Mĩsyĩ yĩ na Mũsyai Ũmwe Nĩtonya Kwĩthĩwa yĩ Mĩseo!

1-3. Nĩ kyaũ kĩtumĩte mĩsyĩ ĩla yĩ na mũsyai ũmwe yongeleka, na andũ ma mĩsyĩ ĩsu methĩawa na mathĩna meva?

ŨMŨNTHĨ ti ũndũ mũeni kwona mĩsyĩ yĩ na mũsyai ũmwe, na mĩsyĩ ĩsu nĩendeee kwongeleka ĩũlũ wa nthĩ. Nĩkĩ? Nũndũ ĩvinda yĩĩ kwĩ andũ aingĩ mũno meũthasya mĩtwaano yoo, makatia mĩsyĩ yoo, makataanĩsya kwa ĩvinda, o na angĩ makasyaa syana nza wa mũtwaano. Maũndũ asu nĩmatumĩte syana mbingĩ na asyai methĩwa na mathĩna maingĩ.

² Mũndũ mũka ũmwe aandĩkie ũũ: “Nyie nĩ kĩveti ndiwa na nĩ na myaka 28, na syana ilĩ. Nĩĩwʼa ngwʼĩte ngoo mũno nũndũ ndikwenda kũea syana ite na ĩthe. O na veoneka ti ta ve mũndũ ũnthĩnĩkĩaa. Mavinda maingĩ syana syakwa nĩsyonaa ndiĩa, na ũndũ ũsu nũsiũmĩasya mũno.” Ĩla mũsyai weeyĩthĩa ayĩea syana e weka nũtonya kwĩwʼa woo ngoonĩ, akambĩĩa kwĩtũla mũtĩ, kana akewʼa ayenda kwĩthĩwa na mũndũ wa kwĩkalanyʼa nake. Na ti ũu wĩ wʼoka, nũtonya kũlasimĩka kũmantha wĩa wa kũandĩkwa o vamwe na kũtethya mawĩa ma mũsyĩ. Mũsyai ũmwe ũeaa syana e weka aisye: “Ti ũndũ wĩ laisi kũea syana wĩ weka. Ũkilasya ĩla weekĩa kĩthito na wamanya ũndũ ũtonya kwĩka maũndũ mana, angĩ namo mayumĩla.”

³ Mavinda maingĩ, o nasyo syana ila syĩ na mũsyai ũmwe nikwatawa nĩ mathĩna. Syana isu nitonya kũlasimĩka kũmĩĩsya kyeva kingĩ nũndũ wa kũkwʼĩĩwa kana kũtiwa nĩ mũsyai. Veoneka maũndũ methĩawa mate maseo kwa syana mbingĩ ila ieawa nĩ mũsyai ũmwe.

4. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana Yeova nũthĩnĩkĩaa mĩsyĩ ĩla yĩ na mũsyai ũmwe?

⁴ Mĩsyĩ yĩ na mũsyai ũmwe yaĩ kwʼo o na ĩvinda ya tene. Maandĩko nĩmawetete mavinda maingĩ ĩũlũ wa “kana kakwʼĩĩwe nĩ ĩthe,” na ĩũlũ wa “mũndũ mũka ndiwa.” (Kuma 22:22; Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 24:19-21; Yovu 31:16-22) Yeova Ngai nĩwaeleawa mathĩna moo. Mũandĩki wa Savuli aisye kana Ngai nĩ “ĩthe wa ala makwʼĩĩwe nĩ aaĩthe, na mũsili wa aka ndiwa.” (Savuli 68:5) Vate nzika, o na ũmũnthĩ Yeova nũthĩnĩkĩaa mĩsyĩ ĩla yĩ na mũsyai ũmwe! Ndeto yake yĩ na myolooto ĩtonya kũtetheesya mĩsyĩ ĩsu yĩthĩwe yĩ mĩseo.

KŨMANYA WĨA WA MŨSYĨ NESA

5. Nĩ mathĩna meva mũsyai ũtonya kũkwata ĩtina wa ataanĩsya na ũla ũngĩ?

⁵ Kwasũanĩa ĩũlũ wa maũndũ ala maĩle kwĩkwa mũsyĩ. Mũndũ mũka ũmwe wataanĩisye na mũũme aisye atĩĩ: “Ve mavinda maingĩ wĩwʼaa vaĩle kwĩthĩwa na mũndũũme mũsyĩ, ta ĩla nyũmba yaku ĩkwenda kũseũvwʼa, na ndwĩsĩ ũndũ ũtonya kwĩka.” O namo aũme ala mathaĩtye mĩtwaano yoo nĩmatonya kũvũvũanwʼa nĩ mawĩa maingĩ ma mũsyĩ ala no nginya matethwʼe. Nasyo syana nitonya kwĩwʼa ite mbĩanĩe na ite na ũsũvĩo ĩla mũsyĩ wavalaanĩka.

6, 7. (a) Mũndũ “mũka mwaĩlu” ũla ũwetetwe ĩvukunĩ ya Nthimo atwiĩe ngelekanyʼo yĩva nzeo? (b) Kwĩthĩwa na kĩthito mawĩanĩ ma mũsyĩ kũtonya kũtetheesya ata mĩsyĩ ĩla yĩ na mũsyai ũmwe?

⁶ Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya mũsyai ta ũsu? Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya “mũndũ mũka mwaĩlu” ũla ũwetetwe ĩandĩkonĩ ya Nthimo 31:10-31. Maũndũ ala weanĩasya nĩ maingĩ mũno. Kwa ngelekanyʼo, nĩwathooaa na kũta syĩndũ, akatuma, akaua, akathooa mĩũnda, akaĩma, na kũkũna viasala. Nĩ kyaũ kyamũtetheeasya kwĩanĩsya maũndũ asu onthe? Aĩ na kĩthito na nĩwaamũkaa tene ambĩĩe mawĩa make, na aimatethya nginya wĩoo. Nĩweethĩawa na mĩvango mĩseo, na nĩwaaĩaa ala angĩ wĩa, o vamwe na kũtetheesya andũ. Ti ũsengyʼo kana nĩwĩtĩtwe mũndũ mũka mwaĩlu!

⁷ Ethĩwa ũeaa syana wĩ weka, tethya mawĩa maku wĩyumĩtye. Tanĩa mawĩa asu, nũndũ kwĩka ũu nĩkũtonya kũtetheesya syana syaku o nasyo syĩthĩwe syĩ ndanu. O na ũu wĩ o vo, kwĩthĩwa na mĩvango mĩseo nĩ ũndũ wa vata. Mbivilia ĩmwe ya Kĩkamba yaĩtye atĩĩ: “Mĩvango ya ala me kĩthito kwa wʼo ĩmatongoeasya methĩwe na syĩndũ mbingĩ.” (Nthimo 21:5, The Holy Bible in Current Kikamba Language) Mũndũũme ũmwe ũeaa syana syake e weka aisye: “Nzũanĩaa ĩũlũ wa lĩu o ĩla nesa kwĩwʼa nzaa.” Ĩla lĩu wauwa na waĩwa masaa ala maĩle nĩwĩthĩawa wĩ mũseo kwa mwĩĩ. O na ĩngĩ, nũtonya kũlasimĩka kwĩmanyĩsya kwĩka maũndũ ũtaneekaa. Ethĩwa wĩ mũsyai ũte mũũme nũtonya kũneena na anyanyau kana andũ angĩ nĩ kana maũtetheesye kũmanya ũndũ ũtonya kũseũvya syĩndũ ila syaanangĩka mũsyĩ, kana ũndũ ũtonya kũkwata syĩndũ imwe ũkwenda kũthooa.

8. Syana itonya kũtetheesya ata wĩa nthĩnĩ wa mĩsyĩ ĩla yĩ na mũsyai ũmwe?

⁸ Nũseo kũkũlya syana syaku ikũtetheesye? Mũndũ mũka ũmwe ũte mũũme aisye atĩĩ: “Nĩ kana syana iikaũmĩe, nũtonya kũtethya mawĩa maingĩ, o na ala maĩle kwĩthĩwa maitethwʼa nĩ mũsyai ũla ũngĩ.” Ũsu no woneke ta ũndũ mũseo, ĩndĩ no wĩthĩe kwĩka ũu kũitonya kũtethya syana syaku. Andũ ma mũika ala mawetetwe Mbivilianĩ na mamũkĩaa Ngai, nĩmanengawe mawĩa ala matonya kũtethya. (Mwambĩlĩlyo 37:2; Wathi 1:6) Kwoou, o na kau nĩwaĩle kwĩthĩwa wĩ metho ndũkanenge syana syaku wĩa mwingĩ mũno, nũseo ũkainenga mawĩa ta kũthambya mĩio na kũthesya vala ikomaa. O na mavinda angĩ no ũtetheanĩsye wĩa ũsu nasyo. Kwĩka ũu nĩkũtonya kũitanĩthya mũno.

TI LAISI KWĨANĨSYA MAVATA MA MBESA

9. Nĩkĩ mavinda maingĩ iveti ila ieaa syana syĩ syoka, syĩthĩawa na mathĩna ma mbesa?

⁹ Kwĩanĩsya mavata ma mbesa ti ũndũ wĩ laisi kwa asyai aingĩ ala maeaa syana me oka, na mũno mũno eĩtu ala masyaĩe kwoo.a Nthĩnĩ wa nthĩ ila syĩthĩawa na mũvango wa kũtetheesya asyai ta asu, wĩthĩwa ne ũndũ mũseo kwoo kũlika mũvangonĩ ũsu, nĩ kana ũmatetheesye nginya ĩla mekwata wĩa. Mbivilia nĩyĩtĩkĩlĩtye Aklĩsto malike nthĩnĩ wa mũvango ta ũsu ethĩwa ve vata. (Alomi 13:1, 6) Iveti ila ndiwa kana ila syataanĩisye na aamũũme nitonya kwĩthĩwa na mathĩna ta asu ma mbesa. Iveti mbingĩ ta isu nilasimĩkaa kũmantha wĩa ĩtina wa kwĩkala mũsyĩ myaka mingĩ, na mavinda maingĩ ti laisi kũkwata wĩa wĩ na mũsaala mũseo. Nĩ kana ikwate wĩa wĩ na mũsaala wĩ kavaanga, imwe nisyokaa sukulu kwa kavinda kanini, kana ikalika koosi nĩ kana syĩmanyĩsye ũndũ mũna ũkonanĩtye na wĩa ũla iũthũkũma.

10. Kĩveti kĩte na mũũme kĩtonya kũelesya ata syana syakyo kana no nginya kĩthũkũme?

¹⁰ Ndũkasengʼe, o na ndũketũle mũtĩ woona syana syaku ite kwĩwʼa mũyo ethĩwa nĩwatwʼa kũandĩkwa. Vandũ va ũu, ielesye nĩkĩ waĩle kũthũkũma, na ũyitetheesya ielewe kana Yeova eenda wĩanĩsye mavata masyo. (1 Timotheo 5:8) Ĩtina wa ĩvinda, syana mbingĩ nimanyĩaa. Ĩndĩ, o na ethĩwa wĩ na maũndũ maingĩ ma kwĩka, tata ũtũmĩe ĩvinda yingĩ ũndũ vatonyeka vamwe nasyo. Wasyenda na kũithĩnĩkĩa kwa nzĩa ĩsu, ũu nũtonya kũitetheesya iikaũmĩe mũno ĩla kweethĩwa na mathĩna ma mbesa.—Nthimo 15:16, 17.

NŨŨ WAĨLE KŨSŨVĨA ŨNGĨ?

11, 12. Nĩ mĩvaka yĩva mũsyai ũla ũte na mũũme kana ũte na mũka ũtaĩlĩte kũvĩtũka, na atonya kwĩka ũu ata?

¹¹ Ti ũndũ wa ũsengyʼa kwa mũsyai ũla ũeaa syana e weka kwĩthĩwa ayenda ũnyanya na syana syake. Ĩndĩ nĩwaĩle kwĩthĩwa metho ndakavĩtũke mĩvaka ĩla Ngai waĩtye yĩthĩwe vo katĩ wa asyai na syana. Kwa ngelekanyʼo, nĩvatonya kumĩla mathĩna maito ethĩwa kĩveti kĩte na mũũme kĩkenda mwanae eke maũndũ ala maĩle kwĩkwa nĩ mwene mũsyĩ, kana kĩkamũkuĩthya mwĩĩtu wakyo mũio mũito kwa kũmũtavasya maũndũ ala meũkĩthĩnyʼa ngoonĩ. Ũsu ti ũndũ waĩle, nũndũ nũtonya kũtuma kana kewʼa kakuĩthĩtwʼe mũio mũito, kana ke kasaanĩsye.

¹² Elesya syana syaku kana ũkaisũvĩaa nũndũ nue mũsyai wasyo. (Sianĩsya na 2 Akolintho 12:14.) Mavinda angĩ nũtonya kwĩthĩwa ũyenda ũtethyo kana ũtao. Nũseo ũkamantha ũtethyo na ũtao ũsu kuma kwa atumĩa ma kĩkundi, kana aka angĩ aimu kĩ-veva, ĩndĩ ti kuma kwa syana syaku.—Tito 2:3.

NDŨKAEKE KŨKANYʼA SYANA SYAKU

13. Nĩ thĩna mwaũ kĩveti kĩte na mũũme kĩtonya kũkwata ĩla kĩukanyʼa syana?

¹³ Nũtonya kwĩthĩwa ũte ũndũ wĩ vinya mũno kwa syana kwĩwʼa ũkanyʼo wa ĩthe, ĩndĩ ũu tiwʼo vethĩawa vailyĩ ĩla syakanwʼa nĩ inyia. Mũndũ mũka ũmwe ũte mũũme aisye atĩĩ: “Yu imwana syakwa syĩoneka syĩ andũ aima. Kwoou, mavinda angĩ nĩwʼaa ndaĩle mbee wasyo, o na ndeũmanya nĩsyĩa ata.” O na eka ũndũ ũsu wawetwa, mũsyai nũtonya kwĩthĩwa e na kyeva nũndũ wa kũkwʼĩĩwa nĩ ũla ũnatwaanĩte nake, kana akethĩwa ayĩtũla mũtĩ na kwĩwʼa woo nũndũ wa kũtaanĩsya na mũndũ ũla manatwaanĩte. Ethĩwa koti nũtwʼĩte asyai maumanĩasye kwĩkalanyʼa na syana syoo, mũsyai ũmwe nũtonya kwĩthĩwa e na wia ayona syana isu ta ikethĩawa iyenda kwĩkalanyʼa na ũla ũngĩ. Ũu nũtonya kũtuma wĩthĩwa ũte ũndũ wĩ laisi kwa mũsyai kumya ũkanyʼo ũla waĩle.

14. Mũsyai ũla ũeaa syana e weka atonya ata kwĩthĩwa na woni waĩle ĩla ũkũikanyʼa?

¹⁴ Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Kana kala kalekawʼa kathi ũndũ kekwenda kasonokasya inyia wako.” (Nthimo 29:15) Ndwaĩle kũkĩa kana kwĩtũla mũtĩ ĩla waumya mĩao ya mũsyĩ na kũĩkĩĩthya nĩyaatĩĩwa, nũndũ ũu nĩwʼo Yeova Ngai ũkwenda. (Nthimo 1:8) Ndũkeke ũndũ o na wĩva ũtosanĩte na myolooto ya Mbivilia. (Nthimo 13:24) Tata umye mĩao ĩla yaĩlĩte na ndũkethĩawe ũialyũkanga, na ĩtina wa ĩvinda, vakuvĩ syana syaku syonthe ikeethĩwa itonya kwĩtĩkĩlana na mĩao ĩsu. O na ũu wĩ o vo, nĩwaĩle kũelewa ũndũ syana syaku syĩkwĩwʼa. Mũndũũme ũmwe wakwʼĩĩwe nĩ mũka aisye: “Nĩnĩthĩawa na tei ĩla ngũkanyʼa syana syakwa nũndũ nĩnĩsĩ nĩsyaũmĩiwʼe mũno nĩ kĩkwʼũ kya inyia wasyo. Nĩeaa ngewa nasyo mavinda maingĩ, na ningeleasya maũndũ ala mekũithĩnyʼa ngoonĩ. Syĩkaa ũu mũno mũno ĩla tũkũua lĩu wa wĩoo.”

15. Nĩ maũndũ meva mũsyai waĩle kwĩvathana namo ĩla ũkũneena ĩũlũ wa mũsyai ũla ũthaĩtye mũtwaano nake?

¹⁵ Ethĩwa nĩmwathaisye mũtwaano wenyu, kũvũthya mũndũ ũla ũngĩ kũitethya. O na ĩngĩ, ĩteta ya mũsyai nĩyĩũmĩasya syana, na ũu no ũtume ivũthya asyai masyo. Kwoou ndũkatũmĩe ndeto itonya kũũmĩsya ta: “Wĩkanasya ta ĩthe waku!” O na ethĩwa mũndũ ũla watwaanĩte nake akwĩwʼĩthisye woo ata, lilikana kana nowe mũsyai wa syana syaku, na kana inywʼelĩ nĩmwaĩle kũsyenda, kũithĩnĩkĩa, na kũikanyʼa.b

16. Nthĩnĩ wa mĩsyĩ ĩla yĩ na mũsyai ũmwe, nĩ mĩvango yĩva ya kĩ-veva ĩtonya kũtetheesya asyai kũkanyʼa syana?

¹⁶ Nthĩnĩ wa ilungu ila inavĩtie nĩtũnoonie kana ti lasima mavinda onthe mũsyai akakanyʼa kana kwa kũkakũna. Mavinda angĩ no akakanyʼe kwa kũkamanyĩsya na kũkataa. Nĩvatonyeka mũsyĩ ũkethĩwa ũte na mathĩna maingĩ ethĩwa ve mũvango mũseo wa kwĩmanyĩsya maũndũ ma kĩ-veva. (Avilivi 3:16) O na nĩ ũndũ wa vata andũ ma mũsyĩ kũthi maũmbanonĩ ma kĩkundi mateũtĩĩa. (Aevelania 10:24, 25) Ĩngĩ, nũseo kwĩthĩwa na ũthaithi wa mũsyĩ kĩla kyumwa. Nĩtwĩsĩ kana kwĩka ũu ti ũndũ wĩ laisi. Mũndũ mũka ũmwe aisye atĩĩ: “Ĩtina wa kũtethya wĩa mũthenya mũima, wĩthĩawa ũyenda kũthyũmũa.” Aendeeie kwasya: “O na ũu wĩ o vo, nĩnĩthĩawa ndwʼĩte kwĩthĩwa na ũthaithi wa mũsyĩ vamwe na kelĩtu kakwa, nũndũ nĩnĩsĩ ũsu nĩ ũndũ wa vata. Kelĩtu kau kakwa nĩkatanaa mũno yĩla tweethĩwa na ũthaithi wa mũsyĩ!”

17. Tũtonya kwĩmanyĩsya kyaũ kumana na ũndũ Timotheo waeiwe?

¹⁷ Timotheo, ũla mavinda maingĩ watavanasya na mũtũmwa Vaulo, nĩwamanyĩĩtwʼe myolooto ya Mbivilia nĩ inyia na ũsũe, na veonekana ndaamanyĩwʼa nĩ ĩthe wake. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, Timotheo nĩweethĩiwe e Mũklĩsto mũseo. (Meko ma Atũmwa 16:1, 2; 2 Timotheo 1:5; 3:14, 15) O naku no wĩthĩwe na mũĩkĩĩo kana syana syaku ikeethĩwa syĩ nzeo wasiea kwosana na “mosilĩlo na motao ma Mwĩaĩi.”—Aeveso 6:4.

ŨTONYA KWĨKA ATA WEEWʼA ŨYENDA MŨNDŨ WA KWĨKALANYʼA NAKE

18, 19. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma mũsyai ũla wĩ weka enda kwĩthĩwa na mũndũ wa kwĩkalanyʼa nake? (b) Mbivilia ĩnenganĩte ũtao wĩva ũla ũtonya kũtetheesya mũndũ asinde wendi wa mwĩĩ?

¹⁸ Mũndũ mũka ũmwe aisye: “Ĩla navika mũsyĩ na neeyĩthĩa nĩ nyioka, na mũno mũno yĩla syana syakoma, ĩvinda yĩu nĩwʼaa ndyenda mũno mũndũ wa kwĩkalanyʼa nake.” Vate nzika, ũndũ ũsu wawetwa nĩ mũndũ mũka ũsu nĩwʼo wĩthĩawa wĩ thĩna mũnene kwa mũndũ ũte na mũũme kana kĩveti. Ti ũndũ mũeni kwa mũsyai ũla wĩ weka kwenda ethĩwe na mũndũ wa kwĩkalanyʼa nake na kũtanĩa maũndũ ala matanĩawa nĩ andũ ala matwaanĩte. Ĩndĩ ũu nĩ kwasya kana mũndũ aĩle kũmina thĩna ũsu o na ethĩwa etũmĩa nzĩa yĩva? Ĩvinda ya mũtũmwa Vaulo, aka amwe ma mũika ala maĩ ndiwa nĩmaekie ‘makĩlwʼe vinya nĩ mawendi ma mwĩĩ na mayenda kũtwawa, maeka kũmũĩkĩĩa Klĩsto.’ (1 Timotheo 5:11, 12, BCK) Mũndũ nũtonya kũlika mũisyonĩ aeka mawendi ma mwĩĩ mamũsiĩĩe kũmũthũkũma Ngai kwa nzĩa ĩla yaĩle.—1 Timotheo 5:6.

¹⁹ Mũndũũme ũmwe Mũklĩsto aisye: “Wendi wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ wĩthĩawa wĩ mwingĩ mũno, ĩndĩ mũndũ no esiĩĩe. Ĩla weethĩa ũyĩsilya ĩũlũ wa kũmanyana kĩ-mwĩĩ, veta vyũ mesilya asu kĩlĩkonĩ kyaku. O na ĩngĩ, kũsũanĩa ĩũlũ wa kana kaku no kũũtetheesye.” Ndeto ya Ngai ĩtũnengete ũtao ũũ: ‘Ũaai mamutha menyu ala makonanĩtye na mĩmeo mĩthũku’ ya kwĩka ũlaalai. (Akolosai 3:5) Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno: Ethĩwa mũndũ nũkwenda kũeka ũkĩ, we nĩwaĩle kwĩsĩlaa vandũ vanywʼĩĩawa ũkĩ, kana akatindanasya na andũ ala ĩvinda yonthe maeaa ngewa sya ũkĩ? Aiee! Ĩsu nĩ ngelekanyʼo yaĩle kwa mũndũ ũla ũkwenda kũsinda wendi wa mwĩĩ.

20. (a) Nĩ mũisyo wĩva ũtonya kũkwata ala mavanga kũtwaana na andũ mate na mũĩkĩĩo ũmwe namo? (b) Nĩ kyaũ kyatetheeisye Aklĩsto ma tene, o na kĩtetheetye Aklĩsto ala matatwaanĩte na mate atwae ũmũnthĩ masinde wendi wa kwĩthĩwa na mũndũ wa kwĩkalanyʼa nake?

²⁰ Aklĩsto amwe nĩmavangaa kũtwaana na andũ mate na mũĩkĩĩo ũmwe namo. (1 Akolintho 7:39) Kwĩka ũu nĩkũminaa thĩna woo? Aiee. Mũndũ mũka ũmwe Mũklĩsto ũthaĩtye mũtwaano wake aisye ũũ: “Ve ũndũ ũmwe mũthũku vyũ kwĩ kwĩthĩwa ũte mũtwae kana ũtatwaanĩte. Ũndũ ũsu nĩ kwĩthĩwa ũtwaanĩte na mũndũ ũtaĩlĩte!” Mavinda amwe aka ndiwa ma ĩvinda ya atũmwa nĩmeewʼaa maikosa aume moo, ĩndĩ ala oĩ nĩmatataa kwĩthĩwa na maũndũ maingĩ ma kwĩka ta ‘kũthokya aeni, kũthambya maaũ ma ala atheu, na kũmatethya ala mathĩnaa.’ (1 Timotheo 5:10) Ũmũnthĩ, o namo Aklĩsto ala aĩkĩĩku na methĩĩtwe maimantha kwa myaka mingĩ mũndũ ũmũkĩaa Ngai matonya kũtwaana nake, nĩmatataa kwĩthĩwa na maũndũ maingĩ ma kwĩka. Mũndũ mũka ũmwe ndiwa, ũla nĩ Mũklĩsto wĩ na myaka 68, nĩwambĩĩie kũthokea aka angĩ ndiwa ĩla weewʼa ayenda kwĩthĩwa na mũndũ ũngĩ vakuvĩ. Aisye atĩĩ: “Nĩnamanyie kana kũthokea angĩ, kũtethya mawĩa ma mũsyĩ, na kũlũlũmĩĩlya ngwatanĩo yakwa na Yeova, nĩkũminaa thĩna ũsu.” Kũmanyĩsya angĩ ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai nĩ ũndũ ũngĩ ũtonya kũtetheesya mũndũ mũno.—Mathayo 28:19, 20.

21. Kũvoya na kwĩthĩwa na atindanyʼa aseo kũtonya kũtetheesya Mũklĩsto ata asinde wendi wa kwĩthĩwa na mũndũ wa kwĩkalanyʼa nake?

²¹ Wendi wa kwĩthĩwa na mũndũ wa kwĩkalanyʼa nake ndũtonya kũthela oou. Ĩndĩ Yeova nũtonya kũnenga Mũklĩsto vinya wa kũmĩĩsya ethĩwa ‘akekalaa aimwĩsũva na kũmũvoya ũtukũ na mũthenya.’ (1 Timotheo 5:5) Vate nzika, Mũklĩsto nĩwaĩle kũmwĩsũva Yeova na kĩthito nĩ kana amũtetheesye. O na no avoye nginya aketa methoi. (Sianĩsya na Aevelania 5:7.) Kũmũelesya Yeova mathĩna maku “mũthenya na ũtukũ” no kũũtetheesye mũno. O na ĩngĩ, kwĩthĩwa na atindanyʼa aseo nĩkũtonya kũũtetheesya mũno. Atindanyʼa asu nĩmatonya kũũtavya “ndeto nzeo” o tondũ ĩandĩko ya Nthimo 12:25 yonanĩtye.

22. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya mũndũ ĩla weewʼa ayenda mũndũ wa kwĩkalanyʼa nake?

²² Ĩvinda yĩla weewʼa ũyenda mũndũ wa kwĩkalanyʼa nake, nũndũ ũsu nĩ ũndũ wĩthĩawa, lilikana kana vai mũndũ ũtakwatawa nĩ mathĩna. O na ĩngĩ, lilikana kana o namo ‘ana-a-ĩthe maku’ maendeee kũmĩĩsya mathĩna me kĩvathũkanyʼo. (1 Vetelo 5:9) Ndũkatindĩe kũsũanĩa maũndũ mavĩtie. (Mũtavanʼya 7:10) Vandũ va ũu, sũanĩa moathimo ala ũkwatĩte, na ũililikana kana kĩla kya vata vyũ nĩ kũendeea kwĩthĩwa wĩ mũĩkĩĩku kwa Yeova, na kũtanĩthya ngoo yake.—Nthimo 27:11.

ŨNDŨ ALA ANGĨ MATONYA KŨTETHEESYA

23. Nĩ kĩanda kĩva Aklĩsto kĩkundinĩ me nakyo kwelekela mĩsyĩ ĩla yĩ na mũsyai ũmwe?

²³ Ũtethyo kuma kwa Aklĩsto ala angĩ nĩ wa vata mũno. Ĩandĩko ya Yakovo 1:27 yaĩtye: “Kũmũkĩa Ngai kũla kũtheu na kũte na ũthũku mbee wa Ngai Asa waitũ nĩ kũũ, kũthi, kũsisya syana ila ikwʼĩĩwe nĩ aaĩthe na aka ndiwa thĩnanĩ woo.” Ĩandĩko yĩu yĩonanyʼa kana Aklĩsto me na kĩanda kya kũtetheesya mĩsyĩ ĩla yĩ na mũsyai ũmwe. Ũndũ ũsu ũtonya kwĩanĩwʼa kwa nzĩa ta syĩva?

24. Nĩ kwa nzĩa syĩva mĩsyĩ ĩla yĩ na mũsyai ũmwe ĩtonya kũtetheewʼa?

²⁴ Aklĩsto nĩmatonya kũtetheesya ala angĩ ethĩwa me na vata mũna. Mbivilia yaĩtye: “O ũla wĩ na syĩndũ sya kũũ nthĩ, nake aimwona mwana-a-ĩthe e na vata, na ailea ũmwĩwʼĩa tei, wendo wa Ngai ũtwĩe nthĩnĩ wake ata?” (1 Yoana 3:17) Mũklĩsto wĩ na tei atanamba kũtetheesya mũsyĩ wĩ na mũsyai ũmwe, no ende kũmanya mavata na mathĩna ma andũ ma mũsyĩ ũsu. Kwa ngelekanyʼo, andũ ma mĩsyĩ ĩmwe nĩmatonya kwĩthĩwa na thĩna wa mbesa, angĩ makethĩwa mayenda kũtetheewʼa kũseũvya syĩndũ sya nyũmba. O na angĩ, no methĩwe mayenda mũndũ wa kũmathokya maĩsanĩe lĩu vamwe, kana kũmathokya ũndũnĩ mũna wa kwĩtanĩthya.

25. Aklĩsto ala angĩ matonya kwonanyʼa ata kana me na tei kwa mũsyai ũla ũeaa syana e weka?

²⁵ O na ĩngĩ, ĩandĩko ya 1 Vetelo 3:8 yaĩtye: “Inywʼonthe ĩthĩwai na kĩlilikano o kĩmwe, mwĩwʼanĩe tei, mwendene ta ana-a-asa, mwĩ na ngoo yĩ ĩnee.” Mũndũ mũka ũmwe ũeaa syana syake thanthatũ e weka aisye: “Ndwĩthĩawa wĩ ũndũ wĩ laisi, na mavinda angĩ nĩwʼaa ngwʼĩte ngoo mũno. Ĩndĩ, mavinda kwa mavinda mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa nũtonya kũmbĩa: ‘Joan, nũtethetye wĩa mũseo, na wĩa waku ti wa mana.’ Nũtonya kũtetheka mũno o kũmanya kana andũ ala angĩ nĩmeũsũanĩa ĩũlũ waku na nĩmeũkũthĩnĩkĩa.” Aka Aklĩsto ala akũangũ nĩmatonya kũmatetheesya mũno aka ma mũika ala maeaa syana me oka. Nĩmatonya kwĩka ũu kwa kũmethukĩĩsya ĩla meũmaelesya mathĩna mekwĩwʼa me vinya kũelesya aũme kĩkundinĩ.

26. Aũme Aklĩsto ala aimu kĩ-veva matonya kũtetheesya ata syana ila ite na aaĩthe?

²⁶ O namo Aũme Aklĩsto nĩmatonya kũtetheesya kwa nzĩa ingĩ mĩsyĩ ĩla yĩ na mũsyai ũmwe. Mũndũũme mũlũngalu, Yovu aisye: “Nĩnavonokasya . . . o na ũla wakwʼĩĩwe nĩ ĩthe, ũla ũtaĩ na mũndũ wa kũmũtethya.” (Yovu 29:12) Ũmũnthĩ, o namo aũme amwe Aklĩsto nĩmathĩnĩkĩaa syana ila ite na aaĩthe, na nĩmasyonasya “wendo ũla wumaa ngoonĩ ntheu.” (1 Timotheo 1:5) Mavinda kwa mavinda aũme asu nĩmatonya kũvanga kũtavanyʼa na syana isu, kũithokya ũthaithinĩ wa mũsyĩ, kana kũithokya syĩthĩwe vamwe namo ĩvinda ya kwĩtanĩthya. Ĩndĩ, ĩla meĩka ũu mayaĩle kũlwa nĩ mĩsyĩ yoo. Kwonyʼa syana isu tei kwa nzĩa ta isu nĩkũtonya kũitetheesya mũno iikethĩwe na mwĩkalĩle mũthũku.

27. Nĩ ũndũ wĩva asyai ala maeaa syana me oka maĩle kũmanya?

²⁷ O na ethĩwa asyai ala maeaa syana me oka nĩmeũtetheewʼa maũndũnĩ amwe, no nginya ‘makue mũio’ woo. (Akalatia 6:5) O na vailyĩ ũu, ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmamendete, o nake Yeova Ngai nũmendete. Mbivilia ĩwetete ũũ ĩũlũ wa Yeova: “Nũũngamasya ũla wakwʼĩĩwe nĩ ĩthe na ndiwa.” (Savuli 146:9) Kwoou, mĩsyĩ ĩsu yĩ na mũsyai ũmwe nĩtonya kwĩthĩwa yĩ mĩseo nũndũ Yeova nũmyendete na nũmĩtetheeasya!