MAKŨLYO KUMA KWA ASOMI MAITŨ

Twĩsĩ ata kana ĩla ndũa yeetawa Yeliko yavalũkile ĩtina wa kũthyũlũlũkwa na kũtw’ĩkanĩw’a kwa ĩvinda ĩkuvĩ?

Mũthenya wa mũonza syamĩlingĩlile mavinda mũonza, na ĩndĩ Ngai atuma ngũta nene na ndũmu sya ndũa ĩsu ivalũka. Ĩla ngũta isu syavalũkile, Aisilaeli nĩmalikile ndũanĩ ĩsu na mamĩkĩlya vinya. Ĩndĩ ĩkũlyo nĩ, Ve syĩndũ sya tene itonya kũtũĩkĩĩthya kana kĩla Mbivilia ĩwetete ĩũlũ wa ũndũ ndũa ĩsu yasindiwe mĩtũkĩ nĩ kya w’o?

Ĩvinda ya tene, andũ mavithũkĩa ndũa nĩmakothaa kũmĩthyũlũlũka na kũmĩtw’ĩkanĩsya. O na methĩwe memĩtw’ĩkanĩsya kwa ĩvinda yĩana ata, mesa kũmĩsinda matavaa kyonthe kĩla kĩ ndũanĩ ĩsu vamwe na lĩu w’onthe ũla ũtonya kwĩthĩwa ũtialĩte. Ĩndĩ asomi ma maũndũ ma tene meethĩie vala ndũa ya Yeliko yaĩ ve lĩu mwingĩ mũno. Ĩvuku yĩmwe yaeleisye ũndũ ũsu nesa yasya atĩĩ: “Kĩndũ kĩla kyeethĩiwe vau kwa wingĩ, eka syĩndũ sya yũmba, kyaĩ mbaa lĩu. . . . Kwosana na livoti sya maũndũ ma tene ma Palestine ũsu nĩ ũndũ ũtakothaa kwoneka. Waĩ ũtonya kwĩthĩa mbisũ ĩmwe kana ilĩ [sya lĩu wa mbaa ngetha], ĩndĩ kwĩthĩa lĩu wingĩvĩte ũu waĩ ũndũ wa ũsengy’o.”—Biblical Archaeology Review.

Kwosana na ũndũ Maandĩko maĩtye, Aisilaeli maĩ na kĩtumi kĩseo kya kũema kũtava lĩu ũla waĩ Yeliko. Yeova nĩwaumĩtye mwĩao akamea maikeke ũu. (Yos. 6:17, 18) Aisilaeli mavithũkĩĩte ndũa ĩsu Mweinĩ wa 3 kana wa 4, na ĩvinda yĩu lĩu weethĩawa wĩ mwingĩ mũno nũndũ andũ meethĩawa manaketha. (Yos. 3:15-17; 5:10) Kwoou nũndũ lĩu mwingĩ mũno nĩwatialile Yeliko, no twasye kana Aisilaeli mayaathyũlũlũka na kũtw’ĩkanĩsya ndũa ĩsu kwa ĩvinda ĩasa. Ũu now’o Mbivilia ĩeleetye.