Endeea ‘Kũmweteela Ngai’

1. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũemwa nĩ kũmĩĩsya?

ĨLA Ũsumbĩ wa Masia waũngamiwʼe mwakanĩ wa 1914, nĩwʼo mĩthenya ya mũminũkĩlyo ya nthĩ ĩno ya Satani yambĩĩe. Ĩvindanĩ yĩu nowʼo kwaumĩlile kaũ ĩtunĩ, na Yesũ amwĩkya Satani kũũ nthĩ vamwe na ndaimoni syake. (Soma Ũvuanʼyo 12:7-9.) Satani nĩwĩsĩ kana atiele na “kavinda o kanini.” (Ũvu. 12:12) Ĩndĩ “kavinda” kau kekalĩte vakuvĩ myaka 100, na andũ amwe nĩmatonya kwona mĩthenya ya mũminũkĩlyo yĩkalĩte mũno. Yo ithyĩ nĩtwambĩĩe kũemwa nĩ kũmĩĩsya kavindanĩ kaa tweteelete Yeova anange nthĩ ĩno ya Satani?

2. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

² Kũema kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo nĩ kĩndũ kĩthũku mũno nũndũ nĩkũtonya kũtuma twĩka maũndũ na kĩvya. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũendee kũmweteela Ngai? Ĩsomo yĩĩ nĩyĩwetete kĩla kĩtonya kũtũtetheesya kwa kũsũngĩa makũlyo aa maatĩĩe. (1) Ngelekanyʼo ĩla mwathani Mika watũtiĩe yĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa wũmĩĩsyo? (2) Nĩ maũndũ meva makonanyʼa kana mũminũkĩlyo wĩ vakuvĩ? (3) Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtwĩwʼaa mũyo nũndũ wa wũmĩĩsyo wa Yeova?

NGELEKANYʼO YA MIKA YĨTŨMANYĨSYA KYAŨ?

3. Aisilaeli maendee ata ĩvindanĩ ya Mika?

³ Soma Mika 7:2-6. Mwathani wa Yeova weetawa Mika nĩwoonie Aisilaeli maieka kũmũĩkĩĩa Yeova. Mambĩĩie o kavola kwa kavola nginya mesa kũthũka vyũ ĩvindanĩ ya mũsumbĩ mwathe ũla weetawa Aasu. Mika aelekanilye Aisilaeli asu na “mũtae wa kĩthekanĩ” na “wiio wa mĩwʼa.” O tondũ mũtae wa kĩthekanĩ na wiio wa mĩwʼa ũtonyangaa mũndũ ũla wesĩla vo, andũ ala mekwatanyʼa na Aisilaeli asu mayoonaa nesa. Ũthũku wa Aisilaeli wongelekile mũno nginya wesa kwĩthĩa o na andũ ma mũsyĩ mayonanyʼa metho. Nũndũ Mika nĩweesĩ vai ũndũ waĩ atonya kwĩka nĩ kana alũnge maũndũ, nĩwamũeleisye Yeova maũndũ asu onthe. Amina kwĩka ũu, nĩweeteelile Yeova ose ĩtambya. Mika nĩweesĩ nesa ki kana Yeova akalũnga maũndũ ĩvinda yake yavika.

4. Tũkomanaa na mathĩna meva?

⁴ O ta Mika, ũmũnthĩ tũtwĩe vamwe na andũ meyendete. Aingĩ ũmũnthĩ nĩ andũ “mate mũvea, mate atheu, mate na wendo waĩle.” (2 Tim. 3:2, 3) Ĩla twoona andũ ala tũthũkũmaa namo, tũsomaa namo, kana atũi maitũ mateũthĩnĩkĩa ala angĩ, nĩtwĩwʼaa twakwʼa ngoo mũno. Ĩndĩ athũkũmi amwe ma Ngai nĩmethĩawa na thĩna ũngĩ mũitango kwĩ ũsu. Yesũ aisye aatĩĩi make makamenwa nĩ andũ moo ma mũsyĩ, na ndeto ila watũmĩie kũelesya ũndũ ũsu iilyĩ ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Mika 7:6. Aisye: “Nokie kũthũanʼya mũndũ na ĩthe, na mwĩĩtu na nyinyia, na mũtwawa na inyia wa mũũme: na amaitha ma mũndũ makethĩwa ala ma nyũmba yake.” (Mt. 10:35, 36) Kũthekeewa na kũthĩnwʼa nĩ andũ ma mũsyĩ mate Ngũsĩ nĩ ũndũ wĩ vinya mũno kũmĩĩsya. Ethĩwa twĩ thĩnanĩ ta ũsu, tũiketĩkĩle ũtũkĩlye vinya. Vandũ va ũu, twaĩle kũmĩĩsya twĩ aĩkĩĩku na tũyeteela Yeova alũnge maũndũ. Twaendeea kũmũvoya Yeova atũtetheesye, akatũnenga vinya na ũĩ wa kũmĩĩsya.

5, 6. Yeova amũathimie Mika ata, na nĩ kyaũ Mika ũtaaona kĩianĩa?

⁵ Yeova nĩwaathimie Mika nũndũ wa kũmĩĩsya. Mika nĩwoonie mũthya wa ũsumbĩki mũthũku wa Aasu na kĩkwʼũ kyake. O na nĩwoonie mwana mũseo wa Aasu weetawa Esekia aisumbĩka na kũtetheesya andũ maambĩĩe kũmũthaitha Yeova ĩngĩ. Na Mika nĩwoonie wathani ũla Yeova wamũtavĩtye ĩũlũ wa Samalia ũianĩa ĩla Aasuli mavithũkĩe ũsumbĩ wa mbaĩ ĩkũmi wa Isilaeli.—Mika 1:6.

⁶ Ĩndĩ Mika ndaaona wathani wʼonthe ũla Yeova wamũvevee kwathana ũianĩa. Kwa ngelekanyʼo, Mika aandĩkie atĩĩ: “Mĩthenya ya mũminũkĩlyo . . . kĩĩma kĩ nyũmba ya Yeova kĩkekalaa kĩ kĩtũlu kwĩ ila ingĩ, na kũkĩla ĩũlũ wa tũlĩma; na ngo sya andũ ikaendaa vo. Na mbaĩ mbingĩ ikathi ikyasya, Ũkai, twambate kĩĩmanĩ kya Yeova.” (Mika 4:1, 2) Mika akwie tene mũno wathani ũsu ũteanĩĩte. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu nĩwatwʼĩte kwĩkala e mũĩkĩĩku kwa Yeova nginya kĩkwʼũ, o na andũ ala angĩ meeka ata. Nĩkyo kĩtumi waandĩkie ũũ: “Ngo syonthe sya andũ iendaa kĩla ũmwe syĩtwanĩ ya ngai yake: na ithyĩ tũkaendaa syĩtwanĩ ya Yeova Ngai waitũ tene na tene.” (Mika 4:5) Mika oomĩĩisye mathĩna ala mamũkwatie nũndũ ndaĩ na nzika kana Yeova akeanĩsya mawatho Make onthe. Mwathani ũsu mũĩkĩĩku nĩwamwĩkwatĩtye Yeova.

7, 8. (a) Nĩ kyaũ kĩtumaa tũmwĩkwatya Yeova? (b) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma twona ĩvinda yĩvĩtĩte mĩtũkĩ?

⁷ Yo ithyĩ nĩtũmwĩkwatasya Yeova o tondũ Mika weekie? Ũmũnthĩ twĩ na kĩtumi kĩseo mũno kya kũmwĩkwatya Yeova. Nĩtwonete wathani wa Mika ũianĩa. ‘Mĩthenyanĩ ĩĩ ya mũminũkĩlyo,’ andũ milioni mbingĩ kuma mbaĩnĩ syonthe, ngo, na ithyomo nĩmaendee kwambata ‘kĩĩmanĩ kĩ nyũmba ya Yeova.’ O na kau athũkũmi asu ma Yeova maumĩte nthĩ itewʼanaa, mo nĩmatuĩte ‘mbyũ syoo ikatwʼĩka mĩthya ya maembe ma ngʼombe,’ na makalea ‘kwĩmanyĩsya kaũ ĩngĩ.’ (Mika 4:3) Nĩ ndaĩa nene ta kĩ kwĩthĩwa twĩ katĩ wa athũkũmi ma Yeova me mũuo!

⁸ Vate nzika, ithyĩ nĩtwendaa mũno Yeova anange nthĩ ĩno nthũku mĩtũkĩ. Ĩndĩ nĩ kana twĩthĩwe na wũmĩĩsyo, no nginya twĩthĩwe na woni ta wa Yeova. Nũvangĩte mũthenya ũla ũkasilĩla andũ aitũmĩa “mũndũ ũla wanyuvie,” nake nĩ Yesũ Klĩsto. (Meko 17:31) Ĩndĩ mũthenya ũsu ũtambĩte kũvika, Ngai nũnengete andũ ma mĩthemba yonthe mwanya wa ‘kũmanya ũla wʼo,’ mwanya wa kũatĩĩa kĩla memanyĩsya, na wa kwĩsa kũtangĩĩwa. Twaĩle kũlilikana kana kwĩ andũ aingĩ mũno me mũisyonĩ. (Soma 1 Timotheo 2:3, 4.) O mĩtũkĩ, ĩvinda yĩkilyĩ yĩnathela na mũthenya wa Yeova wa kũsilĩla andũ ũkilyĩ ũnavika. Ethĩwa tũkeethĩwa na kĩthito kingĩ kya kũtetheesya andũ makwate ũmanyi wa wʼo ĩũlũ wa Ngai, tũkoona ĩvinda yĩla yĩtialĩte yavĩta mĩtũkĩ. Na ĩndĩ ĩla mũthenya ũsu wĩvika, tũkatana mũno nũndũ twaĩ na kĩthito kingĩ kya kũtavanyʼa ĩũlũ wa Ũsumbĩ!

NĨ MAŨNDŨ MEVA MAKONANYʼA MŨMINŨKĨLYO WĨ VAKUVĨ?

9-11. Ĩandĩko ya 1 Athesalonika 5:3 nĩyeanĩie? Elesya.

⁹ Soma 1 Athesalonika 5:1-3. Ĩvinda yĩte vaasa mbaĩ ikasya, “Kwĩ mũuo na vai mũisyo.” Ethĩwa tũikwenda twĩkengwa nĩ ndeto isu, twaĩle ‘kũsyaĩĩsya na kwĩthĩwa na wĩtingʼo.’ (1 Ath. 5:6) Nĩ kana tũendee kwĩthĩwa twĩ metho kĩ-veva, ekai twone kĩla kĩtumĩte wĩthĩwa ne ũndũ wĩ laisi kũtangaaswa, “Kwĩ mũuo na vai mũisyo.”

¹⁰ Ĩtina wa kaũ wa mbee na wa kelĩ wa nthĩ yonthe kũthela, mbaĩ nĩsyoonie ve vata mũnene mũno wa kũmantha mũuo. Ĩla kaũ wa mbee wa nthĩ yonthe wathelile, ũseũvyo weetawa Wovano wa Mbaĩ nĩwambĩĩiwʼe kwondũ wa kũmantha mũuo. Ĩtina wa kaũ wa kelĩ wa nthĩ yonthe kũthela, ũseũvyo wĩtawa Ngwatanĩo ya Nthĩ (U.N.) nĩwambĩĩiwʼe, na andũ meekwatasya nĩwʼo ũkaete mũuo nthĩ yonthe. Silikalĩ na atongoi ma ndĩni methĩĩtwe mekwatĩtye moseũvyo asu elĩ maete mũuo kũũ nthĩ. Kwa ngelekanyʼo, mwakanĩ wa 1986, Ngwatanĩo ya Nthĩ nĩyatangaasie kana ũsu waĩ Mwaka wa Mũuo Nthĩ Yonthe. Mwakanĩ o ũsu, atongoi ma nthĩ mbingĩ na atongoi ma ndĩni nĩmakomanĩie vandũ vetawa Assisi, Italy, vamwe na mũtongoi wa Ĩkanisa ya Katholeki nĩ kana mavoyee mũuo.

¹¹ Ĩndĩ, ĩtangaso yĩu ya mwaka wa 1986 na matangaso angĩ ta asu mayaaĩsa kwĩanĩsya wathani ũla wĩ ĩandĩkonĩ ya 1 Athesalonika 5:3. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Nũndũ ‘wanangĩko wa mĩtũkĩ’ ũla ũwetetwe ĩandĩkonĩ yĩu ndwaaĩsa kũvika.

12. Twĩsĩ kyaũ ĩũlũ wa ĩtangaso yĩĩ, “Kwĩ mũuo na vai mũisyo”?

¹² Ĩtangaso yĩu ya kana “Kwĩ mũuo na vai mũisyo” yĩkatangaaswa nũũ? Atongoi ma ndĩni ila syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto na ma ndĩni ingĩ makeethĩwa na kĩanda kĩva ũndũnĩ ũsu? Namo atongoi ma nthĩ syĩ kĩvathũkanyʼo makeeka ata? Maandĩko maiwetete. Ĩndĩ kĩla twĩsĩ nĩ kana o na ethĩwa ĩtangaso yĩu ya mũuo yĩkatangaaswa kwa nzĩa yĩva, o na ethĩwa yĩkooneka yĩ ya wʼo ata, andũ makeethĩwa mayĩkenga. Ĩvindanĩ yĩu, nthĩ ĩno ĩkeethĩwa o ĩsumbĩkĩtwe nĩ Satani. Nĩ nthũku vyũ ũmũnthĩ na nowʼo ĩkethĩwa ĩilyĩ. Nũndũ wa ũu, ũkeethĩwa wĩ ũndũ wa kũmakya mũno ethĩwa ũmwe witũ akeetĩkĩlana na ũvũngũ ũsu wa Satani na ayĩkwatanyʼa na silikalĩ sya nthĩ.

13. Nĩkĩ alaĩka makwatĩĩe ila iseve sya wanangĩko?

¹³ Soma Ũvuanʼyo 7:1-4. Nĩtweteelete twone ĩandĩko ya 1 Athesalonika 5:3 yĩyĩanĩwʼa. Ĩndĩ kavindanĩ o kaa tweteelete, alaĩka namo nĩmakwatĩĩe ila iseve sya wanangĩko sya ũla thĩna mũnene. Meteele kyaũ? Ũndũ ũmwe wa vata meteelete nĩ ũla wawetiwe nĩ mũtũmwa Yoana, nawʼo nĩ kũsiĩlwa kwa mũthya kwa “ngombo sya Ngai waitũ,” ila nĩ etĩkĩwʼa mauta.a Ĩla etĩkĩwʼa mauta makamina kwĩkĩwa ũsiĩlo ũsu wa mũthya, nĩwʼo alaĩka makalekya iseve isu sya wanangĩko. Nĩ kyaũ kĩkekĩka meeka ũu?

14. Nĩ kyaũ kĩkwonanyʼa kana Mbaviloni Ĩla Nene ĩkilyĩ kwanangwa?

¹⁴ Vai nzika kana ndĩni syonthe sya ũvũngũ nasyo nĩ Mbaviloni Ĩla Nene ikaanangwa. Syaĩlwe nũu vyũ. “Ngo sya andũ, na makomano, na mbaĩ, na ithyomo” maikethĩwa matonya kũtethya ndĩni isu o na vanini. Ũmũnthĩ nĩtwonete maũndũ ala mekwonanyʼa kana ndĩni isu ikilyĩ kwanangwa. (Ũvu. 16:12; 17:15-18; 18:7, 8, 21) Kwa ngelekanyʼo, isese sya maũvoo itindĩaa kũneenea naĩ ndĩni na atongoi masyo. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, atongoi asu mayonaa ta me mũisyonĩ. Ĩndĩ mekengete mũno! Ĩtina wa yĩla ĩtangaso ya “Kwĩ mũuo na vai mũisyo” kũtangaaswa, atongoi ma siasa ma nthĩ ĩĩ ya Satani makavithũkĩa ndĩni sya ũvũngũ na mayimina vyũ. Mbaviloni Ĩla Nene ndĩkooneka ĩngĩ nongi! Vate nzika, nũseo twĩthĩwe na wũmĩĩsyo nĩ kana twĩona maũndũ asu.—Ũvu. 18:8, 10.

TŨTONYA KWONANYʼA ATA KANA NĨTWĨWʼAA MŨYO NŨNDŨ WA WŨMĨĨSYO WA NGAI?

15. Nĩkĩ Yeova wĩthĩĩtwe na wũmĩĩsyo?

¹⁵ O na kau andũ nĩmavakĩte ĩsyĩtwa ya Ngai kĩko, we Ngai nĩwũmĩĩsye ũndũ ũsu nginya ĩla ĩvinda yake ya kwosa ĩtambya yĩvika. Yeova ndendaa andũ ala aseo meĩsa kwanangwa. (2 Vet. 3:9, 10) Ĩndĩ ĩkũlyo nĩ, we nĩwĩthĩawa na woni ta ũsu wa Yeova? Mũthenya ũsu ũtanamba kũvika, no twonanyʼe kana nĩtwonaa wũmĩĩsyo wa Yeova wĩ wa vata kwitũ kwa kwĩka maũndũ aa maatĩĩe.

16, 17. (a) Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩthĩwa na wendi wa kũtetheesya ala mavoie? (b) Nĩkĩ andũ ala mavoie maĩle kũmũsyokea Yeova mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka?

¹⁶ Tetheesya ala mavoie. Yesũ aisye kana kwĩthĩawa ũtanu mwingĩ mũno ĩtunĩ ĩla ĩlondu yĩmwe yau yooneka. (Mt. 18:14; Luka 15:3-7) Yeova nũthĩnĩkĩaa mũno andũ ala monanasya kana nĩmamwendete, o na ethĩwa maimũthũkũmaa na kĩthito ta tene. Ĩla twatetheesya andũ ta asu masyoke kĩkundinĩ, nĩtũtumaa Yeova na alaĩka matana.

¹⁷ We wĩ ũmwe wa asu maekete kũmũthũkũma Ngai na kĩthito? Nĩvatonyeka ũkethĩwa wavĩtĩiwʼe nĩ mũndũ kĩkundinĩ na ũndũ ũsu ũkatuma ũeka kũthi maũmbanonĩ. Nũndũ no kwĩthĩwa yu vavĩtĩte kavinda, ĩkũlye atĩĩ: ‘Nyie yu nĩngwĩwʼa nĩendee nesa kwĩ tene, na nĩ mũtanu kwĩ tene? We Yeova nĩwe wambĩtĩisye, kana no mũndũ? We Yeova Ngai aambĩka naĩ mũthenya o na ũmwe?’ Yeova atwĩkaa maũndũ maseo ĩvinda yonthe. O na ethĩwa mwĩkalo witũ ndwosanĩte na ũndũ twamwathie ĩla tweyumisye tũmũthũkũme, ndatũvataa tũitanĩa syĩndũ ila ũtũnengete. (Yak. 1:16, 17) Ĩndĩ mũthenya wa Yeova ũkilyĩ ũnavika. Kwondũ wa ũu, yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kũmũsyokea Ĩthe witũ wa ĩtunĩ wĩ wendo na kũsyoka kĩkundinĩ, nũndũ no vo tũtonya kũkwata mũuo ĩvindanĩ yĩĩ ya mũminũkĩlyo.—Kũt. 33:27; Aevl. 10:24, 25.

18. Nĩkĩ twaĩlĩte kũkwata mbau ala matongoetye?

¹⁸ Ĩvinda yonthe kwataa mbau ala matongoetye. Yeova nĩwe Mũĩthi witũ na nũtwendete, na nũndũ wa ũu nũtũtongoeasya na kũtũsũvĩa. Nũnyuvĩte Mwana wake ethĩwe Mũĩthi Mũnene wa ĩĩthya yake. (1 Vet. 5:4) Atumĩa ala me ikundinĩ mbee wa 100,000 nĩmasũvĩaa kĩla yĩmwe ya malondu ma Ngai. (Meko 20:28) Ĩla twaendeea kũkwata mbau ala matongoetye, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtũkwĩwʼa mũyo kwondũ wa maũndũ ala Yeova na Yesũ matwĩkĩte.

19. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩthĩwe na ũnyanya mũseo vamwe na ana-a-asa maitũ?

¹⁹ Ĩthĩwa na ũnyanya mũseo na ana-a-asa maku. Tũtonya kwĩka ũu ata? Ĩla asikalĩ ma kaũ mamanyĩĩtwʼe nesa mavithũkĩwa nĩ amaitha moo, kĩla mũsikalĩ atataa kũthengeea ũla ũngĩ. Meeka ũu, wĩthĩaa vau maĩ vaivikĩka. O ta ũu, ũmũnthĩ Satani nĩwongelete kĩthito kyake kya kũvithũkĩa andũ ma Ngai. Nũndũ wa ũu, yĩĩ ti yo ĩvinda ya kũkitana na ana-a-asa maitũ. Ĩndĩ, yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kwĩthĩwa na ũnyanya mũseo namo, ya kũlea kũkwatĩĩa mũno mavĩtyo moo, na ya kũmwĩkwatya Yeova vyũ atũtongoesye.

20. Twaĩlĩte kwĩka ata yu?

²⁰ Ekai ithyonthe tũendee kũlũlũmĩĩlya ũnyanya witũ na Yeova na tũiendeea kũmweteela. O na ĩngĩ, ekai tũtwʼe kweteela na wũmĩĩsyo yĩla ĩtangaaso ya “Kwĩ mũuo na vai mũisyo” vamwe na kũsiĩlwa kwa mũthya kwa etĩkĩwʼa mauta. Ĩtina wa ũu, ala alaĩka ana makalekya ila iseve sya wanangĩko, na ĩndĩ Mbaviloni Ĩla Nene ĩyanangwa. Kavindanĩ kaa tweteelete maũndũ asu ma vata mekĩke, ekai twĩtĩkĩle kũtongoewʼa nĩ ala manyuvĩtwe nĩ Yeova matongosye ũseũvyonĩ wake. Ndũkanenge Ndevili na ndaimoni mwanya! Yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kũatĩĩa ndeto ii sya mũandĩki wa Savuli: “Ĩthĩwai na vinya, na ngoo syenyu syĩthĩwe na ũnyiau, inywʼonthe ala mwĩkwatasya Yeova.”—Sav. 31:24.