3. (a) Timotheo atwʼĩkie Mũklĩsto ata, na eekie ata amanyĩwʼa momanyĩsyo ma Kĩklĩsto? (b) Nĩ maũndũ meva atatũ makonetye kwĩmanyĩsya Vaulo waweteie Timotheo?

³ Mũtũmwa Vaulo avikie Lisitela ya mbee mwakanĩ wa 47 ĩtina wa Klĩsto, na nĩ ũndũ ũtonyeka ũkethĩa ĩvinda yĩu nĩwʼo Timotheo watwʼĩkie Mũklĩsto. O na kau no kwĩthĩwa ĩvinda yĩu Timotheo atavikĩtye myaka 20, no nginya ethĩwe atatie mũno aatĩĩe kĩla weemanyĩisye. Ĩtina wa myaka ĩlĩ nĩwatwʼĩkie mũtetheesya wa Vaulo wĩanĩ wa kũtavanyʼa. Myaka ta 16 ĩithela, Vaulo aandĩkĩie Timotheo ũũ: “Ĩkala maũndũnĩ ala wamanyĩiwʼe na ala wamanyie vyũ, nĩkwĩthĩwa nĩwĩsĩ andũ ala weemanyĩisye kwamo; na ĩngĩ kuma wĩ kana kanini nĩweesĩ maandĩko matheu [Maandĩko ma Kĩevelania], ala matonya ũkũĩvya kũvika ũtangĩĩo ũla wĩ kwondũ wa mũĩkĩĩo wĩ nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ.” (2 Tim. 3:14, 15) Wasisya mĩsoa ĩsu, nũkwona Vaulo nũwetete kana Timotheo (1) nĩweesĩ maandĩko matheu, (2) nĩwamanyie vyũ maũndũ ala wamanyĩĩtwʼe, na (3) nĩwooĩvĩte kũvika ũtangĩĩo kwa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ.

‘NĨWAMANYIE VYŨ’

5. (a) Ndeto ii, ‘nĩwamanyie vyũ,’ syonanasya kyaũ? (b) Twĩsĩ ata kana Timotheo nĩwamanyie vyũ ũla ũvoo mũseo ĩũlũ wa Yesũ?

⁵ Nĩ ũndũ wa vata kũmanya maandĩko matheu. Ĩndĩ syana syaku iitetheka kĩ-veva no kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa andũ ala mawetetwe Mbivilianĩ na kwĩmanyĩsya ngewa ila syĩ Mbivilianĩ. Twoona kana Timotheo ‘nĩwamanyie vyũ’ maũndũ ala wamanyĩĩtwʼe. Ndeto sya Kĩkiliki ila syaalyũlilwe ‘nĩwamanyie vyũ’ syonanasya “kũĩkĩĩthwʼa vyũ” kana “kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu na kwĩthĩwa na ũwʼo wa ũndũ mũna.” Timotheo nĩweesĩ Maandĩko ma Kĩevelania kuma e kaũkenge. Ĩndĩ aendeee kwĩana, maũndũ ala wamanyĩiwʼe nĩmatumie ethĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu vyũ kana Yesũ nĩwe Masia. Kwa ndeto ingĩ, no twasye mbeenĩ eekĩte o kũmanya maũndũ ĩndĩ avikie vandũ amaĩkĩĩa vyũ. Aĩkĩĩie vyũ ũvoo mũseo nginya o na eeyumya avatiswe na aiendanyʼa na Vaulo syalonĩ syake sya ũmisonalĩ.

6. Ũtonya kũtetheesya syana syaku ata imanye vyũ kana kĩla ikwĩmanyĩsya Ndetonĩ ya Ngai nĩ kya wʼo?

⁶ Ũtonya kũtetheesya syana syaku ata syĩthĩwe na mũĩkĩĩo ta ũsu wa Timotheo? Mbee ĩthĩwa na wũmĩĩsyo. Mũĩkĩĩo ti kĩndũ mwana ũtonya kũkoma na akokĩla e nakyo; o na ti lasima mwana waku akethĩwa na mũĩkĩĩo aĩ no ũndũ we mũsyai nĩwamanyĩiwʼe na waĩkĩĩa. Mwana aĩlĩte ‘kũoasya maũndũ onthe’ e weka nĩ kana aĩkĩĩe vyũ ũwʼo ũla wĩ Mbivilianĩ. (Soma 1 Athesalonika 5:21.) Na we ta mũsyai wa mwana ũsu wĩ na kĩanda kya vata kya kũmũtetheesya, na mũno mũno ethĩwa e na makũlyo. Kwaekai twone ngelekanyʼo ĩmwe.

7, 8. (a) Mwana-a-asa ũmwe onanĩtye ata kana nũmanyĩasya kamwĩlĩtu kake na wũmĩĩsyo? (b) Nĩ mavinda ta meva wonete wũmĩĩsyo ũiũtethya ĩla ũũmanyĩsya mwana waku?

⁷ Thomas nĩ mwana-a-asa wĩ na kamwĩlĩtu ke na myaka ĩkũmi na ĩmwe. Easya: “Mavinda amwe kelĩtu kakwa no kangũlye, ‘No kwĩthĩwa Yeova no we watumie syũmbe syĩvĩndũa o kavola mũvaka syatwʼĩka syũmbe ingĩ?’ kana kakangũlya, ‘Nĩkĩ tũtalikanaa na andũ ala angĩ ũtũinĩ nĩ kana tũtethanyʼe? Kwa ngelekanyʼo, mbona tũikũnaa kula?’ Mavinda angĩ wĩthĩaa no nginya nambe ũsũanĩa kelĩ nĩ kana ndikakaneenyʼe ta ngũkalasimĩthya kaĩkĩĩe kĩla nĩĩkĩĩaa. Na kĩtumi nũndũ kũtavya mũndũ ũwʼo o ĩmwe sanzũ ti kwʼo kũmũĩkĩĩthya. No nginya ũmũtetheesye akwatye tũmaũndũ twingĩ o na tũla tũnini tũtonya kũmũĩkĩĩthya.”

⁸ O na ĩngĩ Thomas nĩwonete kana ndũmanyĩsya nesa ũte na wũmĩĩsyo. Na nguma ĩsu ya wũmĩĩsyo nĩ ya vata kwa Aklĩsto onthe. (Ako. 3:12) Mwana-a-asa ũsu esĩte kwĩthĩa mwana aikaaĩsa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu, no nginya mũneenee maũndũ maingĩ na kĩu nĩkĩkuaa ĩvinda. Easya kana nĩ kenda mwĩĩtu wake aĩkĩĩe kĩla weemanyĩsya, no nginya amũtetheesye kũvindĩĩsya Maandĩko ala meũsoma. Thomas easya: “Ĩvinda yĩla tũũneenea maũndũ ala manene, nĩtataa mũno nĩ na kĩveti kyakwa tũmanye ethĩwa mwĩĩtu witũ nũkũĩkĩĩa kĩla tũkwĩmanyĩsya, na ethĩwa nũkũkĩelewa nesa. Na nĩtũtanaa mũno atũkũlya makũlyo. A vakwa nĩthĩnĩka mũno akatwʼĩka eĩtĩkĩla kyonthe kĩla tũũmũtavya ateũkũlya makũlyo.”

9. Ũtonya kũtetheesya ata syana syaku iĩkĩĩe kĩla kĩ Ndetonĩ ya Ngai?

⁹ Asyai mamanyĩsya syana syoo na wũmĩĩsyo, ũkeethĩa ĩtina wa ĩvinda syana isu nikũelewa “ũthanthau na ũasa na ũtũlu na ũliku” wa ũla mũĩkĩĩo wa wʼo. (Aev. 3:18) Nũseo tũkaimanyĩsya tũtũmĩĩte syĩndũ ila ianĩĩe ĩika yasyo na ũtonyi wasyo. O ũndũ syeethĩwa na mũĩkĩĩo na kĩla ikwĩmanyĩsya, nowʼo ikethĩawa itonya kwĩtetea nesa ĩla angĩ maikũlya ĩũlũ wa mũĩkĩĩo wasyo, ta kwa ngelekanyʼo, ĩla syĩ sukulu. (1 Vet. 3:15) Kwekũlye-ĩ, ‘Syo syana syakwa no ielesye mũndũ itũmĩĩte Mbivilia kwĩthĩawa ata ĩla twakwʼa? Syo nieleawa nĩ kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa ũndũ ũsu?’a Ũte na wũmĩĩsyo ndũtetheesya mwana waku akaĩkĩĩa kĩla kĩ Ndetonĩ ya Ngai, ĩndĩ manya kana kĩthito kyaku ti kya mana.—Kũt. 6:6, 7.

10. Nĩ ũndũ wĩva wa vata waĩlĩte kwĩkala wĩsĩ ĩũlũ wa kũmanyĩsya syana syaku?

¹⁰ Nĩwaĩlĩte kũmanya kana o nayo ngelekanyʼo yaku nĩ ya vata ethwa nũkwenda syana syaku syĩthĩwe na mũĩkĩĩo mũlũmu. Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Stephanie wĩ na eĩtu atatũ aĩtye atĩĩ: “Kuma syana syakwa syĩ nini vyũ, nĩkalaa ndyĩkũlya-ĩ, ‘Nĩnĩitavasya nĩkĩ nyie nĩĩkĩĩaa kana Yeova e kwʼo, nũtwendete, na kana mĩao yake no ĩtũtethye? Syo syana syakwa nĩsyene nesa kana nyie nĩnĩmwendete Yeova kuma ngoonĩ?’ Syana syakwa iyĩsa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu ethĩwa nyie ndi nawʼo.”