“Mosũanĩo Menyu Malũme Maũndũnĩ Ala me Ĩũlũ”

1, 2. (a) Nĩ kyaũ kĩkwonany’a kana kĩkundi kya Kolosai kyaĩ thĩnanĩ? (b) Nĩ ũtao wĩva watumie kĩkundi kya Kolosai kĩthĩwa na ngwatanĩo?

VE ĨVINDA kĩkundi kya Kolosai kyaĩ thĩnanĩ. Nĩkĩ? Nũndũ mbee ana-a-asa amwe nĩmaetete mũtilĩkangano kĩkundinĩ kwa kwasya kana Mĩao ya Mose nĩyo yaaĩle kũatĩĩwa. Na ĩndĩ kwĩ ala makũnaa angĩ mavava maatĩĩe kĩthĩo kya andũ ala matamwĩsĩ Ngai, ala masasya kana mũndũ aĩle kwĩyĩima maũndũ onthe maseo ma nthĩ ĩno. Nũndũ wa ũu, mũtũmwa Vaulo nĩwaandĩkĩie kĩkundi kĩu valũa nĩ kana akĩkĩe vinya na aikĩkany’a kĩvathane na momanyĩsyo asu ma ũvũngũ. Akĩie atĩĩ: “Ĩsũvĩei mũndũ o na wĩva ndakamũtave na ũĩ na ũkengani wake wa mana, kũatĩĩa mokũũ ma andũ, na momanyĩsyo ma kwambĩlĩlya ma nthĩ, na ti kũmũatĩĩa Klĩsto.”—Ako. 2:8.

² Takethĩwa Aklĩsto asu etĩkĩw’a mauta nĩmalũmanilye na “momanyĩsyo ma kwambĩlĩlya ma nthĩ,” methĩwa moonanisye kana Yeova akũnĩte o wĩa wa mana aimatetheesya meĩsa kũtangĩĩwa. (Ako. 2:20-23) Ĩndĩ nĩ kana maendeee kwĩthĩwa na ũnyanya mũseo vamwe na Ngai, Vaulo amekĩie vinya akyasya: “Mosũanĩo menyu malũme maũndũnĩ ala me ĩũlũ, na ti maũndũnĩ ala me nthĩ.” (Ako. 3:2) Ana-a-asa asu ma Klĩsto maaĩle kwĩkalaa malilikene kana me na wĩkwatyo wa kũnengwa ũtiĩwa ũtakanangĩka, ũla ‘maiĩwe ĩtunĩ.’—Ako. 1:4, 5.

3. (a) Aklĩsto etĩkĩw’a mauta masũanĩaa ĩũlũ wa wĩkwatyo wĩkũ? (b) Twĩneenea makũlyo meva ĩsomonĩ yĩĩ?

³ O ta ũu, ũmũnthĩ mosũanĩo ma Aklĩsto etĩkĩw’a mauta me Ũsumbĩnĩ wa Ngai na nthĩnĩ wa wĩkwatyo woo wa kwĩthĩwa “atiĩwa vamwe na Klĩsto.” (Alo. 8:14-17) Nao nata ĩũlũ wa ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ nthĩ? Ũtao ũsu wa Vaulo ũmakonetye ata? “Malondu angĩ” matonya ata kũlũmya mosũanĩo moo “maũndũnĩ ala me ĩũlũ”? (Yoa. 10:16) Na ĩndĩ ngelekany’o ya Avalaamu na Mose ĩtonya kũtũtethya ata, nĩkwĩthĩwa mo nĩmalũmĩtye mosũanĩo moo maũndũnĩ ala me ĩũlũ o na kau maĩ o na mathĩna?

TŨTONYA ATA KŨEKA MOSŨANĨO MAITŨ MALŨME MAŨNDŨNĨ ALA ME ĨŨLŨ?

4. Malondu ala angĩ matonya ata kũlũmya mosũanĩo moo maũndũnĩ ala me ĩũlũ?

⁴ Malondu ala angĩ no malũmye mosũanĩo moo maũndũnĩ ala me ĩũlũ o na kũtw’ĩka mai na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ. Matonya kwĩka ũu ata? Kwa kwĩkĩa kĩthito meke kwenda kwa Yeova Ngai. (Luka 10:25-27) Na ũndũ ũngĩ ũtonya kũtũtetheesya kwĩka ũu nĩ kũatĩĩa ngelekany’o ya Klĩsto. (1 Vet. 2:21) O ta Aklĩsto asu ma ĩvinda ya atũmwa, o naitũ nĩtũkomanaa na andũ me na mosũanĩo ma ũvũngũ, maatĩĩaa ũĩ wa nthĩ, na me na wendi wa malĩ. (Soma 2 Akolintho 10:5.) Ĩndĩ nũndũ ithyĩ twĩ aatĩĩi ma Yesũ, twaĩle kũtata vyũ twĩvetangane na maũndũ ta asu matonya kwananga ngwatanĩo yitũ na Ngai.

5. Tũtonya kũmanya ata ethĩwa mosũanĩo maitũ malũmĩte syĩndũnĩ sya kĩ-mwĩĩ?

⁵ Yo nĩvatonyeka ũkethĩa nĩwambĩĩe kũatĩanĩa mũno na syĩndũ sya nthĩ ĩno? Wenda kũmanya kĩla wendete, sisya maũndũ ala ũtindĩaa kũsũanĩa na kwĩka. Yesũ aisye: “Vala ve ũthwii waku, nĩvo vethĩawa ngoo yaku nayo.” (Mt. 6:21) Nĩ kana ũmanye ũndũ ngoo yaku ĩilyĩ, nũseo ũkeyĩosya mavinda kwa mavinda. Ĩkũlye atĩĩ: ‘Nĩsũanĩaa mbesa mavinda meana? Nĩnĩtũmĩaa ĩvinda yingĩ mũno ngĩsũanĩa ĩũlũ wa maũndũ ma viasala na kwĩyambatya kĩlasi? Kana nĩtataa ũndũ nĩtonya nĩthĩwe na itho ĩseo nĩ kana nĩlũmye ngwatanĩo nzeo vamwe na Yeova?’ (Mt. 6:22) Yesũ nĩwoonanisye nesa kana ala masembanasya na ‘kwia ũthwii kũũ nthĩ’ nĩmatonya kwananga ũnyanya woo na Yeova.—Mt. 6:19, 20, 24.

6. Twaĩle kwĩka ata nĩ kana tũsinde mawendi ma mwĩĩ?

⁶ Nũndũ twĩ ene naĩ, mavinda maingĩ mĩĩ yitũ ĩtũsukumaa twĩke ũla ũtaĩle. (Soma Alomi 7:21-25.) Kwoou nĩ kana tũikeke “mawĩa ma kĩvindu,” no nginya tũtongoew’e nĩ veva mũtheu wa Ngai. Mawĩa asu ma kĩvindu nĩ ta ‘mboka itaĩle, ũthengi, mĩmeo mĩthũku na ũlaalai.’ (Alo. 13:12, 13) Nĩ kenda mosũanĩo maitũ maikalũme “maũndũnĩ ala me nthĩ,” namo nĩ maũndũ ala mĩĩ yitũ yendete, no mũvaka tũlũmye mosũanĩo maitũ maũndũnĩ ala me ĩũlũ. Nĩ kana twĩke ũu, no nginya twose ka wetu. Kĩu nĩkyo kĩtumi mũtũmwa Vaulo waisye: “Nĩkanyangaa mwĩĩ wakwa na kũete ũkombonĩ.” (1 Ako. 9:27) Kwoou, tũyaĩle kwĩvuva o na vanini ethĩwa nĩtũkwenda kwĩsa kũtw’a ĩkanda! Ekai yu tũneenee ngelekany’o sya aũme elĩ maĩ aĩkĩĩku nĩ kana twone ũndũ ‘mamwendeeisye’ Ngai.—Aevl. 11:6.

AVALAAMU ‘NĨWAMŨĨKĨĨE YEOVA’

7, 8. (a) Nĩ mawetu meva Avalaamu na Sala makomanie namo? (b) Mosũanĩo ma Avalaamu malũmĩte maũndũnĩ meva?

⁷ Ĩla Yeova weeie Avalaamu athamĩĩe nthĩ ya Kanaani vamwe na andũ make, we ndaalea. Na nũndũ ndaalea na nĩwoonanisye mũĩkĩĩo, Yeova nĩwatianĩie ũtianĩo nake. Amwĩie: “Ngakũtw’ĩkĩthya mbaĩ nene, na ngakũathima.” (Mwa. 12:2) Ĩndĩ o na ĩtina wa myaka, Avalaamu na mũka wake, Sala, mayaĩ maakwata mwana. Nũndũ wa ũu mũndũ nĩkwĩkũlya-ĩ, ‘We Yeova nĩwĩthĩwa oolĩtwe nĩ ũtianĩo ũla watianĩĩte vamwe nake?’ Na ĩndĩ eka ũu, maũndũ ku Kanaani mayaĩ laisi. Nĩkĩ? Nũndũ mbee Avalaamu na andũ make matiĩte andũ moo ma mũsyĩ ndũanĩ ya Ulu, ĩla yaĩ Mesovotamia, na nĩtwĩsĩ kana ndũa ĩsu yaĩ nthwii. Na nĩ kana mavike Kanaani, maendie kyalo kĩasa kya maili mbee wa 1,000 (kĩlomita 1,600), vala maendie kwĩkalaa maeemanĩ. Kũu kwaĩ yũa, na andũ nĩmekalaa maivithũkĩwa nĩ ing’ei. (Mwa. 12:5, 10; 13:18; 14:10-16) Ĩndĩ o na kau nĩmakomanie na mawetu asu, mayaaĩsa kwĩthĩwa na mea ma kũsyokea moseo ala matiĩte kwoo!—Soma Aevelania 11:8-12, 15.

⁸ Avalaamu ndaaeka mosũanĩo make malũme “maũndũnĩ ala me nthĩ,” ĩndĩ ‘amũĩkĩĩe Yeova.’ (Mwa. 15:6) Nĩwasũanĩaa mũno ĩũlũ wa maũndũ ala Ngai wamwathĩte, na kwoou no twasye kana nĩwaekete mosũanĩo make malũme maũndũnĩ ala me ĩũlũ. Nũndũ wa mũĩkĩĩo ũsu, Ngai Ũla wĩ Ĩũlũ wa Onthe nĩwamumĩlĩĩile na amũathima akĩmwĩa: “Sisya yu kwelekela ĩtunĩ, ũtale ndata, ethĩwa nũtonya kwitala: Na amwĩa, Ũsyao waku ũkeethĩwa o ta ũu.” (Mwa. 15:5) We wĩona Avalaamu ta weewie eekĩwa vinya mũno wĩana ata? Kĩla ĩvinda Avalaamu wesa kũsisya matu na ayona ndata, nĩwalilikanaa ũndũ Yeova wamwathĩte kana akaingĩvya ũsyao wake. Na ĩndĩ ĩla ĩvinda ya Ngai yesie kũvika, Avalaamu nĩwakwatie mwana o tondũ Ngai wamwathĩte.—Mwa. 21:1, 2.

9. Ngelekany’o ya Avalaamu ĩtonya kũtũtetheesya ata tũendeee kũmũthũkũma Ngai na kĩthito?

⁹ O ta Avalaamu, o naitũ nĩtweteele kwĩsa kwona mawatho ma Ngai maianĩa. (2 Vet. 3:13) Twaelya kũeka mosũanĩo maitũ malũme maũndũnĩ ala me nthĩ, nĩtũtonya kwambĩĩa kwona Ngai ta ũkũselewa nĩ kwĩanĩsya mawatho make, na kĩu nĩũtuma tũeka kũmũthũkũma ũndũ tũnamũthũkũmaa tene. Kwa ngelekany’o, navu tene nĩwĩthĩwa ũnamanthaa ĩvinda ũkosa ũvainia kana ũkongela ũthũkũmi waku kwa nzĩa ingĩ? Ethĩwa nũnekaa ũu, osa ngatho. Ĩndĩ nao nata yu? Lilikana kana Avalaamu nĩweeteele na mea kwona “ndũa ĩla yĩ na myambĩlĩlyo.” (Aevl. 11:10) “Nĩwamũĩkĩĩie Ngai, na kwondũ wa ũu Ngai amũtw’ĩĩa kwĩthĩwa mũlũngalu.”—Alo. 4:3, The Holy Bible in Current Kikamba Language.

MOSE NĨWAMWONAA “ŨLA ŨTONEKAA”

10. Mose aeiwe ata?

¹⁰ Mose nĩ ũngĩ walũmĩtye mosũanĩo make maũndũnĩ ala me ĩũlũ. E wa mũika, nthĩ ya Misili nĩyo yaĩ vinya kwĩ nthĩ syonthe, na eka ũu, we mwene ekalaa kwa Valao! E kũu “amanyĩiw’e ũĩ w’onthe wa Amisili.” Kĩsomo kĩu kyaĩ kya ĩũlũ mũno. Na nũndũ wa ũu, ti ũndũ wa ũsengy’o kwona Mbivilia ĩyasya kana aĩ “mwai ndetonĩ syake na mekonĩ make.” (Meko 7:22) Kwasũanĩa ũndũ maũndũ asu onthe methĩwa mamũtethisye! Ĩndĩ Mose ndaalũngana na maũndũ asu. Vandũ va ũu aekie mosũanĩo make malũme ũndũnĩ ũla waĩ wa vata vyũ, naw’o nĩ kwĩka kwenda kwa Ngai.

11, 12. Nĩ kĩsomo kĩva kyaĩ kya vata vyũ kwa Mose, na twĩsĩ ũu ata?

¹¹ Ĩla Mose waĩ mũnini, no nginya inyia, Yokeveti, ethĩwe amũmanyĩisye ĩũlũ wa Ngai wa Aevelania. Nake Mose nĩwoonaa nĩ kavaa mũno kũmũmanya Yeova kũte kũkwata ũthwii o na wĩva. Nũndũ wa ũu, nĩwaleanile na moseo na monene ala waĩ atonya kũkwata nũndũ wa kwĩthĩwa ekalaa kwa Valao. (Soma Aevelania 11:24-27.) Vate nzika, kĩsomo kĩla Mose wamanyĩiw’e nĩ inyia e mũnini vamwe na mũĩkĩĩo wake nthĩnĩ wa Yeova, nĩsyo syamũtetheeisye alũmya mosũanĩo make maũndũnĩ ala me ĩũlũ.

¹² Mose nĩwasomete nesa ki, ĩndĩ we nĩwĩthĩwa aatũmĩa kĩsomo kĩu nĩ kana ethĩwe e mũndũ wĩ nguma, ũkũmũ, kana ũthwii kũu Misili? Aiee. Twĩsĩ ũu ata? Takethĩwa nĩweekie ũu, ndethĩwa ‘aalea kwĩtwa mwana wa mwĩĩtu wa Valao; akĩnyuva kavaa kũthĩnw’a vamwe na andũ ma Ngai, kwĩ kũtana maũndũnĩ ma naĩ ĩvinda.’ Mose esie kũtũmĩa kĩla wamanyĩĩtw’e ĩũlũ wa Yeova kũtongoesya athaithi make.

13, 14. (a) Mose aaĩle kwĩka ata atanamba kumya andũ ma Yeova ũkombonĩ? (b) Naitũ twaĩle kwĩka ata?

¹³ Mose nĩwendete Yeova mũno na athaithi make. Nĩkyo kĩtumi ĩla wavikisye myaka 40 woonie ta ũtonya kumya andũ ma Ngai ũkombonĩ wa Amisili. (Meko 7:23-25) Ĩndĩ Ngai atanamba kũmwĩtĩkĩlya eke ũu, nĩwoonie ve ũndũ Mose ũtielye. Nĩweesĩ kana yaĩ no nginya Mose ambe kwĩthĩwa na nguma ta wĩnyivyo, wũmĩĩsyo, ũuu, na wĩting’o. (Nth. 15:33) Yaĩ no nginya ambe kũtetheew’a nĩ kana wĩthĩe no ese kũmĩĩsya matatwa na maũndũ momũ. Myaka 40 e mũĩthi yaĩ ĩtonya kũmũtetheesya ethĩwe na nguma ta isu.

¹⁴ Yo myaka ĩsu 40 Mose waĩ mũĩthi nĩyamũtethisye? Ĩĩ, vyũ! Ndeto ya Ngai yaĩtye kana Mose aĩ “mũuu mũno, kũvĩtũka andũ onthe ala maĩ ĩũlũ wa nthĩ.” (Mot. 12:3) O na nĩweemanyĩisye kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo, ũla wamũtetheeisye kũmĩanĩsya na andũ me kĩvathũkany’o na me na mathĩna maito. (Kuma 18:26) O ta ũu, nĩtwaĩlĩte kwĩmanyĩsya kwĩthĩwa na nguma ta isu ila itonya kwĩsa kũtũtetheesya twĩuma “thĩnanĩ ũla mũnene,” na tũilika nthĩ nzaũ yĩ na ũlũngalu. (Ũvu. 7:14) Kwa ngelekany’o, we no wĩkalany’e na andũ nesa, o na ala wonaa me kyũa kana me ngoo mbũthũ? Nũseo tũkaatĩĩa ndeto sya mũtũmwa Vetelo, ũla weekĩie vinya ana-a-asa make akĩmea: “Taĩai andũ onthe. Endai ana-a-asa.”—1 Vet. 2:17.

EKAI MOSŨANĨO MAITŨ MALŨME MAŨNDŨNĨ ALA ME ĨŨLŨ

15, 16. (a) Nĩkĩ no nginya tũlũmye mosũanĩo maitũ maũndũnĩ ala maseo? (b) Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata Mũklĩsto ethĩwe na mwĩkalĩle mũseo?

¹⁵ Tũtwĩe “mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo” ĩla yĩ na “mavinda ma mũisyo.” (2 Tim. 3:1) Kwoou nĩ kana tũendeee kwĩthĩwa na mũamba mũseo na Ngai, no nginya mosũanĩo maitũ malũme maũndũnĩ ala maseo. (1 Ath. 5:6-9) Ekai twone maũndũ atatũ matonya kwonany’a ethĩwa mosũanĩo maitũ nĩmalũmĩte maũndũnĩ ala me ĩũlũ.

¹⁶ Mwĩkalĩle witũ: Mũtũmwa Vetelo nĩweesĩ kana mwĩkalĩle mũseo nĩ wa vata. Aisye atĩĩ: “Mwĩthĩwe na mwĩkalĩle waĩle kwa Andũ-ma-mbaĩ-ingĩ; nĩ kana . . . yĩla meona meko menyu maseo, mamũtaĩe Ngai mũthenya wa kũsiw’a nĩwe.” (1 Vet. 2:12) Kwoou ĩla tũkwĩtanĩthya, kana twĩ mũsyĩ, wĩanĩ, sukulu, kana ũtavany’a, twaĩlĩte kũtata ũndũ tũtonya twĩthĩwe na mwĩkalĩle mũseo nĩ kana Yeova ataĩwe. Nĩ w’o, ithyonthe nĩtũvĩtasya nũndũ twĩ ene naĩ. (Alo. 3:23) Ĩndĩ twaendeea “kũkita kaũ ũla mũseo wa ũla mũĩkĩĩo,” no tũkĩlye vinya mwĩĩ witũ.—1 Tim. 6:12.

17. Tũtonya ata kwĩthĩwa na mawoni ta ala Klĩsto Yesũ waĩ namo? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 26.)

¹⁷ Mawoni maitũ: Nĩ kana mũndũ ethĩwe na mwĩkalĩle mũseo, no nginya ethĩwe na mawoni maseo. Mũtũmwa Vaulo aisye atĩĩ: “Ĩthĩwai na kĩlilikano kĩĩ nthĩnĩ wenyu, o kĩla kyaĩ nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ.” (Avi. 2:5) We Yesũ aĩ na kĩlilikano, kana mawoni mailyĩ ata? Aĩ na wĩnyivyo. Kwĩnyivya nĩkwamũtetheeisye eyumya vyũ ũtavany’anĩ. Kũtavany’a ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ wa Ngai nĩw’o ũndũ ũla waĩ kĩlĩkonĩ kyake. (Mko. 1:38; 13:10) Yesũ nĩweesĩ kana vayaĩ kĩndũ kĩngĩ kĩthonokete Ndeto ya Ngai. (Yoa. 7:16; 8:28) Aĩ na kĩthito kya kũsoma Maandĩko Matheu nĩ kana wĩthĩe nũtonya kũmatũmĩa kũĩkĩĩthya andũ kana nĩ ma w’o, na ũyĩthĩa nũtonya kũmaelesya. Tweethĩwa na mawoni ta ma Klĩsto, tũkekalaa twĩnyivĩtye na tũkethĩawa na kĩthito kya kũtavany’a na kwĩmanyĩsya Mbivilia.

18. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana twonany’e nĩtũkwete mbau wĩa wa Yeova?

¹⁸ Wĩa witũ: Yeova nũtw’ĩte “kwa syĩtwa ya Yesũ kĩla ĩu yĩtulya ndu, ya ala me ĩtunĩ na ala me nthĩ.” (Avi. 2:9-11) Ĩndĩ o na kau nũnengetwe ũnene ũsu, akeenyivya eke kwenda kwa Ĩthe. Naitũ twaĩle kwĩka oou. (1 Ako. 15:28) Ĩndĩ tũtonya kwĩka ũu ata? Nĩ kwa kũtethya na ngoo yonthe wĩa ũla tũnengetwe wa ‘kũtw’ĩkĩthya mbaĩ syonthe amanyĩw’a.’ (Mt. 28:19) O na ĩngĩ, nĩtwaĩle ‘kwĩka andũ onthe nesa,’ methĩwe nĩ atũi kana nĩ ana-a-asa.—Aka. 6:10.

19. Nĩ ũtwi wĩva twaĩle kwĩka?

¹⁹ Twaĩle kwĩw’a mũyo mũno nĩkwĩthĩwa Yeova nũtũlilikanasya tũlũmye mosũanĩo maitũ maũndũnĩ ala me ĩũlũ! Kwondũ wa ũu, “tũsembe na wũmĩĩsyo ũkĩlan’yonĩ ũla wiĩtwe mbee waĩtũ.” (Aevl. 12:1) Na ekai ithyonthe tũthũkũme “kuma ngoonĩ, ta kũmũthũkũma Mwĩaĩi [Yeova],” nake ndakalea kũathima kĩthito kitũ.—Ako. 3:23, 24.