We Wonaa Mawonzu ma Andũ O Tondũ Yeova Ũmonaa?

“Mamutha asu ma mwĩĩ ala matalawa ta monzu mbee, me na vata mũno.”—1 AKO. 12:22.

ŨTONYA KŨSŨNGĨA ATA?

Yeova amonaa ata ala monekaa ta onzu kĩkundinĩ?

Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũkethĩwa na woni ũilyĩ ũla wa Yeova kwelekela mawonzu ma andũ?

Naaũ ala maunĩkaa ĩla twatetheesya ala onzu, na maunĩkaa ata?

1, 2. Nĩkĩ Vaulo waĩ atonya kwĩw’ĩa ala onzu tei?

MAVINDA angĩ, kĩla ũmwe witũ nĩwĩw’aa e mwonzu. Kwa ngelekany’o, ĩla twakwatwa nĩ ĩkua kana ĩla twathũwa nĩ syĩndũ imwe, nĩtũtonya kwĩw’a tũte na vinya wa kwĩka maũndũ. Ĩndĩ nao nata ũkaelya kwĩw’a ũu kwa ĩvinda ĩasa? We tyo wĩw’e mũyo ũnoona andũ ala angĩ maikũelewa, na maikwĩw’ĩa tei?

² Mavinda amwe mũtũmwa Vaulo nĩweew’aa e mwonzu nũndũ wa mawetu ala wakomanaa namo nza wa kĩkundi na mavinda angĩ, o kĩkundinĩ. Na nũndũ wa ũu, mavinda angĩ nĩweew’aa ũu ta wavika mũthya. (2 Ako. 1:8; 7:5) Aililikana maũndũ ala maamũkwata thayũnĩ wake e Mũklĩsto mũĩkĩĩku, Vaulo aisye atĩĩ: “Nũũ ũla mwonzu, nakwa ndi mwonzũ?” (2 Ako. 11:29) O na aiweta ĩũlũ wa Aklĩsto onthe kĩkundinĩ nĩwamaelekanilye na mamutha ma mwĩĩ, na asya kana ‘ala matalawa ta onzu mbee, me na vata mũno.’ (1 Ako. 12:22) Vaulo oonanasya ata ĩla waisye ũu? Nĩkĩ twaĩle kwĩthĩwa na woni ta wa Yeova kwelekela ala mailyĩ ta onzu? Na kwĩka ũu kũkatũtetheesya ata?

ŨNDŨ YEOVA WONAA MAWONZU MAITŨ

3. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma twĩthĩwa na woni ũtaĩle ĩũlũ wa ala me na vata wa kũtetheew’a kĩkundinĩ?

³ Andũ aingĩ ũmũnthĩ monaa kwĩthĩwa na vinya na kwĩthĩwa wĩ wa mũika ne mo maũndũ ma vata vyũ. Aingĩ mekavĩaa ũndũ matonya makwate kĩla mekwenda na mavinda maingĩ nĩmaũmĩasya ala onzu. O na kau ithyĩ tũyĩtĩkĩlanaa na andũ asu mailyĩ ũu, nĩvatonyeka o na tũte kũmanya, tũkambĩĩa kwĩthĩwa na woni ũtaĩle ĩũlũ wa ala methĩawa na vata wa kũtetheew’a, o na ethĩwa andũ asu nĩ ana-a-asa. Ĩndĩ no twĩthĩwe na woni mũseo na ũilyĩ wa Ngai.

4, 5. (a) Ngelekany’o ĩla yĩ ĩandĩkonĩ ya 1 Akolintho 12:21-23 ĩtũtetheeasya ata kũmanya woni wa Yeova kwelekela mawonzu ma andũ? (b) Tũtonya kũtetheka ata ĩla twatetheesya ala onzu?

⁴ No tũmanye woni wa Yeova kwelekela mawonzu ma andũ tũitũmĩa ngelekany’o ĩla yatũmĩiwe nĩ Vaulo valũanĩ ũla waandĩkĩe Akolintho. Nthĩnĩ wa kĩlungu kya 12 kya ĩvuku yĩu, Vaulo oonanisye kana o na mamutha ala monekaa ta mate vata mwĩĩnĩ wa mũndũ methĩawa me ma vata. (Soma 1 Akolintho 12:12, 18, 21-23.) Andũ amwe ala maĩkĩĩaa kana syũmbe syeekie kwĩyumĩlya maasya kana ti mamutha onthe me vata. Ĩndĩ ũkunĩkĩli ĩũlũ wa mamutha ma mwĩĩ wa mũndũ wonanasya kana mamutha ala tene moonekaa mate ma vata, methĩawa na wĩa wa vata mũno.a Kwa ngelekany’o, andũ amwe moonaa kala ka mwela ka kũũ ta te ka vata, ĩndĩ nĩmesie kũmanya kana nĩkatetheeasya mũndũ kũũngama ateũlũa.

⁵ Ngelekany’o ĩsu ya Vaulo yĩonany’a kana Aklĩsto onthe kĩkundinĩ nĩ ma vata mũno. Satani endaa twĩyone tũte ma vata na ayenda tũĩkĩĩe kana Yeova ndatũthĩnĩkĩaa. (Yovu 4:18, 19) Ĩndĩ Yeova nĩwonaa athũkũmi make onthe me ma “vata” o na ala monekaa me onzu. Ũu waĩle kũtuma kĩla ũmwe witũ ona kĩanda kyake kĩkundinĩ kĩ kya vata, o vamwe na kĩanda kyake ũseũvyonĩ wa Yeova. Kwa ngelekany’o, kwasũanĩa ĩvinda yĩla wakwatie mũndũ mũkũũ kw’oko nĩ kana ũmũtetheesye. Nĩvatonyeka ũkethĩa wakinyie mbola nĩ kana ũendany’e nake. Ĩndĩ wasũanĩa ĩũlũ wa ũndũ ũsu mũseo weekie, tyo nginya wĩthĩe wĩw’aa mũyo? Ũu wĩonany’a kana ĩla twatetheesya angĩ, nĩtwĩw’aa twĩ atanu nũndũ wa kũmathĩnĩkĩa na wũmĩĩsyo witũ na wendo witũ vamwe na ũimu witũ iyongeleka. (Aev. 4:15, 16) Ĩthe witũ wĩ wendo nĩwĩsĩ kana kĩkundi kĩla kyonaa Aklĩsto onthe me ma vata, o na ethĩwa me na mawonzu, kĩthĩawa na wendo.

6. Vaulo atũmĩie ndeto “mbonzu” na “wonzu” ata?

⁶ Ũndũ wa kwendeesya nĩ kana mũtũmwa Vaulo atũmĩie ndeto “mbonzu” na “wonzu” aielesya ĩũlũ wa ũndũ andũ ala mataĩ etĩkĩli moonaa Aklĩsto ma ĩvinda ya atũmwa, na aiweta ũndũ we mwene weeyosaa. (1 Ako. 1:26, 27; 2:3) O na ĩngĩ, ĩla waneenie ĩũlũ wa Aklĩsto ala maĩ na “vinya,” ndoonanasya kana Aklĩsto amwe maĩle kwona ta ma vata mbee wa ala angĩ. (Alo. 15:1) Vandũ va ũu, oonanasya kana Aklĩsto ala aimu kĩ-veva maĩle kũmĩĩsya ala matanamba kũkwata vinya kĩ-veva.

NĨTWAĨLE KŨALYŨLA WONI WITŨ?

7. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũemwa nĩ kũtetheesya ala me na vata?

⁷ Ĩla twatetheesya ala “ngya” twĩthĩawa tũiatĩĩa ngelekany’o ya Yeova na ũu nũtumaa atana. (Sav. 41:1; Aev. 5:1) Ĩndĩ kwĩthĩwa na woni ũtaĩle kwelekela ala mekwenda kũtetheew’a nĩkũtonya kũtuma tũtamatetheesya. Kana tũkambĩĩa kũmevitha nĩkwĩthĩwa tũyĩsĩ ũndũ tũtonya kũmea. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe wĩtawa Cynthiab ũla watiiwe nĩ mũũme wake easya ũũ: “Mũndũ nĩwĩw’aa woo mũno ĩla ana-a-asa matina kũmwĩvitha kana malea kwĩka ũndũ andũ me ndũũ mekaa. Ĩla wĩ na mathĩna nĩwendaa andũ ma kũkwĩkĩa vinya.” Ndaviti nĩweesĩ ũndũ mũndũ wĩw’aa andũ maeka kũtindany’a nake.—Sav. 31:12.

8. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũthĩnĩkĩe andũ ala angĩ?

⁸ Nĩvatonyeka tũkethĩwa tũtonya kwony’a angĩ tei twalilikana kana ana-a-asa amwe maitũ me na wonzu nũndũ wa mathĩna maumanĩte na maũndũ ta kũwaa, kũkw’a ngoo kana nũndũ wa kwĩkalany’a na andũ ma mũsyĩ ala mataaĩtĩkĩla ũla w’o. O naitũ no twĩse kwĩyĩthĩa mathĩnanĩ ta asu. O na kau Aisilaeli maĩ ngya na maĩ onzu ĩla maumie Misili, matanamba kũlika Nthĩ ya Watho meeiwe ‘maikomye ngoo yoo’ kwelekela ana-a-ĩthe moo ala ngya. Yeova endaa mathĩnĩkĩe andũ ala ngya.—Kũt. 15:7, 11; Ali. 25:35-38.

9. Ũndũ ũla wa vata mũno nĩ wĩva ĩla tũũtetheesya ala me na mathĩna? Nengane ngelekany’o.

⁹ Twaĩle kũtetheesya kĩ-veva ala me na mathĩna vandũ va kũmasilĩla kana kwĩthĩwa na woni ũtaĩle kwelekela mathĩna moo. (Yovu 33:6, 7; Mt. 7:1) Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno: Twasye mũndũ atwaĩte mota nĩwavalũka nayo na aũmĩa. We wĩona avika sivitalĩ ndakĩtalĩ ta wambĩĩa kũmũkũlya kĩla kyatuma avalũka, na nũũ ũla eĩ na mavĩtyo? Aiee, vandũ va ũu amũiita na mĩtũkĩ. O ta ũu, ĩla Mũklĩsto weethĩwa e na wonzu nũndũ wa mathĩna mana, ũndũ ũla wa vata nĩ kũmũtetheesya kĩ-veva.—Soma 1 Athesalonika 5:14.

10. Nĩ kwa nzĩa yĩva ala monekaa ta onzu matonya kwĩthĩwa me “athwii mũĩkĩĩonĩ”?

¹⁰ Ĩla twasũanĩa nesa ĩũlũ wa ana-a-asa nĩtũtonya kwĩthĩwa twĩ na woni waĩle kwelekela wonzu woo. Kwasũanĩa ĩũlũ wa eĩtu-a-asa ala methĩĩtwe momĩĩsye kũvĩngwa nĩ andũ ma mũsyĩ kwa myaka mingĩ. Amwe moo monekaa me onzu ĩndĩ methĩawa na mũĩkĩĩo mũlũmu. Ĩla we woona mũsyai ũte na mũũme ayũka maũmbanonĩ e na mwana wake kana syana syake, we tyo wendeeaw’a nĩ mũĩkĩĩo wake? O na ĩngĩ, we wĩw’aa ata ĩla woona amũika me na mũĩkĩĩo mũlũmu o na kau nĩmathing’ĩĩaw’a meke maũndũ mathũku sukulu? Maũndũ asu meonany’a kana kũsũanĩa nesa ĩũlũ wa kĩla ana-a-asa mekaa nĩ kana mamũthũkũme Yeova nĩkũtonya kũtũtetheesya kũmona me “athwii mũĩkĩĩonĩ” o na ethĩwa monekaa me onzu.—Yak. 2:5.

ALYŨLA WONI WAKU WĨKALE TA WA YEOVA

11, 12. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũalyũle woni witũ kwelekela mawonzu ma andũ? (b) Tũtonya kwĩmanyĩsya kyaũ kumana na ũndũ Yeova weekie kwelekela Aluni?

¹¹ Kũsũanĩa meko ma Yeova kwelekela athũkũmi amwe make nĩkũtonya kũtũtetheesya tũalyũle woni witũ wĩkale ta wake. (Soma Savuli 130:3.) Kwa ngelekany’o, keka waĩ na Mose ĩla Aluni waseũvisye mũvw’anano wa kasaũ wĩthĩwa weewie ata nũndũ wa wonzu wa Aluni? (Kuma 32:21-24) Nao ũtonya kwĩthĩwa wamwosie ata Aluni ĩla weethukĩĩisye mwĩĩtu-a-inyia wake, Miliamu, na aneenea Mose naĩ nũndũ wa kũtwaa mũndũ mũka ũte Mũisilaeli? (Mot. 12:1, 2) Ũtonya kwĩthĩwa weewie ata ĩla Aluni na Mose maleile kũmũnenga Yeova ndaĩa, ĩla wamanengie kĩw’ũ kwa nzĩa ya kyama me Meliva?—Mot. 20:10-13.

¹² Maũndũ asu onthe Aluni weekie maĩ matonya kũtuma Yeova amwosea ĩtambya vau kwa vau. Ĩndĩ Yeova nĩweesĩ kana Aluni ndaĩ mũndũ mũthũku. Avĩtisye nũndũ wa kwĩthukĩĩsya andũ mataĩle na nũndũ wa kũkwatwa nĩ maũndũ me vinya. O na kau Aluni nĩwavĩtisye, we nĩweetĩkĩlile mavĩtyo make na eetĩkĩlana na motwi ma Yeova. (Kuma 32:26; Mot. 12:11; 20:23-27) Ũu wĩonany’a kana Aluni nĩwendete Yeova na nĩwelilaa eeka mavĩtyo, na ũu watuma Yeova amũekea. Myaka mingĩ ĩtina wa maũndũ asu, nzyawa sya Aluni nĩsyeesĩkĩe ta andũ mamũkĩĩte Yeova.—Sav. 115:10-12; 135:19, 20.

13. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩthĩwe na woni waĩle kwelekela mawonzu ma andũ ala angĩ?

¹³ Nĩ kana tũalyũle woni witũ wĩkale wa Yeova, twaĩle kwĩthiana nesa ũndũ twonaa ala onzu. (1 Sam. 16:7) Kwa ngelekany’o, we wĩw’aa ata ĩla woona mũndũ wa mũika ateũtũmĩa kĩlĩko ĩla ũkũnyuva syĩndũ sya kwĩtanĩthya, kana ĩla ũkwĩka maũndũ elekeleelye? Vandũ va kũmumany’a, wĩona ata ũkasũanĩa ũndũ ũtonya kũmũtethya aime kĩ-veva? Kwosa ĩtambya tũtetheesye mũndũ wĩ na thĩna nĩkũtumaa tũmũelewa nesa na tũimwenda mũnango.

14, 15. (a) Yeova eewie ata ĩla Eliya wambie kwĩthĩwa ate na ũkũmbaũ? (b) Tũtonya kwĩmanyĩsya kyaũ kumana na kĩla kyamũkwatie Eliya?

¹⁴ Ũndũ ũngĩ ũtonya kũtũtetheesya twĩthĩwe na woni waĩle ĩũlũ wa angĩ nĩ kũtata kũsisya kana woni witũ ũilyĩ ta wa Yeova. We Yeova oonaa ata athũkũmi amwe make ĩla makw’ĩte ngoo? Kwa ngelekany’o, Eliya nĩwakw’ĩte ngoo. O na kau nĩwakĩlĩtye vinya athani 450 ma Mbaali, ĩla weewie Yeseveli mũka wa mũsumbĩ nũkwenda kũmũaa, nĩwasembie athi kwĩvitha. Nĩwaendie ũasa wa kĩlomita mbee wa 150 elekele Mbeeli-sieva, na ĩndĩ alika weũnĩ. Kyalo kyu vamwe na kũvya nĩ syũa nĩsyatumie anoa mũno, na kwoou ekala nthĩ ĩtina wa mũtĩ na “eevoyea akw’e.”—1 Asu. 18:19; 19:1-4.

¹⁵ We Yeova eewie ata ĩla wasiisye kuma ĩtunĩ na oona mwathani wake akw’ĩte ngoo? We nĩwamwĩkĩisye ngoo mũthũkũmi wake atĩ nũndũ nĩwakw’ĩte ngoo na akaeka kwĩthĩwa na ũkũmbaũ? Aiee! Yeova nĩwalilikanile kana Eliya aĩ o na mawonzu na amũtũmĩa mũlaĩka. Mũlaĩka ũsu nĩwamwĩkĩie vinya aye. Amwĩkĩie vinya mavinda elĩ aye, nũndũ kyalo kĩla kyaĩ mbee wake kyaĩ “kĩvĩtũku vinya [wake].” (Soma 1 Asumbĩ 19:5-8.) Yeova atanamba kũtavya Eliya ũndũ ũkwĩka ambie kũmwĩthukĩĩsya na amũtetheesya.

16, 17. Tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Yeova ata ĩla tũũtetheesya ana-a-asa?

¹⁶ Tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Ngai ata? Tũyaĩle kũsembea kũnenga andũ ũtao. (Nth. 18:13) Vandũ va ũu, twaĩle kwamba kũmony’a tei asu masũanĩaa kana mo nĩ ‘anyivu ndaĩa’ nũndũ wa mawonzu ala methĩawa namo. (1 Ako. 12:23) Ĩtina wa ũu tũkeethĩwa tũtonya kũmatetheesya kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte.

¹⁷ Kwa ngelekany’o, kwasũanĩa Cynthia ũla ũwetiwe mbeenĩ, na ũla watianĩiw’e na eĩtu make elĩ nĩ mũũme. Mesie kwĩyĩthĩa me oka. Ngũsĩ ila ingĩ syamatethisye ata? Cynthia easya atĩĩ: “Ĩla twamakũnĩie simũ na twamatavya kĩla kyeekĩka, vayaavĩtũka ndatĩka 45 matavikĩte kwitũ. Mavikie metĩkĩtye methoi. Mekalile vu kwitũ vandũ va mĩthenya ĩlĩ kana ĩtatũ. Na nũndũ nĩtwaemawa nĩ kũya na nĩtwathĩnaa mũno ngoonĩ, nĩmatũthokisye tũkekale kwoo.” Ũndũ ũsu nũtonya kwĩthĩwa wakũlilikany’a ĩũlũ wa ndeto ii syaandĩkiwe nĩ Yakovo: “Ethĩwa mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa nde na ngũa na aĩwe nĩ kya ũya. na ũmwe wenyu aimea, endai na ũvoo, mũkote mwaki na kũvũna; ĩndĩ mũiũmanenga syĩndũ syĩ vata sya mwĩĩ; kũuna kyaũ? O ta ũu mũĩkĩĩo, ethĩwa ndwĩ na meko, nĩ mũkw’u naw’o.” (Yak. 2:15-17) Ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmeekie nesa mũno mamatetheesya na nũndũ wa ũu, Cynthia na eĩtu make nĩmakwatie vinya na ĩtina wa myei thanthatũ meethĩwa me mavainia atetheesya.—2 Ako. 12:10.

AINGĨ NĨMATETHEKAA

18, 19. (a) Tũtonya kũtethya ala onzu ata? (b) Naaũ ala matethekaa ĩla twatetheesya ala onzu?

¹⁸ No kwĩthĩwa wĩsĩ kana mũndũ nĩwĩkalaa mũno ayĩsa kũkwata vinya vyũ ethĩwa anawaĩte kwa ĩvinda ĩasa. O ta ũu, Aklĩsto ala methĩĩtwe me onzu nũndũ wa mathĩna mana, nĩmatonya kũkua ĩvinda mayĩsa kũkwata vinya kĩ-veva. Vate nzika Mũklĩsto ũsu mwonzu nĩwaĩle kũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo wake kwĩsĩla kwĩmanyĩsya, kũvoya, na maũndũ angĩ ta kũthi maũmbanonĩ na kũtavany’a. Ĩndĩ ĩkũlyo nĩ, Tũkoomĩĩsya nginya ĩla ũkethĩwa e mũlũmu vyũ? Na aendeee kũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo wake, tũkeethĩwa tũimwony’a wendo? Tũkatetheesya ala onzu mone me ma vata, na maimanya kana Aklĩsto ala angĩ nĩmamendete?—2 Ako. 8:8.

¹⁹ Lilikana kana ĩla twatetheesya ana-a-asa twĩthĩawa twĩ na ũtanu mwingĩ, nũndũ kũnengane kwĩ mũyo kũte kwosa. O na ĩngĩ, ũndũ ũsu nũtumaa twĩthĩwa twĩsĩ kũthĩnĩkĩa ala angĩ na twĩ na wũmĩĩsyo. Ve ũseo ũngĩ wa kwĩka ũu? Kĩkundi nĩkĩthĩawa na wendo na ngwatanĩo. O na eka ũu, ũndũ ũsu wonanasya nĩtũatĩĩe ngelekany’o ya Yeova ũla wonaa kĩla mũndũ e wa vata. Kwoou, ekai ithyonthe tũtw’e vyũ kũatĩĩa ũtao wa “kũmatethya ala onzu.”—Meko 20:35.

[Maelesyo]