Mavuku Ala Monanĩtwʼe Nthĩnĩ wa Kavuku ka Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto
MATUKU 2-8, MWEI WA 5
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 SAMUELI 27-29
“Ndaviti Okitaa na Ũĩ”
it-1 41
Akisi
Mavinda elĩ ala Ndaviti wasembete amũkĩĩte Saulo, aendie kwĩvitha kĩsionĩ kya Mũsumbĩ Akisi. Ĩvinda ya mbee, ĩla andũ ma Akisi moonie Ndaviti nĩ mũmaitha woo, Ndaviti eekie ta wĩ na ndũũka na Akisi amũeka athi. (1Sa 21:10-15; Sav 34; na kĩlungu kya 56) Ĩvinda ya kelĩ Ndaviti asyokie kwa Akisi e na aũme 600 ma kaũ na mĩsyĩ yoo, na kwoou Akisi amanenga kĩsio kya Nzikilaki mekale vo. Kwa ĩvinda ya mwaka ũmwe na myei ĩna ĩla mekalile kũu Akisi eesĩ kana Ndaviti na aũme make mavithũkĩaa ndũa sya Yuta, ĩndĩ kĩvathũkanyʼo na ũu we Ndaviti avithũkĩaa Angesuli, Angilisi, na Aamaleki. (1Sa 27:1-12) Ndeto sya Ndaviti syatumie Akisi amũĩkĩĩa mũno na amũtwʼĩkĩthya mũsũvĩi wake ĩvinda yĩla Avilisiti mavangaa kũthi kũkita na mũsumbĩ Saulo. Ĩndĩ ndatĩkanĩ ya mũthya “eaĩi ma Avilisiti” nĩmamũthingʼĩĩisye Akisi amũtũngĩthye Ndaviti na aũme make masyoke Nzikilaki. (1Sa 28:2; 29:1-11) Yĩla Ndaviti watwʼĩkie mũsumbĩ na athi kaũnĩ Ngathi, Akisi ndaaũawa. Ekalile thayũ nginya ĩvindanĩ yĩla Solomoni wasũmbĩkĩte.—1Asu 2:39-41.
it-2 245 ¶6
Ũvũngũ
O na kau Mbivilia nĩleete ũkengani, ũu ti kwasya kana no nginya mũndũ atavye andũ angĩ ũvoo mũna wa wʼo mataĩlĩte kũũmanya. Yesũ Klĩsto anenganie ũtao ũũ: “Mũikanenge ngitĩ kĩla kĩtheu kana mwĩkye lũlũ wenyu mbee wa ngũlũe, iikese kũũkinyanga na maaũ masyo na ĩndĩ ikĩmũvĩndũkĩa na kũmũtembũanga.” (Mt 7:6) Kĩu nĩkyo kĩtumi mavinda amwe Yesũ ũtaneeneaa maũndũ amwe kana akasũngĩa makũlyo amwe oona kana kwĩka ũu nĩkũtonya kũete mũisyo. (Mt 15:1-6; 21:23-27; Yoa 7:3-10) Na ũu nowʼo twaĩle kwona meko ma Avalaamu, Isaka, Laavi na Elisa yĩla maleile kũvuanyʼa ũvoo wʼonthe kwa andũ ala matamwĩsĩ Yeova.—Mwa 12:10-19; kĩl. 20; 26:1-10; Yos 2:1-6; Yak 2:25; 2Asu 6:11-23.
Ũthwii wa Kĩ-veva
w10 1/1 20 ¶5-6
Mo Akwʼũ no Matethye Ala me Thayũ?
Kwasũanĩa ũndũ ũsu. Mbivilia yaasya kana yĩla mũndũ wakwʼa “nũsyokaa mũthanganĩ wake” na “mosũanĩo make nĩmaaa.” (Savuli 146:4) Saulo na Samueli nĩmeesĩ kana Ngai nũmenete ala mesene na maveva. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Navu tene Saulo nĩwatongoesye Aisilaeli kwananga onthe ala maneenanasya kana meesene na maveva!—Alivai 19:31.
Kwasũanĩa ũndũ ũũ kwa ũito. Takeka Samueli aĩ thayũ e kyũmbe kya veva, nĩwĩthĩwa atũlile mĩao ya Ngai na aikwatĩanĩa na mũndũ mũka ũsu waneenanasya na maveva nĩ kana akomane na Saulo? Yeova nĩwaleete kũneena na Saulo. We mũndũ mũka ũsu waneenanasya na maveva nĩwaĩ atonya kũmũlasimĩthya Ngai Mwene Vinya Wʼonthe aneene na Saulo kwĩsĩla Samueli ũla waĩ mũkwʼũ? Aiee. Vate nzika, “Samueli” ũyũ ndaĩ mwathani wa Ngai ũla waĩ mũĩkĩĩku. Ĩndĩ yaĩ ndaimoni yeetwʼĩkĩthĩtye Samueli ũla wakwie.
MATUKŨ 9-15, MWEI WA 5
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 SAMUELI 30-31
“Ĩyĩkĩe Vinya Nthĩnĩ wa Yeova Ngai Waku”
w06 8/1 28 ¶12
Mũkĩe Yeova Nĩ Kana Wĩthĩwe wĩ Mũtanu!
12 Kũmũkĩa Yeova kũyaaĩka o kũmũsiĩĩa Ndaviti ndakeke ũthũku. Ĩndĩ nĩkwamwĩkĩie vinya ethĩwe e mũĩ na ayosa matambya ala maĩlĩte o na yĩla maũndũ mataĩ laisi. Kwa ĩvinda ya mwaka ũmwe na myei ĩna, Ndaviti na aũme make nĩmamwĩvithie Saulo kĩsionĩ kya Avilisiti kĩla kyeetawa Nzikilaki. (1 Samueli 27:5-7) Ĩvinda yĩmwe aũme asu mate vakuvĩ, Aamaleki nĩmavĩvisye ndũa ĩsu na moosa iveti syonthe sya aũme asu, syana, na indo syoo. Yĩla Ndaviti na aũme make masyokie na moona kĩla kyaĩ kĩneethĩwa, maĩie mũno. Ĩtina wa ũu, aũme ma Ndaviti nĩmathatie mũno na mavanga kũmũkimanga na mavia. O na kau ũndũ ũsu nĩwamũũmĩisye Ndaviti mũno, ndaakwʼa ngoo. (Nthimo 24:10) Nĩwamwĩkwatisye Yeova nũndũ nĩwamũkĩaa na “eeyĩkĩa vinya nthĩnĩ wa Yeova.” Nũndũ Ngai nĩwamatetheeisye, Ndaviti na aũme make nĩmakĩlilye vinya Aamaleki na moosa syĩndũ syonthe ila syatavĩtwe.—1 Samueli 30:1-20.
w12 4/15 30 ¶14
Yeova Atũsũvĩaa Nĩ Kana Atũtangĩĩe
14 Ndaviti akwatiwe nĩ maũndũ maingĩ ma kũtũla ngoo thayũnĩ wake. (1 Sam. 30:3-6) Ndeto syake mbeveee nĩsyonanĩtye kana Yeova nĩweesĩ ũndũ weewʼaa. (Soma Savuli 34:18; 56:8.) Ngai nĩwĩsĩ ũndũ o naitũ twĩwʼaa. Yĩla ‘tũtũlĩkĩte ngoo’ kana ‘tũkwĩlila vevanĩ’ nĩwũkaa vakuvĩ naitũ. Ndeto isu no itũkiakisye o tondũ syamũkiakiisye Ndaviti, ũla wainie atĩĩ: “Ngatana na kwĩwʼa mũyo ũseonĩ waku wĩ wendo; nĩkwĩthĩwa nĩwoonie thĩna wakwa: nĩwamanyie mathĩna ma ngoo yakwa.” (Sav. 31:7) Yeova ndekaa o kũmanya kana twĩ na mathĩna ngoonĩ. Vandũ va ũu, nũtũkiakiasya na akatwĩkĩa vinya. Nzĩa ĩmwe ũtũmĩaa kwĩka ũu nĩ kwĩsĩla maũmbano ma Kĩklĩsto.
Ũthwii wa Kĩ-veva
w05 3/15 24 ¶8
Maũndũ Manene Kuma Ĩvukunĩ ya Samueli wa Mbee
30:23, 24. Ũtwi ũũ, wosanĩte na ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Motalo 31:27, wonanĩtye kana Yeova nĩwendete onthe ala makwataa mbau mĩvango ĩla yeekwa kĩkundinĩ. Kwoou ũndũ o na wĩva ũla tũkwĩka, ‘tũwĩkei na thayũ witũ wʼonthe ta tũkũmũthũkũma Yeova, na ti andũ.’—Akolosai 3:23.
MATUKŨ 16-22, MWEI WA 5
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 2 SAMUELI 1-3
“Twĩĩmanyĩsya Kyaũ Kumana na ‘Wathi wa Ũta’?”
w00 6/15 13 ¶9
Nenga Ndaĩa Ala me na Ũkũmũ Ĩũlũ Waku
9 We Ndaviti nĩweemakĩaa yĩla wathĩnawʼa? Ndaviti amũĩĩie Yeova akĩmwĩa atĩĩ: “Nĩkwĩthĩwa . . . andũ angʼendu nĩmamanthaa thayũ wakwa.” (Savuli 54:3) Nĩwamũtulũĩile Yeova ngoo yake kwa kũmwĩa atĩĩ: “Mbonokya kwa amaitha makwa, ame Ngai wakwa . . . Ala me na ũtonyi nĩmekũmbũmbanĩa: ti ũndũ wa ĩvĩtyo yakwa, kana ũndũ wa naĩ yakwa, we Yeova. Masembaa na kwĩyũmbanʼya o na vate ĩvĩtyo yakwa: amũka ũndethye, na ũisisya.” (Savuli 59:1-4) We waaĩwʼa ta Ndaviti mũthenya ũmwe, ũkethĩa ndwĩ ũndũ mũthũku wĩkĩte mũndũ wĩ na ũkũmũ, ĩndĩ aendeee ũkũthĩnyʼa? Ndaviti ndaaeka kũmũnenga Saulo ndaĩa. Yĩla Saulo wakwie, Ndaviti ndaatana, vandũ va ũu nĩwatungie wathi wa kĩmeto. Ainie atĩĩ: “Saulo na Yonathani maĩ aseo na ma kwendeesya mathayũnĩ moo . . . Maĩ mĩtũkĩ kwĩ ndiũ, maĩ na vinya kwĩ mĩnyambũ. Inywʼĩ eĩtu ma Isilaeli, ĩĩai Saulo.” (2 Samueli 1:23, 24) O na kau Ndaviti nĩweekĩtwe maũndũ maingĩ nĩ Saulo, we nĩ ngelekanyʼo nzeo ya mũndũ wanengie ndaĩa mwĩtĩkĩwʼa mauta wa Yeova!
w12 4/15 10 ¶8
Kũvũnyanĩa Mũndũ Nĩ Ũndũ Mũthũku Waĩ Kwʼo Kuma Tene!
8 O na ĩngĩ, Mbivilia nĩeleasya ĩũlũ wa andũ aingĩ aĩkĩĩku. Ekai tũneenee elĩ na tũyona kĩla tũkwĩmanyĩsya kumana namo. Twĩambĩĩa na mũndũ waĩkĩĩthisye kana aĩ mũĩkĩĩku kwa Ndaviti. Yonathani, ũla waĩ mwana mũkũũ wa Mũsumbĩ Saulo, nĩwe waĩ atiĩwe kĩvĩla kya ũsumbĩ kya Isilaeli, ĩndĩ ve ũndũ ũmwe wesaa kũtuma atatwʼĩka mũsumbĩ. Yeova amũnyuvĩte Ndaviti atwʼĩke mũsumbĩ ũla ũatĩĩe wa Isilaeli. Yonathani nĩwanengie ndaĩa ũtwi wa Yeova. Ndaaĩthĩwa na kĩwĩu na akamwona Ndaviti ta mũmaitha. Vandũ va ũu, ‘ngoo ya Yonathani nĩyakwatanie na ngoo ya Ndaviti’ na Yonathani amwatha Ndaviti kana eendeea kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku kwake. O na nĩwamũnengie Ndaviti ngũa syake, ũvyũ, ũta, na mũsivi, kwonanyʼa kana nĩwamũnengete ndaĩa tawe mũsumbĩ ũla ũatĩĩe wa Isilaeli. (1 Sam. 18:1-4) Yonathani nĩweekie kyonthe kĩla ũtonya nĩ kana ‘ekĩe kwʼoko kwa Ndaviti vinya,’ o na nĩwalikilye thayũ wake mũisyonĩ kwa kũmũtetea Ndaviti mbee wa Saulo. Yonathani amwĩie Ndaviti atĩĩ: “Naku ũkeethĩwa mũsumbĩ wa Isilaeli, nakwa ngeethĩwa nĩ wa kelĩ ũsumbĩnĩ.” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17) Nĩkyo kĩtumi yĩla Yonathani wakwie, Ndaviti nĩwoonanisye ũndũ waũmĩie mũno na ũndũ wamwendete Yonathani kwa kũtunga wathi wĩ na ndeto sya kũmeta.—2 Sam. 1:17, 26.
Ũthwii wa Kĩ-veva
it-1 369 ¶2
Mwana-a-ia
O na ĩngĩ, ndeto “mwana-a-ia” nĩtũmĩawa kwonanyʼa andũ me na ngwatanĩo ũndũnĩ mũna kana me na ieleelo ivwʼanene. Kwa ngelekanyʼo, Mũsumbĩ Ilamu wa Tile eetie Mũsumbĩ Solomoni mwana-a-ia, ti atĩ nũndũ maĩ na ũkũmũ wĩanene ĩndĩ nũndũ nĩmeewʼanie ĩũlũ wa kũete mĩtĩ na syĩndũ ingĩ ĩkalũnĩ. (1Asu 9:13; 5:1-12) “Sisyai, ũndũ ũseo ũnenevete na ũndũ ũseũvĩte ana-a-asa mekalanʼya vamwe me ũmwe!” Ndaviti aandĩkie ndeto isu kwonanyʼa kana, o na andũ matasyaanĩwʼe no methĩwe na mũuo na ngwatanĩo. (Sav 133:1) Nĩkyo kĩtumi Ndaviti wamwĩtie Yonathani mwana-a-ia nũndũ nĩmendanĩte mũno na maĩ na mawendi mavwʼanene, ĩndĩ ti atĩ nũndũ nĩmasyaanĩwʼe. (2Sa 1:26) Andũ me na maũndũ mana mavwʼanene kana meũkwatĩanĩa maũndũnĩ mana, o na yĩla maũndũ mate laisi no metane ana-a-ia.—Nth 18:9.
MATUKŨ 23-29, MWEI WA 5
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 2 SAMUELI 4-6
“Kĩaa Kwĩka Maũndũ Ala Matonya Kũmũthatya Yeova”
w05 5/15 17 ¶8
Maũndũ Manene Kuma Ĩvukunĩ ya Samueli wa Kelĩ
6:1-7. O na kau Ndaviti aĩ na kĩeleelo kĩseo, kũthamya Ĩsandũkũ yĩkuĩtwe nĩ ĩkasya kũyoosanĩte na mĩao ya Ngai, na kwoou maũndũ mayaathi nesa. (Kuma 25:13, 14; Motalo 4:15, 19; 7:7-9) Nakyo kĩla kyeekĩkie yĩla Usa wakwatie ĩsandũkũ yĩikavalũke kĩonanyʼa kana mĩao ya Yeova ndĩalyũkaa o na ethĩwa mũndũ eĩka ũndũ e na kĩeleelo kĩseo.
w05 2/1 27 ¶20
Mavinda Onthe Yeova Ekaa Kĩla Kyaĩlĩte
20 Lilikana kana Usa aaĩlĩte kwĩthĩwa esĩ nesa mĩao. Ĩsandũkũ yĩu yoonanasya kwĩthĩwa vo kwa Yeova. Mĩao yoonanĩtye kana Ĩsandũkũ yĩu yĩyaaĩle kũkwatwa nĩ mũndũ ũtaĩlĩte, na ũla waleana na mwĩao ũsu aaĩlĩte kũawa. (Motalo 4:18-20; 7:89) Kwoou, kũthamya ĩsandũkũ yĩu yaĩ ĩtheu nĩ ũndũ waaĩlĩte kwoswa kwa ũito mũno. Vate nzika Usa aĩ Mũlivai (o na kau ndaĩ mũthembi), kwoou aaĩle kwĩthĩwa eesĩ Mĩao. Na o na eka ũu, myaka yĩ navu ĩtina Ĩsandũkũ yĩu nĩyathamĩĩiwʼe kwa ĩthe wake nĩ kana yĩsũvĩwe. (1 Samueli 6:20–7:1) Na nĩyekalile kũu vandũ va myaka 70 nginya yĩla Ndaviti wavangie kũyĩthamya. Kwoou kuma wananĩ wake, Usa nĩweesĩ mĩao ĩla yakonetye Ĩsandũkũ yĩu.
w05 2/1 27 ¶21
Mavinda Onthe Yeova Ekaa Kĩla Kyaĩlĩte
21 O tondũ twonie, Yeova no asome ngoo. Nũndũ Ndeto yake yaĩtye kana Usa nĩweekie “ĩvĩtyo,” nĩvatonyeka Yeova akethĩwa oonie ũndũ mũthũku ngoonĩ yake o na kau ndũvuanĩtwʼe Mbivilianĩ. Nĩvatonyeka Usa akethĩwa aĩ na ngathĩĩo, na nũndũ wa ũu ailea kwĩanĩwa nĩ kĩanda kyake? (Nthimo 11:2) Noĩthwa nũndũ nĩwe watongoesye Ĩsandũkũ yĩu yumĩtwʼe mũsyĩ kwoo vala yekalaa, ũu ũkethĩwa watumie ona e wa vata mũno kwĩ andũ ala angĩ? (Nthimo 8:13) No kwĩthĩwa Usa ataĩ na mũĩkĩĩo, na nũndũ wa ũu aisũanĩa kana kwʼoko kwa Yeova nĩ kũkuvĩ mũno ũndũ ũtatonya kũsũvĩa Ĩsandũkũ yĩu yaĩ ĩtheu na yoonanasya kwĩthĩwa vo kwake? O na ethĩwa kweethĩiwe ata, kĩla twĩsĩ nĩ kana Yeova eekie kĩla kyaĩlĩte. Veonekana ve ũndũ ũla woonie ngoonĩ ya Usa, na kĩu kyatuma osa ĩtambya ya kũmũsilĩla na mĩtũkĩ.—Nthimo 21:2.
Ũthwii wa Kĩ-veva
w96 4/1 29 ¶1
Mwaũĩae Yeova Mũio Waku Mavinda Onthe
E mũsumbĩ, Ndaviti nĩwaaĩle kũtũlwa mũtĩ nũndũ wa ũndũ ũsu weekĩkie. Ũndũ weekie wĩonanyʼa kana o na ala methĩawa na ngwatanĩo nzeo na Yeova, mavinda amwe no masũanĩe kana makeka maũndũ mathũku yĩla makwatwa nĩ matatwa. Mbee Ndaviti nĩwathatie, na asyoka akwatwa nĩ wia. (2 Samueli 6:8, 9) Ũndũ ũsu nĩwatumie wĩthĩwa ũte ũndũ wĩ laisi kwa Ndaviti kũlũmanyʼa na Yeova. Ĩvindanĩ yĩĩ veonekana nĩwaleile kũmwaũĩa Yeova mũio wake, yĩla waleile kũatĩĩa mĩao yake. Nĩvatonyeka mavinda amwe tũkethĩwa tũkwatawa nĩ ũndũ ta ũsu? Nĩtũmũtũlaa Yeova mũtĩ yĩla twakwatwa nĩ maũndũ mathũku nũndũ wa kũlea kũatĩĩa mĩao yake?—Nthimo 19:3.
w05 10/1 23-24 ¶14-15
‘Saa wa Ũsilĩlo Nĩ Mũviku’!
14 Twaĩle kweteela maũndũ meva o tũendeee kũsyaĩĩsya? Ĩvuku ya Ũvuanyʼo nĩyonanĩtye ũndũ kĩeleelo kya Ngai kĩkeanĩa o kavola kwa kavola. Kwĩka kwosana na maũndũ ala maandĩkĩtwe ĩvukunĩ yĩu nĩ kwa vata, ethĩwa nĩtũkwenda kwonanyʼa kana nĩtwĩyũmbanĩtye. Wathani ũsu nũeleetye ũtheinĩ maũndũ ala makekĩka “mũthenyanĩ wa Mwĩaĩi,” ũla wambĩĩie ĩla Klĩsto wasumbĩkie ĩtunĩ mwaka wa 1914. (Ũvuanyʼo 1:10) Ĩvuku ya Ũvuanyʼo nĩyĩtũeleetye ĩũlũ wa mũlaĩka wanengiwe “ũvoo mũseo wa tene na tene nĩ kana aũtavanyʼe.” Aneenaa na wasya mũnene ayasya: “Mũkĩei Ngai na mũimũkumya, nũndũ saa wake wa ũsilĩlo nĩ mũviku.” (Ũvuanyʼo 14:6, 7) “Saa” ũsu wa ũsilĩlo waĩ ũkue o ĩvinda ĩnini na maũndũ ala maĩ mekwe ĩvindanĩ yĩu ĩnini nĩ kũtangaaswa kwa ũsilĩlo ũsu, na ũsilĩlo kwambĩĩa o tondũ vonanĩtwʼe wathaninĩ ũsu. Yu twĩkalĩte ĩvindanĩ yĩu.
15 Saa ũsu wa sila ũtanamba kũthela twĩĩtwe atĩĩ: “Mũkĩei Ngai na mũimũkumya.” Tũtonya kwĩka ũu ata? Twamũkĩa Ngai kwa nzĩa ĩla yaĩlĩte tũkeevathana na maũndũ mathũku. (Nthimo 8:13) Ethĩwa nĩtũmũnengete Ngai ndaĩa tũkamwĩthukĩĩasya twĩ na ndaĩa nene. Tũkoosaa ĩvinda ya kũsoma Ndeto yake, Mbivilia kĩla mũthenya. Tũikavũthĩĩasya ũtao ũla ũtũnengete wa kũendaa maũmbanonĩ ma Kĩklĩsto. (Aevelania 10:24, 25) Tũkoosaa kwa ũito kĩanda kĩla tũnengetwe kya kũtavanyʼa ũvoo mũseo ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Masia wa Ngai, na tũkeekaa ũu na kĩthito kingĩ. Tũkamũĩkĩĩaa Yeova mavinda onthe na tũyĩka ũu na ngoo yitũ yonthe. (Savuli 62:8) Kũmanya kana Yeova nĩwe Mũsumbĩ ũla Mũnene vyũ kũkatumaa tũmũnenga ndaĩa na tũyĩtĩkĩla atũtongoesye thayũnĩ witũ. We nũmũkĩaa Ngai na ũkamũkumya kwĩsĩla nzĩa isu syonthe twoona?
MATUKŨ 30, MWEI WA 5– MATUKŨ 5, MWEI WA 6
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 2 SAMUELI 7-8
“Yeova Nĩwatianĩie Ũtianĩo na Ndaviti”
w10 4/1 20 ¶3
‘Ũsumbĩ Waku Ũkalũlũmĩlwʼa Kwaku’
Yeova nĩwakiitiwe nĩ wendi mũseo ũla waĩ ngoonĩ ya Ndaviti. Nũndũ Ndaviti nĩwamwĩyumĩsye Yeova na kwosana na ũndũ wathani waĩtye, Ngai nĩweekie ũtianĩo na Ndaviti kana akanyuva mũndũ kuma nyũmbanĩ yake ũla ũkasumbĩka tene na tene. Nathani nĩwe wamũtavisye Ndaviti watho ũsu wa vata kuma kwa Ngai. Amwĩie atĩĩ: “Nyũmba yaku na ũsumbĩ waku ĩkalũlũmĩlwʼa kwaku tene na tene: kĩvĩla kyaku kya ũsumbĩ kĩkalũlũmĩlwʼa tene na tene.” (Mũsoa wa 16) Nũũ ũla wesaa kũtiĩwa Ũsumbĩ ũsu, kana ũla wesaa kũsumbĩka tene na tene?—Savuli 89:20, 29, 34-36.
w10 4/1 20 ¶4
‘Ũsumbĩ Waku Ũkalũlũmĩlwʼa Kwaku’
Yesũ ũla waumĩte Nasaleti aĩ wa ũsyao wa Ndaviti. Yĩla mũlaĩka watangaasaa ĩũlũ wa kũsyawa kwa Yesũ aisye atĩĩ: “Yeova Ngai akamũnenga kĩvĩla kya ũsumbĩ kya Ndaviti ĩthe wake, na akasumbĩka e Mũsumbĩ ĩũlũ wa nyũmba ya Yakovo tene na tene, na Ũsumbĩ wake ndũkethĩwa na mũminũkĩlyo.” (Luka 1:32, 33) Kwoou ũtianĩo wa Yeova na Ndaviti weanĩiwʼe nĩ Yesũ Klĩsto. Na kwoou ndanyuvĩtwe nĩ mũndũ asumbĩke, ĩndĩ watho ũla Ngai wamwathie Ndaviti nĩwʼo ũmũnengete kĩanda kya kũsumbĩka tene na tene. Tũlilikanei kana mavinda onthe mawatho ma Ngai nĩmeanĩaa.—Isaia 55:10, 11.
Ũthwii wa Kĩ-veva
it-2 206 ¶2
Mĩthenya ya Mũminũkĩlyo
Wathani wa Mbalaamu. Aisilaeli matanamba kũlika Nthĩ ya Watho mwathani Mbalaamu eeie Mbalaka, mũsumbĩ wa Moavi atĩĩ: “Ũka, na ngakũmanyĩthya ũla andũ aa [Isilaeli] makameka andũ maku mĩthenya ya mũminũkĩlyo. . . . Kũkauma ndata nthĩnĩ wa Yakovo, na ndata ya ũsumbĩ ĩkookĩla kuma nthĩnĩ wa Isilaeli, na ĩkakũnanga ikoto sya Moavi, na kwavalũkya nthĩ ana onthe ma kĩtuu.” (Mot 24:14-17) Yĩla wathani ũũ weanĩie ya mbee, “ndata” yaĩ Mũsumbĩ Ndaviti ũla wakĩlilye vinya Amoavi. (2Sa 8:2) Kwoou, “mĩthenya ya mũminũkĩlyo” ĩla ĩwetetwe wathaninĩ ũsu yambĩĩe yĩla Ndaviti watwʼĩkie mũsumbĩ. O na ĩngĩ wathani ũsu nĩwesaa kwĩanĩwʼa nĩ Yesũ e Mũsumbĩ wa Kĩ-masia, yĩla ũkakĩlya vinya amaitha make.—Isa 9:7; Sav 2:8, 9.
MATUKŨ 6-12, MWEI WA 6
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 2 SAMUELI 9-10
“Ndaviti Nĩwoonanisye Ũseo wĩ Wendo”
w06 6/15 14 ¶6
No Wĩthĩwe wĩ Mũtanu
Ndaviti aandĩkie atĩĩ: “Kũathimwa nĩ ũla ũlilikanaa ngya.” Aendeeie kwasya: “Mũthenya wa thĩna Yeova akamũvonokya. Yeova akamũsũvĩa, na kũmwĩkalya e thayũ, na akaathimwa.” (Savuli 41:1, 2) Ũseo wĩ wendo ũla Ndaviti wamwonisye Mevivosethi, ũla waĩ na mamutha monzu na waĩ mwana wa Yonathani mũnyanyae wa Ndaviti, nĩ ngelekanyʼo nzeo ya kũtwonyʼa woni ũla twaĩle kwĩthĩwa nawʼo kwelekela ngya.—2 Samueli 9:1-13.
w05 5/15 17 ¶12
Maũndũ Manene Kuma Ĩvukunĩ ya Samueli wa Kelĩ
9:1, 6, 7. Ndaviti nĩweanĩisye watho wake. O naitũ nĩtwaĩle kwĩkĩa kĩthito twĩanĩsye ndeto sitũ.
w02 2/15 14 ¶10
Nĩmoomĩanĩisye na Mĩwʼa Mĩĩnĩ Yoo
10 Myaka yĩana ũna ĩtina, Mũsumbĩ Ndaviti nĩwamwonisye Mevivosethi ũseo wĩ wendo. Eekie ũu nũndũ nĩwamwendete mũno Yonathani. Ndaviti nĩwanengie Mevivosethi mũũnda wʼonthe wa Saulo, na anenga Nziva ũla waĩ mũthũkũmi wa Saulo kĩanda kya kũsũvĩa mũũnda ũsu. O na ĩngĩ, Ndaviti amwĩie Mevivosethi atĩĩ: “Ũkaĩsaa lĩu mesanĩ yakwa mavinda onthe.” (2 Samueli 9:6-10) Vate nzika, Mevivosethi nĩweewie akiakiwʼa mũno nũndũ Ndaviti nĩwamwonisye ũseo wĩ wendo, na kĩu kyaolanga mathĩna ala waĩ namo nũndũ wa kwĩthĩwa na mamutha monzu. Twĩĩmanyĩsya ũndũ wa vata mũno! O naitũ nĩtwaĩle kwonyʼa ũseo wĩ wendo andũ ala maendeee kũmĩanĩsya na mwĩwʼa mwĩĩnĩ woo.
Ũthwii wa Kĩ-veva
it-1 266
Kĩngʼewʼa
Ĩvindanĩ ya tene, andũ aingĩ kuma ngalĩko ya wumĩlonĩ wa syũa, amwe moo me Aisilaeli, nĩmaĩthasya kĩngʼewʼa na nĩkyatumaa mũndũũme anengwa ndaĩa. Mĩao ya Ngai kwa Isilaeli nĩyavatanĩte kwenza nzwʼĩĩ ĩla yĩ katĩ katĩ wa kũtũ na itho o vamwe na mũthya wa ingʼewʼa syoo. (Ali 19:27; 21:5) Meeaĩwe ũu nũndũ kwenza nzwʼĩĩ ĩsu kwaĩ kĩmanyĩo kya andũ amwe matamũthaithaa Ngai.
MATUKŨ 13-19, MWEI WA 6
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 2 SAMUELI 11-12
“Ndũketĩkĩlye Mawendi Mataĩlĩte Maũsumbĩke”
Ũthwii wa Kĩ-veva
it-1 590 ¶1
Ndaviti
O na ũu wĩ o vo, Yeova no wasyaĩĩsye, na kwoou avuanyʼa ũndũ ũsu mũthũku meekie. Keka Yeova nĩweetĩkĩlilye ĩvĩtyo yĩu yakonetye Ndaviti na Mbathi-sieva yĩsilwe nĩ asili ala maĩ ungu wa Mĩao ya Mose, elĩ methĩwa mooaiwe, na o na kana kala Mbathi-sieva waitavie meeka ũlaalai kethĩwa kakwie na inyia wako. (Kũt 5:18; 22:22) Ĩndĩ, Yeova nĩwe wasilile ĩkoani yĩu na kwoou amwĩwʼĩa Ndaviti tei nũndũ wa ũtianĩo ũla matianĩĩte wa ũsumbĩ (2Sa 7:11-16), nũndũ o nake Ndaviti nĩweewʼĩĩte andũ angĩ tei (1Sa 24:4-7; sianĩsya na Yak 2:13), na nũndũ Ngai nĩwoonie kana eki asu ma naĩ nĩmeelilile. (Sav 51:1-4) Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, nĩmakaniwʼe. Yeova aisye ũũ kwĩsĩla mwathani wake Nathani: “Sisya, ngakũkĩlĩlya ũthũku ũla wĩuma nyũmbanĩ yaku mwene.”—2Sa 12:1-12.
MATUKŨ 20-26, MWEI WA 6
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 2 SAMUELI 13-14
“Wendi Mũthũku wa Aminoni Nĩwaetie Mathĩna”
it-1 32
Avisalomu
Kũawa kwa Aminoni. Tamali mwĩĩtu-a-inyia wa Avisalomu aĩ mwanake mũno, na kĩu kyatuma mwana-a-ĩthe Aminoni amwenda. Aminoni nĩweewaĩthisye, na kwoou atũmana Tamali aende kwake akamũuĩe, na ĩndĩ akoma nake kya vinya. Ĩtina wa Aminoni kwĩka kĩko kĩu kĩthũku mũno nĩwamũmenie Tamali na amũlũngya mũsyĩ kwake. Ĩtina wa ũu, Tamali nĩwatembũangie ngũa ĩla weekĩĩte yaĩ langi wa mĩthemba mingĩ, ĩla yoonanasya kana nĩ mwĩĩtu mũtheu wa mũsumbĩ, na eekĩa mũu mũtwe wake, na aendete akomana na Avisalomu. Yĩla makomanie, Avisalomu nĩwamanyie kana ve ũndũ mũthũku wamũkwata Tamali na nĩvatonyeka ũkethĩwa umanĩte na Aminoni, nũndũ ũndũ ũsu ũtanamba kwĩthĩwa Avisalomu nĩwoonete kana mwana-a-ĩthe Aminoni aĩ na wendi mũthũku. Avisalomu nĩwamũvoovisye Tamali, na amwĩa ũsu nĩ mwana-a-ĩthe na kwoou ndakaie ũndũ ũsu ngoonĩ na amwosa athi kwĩkala nyũmbanĩ kwake.—2Sa 13:1-20.
it-1 33 ¶1
Avisalomu
Myaka ĩlĩ nĩyavĩtie. Ĩvinda ya kũtila malondu wʼĩa nĩyavikie, na yaĩ ĩvinda ya mboka. Kwoou Avisalomu avanga kwĩthĩwe na mboka ku Mbaali-asoli kĩlomita ta 22 ngalĩko ya ĩũlũ vyũ ya Yelusaleme, na athokya ana ma mũsumbĩ o vamwe na Ndaviti mwene. Yĩla Ndaviti ĩthe wake wamwĩie kana ndeĩthĩwa mbokanĩ ĩsu, Avisalomu nĩwamũkũlilye aneene na Aminoni mwana wake ũla mũkũũ nĩ kana oke vandũ vake. (Nth 10:18) Me mbokanĩ, ‘yĩla ngoo ya Aminoni yatanĩthawʼa nĩ mbinyu,’ Avisalomu nĩwaumisye mwĩao nĩ kana athũkũmi make moae Aminoni. Ana ala angĩ ma mũsumbĩ nĩmasyokie Yelusaleme, nake Avisalomu akĩa athi Ngesuli ĩla yĩ ngalĩko ya wumĩlonĩ wa syũa ya ũkanga wa Kalilii e na ũmae wake ũla waĩ Mũsilia. (2Sa 13:23-38) “Ũvyũ” ũla wathanĩtwe nĩ mwathani Nathani waĩ ũnalika “nyũmbanĩ” ya Ndaviti, na wesaa kũendeea kwĩkala vu ĩvinda yonthe yĩla wesaa kwĩkala thayũ.—2Sa 12:10.
Ũthwii wa Kĩ-veva
g04 12/22 8-9
Wanake Ũla wa Wʼo Vyũ Nĩ Wĩva?
Kĩvathũkanyʼo na ũu, kwasũanĩa ĩũlũ wa Avisalomu ũmwe wa ana ma Ndaviti. O na kau aĩ mũmbe nesa nĩwesie kũtwʼĩka mũndũ ũte kwendeesya andũnĩ. Mbivilia yaĩtye ũũ ĩũlũ wake: “Na ĩndĩ kwa Isilaeli onthe kũtyaĩ ũmwe wa kũtaĩwa mũno ta Avisalomu ũndũ wa mũmbĩlwe wake: kuma ũnyaĩĩ o na kũvika lolotya vatyaĩ kĩema nthĩnĩ wake.” (2 Samueli 14:25) Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, wendi mũthũku nĩwatumie Avisalomu atwʼĩka mũlei na enda kũmũvena ĩthe wake ũsumbĩ. O na nĩvavikie vandũ ambĩĩa kũkoma na iveti sya ĩthe wake. Maũndũ asu nĩmatumie Avisalomu amũthatya Ngai na akwʼa kĩkwʼũ kĩ woo.—2 Samueli 15:10-14; 16:13-22; 17:14; 18:9, 15.
We nĩwendeewʼa nĩ Avisalomu? Aiee. Kwosana na maũndũ asu twoona aĩ mũndũ mũthũku mũno. Kwĩthĩwa e mwanake kũyaamũsiĩĩa ndakethĩwe na ngathĩĩo, kana ndakethĩwe ate mũĩkĩĩku, na o na kũyaamũsiĩĩa ndakanangwe. Kĩvathũkanyʼo na ũu, Mbivilia nĩwetaa ngelekanyʼo sya andũ angĩ aingĩ maĩ oĩ na mendeeasya, ĩndĩ ndĩwetaa ũndũ o na ũmwe ĩũlũ wa wũmbe woo. Kwoou, vate nzika wanake wa ngoonĩ nĩwʼo waĩ wa vata vyũ kwoo.
MATUKŨ 27, MWEI WA 6– MATUKŨ 3, MWEI WA 7
MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 2 SAMUELI 15-17
“Ngathĩĩo Nĩsyatumie Avisalomu Enda Kũmũvena Ĩthe Ũsumbĩ”
it-1 860
Mũsembi
Ĩvindanĩ ya tene, asembi nĩmasembaa mbee wa makasya ma mũsumbĩ nĩ kana mombanyʼe na maitangaasa kana mũsumbĩ nĩũkĩte na maimũtetheesya kwa nzĩa ingĩ. (1Sa 8:11) Avisalomu na Atoniya nĩmaatĩĩie ngelekanyʼo ĩsu yeekawa kwa asumbĩ nĩ kana manengwe ndaĩa o na kau meekaa maũndũ mataĩle, na kwoou maia asembi 50 mbee wa makasya moo.—2Sa 15:1; 1Asu 1:5.
w12 7/15 13 ¶5
Mũthũkũme Ngai wa Ũthasyo
5 Mbivilia nĩwetete ĩũlũ wa andũ aingĩ maĩ ngelekanyʼo nthũku. Ngelekanyʼo ĩmwe nĩ ya Avisalomu mwana wa Mũsumbĩ Ndaviti. Avisalomu aĩ mũndũũme woombĩtwe nesa. Ĩndĩ, ĩtina wa ĩvinda, o ta Satani nĩweetĩkĩlile ĩtomo yĩane ngoonĩ yake, na kwoou ambĩĩa kwendeewʼa nĩ kĩvĩla kya ũsumbĩ kya ĩthe wake. Nĩ kana Avisalomu ose kĩvĩla kĩu kya ũsumbĩ, ambĩĩie kwonethya Aisilaeli kana nũkwendeewʼa nĩmo na kana nũkũmathĩnĩkĩa kwĩ ũndũ ĩthe wamathĩnĩkĩaa. O tondũ Ndevili weekie mũũndanĩ wa Eteni, Avisalomu eekaa maũndũ mekwonanyʼa kana nũkwenda kũtetheesya Aisilaeli ĩndĩ ĩvindanĩ o yĩu aineena maũndũ mathũku ĩũlũ wa ĩthe wake.—2 Sam. 15:1-5.
it-1 1083-1084
Eviloni
Myaka yĩana ũna ĩtina, Avisalomu mwana wa Ndaviti nĩwasyokie Eviloni na e kũu ambĩĩa mũvango wake wa kũvena ĩthe ũsumbĩ. (2Sa 15:7-10) Nĩvatonyeka Avisalomu akethĩwa avangie kwambĩĩa mũvango ũsu wake mũthũku e Eviloni, nũndũ ĩvinda yĩmwe ndũa ĩsu nĩyo yaĩ taoni ĩla nene ya Yuta, na nũndũ nĩvo weanĩe. Ĩtina mwĩsũkũũe wa Ndaviti, Mũsumbĩ Leovoamu, nĩwaakie ĩngĩ ndũa ya Eviloni. (2Mav 11:5-10) Yĩla Yuta yaanangiwe nĩ Ambaviloni na Ayuti matavwa, amwe ma Ayuti ala masyokie matũie Eviloni (Kiliathi-aliva).—Nee 11:25.