KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA 14
‘Atĩĩaai Nyaaĩ Syake Nesa’
“Klĩsto nĩwathĩniwʼe kwondũ wenyu na amũtiĩa ngelekanyʼo nĩ kana mũatĩĩae nyaaĩ syake nesa.”—1 VET. 2:21.
WATHI 13 Klĩsto Nĩwe Ngelekanyʼo Yitũ
KWA ŨKUVĨa
Yesũ nũtũtiĩe nyaaĩ syake nĩ kana tũsiatĩĩae nesa (Sisya kalungu ka 1-2)
1-2. Nĩ ngelekanyʼo yĩva ĩkũtũtetheesya kũelewa ndeto sya 1 Vetelo 2:21?
KWASŨANĨA we na kĩkundi kya andũ angĩ mũendete kũtembea kĩthekanĩ kĩthungu kwĩ kĩmeu. Na mũtongoewʼe nĩ mũndũ wĩsĩ kĩtheka kĩu nesa. Aendeee kũtembea, nyaaĩ syake syĩtiwa syĩsolete kasĩlanĩ nũndũ wa kĩmeu kĩla kĩ vo. Ĩndĩ o mũendete, mũivika vandũ mũieka kũmwona! O na vailye ũu, vai ũmwe wenyu ũkũtelema. Vandũ va ũu, inywʼonthe mũendeee kũatĩĩa nyaaĩ syake nesa vyũ ũndũ mũtonya!
2 Ũmũnthĩ, ithyĩ Aklĩsto ma wʼo no twasye tũtembeelete kĩthekanĩ kĩthungu, kĩla nĩ nthĩ ĩno nthũku. Ĩndĩ tũtanaa ta kĩ nũndũ Yeova nũtũnengete Mwana wake, Yesũ Klĩsto, ethĩwe Mũtongoi witũ mũseo, ũla tũtonya kũatĩĩa nyaaĩ syake nesa vyũ! (1 Vet. 2:21) Kwĩanana na ĩvuku yĩmwe yĩeleetye Mbivilia, Vetelo atũmĩĩte ndeto ĩkũtuma tũkũna visa wa mũndũ ũtongoesye angĩ. O tondũ nyaaĩ syake itiawa syĩsolete vala wĩsĩlĩte, Yesũ nũtũtiĩe nyaaĩ ila tũtonya kũatĩĩaa. Ekai yu tũneenee makũlyo atatũ makonetye kũatĩĩa nyaaĩ syake, namo nĩ: Kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ nĩ kwĩka ata? Nĩkĩ twaĩle kwĩka ũu? Na tũtonya kwĩka ũu ata?
KŨATĨĨA NYAAĨ SYA YESŨ NĨ KWĨKA ATA?
3. Kwʼo kũatĩĩa nyaaĩ sya mũndũ nĩ kwĩka ata?
3 Kwʼo kũatĩĩa nyaaĩ sya mũndũ nĩ kwĩka ata? Mavinda amwe, Mbivilia ĩtũmĩaa ndeto “kũthi” na “nyaaĩ” kwonanyʼa maũndũ ala mũndũ wĩkaa thayũnĩ wake. (Mwa. 6:9; Nth. 4:26) Ũu wĩonanyʼa kana, ngelekanyʼo ya mũndũ no ĩelekanwʼe na nyaaĩ ila syatiwa syĩsolete vala wesĩla. Kwoou kũatĩĩa nyaaĩ sya mũndũ kwonanasya kũatĩĩa ngelekanyʼo yake, kana kwĩyĩelekanyʼa nake.
4. Kwʼo kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ nĩ kwĩka ata?
4 Kwoou kwʼo kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ nĩ kwĩka ata? Kwa ũkuvĩ, nĩ kũatĩĩa ngelekanyʼo yake. Ndetonĩ ila syĩ ĩandĩkonĩ ya mũsingi, mũtũmwa Vetelo aneeneaa ngelekanyʼo nzeo ĩla Yesũ watũtiĩe yĩla wathĩnawʼa. Ĩndĩ no tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ maũndũnĩ angĩ maingĩ. (1 Vet. 2:18-25) Kwa wʼo, maũndũ onthe ala Yesũ waneenie na eeka nĩ ngelekanyʼo twaĩle kũatĩĩa.
5. Kwa wʼo andũ me na naĩ no maatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ? Elesya.
5 Nũndũ twĩ andũ me na naĩ, kwa wʼo no tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yesũ? Ĩĩ, no twĩke ũu. Lilikana kana Vetelo atwĩkĩĩte vinya ‘tũatĩĩe nyaaĩ [sya Yesũ] nesa.’ O na kau tũilea kũvĩtya, yĩla twaatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ nesa, kana kwa ndeto ingĩ, yĩla tweeka kyonthe kĩla tũtonya, twĩthĩawa tũiatĩĩa ũtao ũũ wa mũtũmwa Yoana: ‘Endaa o ũndũ [Yesũ] waendaa.’—1 Yoa. 2:6.
NĨKĨ TWAĨLE KŨATĨĨA NYAAĨ SYA YESŨ?
6-7. Nĩkĩ tũtonya kwasya kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ nĩkũtumaa tũmũthengeea Yeova?
6 Kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ nĩkũtumaa tũmũthengeea Yeova. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Mbee, Yesũ nĩwatũtiĩe ngelekanyʼo nzeo vyũ ya ũndũ tũtonya kwĩthĩwa na mwĩkalĩle ũũmwendeesya Ngai. (Yoa. 8:29) Kwoou twaatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ, tũkamwendeeasya Yeova. Na no twĩkale tũte na nzika o na vanini kana Ĩthe witũ wa ĩtunĩ ndakalea kũthengeea ala meũtata ũndũ matonya matwʼĩke anyanyae.—Yak. 4:8.
7 Kelĩ, Yesũ nĩwaatĩĩaa ngelekanyʼo ya Ĩthe wake nesa vyũ. Kĩu nĩkyo kĩtumi Yesũ waisye atĩĩ: “Mũndũ o na wĩva ũla wambonie nĩwamwonie Asa o nake.” (Yoa. 14:9) Kwoou yĩla twatata twĩthĩwe na nguma ta sya Yesũ na tweekĩa kĩthito tũkue andũ ũndũ wamakuaa, twĩthĩawa tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yeova. Kwa ngelekanyʼo, Yesũ nĩweewʼĩie tei ũla mũndũ waĩ mũwau mangũ, o vamwe na ũla mũndũ mũka waĩ na ũwau mũthũku. O na nĩweewʼĩie ĩnee ala makwʼĩĩwe. (Mko. 1:40, 41; 5:25-34; Yoa. 11:33-35) Na o ũndũ tweekĩa kĩthito twĩyĩelekanyʼe na Yeova, nowʼo tũendeeaa kũmũthengeea.
8. Elesya ũndũ kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ kũtũtetheeasya “kũkĩlya” nthĩ vinya.
8 Kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ nĩkũtũtetheeasya tũikalulutĩkwʼe nĩ nthĩ ĩno. Ũtukũ wa mũthya Yesũ atanamba kũawa, aisye: “Nyie nĩnĩkĩlĩtye nthĩ vinya.” (Yoa. 16:33) Yesũ oonanasya kana ndaaĩtĩkĩla kwanangwa nĩ mosũanĩo, mĩvango, na meko ma andũ ma nthĩ ĩno. Ndaaũlwa nĩ kĩla kyamũetete kũũ nthĩ, nakyo nĩ kũtetea ĩsyĩtwa ya Yeova. Nao nata ithyĩ? Nthĩ ĩno yĩ na maũndũ maingĩ matonya kũtũlulutĩkya. Ĩndĩ o ta Yesũ, twaema kwĩtĩkĩlya kĩndũ o na kĩmwe kĩtume tũlwa nĩ kwĩka kwenda kwa Yeova, tũkeethĩwa tũtonya “kũkĩlya nthĩ vinya.”—1 Yoa. 5:5.
9. Twaĩle kwĩka ata nĩ kana tũendeee kũkinyĩla nzĩanĩ ĩla ĩelete thayũnĩ wa tene na tene?
9 Kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ kũkatuma tũkwata thayũ wa tene na tene. Yĩla mwanake ũmwe mũthwii wamũkũlilye Yesũ kĩla waaĩle kwĩka akwate thayũ wa tene na tene, amwĩie: ‘Ũka ũtwʼĩke mũatĩĩi wakwa.’ (Mt. 19:16-21) O na aineena na Ayuti amwe mataĩkĩĩaa kana nĩwe Klĩsto, ameie: “Malondu makwa . . . nĩmangatĩĩaa. Nĩnĩmanengae thayũ wa tene na tene.” (Yoa. 10:24-29) Na Yesũ aineena na Nikotemo, ũla waĩ wa Nzama ya Ayuti na wendeeawʼa mũno nĩ momanyĩsyo make, amwĩie kana ũla “ũmũĩkĩĩaa” akakwata “thayũ wa tene na tene.” (Yoa. 3:16) Twonanasya nĩtũmũĩkĩĩe yĩla twatũmĩa maũndũ ala wamanyĩisye na twaatĩĩa ngelekanyʼo yake. Kwĩka ũu kũkatũtetheeasya tũendeee kũkinyĩla nzĩanĩ ĩla ĩelete thayũnĩ wa tene na tene.—Mt. 7:14.
TŨTONYA ATA KŨATĨĨA NYAAĨ SYA YESŨ NESA?
10. Twaĩle kwĩka ata nĩ kana ‘tũendeee kũkwata ũmanyi’ ĩũlũ wa Yesũ? (Yoana 17:3)
10 Nĩ kana tũtonye kũatĩĩa nyaaĩ sya Yesũ nesa, no nginya twambe kũkwata ũmanyi ĩũlũ wake. (Soma Yoana 17:3.) ‘Kũendeea kũkwata ũmanyi’ ĩũlũ wa Yesũ ti ũndũ wa kwĩkwa mũthenya o ũmwe. No nginya tũendeee kũmũmanya nesanga kwa kwĩmanyĩsya nguma syake, ũndũ wasũanĩaa, na myolooto ĩla waatĩĩaa. O na twĩthĩwe twĩkalĩte ũwʼonĩ ĩvinda yĩasavĩte ata, no nginya twĩkĩe kĩthito tũendeee kũkwata ũmanyi ĩũlũ wa Yeova na Mwana wake.
11. Nĩ maũndũ meva me ala Mavukunĩ ana ma Ũvoo Mũseo?
11 Nũndũ Yeova nũtwendete, nĩweetĩkĩlilye ala Mavuku ana ma Ũvoo Mũseo maandĩkwe Ndetonĩ yake nĩ kana matũtetheesye kũkwata ũmanyi ĩũlũ wa Mwana wake. Mavuku asu nĩmaeleetye thayũ wa Yesũ e vaa ĩũlũ wa nthĩ vamwe na ũtavanyʼa wake. O na nĩmatũtavĩtye maũndũ ala Yesũ wawetie, ala weekie, na ũndũ weewʼaa. Mavuku asu ana nĩmatũtetheeasya ‘kũsũanĩa mũno’ ngelekanyʼo ya Yesũ. (Aevl. 12:3) Kwa wʼo, me na nyaaĩ ila Yesũ watũtiĩe. Kwoou yĩla twamasoma, nĩtũkwataa ũmanyi mwingangĩ ĩũlũ wa Yesũ. Na kĩu kĩtumaa tũatĩĩa nyaaĩ syake nesa.
12. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũtetheke vyũ nĩ kĩla kĩ Mavukunĩ ma Ũvoo Mũseo?
12 Nĩ kana tũtetheke vyũ nĩ kĩla kĩ Mavukunĩ ma Ũvoo Mũseo, ve maũndũ angĩ twaĩle kwĩka eka o kũmasoma. Nĩtwaĩle kwosa ĩvinda yĩtoetye ya kwĩmanyĩsya nesa na kũsũanĩa kwa ũliku maũndũ ala tweemanyĩsya. (Sianĩsya na Yosua 1:8.) Ekai tũneenee maũndũ elĩ matonya kũtũtetheesya kũsũanĩa kĩla kĩ Mavukunĩ ma Ũvoo Mũseo, na ũndũ tũtonya kũtũmĩa kĩla tweemanyĩsya.
13. Ũtonya kwĩka ata nĩ kana ũelewe nesa ngewa ĩla ũũsoma Mavukunĩ ma Ũvoo Mũseo?
13 Mbee, elewa nesa ngewa ĩla ũũsoma Mavukunĩ asu ma Ũvoo Mũseo. Kũna visa kĩlĩkonĩ wone na ũyĩwʼa kĩla kyaendeee. Nĩ kana wĩke ũu, ĩka ũkunĩkĩli mavukunĩ ala tũnengetwe nĩ ũseũvyo wa Yeova. Sisya maũndũ ala mathyũlũlũkĩte ngewa ĩla ũũsoma. Mantha ũvoo ũeleetye andũ na isio ila iwetetwe ngewanĩ ĩsu. Mĩsianĩsye na ngewa ĩngĩ ĩilye ta ĩsu yĩ Ĩvukunĩ yĩngĩ ya Ũvoo Mũseo. Na kĩtumi nũndũ mavinda amwe, mũandĩki ũmwe nũtonya kwĩthĩwa awetete ũndũ wa vata mũandĩki ũngĩ ũtawetete.
14-15. Nĩ kyaũ tũtonya kwĩka nĩ kana tũtũmĩe maũndũ ala tweemanyĩsya ngewanĩ ila syĩ Mavukunĩ ma Ũvoo Mũseo?
14 Kelĩ, tũmĩa kĩla weemanyĩsya ngewanĩ ĩsu. (Yoa. 13:17) Ĩtina wa kwĩmanyĩsya nesa ngewa ĩmwe yĩ Ĩvukunĩ ya Ũvoo Mũseo, ĩkũlye-ĩ: ‘Nĩ kyaũ neemanyĩsya ngewanĩ ĩno ndonya kũtũmĩa? Ndonya kũtũmĩa ata kĩla neemanyĩsya kũtetheesya mũndũ ũngĩ?’ Sũanĩa mũndũ ũtonya kũtetheka nĩ kĩla weemanyĩsya, na ĩndĩ woona vaĩle, ũimũtavya kĩla weemanyĩsya kwa nzĩa nzeo na kwa ũĩ.
15 Ekai tũneenee ngelekanyʼo ĩmwe ĩtonya kũtũtetheesya kũtũmĩa maũndũ asu elĩ twoona. Ngelekanyʼo ĩsu nĩ ya mũndũ mũka ũmwe waĩ ndiwa na ngya woonekie nĩ Yesũ e ĩkalũnĩ.
ŨLA MŨNDŨ MŨKA NDIWA NA NGYA WAĨ ĨKALŨNĨ
16. Elesya kĩla kyaendeee ĩandĩkonĩ ya Maliko 12:41.
16 Elewa nesa ngewa ĩsu. (Soma Maliko 12:41.) Kũna visa kĩla kyaendeee. Kwaĩ Nisani 11, mwaka wa 33, na vatiele mĩthenya mĩvũthũ Yesũ oawe. Mũthenya ũsu atindĩte ĩkalũnĩ aimanyĩsya. Na sua ũsu atongoi ma ndĩni mamũvĩngie mũno. Amwe moo maĩ manamũkũlya vala waumĩtye ũkũmũ ũla waĩ nawʼo. Namo angĩ nĩmatatie kũmũkwatya na makũlyo me vinya. (Mko. 11:27-33; 12:13-34) Na yu ĩvindanĩ yĩu Yesũ aĩ anathi ngalĩkonĩ ĩngĩ ya ĩkalũ. Nĩvatonyeka akethĩwa aendie vala aka mekalaa maithaitha, na nĩ vo syĩndũ ila syeekĩawa mĩvothi syaĩ. Ekalile nthĩ na ambĩĩa kũsyaĩĩsya andũ mayĩkĩa mĩvothi syĩndũnĩ isu. Nĩwoonie athwii aingĩ mayumya mĩvothi ya mbesa mbingĩ. Vala wailyĩ, aĩ atonya kwĩwʼa nesa ũndũ mbesa syasingilaa syalikwʼa syĩndũnĩ isu.
17. Ũla mũndũ mũka ndiwa na ngya ũwetetwe ĩandĩkonĩ ya Maliko 12:42 eekie ata?
17 Soma Maliko 12:42. Ĩtina wa kavinda, Yesũ nĩwoonie mũndũ mũka wookĩte kumya mũvothi. Mũndũ mũka ũsu aĩ “ngya, [na aĩ] ndiwa.” (Luka 21:2) Mũndũ mũka ũsu athĩnaa mũno; o na nĩvatonyeka akethĩwa angʼangʼanaa akwate syĩndũ ila waĩ na vata nasyo. O na vailye ũu, nĩwathengeeie vala vaĩ na syĩndũ sya kwĩkĩa mĩvothi, na atekwĩyonanyʼa eekĩa tũsendi twĩlĩ, tũla tũtonya kwĩthĩwa tũtaaĩwʼĩka twalika vo. Ĩndĩ Yesũ nĩwamanyie kĩla mũndũ mũka ũsu waumisye. Nĩwamanyie kana aumisye levutoni ilĩ, ila nĩsyo mbesa ila syaĩ na lato mũnini ĩvindanĩ yĩu. Syaĩ nini vyũ ũkethĩa o na iitoetye kũthooa kasũni kamwe ka tũsũni twaĩ twa mbesa nini tũla twathooawʼa kwondũ wa lĩu.
18. Kwosana na ĩandĩko ya Maliko 12:43, 44, Yesũ awetie ũndũ wĩva ĩũlũ wa mũvothi wa ũla mũndũ mũka ndiwa?
18 Soma Maliko 12:43, 44. Yesũ nĩwendeeiwʼe mũno nĩ kĩla mũndũ mũka ũsu ndiwa weekie. Kĩu kyatumie eta amanyĩwʼa make na amatavya kĩla mũndũ mũka ũsu weeka. Ameie: “Mũndũ mũka ũũ ndiwa na ngya eekĩa mbingĩ kwĩ ala angĩ onthe.” Asyokie amea: “Onthe [na mũno mũno ala athwii] meekĩa kwosana na kwingĩvĩwa kwoo, ĩndĩ ũũ, o na kau nĩ ngya, eekĩa kyonthe kĩla eĩ nakyo, kyonthe kĩla eĩkwatĩtye nĩ kana ekale thayũ.” Yĩla mũndũ mũka ũsu mũĩkĩĩku waumisye tũvesa twʼonthe tũla watielye, oonanisye kana nũmwĩkwatĩtye Yeova aendeee kũmũsũvĩa.—Sav. 26:3.
O ta Yesũ, katha onthe ala mamũthũkũmaa Yeova na ngoo yonthe (Sisya kalungu ka 19-20)b
19. Nĩ ũndũ wĩva wa vata tũkwĩmanyĩsya twasũanĩa ndeto ila Yesũ wawetie ĩũlũ wa ũla mũndũ mũka ndiwa na ngya?
19 Tũmĩa kĩla weemanyĩsya ngewanĩ ĩsu thayũnĩ waku. Ĩkũlye-ĩ, ‘Ndeto ila Yesũ wawetie ĩũlũ wa mũndũ mũka ndiwa na ngya syĩmanyĩsya kyaũ?’ Kwasũanĩa o vanini ĩũlũ wa mũndũ mũka ũsu ndiwa. Nũtonya kwĩthĩwa endaa kũmumĩsya Yeova mũvothi mwingangĩ. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, eekie o kĩla waĩ atonya; amũnengie Yeova kĩla kĩseo vyũ. Na Yesũ nĩweesĩ kana kĩla mũndũ mũka ũsu waumisye nĩkyamwendeeisye Ĩthe wake mũno. Ũũ nĩwʼo ũndũ ũla tũkwĩmanyĩsya ngewanĩ ĩsu: Yeova nĩwendeeawʼa mũno yĩla twamũthũkũma na ngoo yitũ yonthe na thayũ witũ wʼonthe. (Mt. 22:37; Ako. 3:23) Nũtanaa mũno yĩla woona tweeka kyonthe kĩla tũtonya! Na no twasye ũu nowʼo wonaa ĩvinda na vinya ũla tũtũmĩaa tũimũthaitha, ta yĩla twĩ ũtavanyʼa na yĩla twĩ maũmbanonĩ.
20. Ũtonya kũtũmĩa ata kĩla weemanyĩsya ngewanĩ ya ũla mũndũ mũka ndiwa? Nengane ngelekanyʼo.
20 Ũtonya kũtũmĩa ata kĩla weemanyĩsya ngewanĩ ĩsu kũtetheesya angĩ? Sũanĩa andũ matonya kwĩkĩwa vinya malilikanwʼa kana Yeova nĩwendeeawʼa nĩ kyonthe kĩla mekaa kwondũ wake. Kwa ngelekanyʼo, nĩwĩthĩwa wĩsĩ mwĩĩtu-a-asa mũkũũ ũtonya kwĩthĩwa ewʼaa aiandũĩka kana onaa ate wa vata nũndũ ũwau kana ũkũũ nũmũsiĩĩaa kũtavanyʼa ta tene? Kana nĩwĩthĩwa wĩsĩ mwana-a-asa ũtũlĩkaa ngoo nũndũ ndatonya kũthi kĩla ũmbanonĩ nĩkwĩthĩwa e na ũwau ũmũthĩnasya mũno? Thangaasya ala me na mathĩna ta asu kwa kũmatavya ndeto “nzeo sya kwaka.” (Aev. 4:29) Matavye ũndũ mũseo ũla weemanyĩsya ngewanĩ ya ũla mũndũ mũka ndiwa na ngya. Ndeto syaku nzeo no imalilikanyʼe kana Yeova nĩwendeeawʼa nithyĩ yĩla twamũnenga kĩla kĩseo vyũ. (Nth. 15:23; 1 Ath. 5:11) Yĩla wakatha ala angĩ nũndũ wa kũmũnenga Yeova kĩla kĩseo vyũ, o na ethĩwa kĩoneka kĩninĩvĩte ata, wĩthĩawa ũatĩĩe nyaaĩ sya Yesũ nesa.
21. We ũtwʼĩte kwĩka ata?
21 Nĩtũtanaa mũno nũndũ ngewa ila syĩ Mavukunĩ ma Ũvoo Mũseo nieleetye maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Yesũ, na maũndũ asu matumaa tũatĩĩa ngelekanyʼo yake, kana tũatĩĩa nyaaĩ syake nesa! Wĩona ata ũkavangĩĩa kwĩmanyĩsya maũndũ ala me mavukunĩ asu ĩvinda yĩla wĩmanyĩasya we mwene kana yĩla mwĩkaa Ũthaithi wa Mũsyĩ? Ekai tũlilikane kana, nĩ kenda tũtetheke vyũ nĩ ngewa ĩla tũũsoma Mbivilianĩ, nĩtwaĩle kũmĩelewa nesa na tũitũmĩa kĩla tweemanyĩsya. O vamwe na kũatĩĩa maũndũ ala Yesũ weekie, nĩtwaĩle kwĩthukĩĩsya kĩla wawetie. Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe nĩyĩeleetye maũndũ ala tũkwĩmanyĩsya ndetonĩ sya mũthya ila Yesũ wawetie atanakwʼa.
WATHI 15 Mũtaĩei Mũsyawa wa Mbee wa Yeova!
a Nũndũ twĩ Aklĩsto ma wʼo, nĩtwaĩle ‘kũatĩĩaa nyaaĩ [sya Yesũ] nesa.’ Ĩndĩ nĩ “nyaaĩ” syĩva Yesũ watũtiĩe tũatĩĩae? Ĩsomo yĩĩ nĩyĩũsũngĩa ĩkũlyo yĩu. O na nĩyĩkũelesya nĩkĩ twaĩle kũatĩĩa nyaaĩ syake nesa na ũndũ tũtonya kwĩka ũu.
b MAELESYO MA VISA: Ĩtina wa mwĩĩtu-a-asa ũũ kũvindĩĩsya kĩla Yesũ wawetie ĩũlũ wa ũla mũndũ mũka ndiwa na ngya, nĩwatwʼa kũkatha mwĩĩtu-a-asa ũngĩ mũkũũ nũndũ wa ũthũkũmi wake wa ngoo yonthe.