyo ũla wĩ Maandĩkonĩ,” tũkeethĩwa na mũĩkĩĩo o ta wa Eliya.—Alo. 15:4.