Ĩthĩwa wĩ Mũĩkĩĩku Maũndũnĩ Onthe

1, 2. Nĩkĩ Yeova ũtanaa oona tũitata ũndũ tũtonya twĩthĩwe twĩ aĩkĩĩku? Nengane ngelekanyʼo.

KWASŨANĨA kamwana na inyia wako maumĩte ndukanĩ, na kamwana kau kaiũngama na mĩtũkĩ kasaanĩwʼe. Keethĩa koosa kendũ ka kũthaũkĩa, na koolwa nĩ kũtũnga, kana kũkũlya inyia akaũĩe. Yu ĩndĩ kayĩta inyia katelemete. Nake aikakiakisya na maisyoka ndukanĩ ĩsu nĩ kana katũnge kendũ kau, na kayĩtya ũekeo. Na ũndũ ũsu ũituma inyia atana mũno. Nĩkĩ?

² Asyai nĩmatanaa mũno vyũ ĩla moona kana syana syoo nikũelewa nĩ vata wa kwĩthĩwa syĩ ndĩkĩĩku. O nake Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, ũla nĩwe “Ngai wa wʼo,” ewʼaa oou. (Savuli 31:5) Yeova nũtanaa kwona tũitata ũndũ tũtonya twĩthĩwe twĩ aĩkĩĩku o ũndũ tũendeee kwĩka maendeeo ma kĩ-veva. Nũndũ nĩtũkwenda kũmwendeesya na kwĩkala wendonĩ wake, twĩ na wendi ta wa mũtũmwa Vaulo ũla waisye, “[Twĩenda] kwĩkalaa na mĩendele mĩseo [kana “twĩ aĩkĩĩku,” NWT] maũndũnĩ onthe.” (Aevelania 13:18) Ekai twone maũndũ ana ma vata thayũnĩ, ala mavinda amwe matonya kũtuma wĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku. Na ĩndĩ tũisisya moathimo ma kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku.

KWĨTHIANA TŨTE KWĨKENGA

3-5. (a) Ndeto ya Ngai ĩtũkanasya ata ĩũlũ wa mĩisyo ĩla yumanaa na kwĩkenga? (b) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩthiane tũte kwĩkenga?

³ Ũndũ ũla wa mbee wĩ vinya kwĩka, nĩ kwĩmanyĩsya kwĩthiana tũte kwĩkenga. Nĩ laisi mũno kwĩkenga nũndũ ithyĩ twĩ ene naĩ. Kwa ngelekanyʼo, Yesũ ameie Aklĩsto ma Laotisia kana nĩmeekengete kwa kũsũanĩa kana maĩ athwii, o na kau maĩ ‘ngya na ililinda na athei’ kĩ-veva. Ũsu waĩ ũndũ wa kũmakya ta kĩ! (Ũvuanʼyo 3:17) Kwĩkenga kwoo kwatumĩte maũndũ mathũkĩĩa.

⁴ No kwĩthĩwa ũtonya kũlilikana ũkanyʼo ũũ wa mũmanyĩwʼa Yakovo: “Ethĩwa mũndũ o na wĩva eyonaa mwene ta ũmũkĩaa Ngai, na ndeũsiĩĩa ũĩmĩ wake ĩndĩ ekenga ngoo yake, kũmũkĩa Ngai kwa mũndũ [ũsu] nĩ kwa mana.” (Yakovo 1:26) Twĩthĩwa tũyĩkenga tũkasũanĩa kana Yeova no etĩkĩle ũthaithi witũ o na ethĩwa tũtũmĩaa ũĩmĩ witũ naĩ. Ũthaithi ta ũsu wĩthĩwa wĩ o wa mana, wĩ o wa kwananga ĩvinda. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũikalike mũisyonĩ ũsu?

⁵ Nthĩnĩ wa kĩlungu kĩu, Yakovo aelekanĩtye ũwʼo wa ndeto ya Ngai na kĩoo. Etũtaa tũkunĩkĩle mwĩao mwĩthĩanu wa Ngai, na tũyĩalyũla mĩendele yitũ yosane nawʼo. (Soma Yakovo 1:23-25.) Mbivilia no ĩtũtetheesye twĩthiane tũte kwĩkenga na tũimanya vala twaĩle kũlũnga. (Iĩo 3:40; Akai 1:5) Ĩngĩ, no tũmũkũlye Yeova mboyanĩ atũthiane na aitũtetheesya twone ũndũ tũtonya kũmina mawonzu mana manene twĩ namo. (Savuli 139:23, 24) Kwĩkenga ene nĩ wonzu ũtamanyĩka laisi, na kwoou twĩenda kwĩthĩwa na woni ta wa Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. Ĩandĩko ya Savuli 5:6 yaĩtye: “Ũkaananga ala maneenaa movũngũ: Yeova [nũmenete] mũndũ ũla ũngʼaatũkawʼa nĩ nthakame o na mũkengani.” Yeova no atũtetheesye twĩthĩwe na woni ta wake, na kwĩyona ũndũ we ũtwonaa. Lilikana kana Vaulo aisye atĩĩ: “[Twĩenda] kwĩkalaa na mĩendele mĩseo [kana “twĩ aĩkĩĩku,” NWT].” Ĩvindanĩ yĩĩ tũyĩsa kwĩka maũndũ ũndũ vaĩle vyũ, ĩndĩ twĩ na wendi wa kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku na nĩtũtataa ũndũ tũtonya twĩthĩwe tũilyĩ ũu.

ŨĨKĨĨKU NTHĨNĨ WA MŨSYĨ

6. Nĩkĩ ala matwaanĩte maĩle kwĩthĩwa me aĩkĩĩku, na mevathanaa na mĩisyo yĩva ĩla meeka ũu?

⁶ Ũĩkĩĩku nĩ ũndũ ũmwe mũnene waĩle kwonanyʼa kana mũsyĩ nĩ wa Kĩklĩsto. Kwoou, mũndũ na mũka nĩmaĩle kũneenaa wʼo, mate kũvithana ũndũ o na ũmwe. Mũklĩsto ũtwaanĩte kana mũtwae ndaĩle nongi kwĩthĩwa na imanyĩo mbuku na sya kũũmĩsya ta kũthaũkĩa mũndũ ũtatwaanĩte nake, kũtuma ndũũ ya kĩmbithĩ kwĩsĩla Indaneti, na kwĩloela kana kũsoma maũndũ o na meva mavuku makonetye ũlaalai. Aklĩsto amwe nĩmethĩĩtwe mayĩka maũndũ asu mathũku mavithĩte mũndũ ũla matwaanĩte nake. Mũndũ eeka ũu ethĩawa ate mũĩkĩĩku. Kwasisya ndeto ii sya Mũsumbĩ mũĩkĩĩku Ndaviti: “Ndyaaĩkalanʼya na andũ ma ũvũngũ; o na ndikaatĩanĩa na akengani.” (Savuli 26:4) Ethĩwa nũtwaanĩte kana wĩ mũtwae, ndũkaaĩthĩwe nongi na mwĩkalĩle ũtonya kũtuma wenda kũvitha ũla mũtwaanĩte ũndũ we mwene ũilyĩ!

7, 8. Nĩ ngelekanyʼo syĩva syĩ Mbivilianĩ itonya kũtetheesya syana syone vata wa kwĩthĩwa syĩ ndĩkĩĩku?

⁷ Ĩla asyai meũmanyĩsya syana syoo vata wa kwĩthĩwa syĩ ndĩkĩĩku, nĩ ũseo makatũmĩa ngelekanyʼo kuma Mbivilianĩ. Ve ngelekanyʼo sya andũ mataĩ aĩkĩĩku ta Akani, ũla wooyie na avitha kĩko kyake; Ngeasi, ũla wakenganie nĩ kana akwate mbesa; na Yutasi, ũla wooyie na eethĩwa ate mũĩkĩĩku kwa kũmũvunyanĩa Yesũ oawe.—Yosua 6:17-19; 7:11-25; 2 Asumbĩ 5:14-16, 20-27; Mathayo 26:14, 15; Yoana 12:6.

⁸ Ĩngĩ, ve ngelekanyʼo sya andũ maĩ aĩkĩĩku ta Yakovo, ũla weeie syana syake itũnge mbesa ila syaĩ makunianĩ moo, nũndũ asũanĩaa no kwĩthĩwa ala masyĩkĩĩte vau meekie ũu matesĩ; Yevitha na mwĩĩtu wake, ũla weeyumisye vyũ nĩ kana eanĩsye wĩvĩto wa ĩthe wake; na Yesũ, ũla kwa ũkũmbaũ weemanyĩthanisye mbee wa ĩkomano ya andũ angʼendu, nĩ kana eanĩsye wathani na aisũvĩa anyanyae. (Mwambĩlĩlyo 43:12; Asili 11:30-40; Yoana 18:3-11) Ngelekanyʼo isu mbũthũ nĩ imwe katĩ wa maũndũ maingĩ maseo ala me Ndetonĩ ya Ngai, na matonya kũtetheesya asyai kũmanyĩsya syana syoo syende ũĩkĩĩku, na kũwona wĩ wa vata.

9. Asyai maĩle kwĩvathana na kyaũ ethĩwa nĩmekwenda kũiĩa syana syoo ngelekanyʼo nzeo ya ũĩkĩĩku, na nĩkĩ ngelekanyʼo yoo nĩ ya vata?

⁹ Kũmanyĩsya syana maũndũ asu kũtumaa asyai methĩwa na kĩanda kya vata kĩla maĩle kwĩanĩsya. Mũtũmwa Vaulo akũlilye atĩĩ: “Kwondũ wa ũu we ũla ũmanyĩasya ũngĩ, ndwĩmanyĩasya mwene? we ũla ũtavanasya kana mũndũ ndakoye, nĩwũyaa?” (Alomi 2:21) Ĩla asyai mamanyĩsya syana ĩũlũ wa ũĩkĩĩku, namo ene ti aĩkĩĩku, ũu no ũtume isaanĩwʼa. Kwa ngelekanyʼo, ĩla asyai makengana nĩmatonya kwĩtetea na kwasya, “Kau keĩ o kaũvũngũ kanini,” kana ĩla mooya twĩndũ tũnini maketetea makyasya, “O na vai thĩna, anene nĩmethĩawa mesĩ tũiema kwosa twĩndũ tu.” Ĩndĩ, ũngʼei nĩ ũngʼei o na ethĩwa mũndũ ooya kĩndũ kĩninĩvĩte ata, na ũvũngũ nĩ ũvũngũ o na ethĩwa mũndũ aneena ĩũlũ wa kyaũ, kana o na ethĩwa ũvũngũ ũsu ũninĩvĩte ata.a (Soma Luka 16:10.) Syana nimanyaa mĩtũkĩ ethĩwa asyai masyo maikwĩka kwosana na ũndũ mekũimanyĩsya, na ũu no ũilikye mũisyonĩ. (Aeveso 6:4) Ĩndĩ ĩla syeemanyĩsya kwĩthĩwa syĩ ndĩkĩĩku kumana na ngelekanyʼo ya asyai masyo, nĩvatonyeka ikesa kũtwʼĩka andũ aima meũmũtaĩa Yeova o na ethĩwa andũ ala maithyũlũlũkĩte ti aĩkĩĩku.—Nthimo 22:6.

ŨĨKĨĨKU KĨKUNDINĨ

10. Ĩla tũkũea ngewa na athaithi ala angĩ, twaĩle kwĩthĩwa twĩ metho ĩũlũ wa maũndũ meva?

¹⁰ Kwĩthĩwa vamwe na Aklĩsto ala angĩ nĩkũtũnengae myanya mingĩ ya kũlũlũmĩĩlya ũĩkĩĩku witũ. O tondũ tũneemanyĩisye nthĩnĩ wa Kĩlungu kya 12, nĩtwaĩle kwĩthĩwa twĩ metho ĩla tũũtũmĩa mũthĩnzĩo wa ũneeni, na mũno mũno ĩla twĩ na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. Ngewa ila tũkũea no ialyũke mĩtũkĩ ikatwʼĩka nzukũ! Ĩla twambĩĩa kũea ngewa tũte na ũwʼo wa maũndũ ala tũũneena, no twĩthĩwe tũinyaĩĩkya ũvũngũ. Kwoou wĩthĩwa wĩ ũndũ mũseo kũsiĩĩa ilomo sitũ. (Nthimo 10:19) Ĩngĩ, nĩtũtonya kwĩthĩwa twĩsĩ ũndũ mũna nĩ wa wʼo, ĩndĩ ti lasima tũũwete. Kwa ngelekanyʼo, ũndũ ũsu no wĩthĩwe ũtatũkonetye, kana ũkethĩa ti ũseo kũũweta. (1 Vetelo 4:15) Ĩla andũ maneena ndeto nthũku nĩmatonya kwĩtetea makyasya kana mo meneenaa ũla wʼo, ĩndĩ ĩvinda yonthe twaĩle kũneenaa ndeto nzeo na syĩ ĩnee.—Soma Akolosai 4:6.

11, 12. (a) Ala mekaa naĩ ngito mathũkĩĩasya maũndũ kwa nzĩa yĩva? (b) Nĩ ũvũngũ wĩva Satani ũendeeasya ĩũlũ wa naĩ ngito, na tũtonya kwĩvathana nawʼo ata? (c) Tũtonya kwonanyʼa ata kana twĩ aĩkĩĩku kwa kĩkundi kya andũ ma Ngai?

¹¹ Ĩla tũũmaelesya ũndũ mũna ala matongoetye kĩkundinĩ, nĩ ũndũ wa vata mũno kũneena ũla wʼo. Amwe meeka naĩ ngito nĩmathũkĩĩasya maũndũ kwa kũtata kũvitha naĩ yoo, na kũkenga atumĩa ma kĩkundi ĩla mamakũlya. Andũ ta asu no matwʼĩke anganganyʼa, mayĩtwʼa athaithi ma Yeova o maendeee kwĩka naĩ ngito. Na nũndũ wa ũu, methĩawa matatonya kũĩkĩĩka ũndũnĩ o na wĩva. (Savuli 12:2) Namo angĩ ĩla meũneena na atumĩa maimatavasya kĩla kĩndũ, ĩndĩ nĩmavithaa maũndũ ala manene. (Meko ma Atũmwa 5:1-11) Mavinda maingĩ, kwĩthĩwa tũte aĩkĩĩku kwa nzĩa ta isu kumanaa na kũĩkĩĩa ũvũngũ ũla Satani ũendeeasya.—Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Ũvũngũ wa Satani Ĩũlũ wa Naĩ Ngito,” ĩthangũnĩ ya 164-165.

¹² Ĩngĩ, nĩ ũndũ wa vata kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku kwa kĩkundi kya andũ ma Ngai ĩla tũũsũngĩa makũlyo vomunĩ. Kwa ngelekanyʼo, ĩla tũkũandĩka livoti sya ũtavanyʼa nĩtwĩthĩawa twĩ metho tũikakengane. O ta ũu, ĩla tũkusũsya vomu sya kũkũlya tũlike ũthũkũminĩ mũna wa mwanya, tũyaĩle nongi kũkengana ĩũlũ wa ũima witũ wa mwĩĩ, kana maũndũ angĩ matũkonetye.—Soma Nthimo 6:16-19.

13. Tũtonya ata kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku ethĩwa twĩkĩanĩe viasala na mũthaithi ũngĩ?

¹³ Twaĩle kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku kwa athaithi ala angĩ, o na maũndũnĩ ma viasala. Mavinda amwe, ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmatonya kwĩthĩwa mekĩanĩe viasala. Ethĩwa vailyĩ ũu, nĩmaĩlĩte kwĩthĩwa me metho maikavulanyʼe viasala na ũthaithi ĩla me ĩmwe Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ, kana ũtavanyʼanĩ. Nthĩnĩ wa viasala ũsu nĩvatonyeka ũmwe akethĩwa aandĩkĩte ũla ũngĩ. Ethĩwa nĩtwaandĩka ana-a-asa kana eĩtu-a-asa, twaĩle kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku kwa kũmaĩva mũsaala ĩvinda yĩla yaĩlĩte, na mbesa ila tweewʼanie. O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kũmeanĩĩsya maũndũ angĩ kwĩanana na ũndũ tweewʼanie kana kwosana na mĩao. (1 Timotheo 5:18; Yakovo 5:1-4) Ũndũ ũngĩ nĩ kana, ethĩwa tũandĩkĩtwe nĩ mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa, twaĩlĩte kũtethya wĩa ũla twĩwʼanĩte nĩ kana tũĩvwe. (2 Athesalonika 3:10) Tũyaĩle kũtalĩthya kana nĩtwaĩle kwonwʼa kyende atĩ nũndũ ũla ũtũandĩkĩte nĩ mwana-a-asa, tũisũanĩa kana nĩwaĩle kũtũnenga lũũsa na syĩndũ ingĩ kĩvathũkanyʼo na athũkũmi ala angĩ.—Aeveso 6:5-8.

14. Ĩla Aklĩsto meekĩanĩa viasala, maĩle kwosa ĩtambya yĩva ya ũĩ, na nĩkĩ?

¹⁴ Nata ethĩwa twĩkĩanĩe viasala tũtũmĩĩte malĩ sitũ kana mbesa sya mũkovo? Mbivilia nĩnenganĩte mwolooto wa vata na ũtonya kũtũtethya ũla wonanĩtye kana nĩtwaĩle kũandĩkana kĩla kĩndũ. Kwa ngelekanyʼo, ĩla Yelemia waũie mũũnda, aandĩkie valũa ilĩ ve ngũsĩ, na asia nesa nĩ kana wĩthĩe no itũmĩwe ĩvinda yũkĩte. (Yelemia 32:9-12; ĩngĩ sisya Mwambĩlĩlyo 23:16-20.) Ĩla tweekĩanĩa viasala na athaithi angĩ, kũandĩka maũndũ onthe na kwĩkĩa saii ve ngũsĩ, ti kwonanyʼa kana tũikũĩkĩanĩa. Kwosa ĩtambya ta yĩu nĩkũsiĩĩaa ithokoo, kwĩwʼĩthanyʼa woo, kana kũlea kwĩwʼana. Aklĩsto onthe ala mekĩanĩe viasala nĩmaĩle kũlilikana kana, vai viasala o na wĩva waĩle kũekwa wanange ngwatanĩo na mũuo ũla wĩ kĩkundinĩ.b—1 Akolintho 6:1-8.

ŨĨKĨĨKU MAŨNDŨNĨ MA NTHĨ ĨNO

15. Yeova ethĩawa na woni mwaũ ĩũlũ wa andũ ala methĩawa mate aĩkĩĩku viasalanĩ, namo Aklĩsto maĩle kwĩka ata kwelekela kĩmanyĩo kyu kyendetwe nĩ andũ aingĩ?

¹⁵ Ti o kĩkundinĩ voka Mũklĩsto waĩle kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku. Vaulo aisye kana twaĩle “kwĩkalaa na mĩendele mĩseo,” kana twĩ aĩkĩĩku ‘maũndũnĩ onthe.’ (Aevelania 13:18) Mũmbi witũ nĩwendeeawʼa mũno nĩ mũndũ ũla wĩthĩawa e mũĩkĩĩku maũndũnĩ ma viasala. Nthĩnĩ wa ĩvuku ya Nthimo, ithimi sya ũvũngũ niwetetwe mavinda meana ũna. (Nthimo 11:1; 16:11; 20:10, 23) Tene andũ aingĩ nĩmatũmĩaa ithimi na mavia ma kũthima nthĩnĩ wa viasala nĩ kana mamanye ũito wa kĩndũ kĩla kĩkũthoowa, na mbesa ila syĩkũĩvwa. Ĩvinda yĩu akũni ma viasala mate aĩkĩĩku nĩmatũmĩaa mĩthemba ĩlĩ ya mavia ma kũthima, na kĩthimi kya ũvũngũ nĩ kana makenge athooi.c Yeova nũmenete syĩko ta isu! Nĩ kana twĩkale wendonĩ wake, nĩtwaĩle kwĩvathana vyũ na ũkengani nthĩnĩ wa viasala.

16, 17. Nĩ maũndũ meva mate ma ũĩkĩĩku mendetwe nĩ andũ aingĩ ũmũnthĩ, namo Aklĩsto ma wʼo matwʼĩte kwĩka ata?

¹⁶ Nũndũ Satani nĩwe mũsumbĩ wa nthĩ ĩno, ti ũndũ wa ũsengyʼa kwona kana andũ aingĩ ti aĩkĩĩku. Kĩla mũthenya nĩtũkomanaa na maũndũ matonya kũtuma twĩthĩwa tũte aĩkĩĩku. Kwa ngelekanyʼo, ĩla andũ meũmantha wĩa nĩmaandĩkaa valũa wa kũkũlya wĩa. Ĩndĩ, kaingĩ maandĩkaa ũvoo wa ũvũngũ na wongeletwe mautĩĩo ĩũlũ wa kĩsomo kyoo na ũmanyi woo. O na ĩla andũ mekusũsya vomu sya kũĩva koti, sya kũthamĩĩa nthĩ ĩngĩ, kana sya mbesa ila siĩvawa kũũngamĩa wasyo mũna, mavinda maingĩ nĩmakenganaa nĩ kana makwate kĩla mekwenda. Namo amanyĩwʼa aingĩ nĩmoyaa mũtiani. O na ĩla mekũandĩka maũndũ mana makonanĩtye na mũtiani, nĩmatonya kũlika Indanetinĩ na kumĩĩsya ũvoo wa mũndũ ũngĩ na maiũtwʼa ta woo. Na ĩla andũ meethĩana na anene alũsani, mavinda maingĩ nĩmamaongaa nĩ kana makwate kĩla mekwenda. Ũmũnthĩ ti ũndũ wa kũsengyʼa kũkomana na andũ mailyĩ ũu nũndũ aingĩ moo ‘nĩmeyendete ene, makenda mbesa, na mayendete ũseo.’—2 Timotheo 3:1-5.

¹⁷ Aklĩsto ma wʼo nĩmatwʼĩte kwĩvathana vyũ na maũndũ asu. Kĩla kĩtumaa ũĩkĩĩku wĩthĩwa ũte ũndũ laisi mavinda amwe nĩ kana, ũmũnthĩ andũ ala mate aĩkĩĩku maũndũnĩ ta asu monekaa maendeee nesa. (Savuli 73:1-8) Ĩndĩ Aklĩsto mendaa kwĩkala me aĩkĩĩku ‘maũndũnĩ onthe’ na ũu nũtonya kũtuma makwata wasyo. O na ũu wĩ o vo, yo ve moathimo tũkwataa tweethĩwa twĩ aĩkĩĩku? Vate nzika me vo! Nĩkĩ tũkwasya ũu? Na nĩ moathimo meva maumanaa na kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku?

MOATHIMO MA KWĨTHĨWA TWĨ AĨKĨĨKU

18. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata mũno kwĩthĩwa wĩ mũndũ mũĩkĩĩku?

¹⁸ Kwĩthĩwa wĩ mũndũ ũtakenganaa na ũtonya kũĩkĩĩka nĩ amwe katĩ wa maũndũ ala ma vata thayũnĩ. (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Nyie Nĩnĩthĩawa Nĩ Mũĩkĩĩku Mavinda Onthe?” ĩthangũnĩ ya 167.) Nĩ wʼo kana mũndũ o na wĩva no ethĩwa e mũĩkĩĩku, na atakenganaa! Nĩ kenda wĩthĩwe na ndaĩa ta isu, ti lasima wĩthĩwe wĩ wa kĩlasi kĩna, wĩ na kĩnengo, ũthwii, wanake, kana ũndũ ũngĩ ũũkũsukuma wĩthĩwe na ndaĩa isu. Ĩndĩ, aingĩ nĩmaemawa nĩ kwĩthĩwa na ndaĩa isu. (Mika 7:2) Andũ amwe nĩmatonya ũkũvũthya nũndũ wĩ mũĩkĩĩku, ĩndĩ angĩ no mendeewʼe nĩ ũndũ ũsu, na kwondũ wa ũu mayĩthĩwa makũĩkĩĩe, na kũũnenga ndaĩa. Aingĩ ma Ngũsĩ sya Yeova nĩmonete kana ũĩkĩĩku woo nũmatethetye maũndũnĩ ma mbesa. Nĩmaekawa maendeee na wĩa ĩla athũkũmi ala mate aĩkĩĩku mavutwa, o na nĩmakwataa wĩa ethĩwa ve vandũ vekwendeka mũno mũndũ mũĩkĩĩku.

19. Kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku kũtonya kũtuma wasya witũ wa ngoo na ũnyanya witũ vamwe na Yeova wĩthĩwa ũilyĩ ata?

¹⁹ Wĩthĩwe nũkwatĩte moathimo asu kana ndũmakwatĩte, ũkeethĩa kana ũĩkĩĩku nũetae moathimo angĩ manenange. Kwa ngelekanyʼo, ũĩkĩĩku nũtumaa wĩthĩwa na wasya mũseo wa ngoo. Vaulo aandĩkie ũũ: “Nĩtwĩtĩkĩlĩte ki kana twĩ na wasya mũseo wa ngoo.” (Aevelania 13:18) O na ĩngĩ, Ĩthe witũ wa ĩtunĩ wĩ wendo ndolawa nĩ ũĩkĩĩku witũ, na nĩwendete andũ aĩkĩĩku. (Soma Savuli 15:1, 2; Nthimo 22:1.) Ĩĩ, kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku nĩkũtũtetheeasya kwĩkala wendonĩ wa Ngai, na ũsu nĩwʼo ũathimo ũla mũnene tũtonya kwenda twĩthĩwe nawʼo. Yu no tũsisye ũndũ mũna ũkonanĩtye na maũndũ ala twaneenea, nawʼo nĩ woni wa Yeova ĩũlũ wa wĩa.