“Ĩthe wa Onthe Ala me na Mũĩkĩĩo”

1, 2. Nthĩ yavĩndũkĩte ata kuma mĩthenyanĩ ya Noa, na ũndũ ũsu watumaa Avalamu ewʼa ata?

AVALAMU ekalaa ndũanĩ yeetawa Ulu.a Yu kwakũna visa atembeelete ndũanĩ ĩsu angʼelele mwako mũtũlu mũno wa kĩthembeo kĩla kyaakĩtwe vo. Nũtonya kwĩthĩwa ayĩwʼa kelele mwingĩ wa athembi ma ngai ya mwei mayumya nthembo kĩthembeonĩ kĩu. O na noĩthwa ene syũki yingĩ yĩitoa ĩũlũ wakyo. Kwavindĩĩsya aisisya ũtee, akathingithya mũtwe na aingʼutha ũthyũ nĩ woo ũla wĩwʼĩte. Nĩvatonyeka e nzĩanĩ enũkĩte esĩle katĩ wa andũ aingĩ ma Ulu akethĩwa asũanĩaa ũndũ ũthaithi wa ũvũngũ wausĩe ndũanĩ ĩsu. Ũthaithi ũsu nĩwanyaĩĩkĩte mũno ĩũlũ wa nthĩ kuma mĩthenyanĩ ya Noa.

² Noa akwie vatiele myaka ĩlĩ Avalamu asyawe. Yĩla Noa na mũsyĩ wake maumie ngalawanĩ ĩtina wa ĩla mbua ya kĩwʼũ kingĩ, nĩwamumĩisye Yeova Ngai nthembo, nake Yeova aumĩlya ũtaathi. (Mwa. 8:20; 9:12-14) Ĩvindanĩ yĩu, no ũthaithi mũtheu waendeeawʼa ĩũlũ wa nthĩ. Ĩndĩ kũvikĩĩa vaa, kwaĩ na nzyawa ĩkũmi kuma vala ve Noa kũvika vala ve Avalamu, na no andũ anini ala mamũthaithaa Yeova. Andũ kĩla vandũ mathaithaa mĩvwʼanano. O na veonekana ĩthe wa Avalamu ũla weetawa Tela nĩwaseũvasya mĩvwʼanano ĩsu.—Yos. 24:2.

3. Nĩ nguma yĩva Avalamu waendeeie kwĩthĩwa nayo o ũndũ myaka yake yaendeeie kũsonga, na tũtonya kwĩmanyĩsya kyaũ kumana nake?

³ Avalamu aĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na andũ ma ndũa ĩsu. O ũndũ myaka yavĩtĩte, nĩwaendeeie kwĩthĩwa e kĩvathũkanyʼo nũndũ wa mũĩkĩĩo wake. O na ĩtina, mũtũmwa Vaulo atongoewʼe nĩ veva, nĩwaandĩkie kana Avalamu nĩ “ĩthe wa onthe ala me na mũĩkĩĩo”! (Soma Alomi 4:11.) Ekai twone nĩ kyaũ kyatetheeisye Avalamu eethĩwa na mũĩkĩĩo ũsu. Na ngewa yake nĩkũtũtetheesya kwona ũndũ o naitũ tũtonya kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu.

Kũmũthũkũma Yeova Ĩtina wa Ĩla Mbua ya Kĩwʼũ Kingĩ

4, 5. Avalamu atonya kwĩthĩwa eemanyĩisye ĩũlũ wa Yeova kuma vala ve ũũ, na nĩkĩ tũtonya kwasya ũu?

⁴ Avalamu amũmanyie Yeova Ngai ata? Nĩtwĩsĩ kana ĩvindanĩ yĩu Yeova aĩ na athũkũmi aĩkĩĩku ĩũlũ wa nthĩ. Na Semu aĩ ũmwe woo. O na vala tiwe waĩ mwana ũla mũkũũ wa Noa, ana ma Noa maiwetwa nĩwe ũkothaa kũwetwa mbee. Nĩvatonyeka akethĩwa awetawa e wa mbee nũndũ wa mũĩkĩĩo wake.b Ĩtina wa ĩla mbua ya kĩwʼũ kingĩ, Noa esie kwĩta Yeova “Ngai wa Semu.” (Mwa. 9:26) Semu nĩwanengete Yeova na ũthaithi mũtheu ndaĩa.

⁵ We Avalamu nĩwamwĩsĩ Semu? Nĩvatonyeka. Kwavindĩĩsya Avalamu e kamwana. Wĩona ta ũtonya kwĩthĩwa atanaa ata asũanĩa kana ve ũmwe wa aa-ũmae make wĩkalĩte myaka mbee wa 400? Semu nĩwoonete ũthũku ũla waĩ vo ĩla mbua ya kĩwʼũ kingĩ ĩtanamba kua. Nĩwasyokete akona ũndũ kĩwʼũ kĩu kyatutie nthĩ yonthe, na akona mbaĩ sya mbee ĩũlũ wa nthĩ iyambĩĩa o ũndũ andũ maendeeie kwongeleka. O na ĩngĩ, nĩweeyoneete ũlei mũthũku ũla waumĩlile mĩthenyanĩ ya Nimiloti ũla Mwakonĩ Mũtũlu wa Mbaveli. Semu ndaakwata mbau ũlei ũsu nũndũ nĩwamwendete Ngai. Kwoou yĩla Yeova wavalaanilye kĩthyomo kya aki ma mwako ũsu, Semu na mũsyĩ wake maendeeie o kũneena kĩthyomo kĩla kyaneenawa kuma mwambĩĩonĩ. Avalamu aĩ wa mũsyĩ ũsu. Kwoou eanie anengete Semu ndaĩa mũno. Na eka ũu, Semu nĩwekalile myaka mingĩ Avalamu e o thayũ. Na nũndũ wa ũu, nĩvatonyeka Avalamu akethĩwa eemanyĩisye maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Yeova kuma vala ve Semu.

6. (a) Avalamu oonanisye ata kana nĩweemanyĩisye ĩsomo ya vata amanya ĩũlũ wa ĩla mbua ya kĩwʼũ kingĩ? (b) Avalamu na Salai mekalanasya ata?

⁶ O na ethĩwa vailye ata, Avalamu ndalea kwĩthĩwa eemanyĩisye ĩsomo ya vata amanya ĩũlũ wa wanangĩko ũla waetiwe nĩ ĩla mbua ya kĩwʼũ kingĩ. Na kĩu nĩkyatumie atwʼa vyũ kũendanyʼa na Ngai o ta Noa. Nũndũ wa ũu, Avalamu nĩwaleile vyũ kũthaitha mĩvwʼanano na eethĩwa e kĩvathũkanyʼo vyũ na andũ ma Ulu. O na nĩvatonyeka akethĩwa aĩ kĩvathũkanyʼo na andũ ma mũsyĩ woo. Ĩndĩ ĩtina nĩwesie kũkwata mũtindanyʼa mũseo mũno. Atwaie mũndũ mũka mwanake mũno weetawa Salai, na eka o ũ wanake, nĩwamwendete Yeova, na aĩ na mũĩkĩĩo mũlũmu mũno.c O na kau mayaĩ na syana, Avalamu na mũka maĩ na ũtanu mwingĩ mũno maimũthũkũma Yeova me vamwe. O na ĩngĩ, nĩmoosie Loto, ũla waĩ mwana wa mwana-a-ĩthe wa Avalamu nĩ kana mamũee.

7. Aatĩĩi ma Yesũ maatĩĩaa ngelekanyʼo ya Avalamu ata?

⁷ Avalamu ndaamũtia Yeova akathaitha mĩvwʼanano ya Ulu. E na mũka wake Salai, nĩmatwʼĩte kwĩthĩwa me kĩvathũkanyʼo vyũ na andũ ma ndũa ĩsu ala mathaithaa mĩvwʼanano. O naitũ twenda kwonanyʼa mũĩkĩĩo wa wʼo, no nginya twĩke ũtwi ta ũsu. No nginya tũtwʼe vyũ kwĩthĩwa twĩ kĩvathũkanyʼo. Yesũ eeie aatĩĩi make atĩĩ: “Mũi ma nthĩ.” Kĩu kyaĩ kĩtume mamenwa nĩ andũ ma nthĩ. (Soma Yoana 15:19.) Ethĩwa nĩwĩwʼaa ũiũmĩa nũndũ nũmenetwe nĩ andũ maku ma mũsyĩ kana atũi maku nũndũ wa ũtwi ũla weekie wa kũmũthũkũma Yeova, lilikana kana ndwĩ weka. Manya kana ũendeee kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Avalamu na Salai, ala mamũthũkũmie Ngai me aĩkĩĩku.

“Tia Nthĩ Yaku”

8, 9. (a) Avalamu oonie ũndũ wĩva ũtaĩ wĩsa kũmũla? (b) Yeova atavisye Avalamu ata?

⁸ Mũthenya ũmwe Avalamu eeyoneie ũndũ ũtaĩ esa kũlwa. Nĩwataviwʼe ũndũ wa vata nĩ Yeova Ngai. O na vala Mbivilia ndĩwetete maũndũ maingĩ ĩũlũ wa nzĩa ĩla Yeova watũmĩie kũneena nake, yaĩtye kana “Ngai wa ũtheu mũtisu” nĩwamumĩlĩile mũndũũme ũsu mũĩkĩĩku. (Soma Meko ma Atũmwa 7:2, 3.) Nĩvatonyeka Ngai, Mũsumbĩ Ũla Mũnene wa nthĩ yonthe, akethĩwa atũmĩie mũlaĩka kwonyʼa Avalamu o vanini ũtheu wake mũtisu. Kwasũanĩa ũndũ Avalamu watanie oona kĩvathũkanyʼo kĩla kyaĩ vo katĩ wa Ngai ũla wĩ thayũ na ngai sya mĩvwʼanano ite thayũ ila syathaithawa nĩ andũ angĩ!

⁹ Yeova atavisye Avalamu ata? Amwĩie atĩĩ: “Tia nthĩ yaku na andũ ma mũsyĩ waku na ũithi nthĩ ĩla nĩkwonyʼa.” Yeova ndaatavya Avalamu ethi nthĩ yĩva, ĩndĩ eekie o kũmwĩa nũkũmwonyʼa. Mbee, Avalamu aĩ atie ndũa yake na andũ ma ũko wake. Kwosana na syĩthĩo sya tene sya kĩsio kĩu wekalaa (Middle East), mũndũ kwĩkala vakuvĩ na andũ make ma mũsyĩ waĩ ũndũ wa vata mũno. Woonekaa wĩ ũndũ mũthũku mũno mũndũũme kũtia andũ ma mũsyĩ wake na aithi kũtũa vaasa. O na angĩ mawonaa wĩ ũndũ mũito o na kwĩ kũkwʼĩĩwa!

10. Nĩkĩ ũtaĩ ũndũ wĩ laisi kwa Avalamu na Salai kũtia mũsyĩ woo wa Ulu?

¹⁰ Ndwaĩ ũndũ wĩ laisi kwa Avalamu kuma Ulu. Ndũa ĩsu yaĩ na ũthwii mwingĩ mũno na kwaĩ maendeeo maingĩ. (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Ndũa Ĩla Avalamu na Salai Matiie.”) Andũ ala menzaa nthĩ maimantha syĩndũ sya tene, nĩmaĩkĩĩthisye kana andũ ma Ulu maakaa nyũmba mbanake mũno. Amwe maĩ na nyũmba syĩ na lumu 12 kana mbeange kwondũ woo vamwe na athũkũmi, na lumu isu syaakawa ithyũlũlũkĩte ĩsangĩo ĩnene yeethĩawa yĩkolokelwe nesa katĩkatĩ wa mwako ũsu. Na nyũmba isu syaĩ nzeo mũno nũndũ o na imwe syaĩ na kĩwʼũ kya mũveleki, syoo, mbavu, na mĩvaivo ya kumaalya kĩko. O na ĩngĩ, lilikana kana Avalamu na Salai mayaĩ andũ anini nũndũ ũ Avalamu aĩ na myaka 70 na kĩndũ, nake mũka, myaka 60 na kĩndũ. Na vate nzika, Avalamu nĩwendaa Salai ekale e mwĩanĩe na e mũsũvĩĩku o ũndũ kĩla mũndũũme wendaa mũka ekale. Kwatata kũsũanĩa makũlyo ala makũlanasya maineenea ũndũ ũsu. No nginya Avalamu ethĩwe atanie mũno Salai eetĩkĩla kũmũkwata mbau. O ta mũũme, nĩweetĩkĩlile kũtia moseo onthe ma Ulu.

11, 12. (a) Nĩ maũndũ meva Avalamu na mũsyĩ wake maaĩle kũsũanĩa mayĩyũmbanyʼa kũthama Ulu? (b) Maũndũ matonya kwĩthĩwa mailye ata mũthenya ũla Avalamu na mũsyĩ wake mathamaa?

¹¹ Ĩtina wa Avalamu na Salai kwĩka ũtwi, yu maĩ na maũndũ maingĩ ma kwĩka. Maĩ na wĩa mwingĩ mũno wa kwova mĩio na kũvangĩthya maũndũ maingĩ ala maĩ mbee woo. Nĩmatonya kwĩthĩwa meekũlasya nĩ kyaũ maĩle kũkua kwondũ wa kyalo kĩu, na nĩ kyaũ maĩle kũtia. Ĩndĩ kĩla kĩtonya kwĩthĩwa o na kyamathĩnasya mũnango nĩ andũ moo ma mũsyĩ. Mo mesaa kwĩkana ata na ĩthe woo, Tela, ũla yu waĩ mũkũũ? Matwie kũthi nake na mamũsũvĩa nginya yĩla wakwie. Veonekana Tela nĩweetĩkĩlile kũthi namo ate kũingĩĩwʼa nũndũ Mbivilia yaĩtye kana nĩwe watongoesye andũ make kuma ndũanĩ ya Ulu. Na vate nzika, kũvikĩĩa vaa aĩ aekete kũseũvya mĩvwʼanano. O nake Loto nĩwaendanisye namo.—Mwa. 11:31.

¹² Ĩtina, mũthenya wa kwambĩĩa kyalo nĩwavikie. Kwakũna visa me nza wa ndũa meteele kwambĩĩa kyalo kyoo. Saa isu ngamĩle na mangʼoi nĩsyoveeiwe mĩio, nayo ndĩthya nĩyũmbaniwʼe. Ngalĩko ĩla ĩngĩ, namo andũ ma mũsyĩ na athũkũmi, kĩla ũmwe nĩwĩyũmbanĩtye, na onthe mekalĩte vau meteele kũkũsya.d Nĩvatonyeka kĩla ũmwe akethĩwa asyaĩĩsye Avalamu awete kana yu kyalo no kyambĩĩe. Saa wa kũkũsya nĩwavikie na kyalo kyambĩĩa; mathama ndũa ya Ulu matakaamĩsyoka ĩngĩ.

13. Ũmũnthĩ athũkũmi aingĩ ma Yeova monanasya ata veva ũla waĩ na Avalamu na Salai?

¹³ Ũmũnthĩ, athũkũmi aingĩ ma Yeova nĩmatusaa kũthamĩĩa kũla kwĩ na vata mũnene wa atavanyʼa ma Ũsumbĩ. Namo angĩ nĩmemanyĩasya kĩthyomo kĩngĩ nĩ kana mongelange ũthũkũmi woo. O namo angĩ nĩmatataa kũtũmĩa nzĩa ingĩ sya kũtavanyʼa mataaitũmĩa kana mate vata nasyo. Nĩ kana mũndũ eke ũtwi ta ũsu no nginya eyĩime maũndũ amwe. Ũsu nĩ veva mũseo mũno, na nowʼo Avalamu na Salai moonanisye. Yĩla twoonanyʼa mũĩkĩĩo ta ũsu, tũyĩthĩawa na nzika kana mavinda onthe Yeova akatũnengae moathimo maingĩ mataelekanwʼa na maũndũ ala twĩyĩimĩte. Ndaleaa kũathima ala moonanyʼa mũĩkĩĩo. (Aevl. 6:10; 11:6) We nĩwamũathimie Avalamu?

Nĩmaingie Ũsĩ wa Euvalati

14, 15. Kyalo kya kuma Ulu kũthi Aalani kyailye ata, na nĩkĩ Avalamu ũtonya kwĩthĩwa avangie mambe kwĩkalanga vau Aalani?

¹⁴ O kavola kwa kavola, Avalamu na andũ make nĩmamanyĩie savalĩ. We kwasũanĩa ũndũ kyalo kĩu kyailye, Avalamu na Salai mayumanĩsya ũla ũkũthi na maaũ na ũla ũkũlĩsa ngamĩlenĩ kana ĩngʼoinĩ. Kwasyoka ũvindĩĩsye maendete maeete ngewa mawasya moo mavulene na mawasya ma ngengele ila syakoletwʼe ngingonĩ sya ndĩthya syoo. Ĩtina wa ĩvinda, ala matamanyĩĩte kyalo nĩmesie kũmanyĩa nginya mavatwʼĩkĩa ndũĩka sya kwamba na kũomboa maeema. O na no tũvindĩĩsye ũndũ matetheeasya Tela, ĩthe woo, kũlĩsa ngamĩlenĩ kana ĩngʼoinĩ. Nĩmaendeeie na kyalo kyoo makuumanĩte na Ũsĩ wa Euvalati melekele ngalĩko ya ĩũlũ ya ũthũĩlonĩ wa syũa. Mĩthenya nĩyasongie yatwʼĩka syumwa, na maendeea kũkĩla ndumo.

¹⁵ Ĩtina wa mũendo wa maili ta 600 (kĩlomita 960), nĩmavikie ndũanĩ ya Aalani ĩla yaĩ lelũnĩ ila syatũmĩawa nĩ akũni ma viasala kũthi na kũsyokanĩsya isionĩ ila syaĩ wumĩlonĩ wa syũa na ila syaĩ ũthũĩlonĩ wa syũa. Myako mingĩ ya taoni ya Aalani yaĩ nyũmba mbanake sya mĩsonge, na ndũa ĩsu yaĩ na maendeeo mũno. Avalamu na andũ make nĩmatwie kũthyũmũĩla vau na nĩmavekalangile kwa kavinda. Nĩvatonyeka Tela akethĩwa aĩ mũemeee nĩ ũkũũ ũkethĩa ndaendeea na kyalo.

16, 17. (a) Nĩ ũtianĩo wĩva weekĩie Avalamu vinya? (b) Yeova aathimie Avalamu ata yĩla wekalaa Aalani?

¹⁶ Ĩtina, Tela nĩwesie kũkwʼa e na myaka 205. (Mwa. 11:32) Avalamu nĩweewie akiakiwʼa mũno ĩtina wa kũkwʼĩĩwa nũndũ e vau Aalani Yeova nĩwaneenie nake ĩngĩ. Ĩvindanĩ yĩu Yeova nĩwamũtũngĩlĩĩile ila ndeto wamũtavĩtye e Ulu, na amwatha maũndũ maingangĩ. Avalamu aathiwe kana akatwʼĩkĩthwʼa “mbaĩ nene,” na eewa mĩvĩa yonthe ya andũ ĩkaathimwa nũndũ wake. (Soma Mwambĩlĩlyo 12:2, 3.) Ũtianĩo ũsu, katĩ wake na Ngai nĩwamwĩkĩie vinya mũno, na amanya kana yu nĩ ĩvinda ya kũendeea na kyalo kyake.

¹⁷ Ĩvindanĩ yĩĩ, Avalamu na andũ make maĩ na mĩio mingĩ ya kwova nũndũ Yeova nĩwamũathimĩte mũno me kũu Aalani. Mbivilia nĩwetete ĩũlũ wa “syĩndũ syoo syonthe ila moombanĩtye, na andũ ala masyaĩwe Aalani.” (Mwa. 12:5) Nĩ kana Avalamu atwʼĩke mbaĩ nene, yaĩ no nginya ethĩwe na syĩndũ mbingĩ na athũkũmi aingĩ. Ti mavinda onthe Yeova ũnengae athũkũmi make ũthwii, ĩndĩ nũmanengae kyonthe kĩla mekwenda nĩ kana meanĩsye kwenda kwake. Kwoou Avalamu ayuma vau nĩweewʼaa e na ũkũmbaũ wa kũendeea na kyalo kyake, o na kau maendete kũndũ matesĩ.

18. (a) Avalamu na andũ make maingie Ũsĩ wa Euvalati ĩndĩĩ, na nĩ ũndũ wĩva wa mwanya weekĩkie ĩvinda yĩu? (b) Nĩ maũndũ angĩ meva ma vata mesie kwĩkĩka matukũ 14, mwei wa Nisani? (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Matukũ ma Mwanya Nthĩnĩ wa Mbivilia.”)

¹⁸ Ĩtina wa kwĩthĩwa maendete mĩthenya mingĩ, nĩmesie kũvika Kalikemisi vala aendi ma kyalo makothaa kũingĩla Ũsĩ wa Euvalati. Nĩvatonyeka ũkethĩa mavikie vaa matukũ mesie kwĩthĩwa me ma mwanya mũno katĩ wa Ngai na andũ make. Veonekana Avalamu na andũ make maingie Ũsĩ wa Euvalati matukũ 14, mwei wesie kwĩtwa Nisani, mwaka wa 1943, mbee wa Klĩsto. (Kuma 12:40-43) Ngalĩko ya ĩtheo nĩvo vaĩ ĩla nthĩ Yeova wendaa Avalamu athi. Mũthenya ũsu nĩwʼo ũtianĩo wa Yeova na Avalamu wambĩĩie kwĩanĩa.

19. Yeova aathie Avalamu kyaũ, na kĩu kĩtonya kwĩthĩwa kyamũlilikanilye ũndũ wĩva?

¹⁹ Avalamu na andũ make nĩmaendie na ngalĩko ya ĩtheo na mathyũmũĩla vakuvĩ na mĩtĩ mĩnene ya Mole ĩla yaĩ vakuvĩ na Sekemu. Avalamu e vau, Yeova nĩwaneenie nake ĩngĩ. Ĩvindanĩ yĩu, Ngai nĩwamwathie kana ũsyao wake ũkatũa nthĩ ĩsu. We Avalamu eewʼa ũu nĩwĩthĩwa alilikanile wathani wa Yeova mũũndanĩ wa Eteni, yĩla wawetie “ũsyao” ũla waĩ wĩse kwovosya andũ? (Mwa. 3:15; 12:7) Nĩvatonyeka. Nũtonya kwĩthĩwa ambĩĩe kũelewa o vanini kana nĩvatonyeka Yeova akethĩwa avangĩte kũmũtũmĩa kwĩanĩsya kĩeleelo kĩla waĩ nakyo.

20. Avalamu oonanisye ata kana nũkũtũnga mũvea nũndũ wa kĩanda kĩla Yeova wamũnengete?

²⁰ No nginya Avalamu ethĩwe oonie kĩanda kĩu Yeova wamũnengete kĩ kya mwanya. Na esĩlĩte kĩsionĩ kĩu, no nginya ethĩwe aĩ metho mũno nũndũ kyatũĩtwe nĩ Akanaani. E vau nĩwamwakĩie Yeova ithembeo. Mbee, vakuvĩ na mĩtĩ mĩnene ya Mole, na ĩngĩ vakuvĩ na Mbetheli. Na e vau nĩweekaĩlile ĩsyĩtwa ya Yeova, na kĩu nĩkĩtonya kwĩthĩwa kĩyonanyʼa ũndũ wamũtũngĩaa Yeova mũvea asũanĩa ĩũlũ wa nzyawa syake sya ĩvinda yũkĩte. O na no kĩthĩwe kĩyonanyʼa kana nĩwatavisye atũi make Akanaani ĩũlũ wa Ngai. (Soma Mwambĩlĩlyo 12:7, 8.) Ĩndĩ ve maũndũ maingĩ meeteele Avalamu ala mesaa kũtata mũĩkĩĩo wake mũno. Ũndũ wa kwendeesya nĩ kana we ndaatinda aisũanĩa maũndũ maseo na mũsyĩ mũseo ũla watiĩte ndũanĩ ya Ulu. Aendeeie kũsũanĩa ĩũlũ wa watho ũla Yeova wamwathĩte. Ĩandĩko ya Aevelania 11:10 yĩiweta ĩũlũ wa Avalamu yaĩtye: “Nĩweeteele ndũa yĩ na mĩsingi ya wʼo, ĩla mwambĩlĩlya na mwaki wayo nĩ Ngai.”

21. Nĩ maũndũ meva twĩsĩ ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai Avalamu ũteesĩ, na ũtwʼĩte kwĩka ata?

²¹ Ũmũnthĩ twĩ athũkũmi ma Yeova, nĩtwĩsĩ maũndũ maingangĩ kwĩ Avalamu ĩũlũ wa ndũa ĩsu ya ngelekanyʼo, ĩla nĩ Ũsumbĩ wa Ngai. Nĩtwĩsĩ kana Ũsumbĩ ũsu nũsumbĩkĩte ĩtunĩ na o mĩtũkĩ nũkwananga nthĩ ĩno nthũku. O na ĩngĩ, nĩtwĩsĩ kana Yesũ Klĩsto, ũla nĩwe ũsyao wa Avalamu ũla waathanĩtwe, yu nĩ Mũsumbĩ Ũsumbĩnĩ ũsu. Ũkeethĩwa wĩ ũndũ wa mwanya mũno kwona Avalaamu aithayũũkwʼa na aitanĩa kũelewa nesa ũndũ Yeova weanĩisye kĩeleelo kyake! We no wende kwĩsa kwona Yeova aianĩsya mawatho make onthe? Ethĩwa nũkwenda, endeea kwĩka o ũndũ Avalamu weekie. Ĩthĩawa wĩyũmbanĩtye kwĩyĩima maũndũ amwe nĩ kana ũmũthũkũme Yeova. Ĩthĩawa wĩ mwĩwi, na ũitũngaa mũvea nũndũ wa ianda ila Yeova ũkũnengete. Weethĩwa na mũĩkĩĩo ta wa Avalamu, “ĩthe wa onthe ala me na mũĩkĩĩo,” o naku ũkeethĩwa ũtonya kwasya we nĩ ĩthe waku!