Eka Ngoo Yaku Yĩkalae Vala Ve Ũthwii wa Kĩ-veva

1, 2. (a) Nĩ maũndũ meva atatũ Yeova ũtũnengete ta ũthwii wa kĩ-veva? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

YEOVA nĩwe mũthwii ũla mũnene vyũ kwĩ onthe. (1 Mav. 29:11, 12) Na nũndũ nĩ Asa mũlau, nũolelaa ũthwii wake onthe ala mesĩ vata wawʼo. Tũtũngaa mũvea ta kĩ nũndũ Yeova nũtũnengete ũthwii wa kĩ-veva! Ũthwii ũsu nĩ ta (1) Ũsumbĩ wa Ngai, (2) ũthũkũmi witũ, na (3) ũwʼo wa vata ũla twĩmanyĩĩtye Ndetonĩ yake. Thĩna nĩ kana tũkaema kwĩsũvĩa, nĩkwĩsa kwĩthĩa twaekie kwona vata wa ũthwii ũsu, na tũyĩsa kũwĩkya ĩtheka. Kwoou nĩ kana tũlũmye ũthwii ũsu, nĩtwaĩle kwĩkalaa tũyĩlilikanyʼa nĩkĩ nĩ wa vata, na tũyĩĩkĩĩthya kĩla ĩvinda kana nĩtũwendete. Yesũ aisye: “Vala ve ũthwii wenyu, nĩvo vethĩawa ngoo syenyu nasyo.”—Luka 12:34.

² Ekai tũneenee ũndũ tũtonya kũendeea kwenda Ũsumbĩ, ũthũkũmi witũ, na ũwʼo, na ĩndĩ tũyona ũndũ tũtonya kwonanyʼa kana nĩtwonaa syĩ sya vata. Ĩla tũkwĩthĩwa tũyĩka ũu, vindĩĩsya ũndũ we mwene ũtonya kwenda mũno ũthwii ũsu wa kĩ-veva.

ŨSUMBĨ WA NGAI NO TA LŨLŨ WA THOOA MŨNENE

3. Ũla mũtandĩthya ũwetetwe ngelekanyʼonĩ ya Yesũ eeyũmbanĩtye kwĩka ata akwate ũla lũlũ wa thooa mũnene? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 9.)

³ Soma Mathayo 13:45, 46. Yesũ nĩwanenganie ngelekanyʼo ya mũtandĩthya wamanthaa malũlũ. Mũtandĩthya ũsu ndaema kwĩthĩwa akũnĩte viasala ya kũthooa na kũthoosya malũlũ kwa ĩvinda ya myaka kauta. Ĩndĩ mũthenya ũmwe nĩwesie kwona lũlũ ũmwe wa thooa mũnene kũte malũlũ onthe ala waakwata. Ngoo yake yatanie mũno. Ĩndĩ nĩ kana athooe lũlũ ũsu, yaĩ lasima athoosye kyonthe kĩla waĩ nakyo. Kwasũanĩa ũndũ we woonaa lũlũ ũsu wĩ wa vata!

4. Tũkeekaa ata ethĩwa nĩtwendete Ũsumbĩ wa Ngai mũno o tondũ ũla mũtandĩthya wendete ũla lũlũ?

⁴ Ngelekanyʼo ĩsu yĩtũmanyĩsya kyaũ? Ũwʼo ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai nĩ ta lũlũ ũsu wa thooa mũnene. Ethĩwa nĩtũwendete o tondũ mũtandĩthya wendete ũla lũlũ, tũkeethĩawa twĩyũmbanĩtye kũtia kĩla kĩndũ nĩ kana twĩtĩkĩle kũsumbĩkwa nĩ Ũsumbĩ ũsu na tũyĩkalaa ungu wawʼo mavinda onthe. (Soma Maliko 10:28-30.) Kwaeka twone andũ elĩ meekie ũu.

5. Sakayo oonanisye ata kana nĩweeyumĩtye vyũ akwate Ũsumbĩ wa Ngai?

⁵ Sakayo aĩ mũnene wa aumya ma koti na athuĩtwʼe nĩ kũvenana mbesa na nzĩa ya ũkengani. (Luka 19:1-9) O na kũtwʼĩka ndaĩ mũndũ mũlũngalu, ĩla weewie Yesũ aitavanyʼa ĩũlũ wa Ũsumbĩ oonie ũsu ne wʼo ũndũ ũla wa vata vyũ na oosa ĩtambya vau kwa vau. Aisye: “Sisya, Mwĩaĩi, nyunzu ya syĩndũ syakwa nĩngũnenga ngya; na ethĩwa nĩnĩvenete mũndũ kĩndũ na nzĩa ya ũkengani, nĩngũmũtũngĩa kũndũ kũna.” Akolile malĩ ĩsu wakwatĩte na nzĩa ya ũvenani e mũthalĩku ngoonĩ na aekana na ĩtomo ya syĩndũ.

6. Nĩ moalyũku meva Rose weekie nĩ kana etĩkĩle kũsumbĩkwa nĩ Ũsumbĩ wa Ngai, na eekie ũu nĩkĩ?

⁶ Mũndũ mũka ũmwe tũũmũtwʼĩĩa ĩsyĩtwa Rose nĩwavikĩiwe nĩ ũvoo wa Ũsumbĩ myaka yĩ navu ĩtina. Ĩvindanĩ yĩu atumĩte ndũũ na mũndũ mũka ũngĩ ũndũ mũndũũme ũtumaa ndũũ na mũndũ mũka. O na aĩ ndongoi ya kyama kĩmwe kĩteteaa mĩtwaano na ndũũ sya aũme kwa aũme na aka kwa aka. Ĩndĩ ĩla Rose weemanyĩisye Mbivilia, nĩwamanyie kana ũwʼo ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai nĩ wa vata kwĩ ũndũ ũngĩ o na wĩva. O na vailyĩ ũu, nĩwamanyie kana nĩwaaĩle kwĩka moalyũku manene. (1 Ako. 6:9, 10) Nũndũ wa kũmwenda Yeova, nĩwaumie kyamanĩ kĩu na ataanĩsya na mũndũ mũka ũsu maĩ ndũũ. Rose avatisiwe mwaka wa 2009, na mwaka ũla waatĩĩe nĩwatwʼĩkie vainia wa kĩla ĩvinda. Nĩwamwendie Yeova na enda Ũsumbĩ wake kwĩ mĩmeo o na yĩva ya mwĩĩ.—Mko. 12:29, 30.

7. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũikaaĩse kũeka kwenda Ũsumbĩ wa Ngai na ngoo yonthe?

⁷ Aingĩ maitũ nĩtwĩkĩte moalyũku manene nĩ kana twĩthĩwe tũtonya kũsumbĩkwa nĩ Ũsumbĩ wa Ngai. (Alo. 12:2) Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, ĩvinda ya kũthyũmũa ti ĩviku. No nginya twĩkalae twĩsũvĩĩte tũikese kwelelũkwʼa nĩ maũndũ ta wendi wa malĩ na mĩmeo mĩthũku ya ũlaalai, nũndũ asu nĩ maũndũ mekalaa maitũvĩngĩĩsa tũeke kwenda Ũsumbĩ wa Ngai. (Nth. 4:23; Mt. 5:27-29) Yeova nũtũnengete ũthwii ũngĩ wa vata mũno nĩ kana atũtetheesye tũendeee kwenda Ũsumbĩ wake na ngoo yonthe.

ŨTHŨKŨMI WITŨ NŨTANGĨĨAA MATHAYŨ

8. (a) Nĩkĩ mũtũmwa Vaulo waisye kana ũthũkũmi witũ nĩ ta ‘ũthwii mĩionĩ ya mũthanga’? (b) Vaulo oonanisye ata kana nĩwoonaa ũthũkũmi wake wĩ wa vata?

⁸ Lilikana kana Yesũ nĩwatũnengie wĩa wa kũtavanyʼa na kũmanyĩsya angĩ ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ wa Ngai. (Mt. 28:19, 20) Mũtũmwa Vaulo nĩweesĩ nesa kana ũthũkũmi ũsu nĩ wa vata mũno. Aisye kana ũthũkũmi wa ũtianĩo mweũ nĩ ta ‘ũthwii mĩionĩ ya mũthanga.’ (2 Ako. 4:7; 1 Tim. 1:12) O na kau tũilyĩ ta mĩio ya mũthanga nĩkwĩthĩwa twĩ ene naĩ, ũvoo ũla tũtavanasya no ũtume ithyĩ na ala matwĩthukĩĩasya tũka kũkwata thayũ ũtathela. Vaulo nĩweesĩ kĩu nesa, na kwoou nĩwatatie kũtũmĩa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo ũtavanyʼanĩ wake. Aisye atĩĩ: “Nĩkaa maũndũ aa onthe kwondũ wa ũla ũvoo mũseo, nĩ kana nĩthĩwe nĩ mwosi ũmwe wawʼo vamwe na angĩ.” (1 Ako. 9:23) Vate nzika, Vaulo nĩweekĩie kĩthito kingĩ atwʼĩkĩthye andũ amanyĩwʼa nũndũ nĩwendete ũthũkũmi ũsu. (Soma Alomi 1:14, 15; 2 Timotheo 4:2.) Kĩu nĩkyamũtetheeisye omĩĩsya kũnyamawʼa. (1 Ath. 2:2) Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtwendete ũthũkũmi witũ o ta Vaulo?

9. Nĩ maũndũ meva tũtonya kwĩka tũkonanyʼa nĩtwonaa ũthũkũmi witũ wĩ wa vata?

⁹ Ũndũ ũmwe Vaulo weekaa akonanyʼa nũkwona ũthũkũmi wĩ wa vata nĩ kũtũmĩa nesa mwanya ũla wakwata aneene na angĩ. O naitũ twĩkaa o ta atũmwa na ala Aklĩsto ma mbee kwa kũtavanyʼa ĩla twĩ maũndũnĩ maitũ, kũla kwĩ andũ aingĩ, na nyũmba na nyũmba. (Meko 5:42; 20:20) Ethĩwa maũndũ maitũ nĩmeũtwĩtĩkĩlya, nĩtwongelangaa ũthũkũmi witũ, twasye kwa kũtwʼĩka mavainia atetheesya kana mavainia ma kĩla ĩvinda. Ũndũ ũngĩ tũtonya kwĩka nĩ kwĩmanyĩsya kĩthyomo kĩngĩ, kũthamĩĩa kĩsionĩ kĩngĩ kĩ nthĩ yitũ, kana o kũthamĩĩa nthĩ ĩngĩ.—Meko 16:9, 10.

10. Irene aathimiwe ata nũndũ wa kĩthito kyake kya kũtavanyʼa ũvoo mũseo?

¹⁰ Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa ũte mũtwae wĩkalaa Amelika wĩtawa Irene. Aĩ na wendi mwingĩ mũno wa kũtavya andũ maneenaa kĩthyomo kya Russian ala mathamĩĩe nthĩ yoo. Ayambĩĩa kwĩka ũu mwakanĩ wa 1993 kakundi ka kĩthyomo kya Russian, kala kaĩ New York City, kaĩ na atavanyʼa o ta 20. Irene athũkũmĩte na kĩthito kingĩ aimantha andũ ma kĩthyomo kĩu kwa ĩvinda ya myaka ta 20. Aĩtye atĩĩ: “Kũvika o na yu ndineenaa kĩthyomo kya Russian nesa vyũ.” Ĩndĩ Yeova nũathimĩte kĩthito kyake na kya ala angĩ mailyĩ take. Ũmũnthĩ ũũ New York City ve ikundi thanthatũ sya kĩthyomo kya Russian. Andũ 15 katĩ wa ala Irene wĩmanyĩĩtye namo nĩmavatisĩtwe. Amwe nĩ athũkũmi ma Mbetheli, mavainia, na atumĩa. Irene aĩtye atĩĩ: “Nasũanĩa maũndũ ala angĩ naĩ nĩka, vai ũmwe nonaa waĩ wĩsa kũtuma nĩthĩwa na ũtanu wingĩvĩte ũu.” Ĩĩ nĩ wʼo vyũ, Irene nĩwonaa ũthũkũmi wake wĩ wa vata!

11. Kũtavanyʼa tũte kũeka o na ĩla tũũthĩnwʼa kũetae moseo meva?

¹¹ Ethĩwa nĩtwonaa ũthũkũmi witũ wĩ wa vata, tũikaeka kũtavanyʼa o na twanyamawʼa. Ũu nowʼo Vaulo weekie. (Meko 14:19-22) Myakanĩ ya 1930 na mwambĩĩonĩ wa myaka ya 1940, ana-a-asa maitũ nthĩ ya Amelika nĩmathĩniwʼe mũno. Ĩndĩ o na mathĩnĩtwʼe oou, meekie ta Vaulo nũndũ maũngamie na ũlũmu na maendeea kũtavanyʼa. Ana-a-asa asu nĩmasilile makoani maingĩ mũno kotinĩ nĩ kana matetee wĩa witũ wa kũtavanyʼa. Mwakanĩ wa 1943, Mwana-a-asa Nathan H. Knorr nĩwawetie ĩũlũ wa ĩkoani yĩmwe masilĩle Kotinĩ Ũla Mũnene Vyũ wa Amelika na masinda. Aisye: “Tũsindaa makoani aa nũndũ wa kĩthito kyenyu. Keka we mũtavanyʼa ndwaaendeea kwĩkĩa kĩthito ũtavanyʼanĩ, vai makoani methĩwa maisilĩlwa Kotinĩ Ũla Mũnene Vyũ; ĩndĩ nũndũ inywʼĩ atavanyʼa, inywʼĩ ana-a-asa ĩũlũ wa nthĩ yonthe, mwĩ na kĩthingʼĩĩsyo kingĩ na mũyĩtĩkĩla kũnoa, nĩtũvotete kũsinda ala meũtũnyamasya. Kĩthito kĩla andũ ma Mwĩaĩi mekĩaa maũngame na ũlũmu nĩkyo kĩsaa kũtuma ũtwi ta ũsu wĩkwa.” Nũndũ ana-a-asa nthĩ ingĩ nĩmaũngamĩte na ũlũmu o tondũ asu maũngamie, nĩmasindĩte makoani maingĩ. Vate nzika, twenda ũthũkũmi witũ, tũikaaeka kũthĩnwʼa kũtũvate kũtavanyʼa.

12. We ũtwʼĩte kwĩka ata ũthũkũminĩ waku?

¹² Ethĩwa twonaa ũtavanyʼa witũ ta ũthwii wa vata mũno kuma kũla kwĩ Yeova, tũikeanĩawa tũ nĩ kũtavanyʼa aĩ no kana tusũsye masaa. Vandũ va ũu, tũkeekaa kyonthe kĩla tũtonya nĩ kana tũendeee “kũkũsĩĩa [vyũ] ũla ũvoo mũseo.” (Meko 20:24; 2 Tim. 4:5) Ĩndĩ twaĩle kũmanyĩsya ala angĩ kyaũ? Ekai tũsũanĩe ũthwii ũngĩ tũnengetwe nĩ Ngai.

ŨWʼO WA VATA ŨLA TWĨMANYĨĨTYE

13, 14. ‘Kyũmbanĩsyo’ kĩla Yesũ wawetie nthĩnĩ wa Mathayo 13:52 nĩ kya kyaũ, na tũkyusũĩĩasya ata?

¹³ Ũwʼo wa vata ũla twĩmanyĩĩtye nĩ ũthwii ũngĩ wa katatũ tũnengetwe nĩ Ngai. Yeova nĩwe Ngai wa wʼo. (2 Sam. 7:28; Sav. 31:5) Na nũndũ nĩ Asa mũlau, nũmanyĩasya ala mamũkĩaa ũla ũwʼo. Kuma ĩla twamanyie ũwʼo, nĩtwĩthĩĩtwe tũyũmbanyʼa maũndũ ala tweemanyĩsya Ndetonĩ yake, Mbivilia, mavukunĩ maitũ, maũmbanonĩ manene, na maũmbanonĩ ala twĩkaa kĩla kyumwa. Kuma ĩvinda yĩu kũvika yu, nĩtwĩseũvĩsye kĩla Yesũ weetie ‘kyũmbanĩsyo’ kya momanyĩsyo ma tene na meũ. (Soma Mathayo 13:52.) Yeova akatũtetheesya twongeleele momanyĩsyo angĩ meũ na ma vata “kyũmbanĩsyonĩ” kitũ ethĩwa tũkaendeea kũmantha ũwʼo ũsu o ũndũ tũtonya kũmantha ũthwii mũvithe. (Soma Nthimo 2:4-7.) Tũtonya kwĩka ũu ata?

¹⁴ No nginya twĩthĩwe na kĩmanyĩo kya kwĩmanyĩsya nesa na tũyĩka ũkunĩkĩli nesa Ndetonĩ ya Ngai na mavukunĩ maitũ. Kwĩka ũu kũkatũtetheesya tũmanye ũwʼo ‘mweũ,’ kana kwa ndeto ingĩ, tũmanye momanyĩsyo amwe nesanga kũte ũndũ tũnatwĩe tũmesĩ. (Yos. 1:8, 9; Sav. 1:2, 3) Kyava ya mbee vyũ ya ĩkaseti yĩĩ ĩla yatumbĩthiwʼe Mwei wa 7, 1879, yaĩtye atĩĩ: “Ũwʼo thayũnĩ witũ nĩ ta kalaa kanini kanake kathyũlũlũkĩtwe kakewʼa kũvwʼĩkwa vyũ nĩ ĩia yĩ na vinya, yĩla no ũndũ ũmwe na ũvũngũ ũla ũendeee kwongeleka. Kwoou nĩ kana ũũkwate no nginya ũũmanthe mũno. . . . Na nĩ kana ũũlũmye, no nginya wĩkĩe kĩthito ũũmanthe. Ndũkeanĩwe no kaũwʼo kamwe kala weemanyĩsya. . . . Endeea kũmantha, na endeea kũmbanyʼa tũlaa twingangĩ.” No nginya tũendeee kwongeleela kyũmbanĩsyonĩ kitũ ũthwii wa momanyĩsyo ma wʼo.

15. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana ũwʼo ũmwe nĩ ‘mũkũũ,’ na nĩ ũwʼo wĩva we mwene ũtanĩaa kwĩthĩwa wĩsĩ?

¹⁵ Nĩtwamanyie ũwʼo wa vata mũno ĩla twambĩĩe kũlikana na andũ ma Ngai. No twasye ũwʼo ũsu twamanyie ĩvinda yĩu nĩ ‘mũkũũ,’ nĩkwĩthĩwa twaũmanyie na twawenda ĩla twambĩĩe kyalo kĩĩ kya Ũklĩsto. Ũwʼo ũsu twamanyie ĩvinda yĩu nĩ ta wĩva? Nĩtwamanyie kana Yeova nĩwe Mũmbi witũ na nĩwe ũtũnengete thayũ, na twamanya kana e na kĩeleelo kwondũ wa andũ. O na nĩtwamanyie kana Ngai nĩwatwendie na atũnenga nthembo ya wovosyo ya Mwana wake nĩ kana tũtangĩĩwe kuma naĩnĩ na kĩkwʼũnĩ. Ũwʼo ũngĩ twamanyie nĩ kana Ũsumbĩ wake ũkamina thĩna wʼonthe, na kana twĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene kwĩ mũuo na ũtanu tũsumbĩkĩtwe nĩ Ũsumbĩ ũsu.—Yoa. 3:16; Ũvu. 4:11; 21:3, 4.

16. Twaĩle kwĩka ata ĩla twaelewʼa ũwʼo mũna nesanga?

¹⁶ Mavinda kwa mavinda nĩtũtonya kũelewʼa wathani mũna wa Mbivilia nesanga kana kĩlungu kĩna kya Maandĩko nesanga kwĩ ũndũ tũneesĩ. Ĩla twesa kũelewʼa maũndũ nesanga, nĩtwaĩle kũmantha ĩvinda twĩmanyĩsye ũvoo ũsu nesa na tũiũvindĩĩsya. (Meko 17:11; 1 Tim. 4:15) Tũyaĩle o kũtata kũelewa ũmanyĩsyo ũla mũnene wĩkiwe ũalyũku wĩ wʼoka, ĩndĩ nũseo tũkakwatya o na tũvathũkanyʼo tũnini tũla twĩ vo katĩ wa ũndũ tũnaeleawa ũndũ mũna na ũndũ yu tũkũũelewa. Tweeka ũu, tũkeethĩawa twĩsĩ vyũ nĩtwongela ũwʼo mweũ kyũmbanĩsyonĩ kitũ. Kwĩkĩa kĩthito kĩu nĩ kwa vata nĩkĩ?

17, 18. Veva mũtheu ũtonya kũtũtethya ata?

¹⁷ Yesũ amanyĩisye kana veva wa Ngai no ũtũlilikanyʼe maũndũ ala twĩmanyĩĩtye. (Yoa. 14:25, 26) Ũndũ ũsu ũtonya kũtũtethya ata ĩla tũũtavanyʼa ũvoo mũseo? Kwasũanĩa ũndũ ũmwe mwana-a-asa wĩtawa Peter woonie. Mwakanĩ wa 1970 aĩ na myaka 19 na no ĩndĩ waĩ anambĩĩa kũthũkũma Mbetheli ya Britain. Mũthenya ũmwe aitavanyʼa nyũmba na nyũmba nĩwakomanie na mũndũ ũmwe waĩthĩtye kĩngʼee, ũla waĩ na myaka ta 50. Peter akũlilye mũndũ ũsu ethĩwa no ende kũelewa Mbivilia. Mũndũ ũsu ekalile ta wasengʼa na ĩndĩ amwĩa we aumĩte mũsyĩ wa atongoi ma Kĩyuti. Nĩvo ĩndĩ mũtongoi ũsu wakũlilye Peter ĩkũlyo nĩ kana amũtate. Amũkũlilye atĩĩ: “Yu kamwana kwa ndavye-ĩ, yo ĩvuku ya Ndanieli yaandĩkiwe na kĩthyomo kĩva?” Peter amũsũngĩie amwĩa: “Kĩlungu kĩmwe kya ĩvuku yĩu kyaandĩkiwe na Kĩalamu.” Peter aĩtye: “Mũtongoi ũsu asengʼie mũno eethĩa nĩneesĩ ũsũngĩo. Ĩndĩ ninyie nasengʼie ĩ ya mũno! Namanyangie ũsungĩo ata? Nenũka nasyaisye makaseti ma Mũsyaĩĩsya na ma Amkeni! ala maĩ manauma myeinĩ yĩ navu ĩtina, na neethĩa kĩlungu kyaeleetye kana ĩvuku ya Ndanieli yaandĩkiwe na Kĩalamu.”a Ĩĩ nĩ wʼo, veva mũtheu no ũtũlilikanyʼe maũndũ ala tũsomete na tũkaia nesa kyũmbanĩsyonĩ kitũ.—Luka 12:11, 12; 21:13-15.

¹⁸ Ethĩwa nĩtwonaa ũĩ ũla wumaa kwa Yeova wĩ wa vata, ngoo sitũ ikatũsukumaa tusũsye kyũmbanĩsyonĩ kitũ ũwʼo mweũ na ũla mũkũũ. Na ũndũ twaendeea kwenda ũĩ ũla wumaa kwa Yeova na kwona wĩ wa vata, nowʼo tũkakwataa kyonthe kĩla kĩkwendeka nĩ kana tũmanyĩsye angĩ ũndũ vaĩle.

SŨVĨA ŨTHWII WAKU

19. Nĩkĩ twaĩlĩte kũsũvĩa ũthwii witũ wa kĩ-veva?

¹⁹ Satani na andũ ma nthĩ yake mekalaa maimantha ũndũ matonya kũtwĩka tũkaeka kwona ũthwii wa kĩ-veva ũla twaneenea ĩsomonĩ yĩĩ wĩ wa vata, kana tũkaeka kũwenda. Vai mũndũ ũtavalũkwʼa nĩ Satani. Nĩ laisi mũno tũkakengeka twathwa wĩa mũseo, kana twambĩĩa kũsũanĩa ũndũ tũtonya kwambata kĩlasi, kana o twambĩĩa kwĩyonanyʼa nũndũ wa malĩ ĩla twĩ nayo. Mũtũmwa Yoana atũlilikanĩtye kana nthĩ ĩno nĩnĩũvĩta na wendi wayo. (1 Yoa. 2:15-17) Kwoou no nginya twĩkĩe kĩthito nĩ kana tũikaeke kwenda ũthwii witũ wa kĩ-veva na kwona wĩ wa vata.

20. Ũtwʼĩte kwĩka ata nĩ kana ũsũvĩe ũthwii waku wa kĩ-veva?

²⁰ Ĩkalaa wĩyũmbanĩtye kũtia kyonthe kĩla kĩtonya kũtuma ũeka kwenda Ũsumbĩ wa Ngai na ngoo yonthe. Endeea kũtavanyʼa na kĩthito na ndũkaaĩse kũsũanĩa ũthũkũmi witũ ta ũte wa vata. Endeea kwĩmanyĩsya ũwʼo ũla wĩ Ndetonĩ ya Ngai na kĩthito. Weeka ũu, ũkeethĩawa ũyũmbanyʼa “ũthwii . . . ĩtunĩ . . . vala kĩngʼei kĩtathengeaa, o na lungulu ũtananga. Nũndũ vala ve ũthwii wenyu, nĩvo vethĩawa ngoo syenyu nasyo.”—Luka 12:33, 34.