Endeea Kũngʼangʼana Ũkwate Moathimo ma Yeova

1, 2. No nginya athũkũmi ma Yeova mangʼangʼane na maũndũ meva?

KUMA ĩvindanĩ ya Aveli kũvika ĩvindanĩ yĩĩ yitũ, athaithi ala aĩkĩĩku ma Yeova methĩĩtwe maingʼangʼana mũno. Mũtũmwa Vaulo aandĩkĩie Aklĩsto Aevelania ĩũlũ wa ũndũ ‘moomĩĩsye ũkĩlanyʼonĩ mũnene wa mathĩna’ nĩ kana Yeova amende na aimaathima. (Aevl. 10:​32-​34) O na Vaulo aelekanisye kũngʼangʼana kũla Aklĩsto mangʼangʼanaa na kĩthito kĩla athaũki Akiliki ma tene meekĩaa ĩla meũsindana mathaũnĩ ta ma kũsemba, kũsindana vinya, na ma ngundi. (Aevl. 12:​1, 4) Ũmũnthĩ twĩ masindanonĩ ma kũkwata thayũ, na ala tũsindanaa namo methĩawa mayenda kũtwelelũkya, kũtũtulya, kũtũvalũkya, kũtũvena ũtanu witũ, na kũtũvĩngĩĩsa nĩ kana tũikaakwate mũthĩnzĩo ũla twathĩtwe.

² Mbee vyũ, nĩtũkĩlanasya vinya na Satani na nthĩ ĩno yake nthũku. (Aev. 6:​12) Kwoou nĩ ũndũ wa vata mũno tũleane na “ngome syĩ vinya” sya nthĩ ĩno. Isu nĩ ta mawoni mayo mataĩle, momanyĩsyo mayo, mĩtuo mĩthũku ta ũlaalai, kũtũmĩa mbakĩ, kũtũmĩa naĩ ndawa sya kũmila, na ũthengi. Na no nginya tũendeee kũkitana na mawonzu ala twĩ namo vamwe na kũkwʼa ngoo.​—2 Ako. 10:3-6; Ako. 3:5-9.

3. Ngai atũmanyĩasya ata nĩ kana tũkite amaitha maitũ?

³ Ĩkũlyo nĩ atĩĩ: Nĩvatonyeka tũkasinda masindanonĩ asu metete ũu? Nĩvatonyeka, ĩndĩ no nginya tũkite mũno. Mũtũmwa Vaulo eeyĩelekanilye na mũndũ wĩ ĩthaũnĩ ya ngundi asya: “Nĩkasya ngundi, ndeũkũna vathei.” (1 Ako. 9:​26) Mũndũ ayũkita kaũ wa ngundi na ũngĩ atataa ũndũ ũtonya nĩ kana amũsinde. O ta ũu Aklĩsto mayaĩle kũnenge amaitha moo mwanya. Yeova nũtũmanyĩasya na akatũtetheesya ĩla tũkũkita kaũnĩ ũũ witũ. Ndetonĩ yake nũtũnengete motao matonya kũtũtetheesya tũikasye thayũ. O na ĩngĩ nũtũtethasya aitũmĩa mavuku maeleetye Mbivilia, maũmbano ma kĩkundi, vamwe na maũmbano manene. We nũatĩĩaa kĩla weemanyĩsya? Ũkalea kwĩka ũu wĩthĩwa ‘ũikũna vathei’ vandũ va kũkũna mũmaitha waku.

4. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũikasindwe nĩ ũthũku?

⁴ Amaitha maitũ nĩmatonya kũtũkita ĩla tũtataĩĩe na maitũvalũkya ĩla tũte na vinya, na kwoou no nginya twĩkalae twĩ metho kĩla ĩvinda. Mbivilia ĩtũkanĩtye ĩkatwĩa: “Mũikakĩlwʼe vinya nĩ ũthũku, ĩndĩ kĩlyai ũthũku vinya na ũseo.” (Alo. 12:21) Ndeto ii, “Mũikakĩlwʼe vinya nĩ ũthũku,” nitwĩkĩĩte vinya nũndũ syĩtwonyʼa kana nĩ ũndũ ũtonyeka tũkasinda ũthũku. No tũsinde ũthũku twaendeea kũwũkita. Ĩndĩ tũkaeka kwĩkala twĩ metho na tũkaeka kũkita, no tũsindwe nĩ Satani, nthĩ ĩno yake nthũku, na mĩĩ ĩno yitũ yĩ na naĩ. Mwa ndũkaaĩtĩkĩlye Satani atume ũleela na kũsindwa!​—⁠1 Vet. 5:⁠9.

5. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũendeee kũngʼangʼana nĩ kana tũathimwe nĩ Ngai? (b) Twĩneenea andũ meva mawetetwe Mbivilianĩ?

⁵ Ethĩwa ala mekũkita nĩmeenda kũsinda, mayaĩle kũlwa nĩkĩ maendeee kũkita kaũ ũsu. Nĩ kana maathimwe nĩ Ngai na aimetĩkĩla, nĩmaĩle kwĩkalaa malilikene watho ũũ wa Ngai tũsomaa ĩandĩkonĩ ya Aevelania 11:6: “Ũla wũkaa kwa Ngai mũvaka etĩkĩle kana e vo, na ĩngĩ kana nũmanengae ĩtuvi ala mamũmanthaa.” Ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe “mamũmanthaa” ĩandĩkonĩ yĩu nĩtũmĩawa kwonanyʼa mũndũ ũkwĩthingʼĩĩsya mũno na ũkwĩkĩa kĩthito kingĩ vyũ. (Meko 15:17) Maandĩko nĩmatũnengete ngelekanyʼo nzeo mũno sya aũme na aka amwe methingʼĩĩisye mũno mamanthe ũathimo wa Yeova. Kwa ngelekanyʼo, ve mavinda Yakovo, Lakeli, Yosevu, na Vaulo maitavĩwe nĩ maũndũ, ĩndĩ ngelekanyʼo yoo nĩyaĩkĩĩthisye vyũ kana mũndũ omĩĩsya nũathimawa mũno. Tũtonya kũatĩĩa ata ngelekanyʼo ya andũ asu ana mangʼangʼanie mũno?

WŨMĨĨSYO NŨETAE MOATHIMO

6. Nĩ kyaũ kyatetheeisye Yakovo omĩĩsya, na ĩtina atuviwe ata? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 8.)

⁶ Kĩla kyatetheeisye mũthũkũmi ũmwe wa tene wa Ngai weetawa Yakovo aendeee kũngʼangʼana na ayũmĩĩsya, nĩ kũmwenda Yeova, kũsũvĩa ngwatanĩo yake na Yeova, na kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu kana Yeova akaathima nzyawa syake o tondũ wamwathĩte. (Mwa. 28:​3, 4) Kĩu nĩkĩtũtetheeasya kũelewa nĩkĩ ĩla Yakovo waangĩe kũvikya myaka 100 watatie vyũ ũndũ ũtonya aathimwe nĩ Ngai, o na kũvikĩĩa kũngʼangʼana na mũlaĩka nĩ kana akwate ũathimo ũsu. (Soma Mwambĩlĩlyo 32:​24-​28.) We wĩsũanĩa Yakovo atũmĩie vinya wake kũngʼangʼana na mũlaĩka ta ũsu na kũmĩĩsya ĩvinda yĩla yonthe mangʼangʼanie? Aiee, ti wʼo! Ĩndĩ nĩwatwʼĩte vyũ kũendeea kũngʼangʼana, na nĩwoonanisye kana ndeeyũmbanĩtye kũeka asindwe! Na vate nzika, nĩwaathimiwe nũndũ wa wũmĩĩsyo wake. Nĩvo ĩndĩ wesie kũnengwa ĩsyĩtwa Isilaeli, yĩla yonanasya “Ũla Ũkĩlanasya Vinya na Ngai” kana “Ngai Nũkĩlanasya Vinya.” Yakovo nĩwakwatie mũthĩnzĩo mũnene ũla o na ithyĩ twĩthĩawa tũimantha, nawʼo nĩ kwĩtĩkĩlwa nĩ Yeova na kũathimwa nĩwe.

7. (a) Nĩ thĩna wĩva mũnene wakwatie Lakeli? (b) Lakeli eekie ata nĩ kana aendeee kũngʼangʼana na ĩtina ayĩsa kũathimwa?

⁷ Nakyo kĩveti kya Yakovo kĩla kyeetawa Lakeli kyekalaa kyeteele mũno kyone ũndũ Yeova ũkeanĩsya watho ũla wathĩte mũũme wakyo. Ĩndĩ ve thĩna ũmwe kyoonaa ta kĩtesa kũũkĩlya vinya. Lakeli ndaĩ na syana. Ĩvindanĩ yĩu mũndũ mũka kwĩthĩwa ate na syana woonekaa wĩ thĩna mũnene mũno. Kwoou Lakeli aumisye va vinya wa kũendeea kũngʼangʼana na thĩna ũsu wamũtũlaa ngoo na ũtaĩ na ũtonyi wa kũũmina? Mbee Lakeli ndaaĩkya ngoo. Vandũ va ũu, aendeeie kũngʼangʼana na kũvoya na kĩthingʼĩĩsyo kingangĩ. Ĩtina Yeova nĩweewie mboya syake na amũathima na syana. Kwoou ti ũsengyʼo kana ĩvinda yĩmwe Lakeli awetie ndeto ii e mũtanu mũno: “Nakĩlanʼya . . . na mokĩlanʼyo manene, nakwa nakĩlya.”​—Mwa. 30:8, 20-24.

8. Nĩ ũndũ wĩva mũmũ wamũkwatie Yosevu kwa ĩvinda ĩasa, na nĩ kwa nzĩa yĩva ũndũ weekie ne ngelekanyʼo nzeo kwitũ?

⁸ Vai nzika kana ngelekanyʼo ĩsu nzeo ya Yakovo na Lakeli nĩyatetheeisye mũno mwana woo ũla weetawa Yosevu amanya ũndũ ũtonya kwĩka akwatwa nĩ matatwa. Ĩla Yosevu waĩ na myaka 17 maũndũ make nĩmaalyũkile vyũ. Ata? Ana-a-ĩthe nĩmamũthooisye ũkombonĩ nũndũ wa kĩwĩu kĩla mamwĩwʼĩaa. Na ĩndĩ e Misili nĩwekiwʼe yela mana na avekala myaka mingĩ. (Mwa. 37:​23-​28; 39:​7-9, 20-​21) Ĩndĩ e kũu, Yosevu ndaaĩtĩkĩla atũlĩke ngoo, kana akaia ũthatu ngoonĩ ũkethĩa eenda kũĩvanĩsya ũthũku ũla weekĩtwe. Kĩvathũkanyʼo na ũu, aendeeie kũsũanĩa mũno ngwatanĩo nzeo ĩla waĩ nayo vamwe na Yeova. (Ali. 19:18; Alo. 12:​17-​21) Ngewa ĩsu ya Yosevu nĩyaĩle kũtũtetheesya ũmũnthĩ. Kwa ngelekanyʼo, ethĩwa twaeiwe na thĩna kana yu twĩ thĩnanĩ tũkwona ta tũtesa kwĩyumya, ve vata wa kũendeea kũngʼangʼana na kũmĩĩsya. Nĩtwaĩle kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo vyũ kana tweeka ũu, Yeova ndalea kũtũathima.​—Soma Mwambĩlĩlyo 39:21-23.

9. Tũtonya kũatĩĩa ata ngelekanyʼo ya Yakovo, Lakeli, na Yosevu nĩ kana tũkwate ũathimo wa Yeova?

⁹ Kwasũanĩa ĩũlũ wa ũndũ ũmwe ũendeee kũngʼangʼana nawʼo na ũtonya kwĩthwa wĩ ĩtatwa kwaku. Nĩvatonyeka ũkethĩwa ũithĩnwʼa mana vate ĩvĩtyo wĩkĩte, kana ũkethĩwa ũimenwa nũndũ wa kwĩthĩwa wĩ kĩvathũkanyʼo, kana o kũneenewa naĩ. O na ĩngĩ, no kwĩthĩwa ve mũndũ ũkwilĩĩle maũndũ mate ma wʼo no ũndũ wa kĩwĩu. Vandũ va kũeka ũsindwe nĩ matatwa asu, lilikana kĩla kyatetheeisye Yakovo, Lakeli, na Yosevu maendeea kũmũthũkũma Yeova me atanu. Ngai nĩwamanengie vinya na amaathima nũndũ kĩla ĩvinda moonaa ngwatanĩo yoo nake yĩ ya vata vyũ. O na nĩmaendeeie kũngʼangʼana na kwĩka maũndũ kwosana na mboya syoo. Kwoou nũndũ twĩ mũthyanĩ vyũ wa mĩthenya ĩno ya mũminũkĩlyo, ve vata mũnenange wa kũendeea kũlũmanyʼa na wĩkwatyo ũla twĩ nawʼo! We nĩwĩyũmbanĩtye ũendeee kũkĩlanyʼa vinya, kana kwa ndeto ingĩ, ũendeee kwĩthingʼĩĩsya nĩ kana wĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova?

ĨTHĨWA NA WENDI WA KŨNGʼANGʼANA ŨKWATE MOATHIMO

10, 11. (a) Nĩ maũndũ meva matonya kũtũkwata ũkethĩa no nginya tũngʼangʼane nĩ kana tũathimwe nĩ Ngai? (b) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩkae motwi maseo na tũivota kwĩkala tũte kũkwʼa ngoo na kũvĩngĩĩswa?

¹⁰ Nĩ maũndũ meva matonya kũtũkwata ũkethĩa no nginya tũngʼangʼane nĩ kana tũkwate moathimo ma Ngai? Ũndũ ũmwe aingĩ mokitanaa nawʼo nĩ mawendi mate maseo. Angĩ namo no nginya mangʼangʼane nĩ kana methĩwe na woni mũseo ĩũlũ wa wĩa wa kũtavanyʼa. Kana ũtonya kwĩthĩa we mwene ũingʼangʼana na thĩna wa mwĩĩ kana o ũkethĩwa wĩwʼaa ta wĩ weka. O na ĩngĩ, tũyaĩle kũlwa kana amwe nĩmangʼangʼanĩte mũno nĩ kana maekee mũndũ wamewʼĩthisye woo kana mũndũ wamavĩtĩisye. O na tũkethĩwa tũmũthũkũmĩte Yeova ĩvinda yĩana ata, no nginya ithyonthe tũendeee kũngʼangʼana nĩ kana tũkĩlye vinya maũndũ ala matonya kũtũsiĩĩa kũmũthũkũma Ngai ũla ũtuvaa ala aĩkĩĩku.

¹¹ Kũneena ũla wʼo, ti laisi o na vanini kwĩka motwi maseo na kũendeea kwĩkala twĩ Aklĩsto. Na kĩndũ kĩmwe kĩtumaa maũndũ asu methĩwa me vinya kwĩka nĩ ethĩwa ngoo yitũ nĩkũtũsukuma twĩke maũndũ mate maseo. (Yel. 17:⁠9) Ethĩwa nũkwona ta ve vandũ ũtaendeee nesa, ndũkaeme o na vanini kũvoya ũnengwe veva mũtheu. Mboya na veva mũtheu nitonya kũũnenga vinya wĩke maũndũ ala wĩsĩ nĩ maseo na matonya kũtuma ũathimwa nĩ Yeova. Kwoou wamina kũvoya, ĩka kwĩanana na maũndũ ala waweta mboyanĩ. Tata mũno ũsomae kalungu kana ka Mbivilia kĩla mũthenya, na ũimantha ĩvinda ya kwĩmanyĩsya we mwene vamwe na ya kwĩka Ũthaithi wa Mũsyĩ.​—Soma Savuli 119:32.

12, 13. Aklĩsto amwe elĩ matetheeiwʼe ata mokitane na wendi mũthũku?

¹² Ve ngelekanyʼo mbingĩ syonanĩtye ũndũ Ndeto ya Ngai, veva wake, na mavuku maitũ itetheesye Aklĩsto kũsinda mawendi mathũku. Kwa ngelekanyʼo, mwanake ũmwe wa mũika nĩwasomie kĩlungu kyaĩ na kyongo, “Unawezaje Kushinda Tamaa Mbaya?,” kĩla kyaĩ ĩkasetinĩ ya Amkeni! ya 08/12/2003. Amina kũkĩsoma eekie ata? Aĩtye: “Nĩendeee kũtata nĩeke mosũanĩo mathũku. Ĩla nĩnasomie kĩlungunĩ kyu kana ‘andũ aingĩ maendeee kũngʼangʼana mũnango nĩ kana masinde mosũanĩo asu,’ nĩnĩnamanyie kana ndi weka ĩndĩ ve ana-a-asa ­aingĩ me na thĩna ta wakwa.” O na ĩngĩ mwanake ũsu nĩwatethekie asoma kĩlungu kyaĩ na kyongo, “Je, Mungu Anakubali Ngono Isiyo ya Asili?,” kĩla kyaĩ ĩkasetinĩ ya Amkeni! ya 08/10/2003. Asoma kĩlungu kyu eethĩie kaĩ kwa andũ amwe ũsu nĩ ta “mwĩwʼa mwĩĩnĩ” woo! (2 Ako. 12:⁠7) Ĩndĩ maendeea kũngʼangʼana nĩ kana methĩwe na mwĩkalĩle mũseo, no methĩwe na wĩkwatyo mũseo wa ĩvinda yũkĩte. Mwanake ũsu asyokie asya: “Nũndũ wa kĩtumi kyu, nĩona no nĩtate kwĩkala nĩ mũĩkĩĩku kĩla mũthenya. Nĩmũtũngĩa Yeova mũvea mũno nũndũ wa kũtũmĩa ũseũvyo wake atũtetheesye kwĩkala twĩ aĩkĩĩku kĩla mũthenya ĩvindanĩ yĩĩ ĩthũku.”

¹³ O na ĩngĩ kwasũanĩa ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa ũmwe wa Amelika. Mwĩĩtu-a-asa ũsu aandĩkie atĩĩ: “Nĩenda kũmũtũngĩa mũvea mwingĩ nũndũ wa kũendeea kũtũnenga kĩla twĩ na vata nakyo, ĩvindanĩ yĩla yaĩlĩte. Mavinda maingĩ nonaa nĩ ta inyie nandĩkĩwe maũvoo asu. Kwa myaka mingĩ nĩthĩĩtwe ndyũkitana na wendi wa kwĩka ũndũ mũna Yeova ũmenete. Mavinda amwe nĩwʼaa ta nĩkya moko na ndieka kũkitana na wendi ũsu. Nĩnĩsĩ kana Yeova e tei na nũekeaa, ĩndĩ nũndũ nĩ na wendi ũsu mũthũku na nĩnĩsĩ nesa ndiũmenete na ngoo yonthe, nĩwʼaa ta ndaĩle kwĩwʼĩwa tei nĩ Yeova. Kĩu nĩkĩtumĩte nĩkala ngĩthĩnĩka mũno. . . . Ĩla nĩnasomie kĩlungu kĩ na kyongo, ‘We wĩ na “Ngoo ya Kũmũmanya” Yeova?’ ĩkasetinĩ ya Mũsyaĩĩsya ya 01/03/2013, nĩnĩnamanyie nesa vyũ kana Yeova ethĩawa na mea ma kũndetheesya.”

14. (a) Vaulo eewʼaa ata nũndũ wa mawonzu ala waĩ namo? (b) Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũsinde mawonzu ala twĩ namo?

¹⁴ Soma Alomi 7:​21-​25. Vaulo nĩweeyoneie we mwene ũndũ ve vinya kũkitana na mawendi na mawonzu angĩ ma mĩĩ ĩno yitũ yĩ na naĩ. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, nĩweesĩ nesa kana no asinde maũndũ asu aendeea kũmũvoya Yeova amũtetheesye, na eethĩwa na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa nthembo ya wovosyo ĩla yaumiwʼe nĩ Yesũ Klĩsto. Nata naitũ? Twaendeea kũngʼangʼana tũikasindwe nĩ mawonzu maitũ, tũkamasinda. Ũu ũtonyeka ata? Ũtonyeka kwa kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Vaulo kwa kũmwĩkwatya Yeova vyũ vandũ va kwĩkwatya vinya witũ, na kwa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo nthĩnĩ wa nthembo ya wovosyo.

15. Nĩkĩ mboya ĩtonya kũtũtetheesya tũendeee kũmĩĩsya na tũyĩkala twĩ aĩkĩĩku?

¹⁵ Ve mavinda Ngai ũtonya kũtũeka nginya twonanyʼe twĩthĩnĩkĩa ũndũ mũna mũno wĩana ata. Kwa ngelekanyʼo, twasye ithyĩ ene (kana o mũndũ wa mũsyĩ) nĩtwakwatwa nĩ ũwau mũthũku kana nĩtweekwa ũndũ mũthũku. Twaĩle kwonanyʼa kana nĩtũmwĩkwatĩtye Yeova vyũ kwa kũmũvoya atũnenge vinya wa kũendeea kwĩkala twĩ aĩkĩĩku, atũtetheesye tũikasye ũtanu witũ, na aitũtetheesya ngwatanĩo yitũ nake ndĩkanangĩke. (Avi. 4:​13) Maũndũ ala aingĩ meyoneie ĩvindanĩ ya Vaulo na ala andũ aingĩ meyoneete ĩvindanĩ yitũ nĩmaĩkĩĩthĩtye kana mboya no ĩtwĩkĩe vinya na ĩitũnenga ũkũmbaũ wa kũendeea kũmĩĩsya.

ENDEEA KŨNGʼANGʼANA ŨKWATE MOATHIMO MA YEOVA

16, 17. Ũtwʼĩte kwĩka ata?

¹⁶ Ndevili endaa mũno kwona ũkwʼĩte ngoo, o na endaa mũno kwona ũyĩkya moko na kũeka kũngʼangʼana. Ĩndĩ twʼa vyũ ‘kũlũmasya ũla ũseo.’ (1 Ath. 5:​21) Ĩkala wĩsĩ nesa vyũ kana no ũmũsinde Satani, nthĩ ĩno yake nthũku, na wendi ũla ũtonya kwĩthĩwa nawʼo wa kwĩka naĩ. Ũu ũkatonyeka wamwĩkwatya Ngai vyũ aũlũlũmĩlye.​—2 Ako. 4:7-9; Aka. 6:9.

¹⁷ Kwoou o na maũndũ mathi ata, ndũkaleele. Endeea kwĩthingʼĩĩsya. Endeea kũngʼangʼana. Endeea kũmĩĩsya. Na ũyĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Yeova ‘akakũtulũĩla ũathimo, mũvaka vae ũthei wa kũwĩanĩa.’​—Mal. 3:10.