Wathani wa 1. Ithingitho Sya Nthĩ

“Kũkeethĩwa ithingitho nene sya nthĩ.”—LUKA 21:11.

● Ve kana kaĩ na vakuvĩ mwaka ũmwe na nusu ketawa Winnie, koovoiwʼe katumbĩĩwe nĩ ngũta sya nyũmba nthĩ ya Haiti. Atangaasi ma televiseni ala maendeee kũnengane ũvoo ĩũlũ wa kĩthingitho kĩu nĩmo meewie wasya wa kana kau kaiĩa. Kana kau nĩkoovoiwʼe, ĩndĩ asyai mako nĩmakwie.

MAŨNDŨ ALA MEKĨKĨTE MEONANYʼA ATA? Andũ mbee wa 300,000 nĩmakwie yĩla kĩthingitho kĩnene kya nthĩ (7.0 magnitude) kyakũnie nthĩ ya Haiti Mwei wa 1, 2010. Na ĩndĩ ĩvenyʼa na ĩsalukya, andũ angĩ milioni 1.3 nĩmatiiwe mate na kũndũ kwa kwĩkala. O na kũtwʼĩka kĩthingitho kĩu kyaĩ nthĩ ya Haiti kyaĩ kĩnene mũno, ve ithingitho ingĩ nene sya nthĩ syeethĩiwe isionĩ syĩ kĩvathũkanyʼo. Kwa ngelekanyʼo, ithingitho nene sya nthĩ ta 18 ũu nĩsyeethĩiwe kũndũ kwĩ kĩvathũkanyʼo ĩũlũ wa nthĩ katĩkatĩ wa Mwei wa 4, 2009 na Mwei wa 4, 2010.

ALA MAVĨNGAA MAKOTHAA KWASYA ATA? Ti atĩ ithingitho sya nthĩ nĩsyongelekete. Twonaa ta syongelekeele nũndũ tekinolongyia nĩtumaa tũkwata livoti mbingĩ ĩũlũ wasyo kwĩ tene.

WONI ŨSU NĨ WA WʼO? Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Mbivilia ndĩneeneaa mũno ũtalo wa ithingitho ila syaĩ syĩthĩwe kwʼo ĩvindanĩ ya mũminũkĩlyo. Vandũ va ũu, ĩwetete kana “ithingitho nene sya nthĩ” ikeethĩwa “kũũ na kũũ.” Ithingitho isu nĩ ũmwe katĩ wa maũndũ ala maĩ methĩwe me wonanyʼo wa kana twĩkalĩte mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo.—Maliko 13:8; Luka 21:11.

WE WĨONA ATA? Ũmũnthĩ kwĩ ithingitho nene sya nthĩ o tondũ Mbivilia yathanĩte?

Wathani wa 3. Ũwau

“Kũkeethĩwa . . . mowau mathũku mũno.”​—LUKA 21:11, The Holy Bible in Current Kikamba Language.

● Bonzali athũkũmanaa na mũvĩa wa ũiiti nthĩ ĩmwe ya Africa yeewʼĩte kũminwa nĩ kaũ wa mbaĩ. Nĩwatatie kwĩka kyonthe kĩla ũtonya aiite andũ ala mathũkũmaa kũla kwĩnzawa mavia ma thooa mũnene taoninĩ ya kwoo. Andũ asu maĩ na ũwau wĩtawa Marburg Hemorrhagic Fever,a ũla waendeee kũaa andũ aingĩ. Nĩweetĩtye ũtethyo kuma kwa anene ala maĩ taoninĩ ĩla nene, ĩndĩ mayaamũsũngĩa. Ĩtina wa myei ĩna, ũtethyo ũla Bonzali wamanthaa nĩwakwatĩkanie, ĩndĩ aĩ ooaiwe nĩ ũwau ũsu. Akwatiwʼe ũwau ũsu nĩ ala athũkũmi ma kwĩnza mavia waiitaa.

MAŨNDŨ ALA MEKĨKĨTE MEONANYʼA ATA? Mowau ala maetawe nĩ nzeve (ta pneumonia), mowau ma kwĩtũũa, mũthelo, ũwau wa kĩthũi kya TB, na ndetema, nĩ amwe katĩ wa mowau mathũku ala makwataa andũ. Mwakanĩ wa 2004 wĩ wʼoka, mĩthemba ĩsu ĩtano ya mowau nĩyooaie andũ ta milioni 10.7. Ũu nĩ kwasya kana mwakanĩ ũsu, ĩtina wa kĩla sekendi itatũ, nĩvakusaa mũndũ nũndũ wa mowau asu.

ALA MAVĨNGAA MAKOTHAA KWASYA ATA? Ũtalo wa andũ ĩũlũ wa nthĩ ũendeee na kwongeleka. Kĩu nĩkyo kĩtumĩte kwĩthĩwa na wongeleku wa andũ ala makwatawʼa mowau

WONI ŨSU NĨ WA WʼO? Nĩwʼo kana ũtalo wa andũ ĩũlũ wa nthĩ wĩthĩĩtwe ũyongeleka mĩtũkĩ mũno. Ĩndĩ o na vailye ũu, andũ methĩĩtwe na ũmanyi mwingĩ wa kũthima, kũsiĩĩa, na kũiita mowau. Kwondũ wa ũu, nĩ ũndũ wosanĩte na kĩlĩko kwĩkwatya kana mowau maĩlĩte kwĩthĩwa maendeee kũoleka. Ĩndĩ ũu tiwʼo vailye.

WE WĨONA ATA? Mo andũ nĩmaendeee kũthĩnwʼa nĩ mowau mathũku o tondũ Mbivilia yathanĩte?