Mavuku Ala Monanĩtwʼe Nthĩnĩ wa “Kavuku ka Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto”

Mavuku Ala Monanĩtwʼe Nthĩnĩ wa Kavuku ka Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto

MATUKŨ 2-8, MWEI WA 1

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 2 ASUMBĨ 22-23

“Nĩkĩ Twaĩle Kwĩthĩwa na Wĩnyivyo?”

w00 9/15 29-30

Nũndũ Yosia aĩ na Wĩnyivyo, Nĩweethĩiwe na Ngwatanĩo Nzeo na Yeova

Andũ ala matũngĩĩaa ĩkalũ mathũkũmaa na kĩthito kingĩ kuma kĩoko tene. Vate nzika, Yosia nĩwamũtũngĩie Yeova mũvea mũno, nũndũ wa kwona ala matũngĩĩaa ĩkalũ maiseũvya kũla nyũmbanĩ ya Ngai kwaanangĩtwe nĩ aaĩthe amwe make ala maĩ athũku. Wĩa ũsu wa kũtũngĩĩa ĩkalũ ũendeee, Savani nĩwaetie livoti. Ĩndĩ nĩ livoti yĩva ĩsu waetie? Akuĩte ĩvuku ya kũkũnzwa! Aeleisye kana Mũthembi Mũnene Ilikia nĩwoonie “ĩvuku ya mĩao ya Yeova, ĩla yanenganiwe nĩ Mose.” (2 Mavinda 34:12-18) Ũsu waĩ ũndũ wa kwendeesya mũno vyũ, nũndũ yaĩ ĩvuku yĩmwe katĩ wa mavuku ma tene ala maandĩkĩtwe Mĩao!

Yosia aĩ na wendi mwingĩ wa kwĩwʼa kĩla kyaĩ ĩvukunĩ yĩu. Savani aendeee kũsoma ĩvuku yĩu, Mũsumbĩ Yosia nĩwatatie amanye ũndũ kĩla mwĩao wamũkonetye we mwene, na ũndũ wakonetye andũ. Kĩla kyamwendeeisye mũno vyũ nĩ ũndũ ĩvuku yĩu yaeleetye ĩũlũ wa ũthaithi wa wʼo, na ũndũ yathanĩte mathĩna ala mesaa kũkwata andũ ala malika ũthaithinĩ wa ũvũngũ na ũndũ mesaa kũthamĩĩwʼa nthĩ ĩngĩ. Ĩtina wa kũmanya kana ti mĩao yonthe ya Ngai yaatĩĩawa, Yosia nĩwatembũangie ngũa syake na eeaĩa Ilikia, Savani, na angĩ akĩmea atĩĩ: ‘Mũkũlyei Yeova ũndũ wa ndeto sya ĩvuku yĩĩ; nũndũ ũthilĩku wa Yeova nĩ mũnene ũla ũtwakanĩe, nĩkwĩthĩwa aaĩthe maitũ matyaaĩthukĩĩsya ndeto sya ĩvuku yĩĩ.’—2 Asumbĩ 22:11-13; 2 Mavinda 34:19-21.

w00 9/15 30 ¶2

Nũndũ Yosia aĩ na Wĩnyivyo, Nĩweethĩiwe na Ngwatanĩo Nzeo na Yeova

Yosia nĩwatũmie andũ kwa mwathani mũndũ mũka Ulita ũla wekalaa Yelusaleme na matũnga livoti. Ulita nĩwawetie kĩla Yeova wamũtavĩtye, asya kana mbaĩ ĩsu yamũleete Yeova yaĩ ĩkwatwe nĩ mathĩna ala mawetetwe ĩvukunĩ yĩla yeũ yoonekete. Ĩndĩ nũndũ Yosia nĩwamwĩnyivĩsye Yeova Ngai, we ndaĩ akwatwe nĩ mathĩna asu. Akwʼa aĩ athikwe na mũuo vala aaĩthe make mathikiwe.—2 Asumbĩ 22:14-20; 2 Mavinda 34:22-28.

Ũthwii wa Kĩ-veva

w01 4/15 26 ¶3-4

No Ũendeee Nesa o na Ethĩwa Waeiwe Ata

O na kau Yosia aeewe mawĩthyũlũlũkonĩ maĩ mathũku, nĩweekaa kĩla Yeova wonaa kĩ kĩseo. Mbivilia yĩiweta ũndũ ũsumbĩ wake waendeeie nesa, yaĩtye ũũ: “Vatyaĩ mũsumbĩ ũngĩ mbee wake wailyĩ take, ũla wamwĩthyũũĩe Yeova na ngoo yake yonthe, na thayũ wake wʼonthe, na vinya wake wʼonthe, kwĩanana na mĩao yonthe ya Mose: o na ĩtina wake vatyaaũkĩla ũngĩ wailyĩ take.”—2 Asumbĩ 23:19-25.

Ngelekanyʼo ya Yosia no ĩmekĩe vinya mũno ala methĩwa makomanie na maũndũ mathũku mũno me anini! Ngelekanyʼo yake ĩtonya kũtũmanyĩsya kyaũ? Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye Yosia anyuve nzĩa ĩla yaĩle na ailũmanyʼa nayo vyũ?

MATUKŨ 9-15, MWEI WA 1

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 2 ASUMBĨ 24-25

“Ĩkalaa Wĩsĩ Tũtwĩe Ĩvinda Yĩva”

w01 2/15 12 ¶2

Mũthenya wa Yeova wa Sila wĩ Vakuvĩ!

² Vate nzika, wathani wa Nzevania nĩwamũtetheeisye Yosia kũelewa nesa vyũ kana vaĩ na vata wa kũvetanga vyũ ũthaithi wa ũvũngũ ũla waĩ Yuta. Ĩndĩ kĩthito kya Yosia kya kũvetanga ndĩni sya ũvũngũ kĩyaatuma ũthũku wʼonthe ũla andũ meekaa ũthela o na kĩyaavwʼĩka naĩ sya ũmae, Mũsumbĩ Manase, ũla ‘wausũĩtye Yelusaleme nthakame ĩte na ĩvĩtyo.’ (2 Asumbĩ 24:3, 4; 2 Mavinda 34:3) Kwoou mũthenya wa Yeova wa sila waĩ wũke.

w07 3/15 11 ¶10

Maũndũ Manene Kuma Ĩvukunĩ ya Yelemia

Twaĩ mwaka wa 607 mbee wa Klĩsto. Na waĩ mwaka wa 11 wa kũsumbĩka kwa Nzetekia. Mũsumbĩ Nevukatilesa wa Mbaviloni nĩwathyũlũlũkĩte Yelusaleme kwa myei 18. Mũthenyanĩ wa mũonza wa mwei wa katano mwakanĩ wa 19 wa ũsumbĩki wa Nevukatilesa, Nevusalatani, kavuteni wa nguthu ya asũvĩi, ‘nĩwookie’ kana nĩwavikie Yelusaleme. (2 Asumbĩ 25:8) Yĩla Nevusalatani wavikie ndũanĩ ĩsu, e kambinĩ yake ĩla yaĩ nza wa ngũta sya ndũa ĩsu, nĩvatonyeka ũkethĩa ambie kũsisya nesa ũndũ maũndũ mailyĩ na ĩndĩ avanga ĩtambya yĩla ũkwosa. Ĩtina wa mĩthenya ĩtatũ, matukũ ĩkũmi mweinĩ ũsu, ‘nĩwookie’ kana nĩwalikile Yelusaleme na ĩndĩ avĩvya ndũa ĩsu na mwaki.—Yelemia 52:12, 13.

Ũthwii wa Kĩ-veva

w05 8/1 12 ¶2

Maũndũ Manene Kuma Ĩvukunĩ ya Asumbĩ wa Kelĩ

24:3, 4. Nũndũ wa nthakame mbingĩ ĩla Manase wetĩkĩtye, Yeova “ndaaĩtĩkĩla kũekea” andũ ma Yuta. Yeova nĩwonaa nthakame ya andũ mate ĩvĩtyo yĩ ya vata mũno. No twĩthĩwe na mũĩkĩĩo vyũ kana akaĩvanĩsya nthakame ya andũ mate ĩvĩtyo ĩla yetĩkiwʼe kwa kwananga ala mamĩtĩkisye.—Savuli 37:9-11; 145:20.

MATUKŨ 16-22, MWEI WA 1

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 MAVINDA 1-3

“Mbivilia Nĩ Ĩvuku Yĩwetete Maũndũ ma Wʼo, Ĩndĩ Ti ya Mbano”

w09 9/1 14 ¶1

Mo Atamu na Eva Maĩ Kwʼo?

Kwa ngelekanyʼo, sũanĩa masyĩtwa ala maandĩkĩtwe Mbivilianĩ ĩvukunĩ ya Mavinda wa Mbee kĩlungu kya 1 nginya kya 9, na ĩvukunĩ ya Ũvoo Mũseo ya Luka kĩlungu kya 3 ala maeleetye ũndũ nzyawa sya Ayuti siatĩanĩe. Kĩla kĩwetetwe mavukunĩ asu kyonanĩtye nesa nzyawa 48 na 75 sya Ayuti. Luka aeleetye nzyawa ikonanĩtye na Yesũ Klĩsto, nayo ĩvuku ya Mavinda yĩeleetye ũndũ ũsyao wa asumbĩ na athembi mbaĩnĩ ya Isilaeli waatĩanĩe. Mavukunĩ asu elĩ ve masyĩtwa ma andũ mesĩkĩe nesa ta Solomoni, Ndaviti, Yakovo, Isaka, Avalaamu, Noa, na mũthya Atamu. Masyĩtwa asu onthe monanasya andũ maĩ kwʼo, na Atamu nĩwe mũndũ wa mbee kũwetwa mavukunĩ asu.

w08 6/1 3 ¶4

Noa aĩ Kwʼo na Ĩla Mbua ya Kĩwʼũ Kingĩ Yaĩ Kwʼo

Ngewa ilĩ syĩ Mbivilianĩ ila ieleetye ũndũ nzyawa siatĩanĩe syonanĩtye kana Noa aĩ kwʼo. (1 Mavinda 1:4; Luka 3:36) Esala na Luka ala maandĩkie ngewa isu maĩ andũ meekaa ũkunĩkĩli nesa. Luka onanĩtye kana Yesũ Klĩsto aĩ nzyawa ya Noa.

w09 9/1 14-15

Mo Atamu na Eva Maĩ Kwʼo?

Kwa ngelekanyʼo, sũanĩa wovosyo ũla nĩ ũmanyĩsyo ũmwe wĩ Mbivilianĩ wendetwe mũno nĩ andũ aingĩ ala maendaa kanisanĩ. Kwosana na ũmanyĩsyo ũsu, Yesũ Klĩsto anenganie thayũ wake wa mũndũ ũte na naĩ wĩthĩwe wovosyo. Na eekie ũu nĩ kana atangĩĩe andũ kuma naĩnĩ syoo. (Mathayo 20:28; Yoana 3:16) O tondũ twĩsĩ, wovosyo nĩ ndĩvi yĩanene na kĩndũ kĩna kĩtave, kana kyanange, ĩla yĩĩvawa nĩ kana ĩkyovosye kana ĩkĩtangĩĩe. Nĩkyo kĩtumi Mbivilia yaasya kana Yesũ aĩ “wovosyo wĩanĩe.” (1 Timotheo 2:6) Ĩndĩ no twĩkũlye-ĩ, Wĩanĩe kyaũ? Mbivilia ĩsũngĩĩte ĩkasya atĩĩ: “O tondũ andũ onthe makusaa nũndũ wa Atamu, o ta ũu onthe makeethĩwa thayũ nũndũ wa Klĩsto.” (1 Akolintho 15:22) Thayũ ũte na naĩ ũla Yesũ wanenganie nĩ kana atangĩĩe andũ ala ewi weanene na thayũ ũte na naĩ ũla Atamu waaisye nũndũ wa naĩ ĩla yeekiwe mũũndanĩ wa Eteni. (Alomi 5:12) Vate nzika, keka Atamu ndaĩ kwʼo nthembo ya wovosyo ĩla Klĩsto waumisye yĩthĩwa yĩ ya mana vyũ.

Ũthwii wa Kĩ-veva

it-1 911 ¶3-4

Nzyawa

Masyĩtwa ma Aka. Mavinda amwe masyĩtwa ma aka nĩmaandĩkawa ngewanĩ ila ieleetye ũndũ nzyawa sya andũ siatĩanĩe ĩla veethĩwa na kĩtumi kĩnene kya kwĩka ũu. Ĩvuku ya Mwambĩlĩlyo 11:29, 30, yĩwetete Salai (Sala) na yĩkĩte ũu nũndũ Ũsyao ũla wathanĩtwe waĩ wĩsĩle kwake ĩndĩ ti kwĩsĩla kwa kĩveti kĩngĩ kya Avalaamu. Milika nũtonya kwĩthĩwa awetetwe na nzĩa o ta ĩsu nũndũ aĩ ũsũe wa Leveka, kĩveti kya Isaka. Ũndũ ũsu wĩonanyʼa kana nzyawa ya Leveka yaumanĩte na ũko wa Avalaamu tondũ Isaka ndaĩ akwate kĩveti kuma mbaĩnĩ ingĩ. (Mwa 22:20-23; 24:2-4) Ĩandĩko ya Mwambĩlĩlyo 25:1 nĩyĩwetete Ketula kĩveti kĩla Avalaamu wasyokie kũtwaa. Ũu nĩkwonanyʼa kana Avalaamu nĩwatwaanie ĩngĩ ĩtina wa kĩveti kyake Sala kũkwʼa, na vinya wake wa ũsyai nĩwaendeeie kwĩthĩwa vo o na myaka 40 ĩtina wa Yeova kũmaathima kwa nzĩa ya kyama. (Alo 4:19; Mwa 24:67; 25:20) O na ĩngĩ, kĩu kyonanĩtye ngwatanĩo ĩla Amitiani na mbaĩ ingĩ sya Aalavu maĩ nayo na Isilaeli.

Lea, Lakeli, vamwe na aka ngombo ma Yakovo, o na imwana syoo ila masyaie niwetetwe. (Mwa 35:21-26) Kĩu kĩtũtetheesya kũmanya ũndũ ĩtina Yeova wesie kwĩkana na imwana isu. Nũndũ wa itumi o ta isu nĩtwĩthĩaa masyĩtwa ma aka angĩ maandĩkĩtwe ngewanĩ ila ieleetye ũndũ masyĩtwa ma andũ maatĩanĩe. Nĩvatonyeka ũkethĩa masyĩtwa moo maandĩkawa ethĩwa ũtiĩwa wooka kwĩsĩla vala maĩ. (Mot 26:33) Vate nzika Tamali, Laavi, na Luthi maĩ andũ ma vata mũno. Vaĩ na ũndũ wa vata mũno wawetanĩawʼa na aka asu ũla watumie methĩwa nthĩnĩ wa nzyawa ya Masia, Yesũ Klĩsto. (Mwa 38; Lu 1:3-5; 4:13-15; Mt 1:1-5) Kũndũ kũngĩ kũla aka mawetetwe ngewanĩ ila sieleetye ũndũ masyĩtwa ma andũ maatĩanĩe nĩ 1 Mavinda 2:35, 48, 49; 3:1-3, 5.

MATUKŨ 23-29, MWEI WA 1

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 MAVINDA 4-6

“Syo Mboya Syakwa Ivuanasya Maũndũ Meva Ĩũlũ Wakwa?”

w10 10/1 23 ¶3-7

“Ũla Wĩwʼaa Mboya”

Yavesu nĩwendete kũvoya. Ambĩĩisye mboya yake kwa kũmwĩsũva Ngai nĩ kana amũathime. Na ĩndĩ avoya Ngai maũndũ atatũ ala moonanisye kana aĩ na mũĩĩkĩo mũlũmu.

Ũndũ wa mbee, Yavesu eekaĩlile Ngai, akyasya: ‘Ongela mũvaka wakwa.’ (Mũsoa wa 10) Mũndũũme ũsu wanengetwe ndaĩa, ndaĩ mũvenani wa itheka na ndendaa kwosa kĩla kĩte kyake nũndũ wa ĩtomo. Na kwoou, noĩthwa yĩla wavoyie na kĩthito ongeleelwe mũvaka athĩnĩkĩaa andũ mũno mbee wa kĩtheka. Nũtonya kwĩthĩwa avoyaa kĩsio kyake kyongelwe kwa nzĩa ya mũuo nĩ kana athaithi aingĩ ma Ngai ũla wa wʼo methĩwe na mwanya wa kũtũa vo.

Kelĩ, Yavesu nĩwavoyie “kwʼoko” kwa Ngai kwĩthĩwe vamwe nake. Mavinda amwe, ĩla Mbivilia ĩkũweta kwʼoko kwa Ngai yĩthĩawa ĩyonanyʼa vinya wake ũla ũtũmĩaa kũtetheesya athaithi make. (1 Mavinda 29:12) Nĩ kana akwate kĩla wendaa, Yavesu nĩwamwĩkwatisye Ngai ũla kwʼoko kwake ti kũkuvĩ ũndũ kũtatonya kũtetheesya ala mamũĩkĩĩaa.—Isaia 59:1.

Katatũ, Yavesu avoyie asya: ‘Nzũvĩa kwa ũthũku, ndikethĩwe na woo.’ Ndeto “ndikethĩwe na woo” nitonya kwonanyʼa kana Yavesu ndavoyaa avetangĩwe ũthũku, ĩndĩ avoyaa ndakemakĩe kana akĩlwʼe vinya nĩ mosyao mathũku ma ũthũku.

Mboya ya Yavesu nĩyoonanisye kana nĩwathĩnĩkĩaa ũthaithi wa wʼo, na kana nĩwamũĩkĩĩaa na akamwĩkwatya Ũla wĩwʼaa mboya. Yeova amũsũngĩie ata? Ngewa ĩsu nguvĩ ĩminĩĩe na kwasya: “Na Ngai amũnenga ũndũ wamũkũlilye.”

Ũthwii wa Kĩ-veva

w05 10/1 9 ¶7

Maũndũ Manene Kuma Ĩvukunĩ ya Mavinda wa Mbee

5:10, 18-22. Ĩvindanĩ ya Mũsumbĩ Saulo, mbaĩ ila syaĩ ngalĩkonĩ ya wumĩlonĩ wa syũa ya Yolotani, nĩsyasindie Aakali o na kau syaĩ nini mũno kwĩ Aakali. Kweethĩiwe ũu nũndũ aũme ala maĩ na ũkũmbaũ kuma mbaĩnĩ isu nĩmamwĩkwatĩtye Yeova na mamwĩkaĩla nĩ kana amatetheesye. Ekai tũmwĩkwatasye Yeova vyũ yĩla twakwatwa nĩ maũndũ maito mũno tũendeee kũkita kaũ witũ wa kĩ-veva.—Aeveso 6:10-17.

MATUKŨ 30, MWEI WA 1–MATUKŨ 5, MWEI WA 2

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 MAVINDA 7-9

“Yeova no Aũtetheesye Kwĩanĩsya Wĩa Wonaa wĩ Vinya Mũno”

w05 10/1 9 ¶8

Maũndũ Manene Kuma Ĩvukunĩ ya Mavinda wa Mbee

9:26, 27. Alivai ala masũvĩaa mĩomo maĩ na kĩanda kya mwanya mũno. Nĩmo manengetwe mbungũo sya mĩomo ya kũndũ kũla kũtheu ĩkalũnĩ. Moonanasya kana maĩ ma kwĩkwatwʼa kwa kũvingũaa mĩomo ĩsu kĩla mũthenya. O naitũ nĩtũnengetwe kĩanda kya kũtavya andũ ũvoo mũseo kĩsionĩ kitũ, na kũmatetheesya mambĩĩe kũmũthaitha Yeova. Yo tyo twaĩle kwonanyʼa kana twĩ andũ ma kwĩkwatwʼa na aĩkĩĩku o ta Alivai ala masũvĩaa mĩomo?

w11 9/15 32 ¶7

We no Ũatĩĩe Ngelekanyʼo ya Vineasi yĩla Wakwatwa Nĩ Mathĩna?

Vineasi aĩ na kĩanda kĩito mũno nthĩnĩ wa Isilaeli. Ĩndĩ nũndũ aĩ na ũkũmbaũ, ũmanyi, na nĩwamwĩkwatĩtye Ngai, nĩwakĩlilye vinya matatwa ala wakomanie namo. Nũndũ Vineasi aĩ na kĩthito kingĩ kya kũsũvĩa andũ ma Ngai, Yeova nĩwamwĩtĩkĩlile. Ĩtina wa myaka ta 1,000, Esala nĩwaveveeiwe aandĩka atĩĩ: “Vineasi mwana wa Eleasali aĩ mũtongoi woo ĩvinda ya tene, na Yeova aĩ vamwe nake.” (1 Mav. 9:20) Ũu nĩwʼo andũ onthe ala Yeova ũnyuvĩte matongoeasye andũ make maĩlĩte kwĩka. Vate nzika, no twasye kana ũu nowʼo Aklĩsto onthe ala mamũthũkũmaa me aĩkĩĩku maĩle kwĩka.

Ũthwii wa Kĩ-veva

w10 12/15 21 ¶6

Mwinĩei Yeova!

⁶ Yeova nĩwatũmĩie athani matavye athaithi make mamũtaĩae na mbathi. Aini ala maumĩte mbaĩnĩ ya athembi mayathũkũmaa mawĩa ala Alivai ala angĩ maaĩlĩte kũthũkũma. Kĩu kyamanengae mwanya ũtoetye wa kũtila kana kũtunga mbathi. O na noĩthwa mũno mũno matũmĩaa mwanya ũsu kwĩmanyĩsya kũsina.—1 Mav. 9:33.

MATUKŨ 6-12, MWEI WA 2

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 MAVINDA 10-12

“Lũlũmĩĩlya Wendi Waku wa Kwĩka Kwenda kwa Ngai”

w12 11/15 6 ¶12-13

“Manyĩsya Kwĩka Kwenda Kwaku”

¹² Kũsũanĩa ũndũ Ndaviti waeleetwe nesa myolooto ĩla yonanĩtye ũndũ mũna Mĩaonĩ, na ũndũ waĩ na wendi wa kwĩkala kwosana nayo no kũtume o naitũ twĩka take. Kwasũanĩa kĩla kyeethĩiwe yĩla Ndaviti waisye kana nũkwenda “manzĩ ma ũnywʼa ma kĩthima kya Mbethi-leemu.” Aũme make atatũ nĩmalikile na vinya ndũanĩ ĩsu, o na kau Avilisiti maĩ vo, na mamũetee manzĩ. Ĩndĩ “Ndaviti ndaaĩtĩkĩla kũmanywʼa, ĩndĩ etĩa Yeova nthĩ.” Nĩkĩ? Aisye atĩĩ: ‘Ngai wakwa ndakandeke nĩke ũndũ ũilyĩ ũũ: nĩnywʼa nthakame ya andũ aa malikilye mathayũ moo mũisyonĩ? Nũndũ nĩmamaetie mathayũ moo me mũisyonĩ.’—1 Mav. 11:15-19.

¹³ Ndaviti nĩweesĩ Mĩao yaĩtye kana nthakame yaĩle kwĩtwa nthĩ kwondũ wa Yeova ĩndĩ ndyaĩle kũĩwa. O na ĩngĩ nĩweesĩ nĩkĩ maũndũ maaĩle kũthi ũu. Ndaviti nĩweesĩ kana “thayũ wa mwĩĩ wĩ nthakamenĩ.” Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, ĩĩ ndyaĩ nthakame, kyaĩ kĩwʼũ. Kwoou nĩkĩ Ndaviti waleile kũkĩnywʼa? Nĩweesĩ mwolooto ũla watumĩte mwĩao ũsu ũandĩkwa. Oonaa kĩwʼũ kĩu kĩ kya thooa mũnene o ta nthakame ya aũme asu atatũ. Kwoou, ndaĩ esa kwĩtĩkĩla o na vanini kũkĩnywʼa. Vandũ va ũu, atwie kũkita nthĩ.—Ali. 17:11; Kũt. 12:23, 24.

Ũthwii wa Kĩ-veva

it-1 1058 ¶5-6

Ngoo

Kũmũthũkũma Yeova na “Ngoo Mbĩanĩu.” Nĩ kana ngoo ĩthũkũme nesa, no nginya yĩthĩwe yĩ nima kana ĩte na mathĩna. Ĩndĩ ngoo ya ngelekanyʼo no ĩaanĩke. Ndaviti avoyie atĩĩ: “Ũmbanʼya ngoo yakwa ĩkĩae syĩtwa yaku.” Oonanasya kana ngoo ya mũndũ no ĩaanĩke ĩũlũ wa kĩla wendete na kĩla ũkĩaa. (Sav 86:11) Mũndũ wĩ na ngoo mbaanĩku ethĩawa na “mĩtwe ĩlĩ.” Na ũu nĩkwonanyʼa kana amũthaithaa Ngai ate mũthangaau kana ate na kĩthito kingĩ. (Sav 119:113; Ũvu 3:16) O na ĩngĩ mũndũ no ethĩwe na “ngoo ilĩ.” Mũndũ wa mũthemba ũsu atataa kũthũkũma mavwana elĩ, kana no ethĩwe mũndũ ũneenaa ũndũ wĩ kĩvathũkanyʼo na kĩla ũsũanĩĩte. (1Mav 12:33; Sav 12:2) Yesũ nĩwakanisye ala maĩ na mwĩkalĩle ũsu wa wanganganyʼa ateũmavuva.—Mt 15:7, 8.

Mũndũ ũla ũkwenda kũmwendeesya Ngai ndaĩle kwĩthĩwa na mĩtwe ĩlĩ kana ngoo ilĩ, ĩndĩ aĩle kwĩthĩwa na ngoo mbĩanĩu. (1Mav 28:9) Kĩu kyendaa mũndũ ekĩe kĩthito kingĩ vyũ, na kĩtumi nũndũ ngoo ya mũndũ nĩ nthũku ki na mavinda maingĩ yendaa kwĩka maũndũ mathũku. (Yel 17:9, 10; Mwa 8:21) Maũndũ amwe matonya kũtũtetheesya tũendeee kwĩthĩwa na ngoo mbĩanĩu nĩ: kũvoya kuma ngoonĩ (Sav 119:145; Iĩo 3:41), kwĩmanyĩasya Ndeto ya Ngai tũteũtĩĩa (Esa 7:10; Nth 15:28), kũtavanasya ũvoo mũseo na kĩthito kingĩ (sianĩsya na Yel 20:9), na kũtindanasya na ala mamũthũkũmaa Yeova na ngoo mbĩanĩu.—Sianĩsya na 2Asu 10:15, 16.

MATUKŨ 13-19, MWEI WA 2

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 MAVINDA 13-16

“Kũatĩĩa Myolooto Nĩkũetae Moathimo”

w03 5/1 10 ¶12

We Nũkũlasya, “Yeova Aĩva?”

¹² Ĩtina wa ĩsandũkũ ya ũtianĩo kũtũngwa Isilaeli na kwĩkala ndũanĩ ya Kilithi-yealimu kwa myaka mingĩ, Mũsumbĩ Ndaviti nĩwendie kũyĩthamĩĩsya Yelusaleme. Nĩwaneenie na makavuteni ma andũ amea kana ĩsandũkũ yĩu yĩkathamwʼa ‘ethĩwa mo nĩmekwona wĩ ũseo, na ethĩwa ũũ nĩ wa Yeova.’ Ĩndĩ ndaaĩka ũkunĩkĩli nesa amanye kwenda kwa Yeova kwaĩ kwĩva ũndũnĩ ũsu. Keka nĩweekie ũu, ĩsandũkũ yĩu yĩyĩthĩwa yaakuwa na ĩkasya. Yĩthĩwa yakuiwe na ituo nĩ Alivai ma mũvĩa wa Akoathi o ũndũ Ngai wawetete ũtheinĩ. O na kau Ndaviti nĩwakothaa kũmũkũlya Yeova kĩla waĩle kwĩka, ĩvindanĩ yĩĩ ndaaĩka ũu nesa. Kĩu kyatumie maũndũ mathi naĩ. Ĩtina Ndaviti aisye atĩĩ: “Yeova Ngai waitũ nĩwatũkũnie ĩkũna, nũndũ tũtyaamũmantha kwĩanana na ũtwʼĩo.”—1 Mavinda 13:1-3; 15:11-13; Motalo 4:4-6, 15; 7:1-9.

w03 5/1 11 ¶13

We Nũkũlasya, “Yeova Aĩva?”

¹³ Yĩla ĩsandũkũ ya ũtianĩo yakuiwe nĩ Alivai kuma mũsyĩ kwa Oveti-etomu nginya Yelusaleme, andũ nĩmainie wathi watungĩtwe kana watilĩtwe nĩ Ndaviti. Wathi ũsu waĩ na ndeto ĩno nzeo na sya kũlilikana: “Manthai Yeova na vinya wake; manthai ũthyũ wake ĩvinda yonthe. Lilikanai mawĩa make ma ũsengʼyo ala wĩkĩte, mosengʼyo make, na mosili ma kanywʼa wake.”—1 Mavinda 16:11, 12.

MATUKŨ 20-26, MWEI WA 2

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 MAVINDA 17-19

“Ĩkalaa wĩ Mũtanu o na Wakomana na Maũndũ Meũkũtũla Ngoo”

w06 7/15 19 ¶1

Sũanĩa Ũseo wa Ũseũvyo wa Yeova

NDAVITI nĩ ũmwe wa andũ ma mwanya ma Isilaeli ala maneenewe mũno Maandĩkonĩ ma Kĩevelania. Aĩ mũithi, mwini, mwathani, na mũsumbĩ wamwĩkwatĩtye Yeova Ngai vyũ. Nũndũ aĩ na ngwatanĩo nzeo mũno vyũ na Yeova, nĩwendie kũmwakĩa nyũmba. Nyũmba ĩsu, kana ĩkalũ, nĩvo vesie kũtwʼĩka vandũ vala vanene ũthaithi wa wʼo watwaĩĩawʼa mbaĩnĩ ya Isilaeli. Ndaviti nĩweesĩ kana mĩvango yonthe ĩla ĩkwĩkwa ĩkonetye ĩkalũ yĩu ĩkatuma andũ ma Ngai matana na maathimĩka. Kĩu kyatumie aina atĩĩ: “Nĩ mũathime mũndũ ũla [Yeova] ũmũnyuvĩte, na kũtuma akũthengeea, nĩ kana atũae nthĩnĩ wa nza syaku: Tũkeanĩwa nĩ ũseo wa nyũmba yaku, ĩkalũ yaku ĩtheu.”—Savuli 65:4.

MATUKŨ 27, MWEI WA 2–MATUKŨ 5, MWEI WA 3

MAŨNDŨ MA VATA KUMA NDETONĨ YA NGAI | 1 MAVINDA 20-22

“Tetheesya Amũika Maendeee Nesa”

Ũthwii wa Kĩ-veva

w05 10/1 11 ¶6

Maũndũ Manene Kuma Ĩvukunĩ ya Mavinda wa Mbee

21:13-15. Yeova eeaĩe mũlaĩka wake aũngamye mũimũ nũndũ nĩweewʼĩaa tei andũ make. Kwa wʼo, “matei make nĩ manene mũno.”