Kũi Mũndũ Ũtonya Kũthũkũma Mavwana Elĩ

1-3. (a) Andũ amwe methĩawa na mathĩna meva ma mbesa, na matataa kwĩka ata mamamine? (Sisya visa ĩthangũnĩ yĩĩ.) (b) Ĩla asyai mavanga kũtia syana syoo, nĩ ũndũ wĩva mekũlasya ĩũlũ wa kũiea?

KĨLA mũthenya James, mũũme wa Marilyn, avikaa mũsyĩ e mũnou mũno.a O na vailyĩ ũu, kĩla wakwataa kyaĩ kĩnini mũno ũkethĩa kĩyĩanĩsya mavata onthe ma mũsyĩ woo. Marilyn endaa kũtethya mũũme wake mũio ũsu na maithooea mwana woo, Jimmy, syĩndũ nzeo ta ila syaĩ na syana ila wasomaa nasyo. O na ĩngĩ, nĩwendaa kũtethya andũ ala angĩ ma mũsyĩ, na ayia mbesa kwondũ wa mavata ma ĩvinda yũkĩte. Anyanyae aingĩ nĩmathamĩĩe nthĩ sya mũingo makathũkũme nĩ kana makwate mbesa mbingĩ. Ĩndĩ yĩla we wasũanĩie kwĩka tamo, nĩweethĩiwe na nzika. Nĩkĩ?

² Marilyn ndeew’aa e mwĩanĩe kũtia andũ make nũndũ nĩmamanyĩĩte kũmũthaithaa Yeova me vamwe. Ĩndĩ oonaa ala angĩ mathamĩĩe mũingo ta maendee nesa kĩ-veva, o na kau nĩmatiĩte andũ moo kwa kavinda. Kĩndũ kĩla kyamũsaanĩasya nĩ ũndũ wesaa kũea Jimmy e vaasa. We nĩ waĩ atonya kũea mwanae na “mosilĩlo na motao ma Mwĩaĩi” kwĩsĩla Indaneti?—Aev. 6:4.

³ Marilyn nĩwakũlilye ũtao. Mũũme wake ndendaa aithi o na vala aisye ndemũsiĩĩa. Atumĩa ma kĩkundi na andũ angĩ nthĩnĩ wa kĩkundi mamũtaie ndakathi, ĩndĩ eĩtu-a-asa amwe nĩmamũthing’ĩĩisye athi mũingo. Mamwĩie, “Ethĩwa nĩwendete mũsyĩ waku, nĩwaĩle kũthi. No ũendee kũmũthũkũma Yeova o na wĩ kũu.” O na kau Marilyn aĩ na nzika, nĩwatiie James na Jimmy o nesa na athi. Ameie atĩĩ: “Ndiĩkala mũno.”

IANDA SYA MŨSYĨ NA MYOLOOTO YA MBIVILIA

4. Andũ aingĩ mathamaa nĩkĩ, na nũũ ũla ũtiawa aisũvĩa syana syoo?

⁴ Yeova ndendaa athũkũmi make maithĩna. O na kuma tene, amwe nĩmathamaa nĩ kana makenze yũa. (Sav. 37:25; Nth. 30:8) Kwa ngelekany’o, Yakovo nĩwatũmie ana make Misili makaũe lĩu nĩ kana maikakw’e nĩ nzaa.b (Mwa. 42:1, 2) Ũmũnthĩ, andũ aingĩ ala mathamĩĩaa mũingo mayĩthĩawa na thĩna mwingĩ ũtonya kũmoaa. Ĩndĩ kĩla matonya kwĩthĩwa nakyo nĩ makoani maingĩ. Angĩ namo mendaa o kwĩyambatya kĩlasi. Na nĩ kana meke ũu, aingĩ mathamĩĩaa mũingo, kana makekala o nthĩ yoo me vaasa na andũ moo. Mavinda maingĩ matiaa syana syoo iewe nĩ mũsyai ũmwe, mũkũũe wasyo, ũsũe kana ũmae, andũ angĩ ma mũsyĩ, kana anyanyae. O na vala aingĩ ala mathamĩĩaa mũingo mew’aa mate eanĩe kũtia mũndũ ũla matwaanĩte nake kana syana syoo, monaa vate ũndũ ũngĩ meka.

5, 6. (a) Yesũ amanyĩisye kyaũ ĩũlũ wa ũtanu na kwĩthĩwa twĩ eanĩe? (b) Yesũ amanyĩisye aatĩĩi make mavoyae kwondũ wa syĩndũ syĩva sya kĩ-mwĩĩ? (c) Yeova atũathimaa kwa nzĩa yĩva?

⁵ O ta ũu, ĩvindanĩ ya Yesũ andũ aingĩ maĩ ngya, na moonaa makwata mbesa mbingangĩ nĩmatonya kwĩthĩwa me atanu mũnango na me eanĩe. (Mko. 14:7) Ĩndĩ Yesũ endaa maie wĩkwatyo woo vandũ vangĩ. Endaa mamwĩkwatye Yeova, ũla ũnenganae ũthwii wa tene na tene. Nthĩnĩ wa Ũtavany’a wake wa Kĩĩmanĩ, nĩwaeleisye kana kwĩanĩwa na ũtanu wa w’o syumanaa na kwĩthĩwa na ũnyanya mũseo na Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, ĩndĩ ti syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ kana kĩthito kitũ kya kũimantha.

⁶ Nthĩnĩ wa ĩla mboya ya Mwĩaĩi, Yesũ ndaatũmanyĩsya tũvoyae nĩ kana twĩthĩwe na syĩndũ mbingĩ, ĩndĩ atũmanyĩisye tũvoyae kwondũ wa ‘lĩu witũ ũtwĩanĩe,’ kana kwa ndeto ingĩ, atũmanyĩisye tũvoyae kwondũ wa mavata maitũ ma mũthenya ũsu. Atavisye andũ amwe ũũ ateũmavitha kĩndũ: “Mũikeyiĩe ũthwii kũũ nthĩ . . . Ĩndĩ ĩyiĩei ũthwii ĩtunĩ.” (Mt. 6:9, 11, 19, 20) Twĩ na mũĩkĩĩo kana Yeova nũtonya kũtũathima o tondũ ũtwathĩte. Nake ĩla watw’a kũtũathima ndekaa ũu nĩ kana o atwony’e nĩwendeeiw’e nithyĩ, ĩndĩ ethĩawa aitũĩkĩĩthya kana akatwĩanĩasya maũndũ ala twĩ na vata mũno namo. Vate nzika, twenda kwĩkalaa twĩ na ũtanu na twĩ eanĩe, no nginya tũmwĩkwatye Ĩthe witũ wĩ wendo, ĩndĩ ti ũthwii.—Soma Mathayo 6:24, 25, 31-34.

7. (a) Naaũ Yeova ũnengete wĩa wa kũea syana? (b) Nĩkĩ asyai elĩ maĩle kũea syana me vamwe?

⁷ Ũndũ ũmwe wonanasya kana ‘nĩtwambaa kũmantha ũlũngalu wa Ngai,’ nĩ kwĩthĩwa na woni ta wa Yeova ĩũlũ wa maũndũ ala twaĩle kwĩanĩsya nthĩnĩ wa mũsyĩ. Mĩao ya Mose yĩ na mwolooto ũũ ũtonya kũtũmĩwa nĩ Aklĩsto: Asyai nĩmo maĩle kũmanyĩsya syana ũndũ syaĩle kũmũthũkũma Yeova. (Soma Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 6:6, 7.) Ngai anengete asyai wĩa ũsu, na ti ũmae wa syana kana ũsũe wasyo, kana mũndũ ũngĩ o na wĩva. Mũsumbĩ Solomoni aisye ũũ: ‘Mwana wakwa, ĩw’a ũmanyĩsyo wa ĩthe waku, na ndũkaatie mĩao ya inyia waku.’ (Nth. 1:8) Yeova endaa asyai elĩ mekale na syana syoo nĩ kana matetheanĩsye kũimanyĩsya na kũitaa. (Nth. 31:10, 27, 28) Ĩla syana syeew’a asyai maineena kĩla mũthenya ĩũlũ wa Yeova, na syoona ũndũ mamũthũkũmaa, o nasyo nĩsyĩmanyĩasya kwĩka tamo.

MATHĨNA MATATAĨĨWE

8, 9. (a) Kwĩthĩawa na moalyũku meva ĩla mũsyai wekala vaasa na andũ make? (b) Nĩ mathĩna meva maumĩlaa ĩla asyai na syana mataanĩsya?

⁸ Andũ aingĩ matanamba kũthamĩĩa mũingo nĩmasũanĩaa mũno kĩla kĩtonya kũmakwata, ĩndĩ no avũthũ monaa mathĩna onthe ala matonya kũkwata andũ moo ala matiwa mũsyĩ. (Nth. 22:3)c Ĩtina wa ũla mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Marilyn kũthi mũingo oou, nĩwambĩĩe kũthĩnĩka mũno nũndũ wa kwĩthĩwa ate vakuvĩ na andũ make. Ũu now’o mũũme na mwanae mambĩĩe kwĩw’a. Mwanae Jimmy atindĩaa kũmũkũlya, “Wandiie nĩkĩ?” Marilyn avangĩte kwĩkala mũingo kwa kavinda ka myei mĩvũthũ, ĩndĩ ĩla wakwĩkalile myaka, mũsyĩ wake nĩwalikile mathĩna. Ũndũ ũsu watumie atelema mũno. Jimmy nĩwaekie kũea ngewa nake ũndũ maeaa tene, na aeka kũmũelesya kĩla kĩ ngoonĩ. Marilyn easya ũũ amakĩte: “Nĩwaekie kũmbenda.”

⁹ Ĩla asyai na syana maema kwĩkalany’a vamwe, no mathĩnĩke mũno ngoonĩ kana makethĩwa na mwĩkalĩle ũtaĩle.d Mũno mũno mathĩna asu methĩawa me mathũku vyũ ethĩwa syana nĩ nini, na syataanĩsya na asyai kwa ĩvinda ĩasa. Marilyn eeie Jimmy kana aendie mũingo nũndũ wake. Ĩndĩ we Jimmy oonaa inyia ta wamũkolile. Mwambĩĩonĩ Jimmy ndeew’aa mũyo inyia wake athi. Ĩndĩ ĩtina wa kavinda, ĩla inyia wesa kũka kũmona, Jimmy ndeew’aa mũyo. O ta syana mbingĩ ila syatiwa mũsyĩ nĩ asyai masyo, Jimmy oonaa ataĩle kwĩw’a inyia kana kũmwenda.—Soma Nthimo 29:15.

10. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kwĩkĩka ĩla asyai mamanyĩa kũnenga syana syoo mĩthĩnzĩo vandũ va kũtũmĩa ĩvinda vamwe nasyo? (b) Nĩ kyaũ mũsyai ũtatonya kwĩka ekala vaasa na syana syake?

¹⁰ O na vala Marilyn nĩwatatie kwĩsũva mwanae kwa kũmũtũmĩa mbesa na mĩthĩnzĩo, esie kwĩthĩa kana eekaa kũmwasya nũndũ amũmanyĩasya kwenda mbesa mũno kũte andũ ma mũsyĩ, o na kũte Yeova. (Nth. 22:6) Jimmy amwĩaa, “Ndũkaaũke, endeea kũtũma mĩthĩnzĩo.” Nĩvo ĩndĩ Marilyn wamanyie kana ndatonya kũea mwana wake aitũmĩa valũa, simũ, kana Indaneti. Easya atĩĩ: “Ndũtonya kũkumbatĩa mwana waku Indanetinĩ nĩ kana ũmwĩe akome nesa.”

11. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kũkwata ala matwaanĩte ĩla ũmwe wathi kũthũkũma vaasa? (b) Mwĩĩtu-a-asa ũmwe amanyie ata kana nĩwaaĩle kwĩnũka akasyokeanĩe na andũ make?

¹¹ O na ĩngĩ, ũnyanya ũla waĩ vo katĩ wa Marilyn na Yeova nĩwaambĩĩie kũthũka, na now’o vailyĩ katĩ wake na James. Aendaa ũmbanonĩ na ũtavany’a o ta mũthenya ũmwe kwa kyumwa, na nĩwathĩnaw’a nĩ mũnene wake ayenda makome ĩmwe. Na nũndũ Marilyn na James mayekalaa vamwe, mayaĩ matonya kũea ngewa ĩũlũ wa ũndũ kĩla ũmwe ũkwĩw’a. Ũu nĩwatumie mambĩĩa kũtavya andũ angĩ mathĩna moo, na nũndũ wa ũu maĩ vakuvĩ kũlaalaa. Marilyn esie kwĩthĩa o na vala we na mũũme wake mayaaĩka ũlaalai, mayaĩ matonya kũatĩĩa mwĩao wa Mbivilia ũla waĩtye kana mũndũ nĩwaĩle kwĩanĩsya mavata ma mwĩĩ na ma ngoonĩ ma ũla ũtwaanĩte nake. O na ĩngĩ, mayaĩ matonya kũtũmĩa ĩvinda me vamwe, kwonany’a “wendo,” na kwĩanĩĩsya ũla ũngĩ “ũla ũmwaĩle.” (Wa. 1:2; 1 Ako. 7:3, 5) O na mayaĩ matonya kũmũthaitha Yeova me vamwe na mwana woo. Marilyn easya atĩĩ: “Mũthenya ũmwe nĩ ũmbanonĩ mũnene nĩnamanyie kana ũthaithi wa mũsyĩ ũkatũtetheesya kũvonoka ũla mũthenya mũnene wa Yeova, na natw’a kwĩnũka.” Aendee kwasya: “Yaĩ no nginya nambĩĩe ĩngĩ kwĩyaka kĩ-veva, na kũtũngĩĩa ngwatanĩo ĩla twaĩ nayo mũsyĩ.”

ŨTAO MŨSEO NA ŨTAO MŨTHŨKU

12. Ala matekalaa vamwe na andũ moo matonya kũtethw’a nĩ ũtao wĩva wĩ Mbivilianĩ?

¹² Andũ aingĩ maĩ na mawoni me kĩvathũkany’o ĩũlũ wa ũtwi wa Marilyn wa kwĩnũka. Atumĩa ma kĩkundi kĩla waendaa e mũingo nĩmamũkathie mũno nũndũ wa mũĩkĩĩo wake na ũkũmbaũ. Ĩndĩ amwe ala mekalaa kũu mũingo mate na andũ moo mayaaendeew’a nĩ ũtwi ũsu. Vandũ va kwĩka take, nĩmatatie kũmũthing’ĩĩsya ndakenũke. Mamwĩie atĩĩ: “O na wenũka, no ũkasyoka. Mũkaĩsaa kyaũ wenũka?” Aklĩsto ma w’o maineenaa ndeto ta isu itonya kũtuma mũndũ akw’a ngoo, vandũ va ũu maĩle ‘kũmanyĩsya aka ma mũika kwenda aũme moo, na kũsyenda syana syoo, matethye wĩa mĩsyĩ kwoo, nĩ kana ndeto ya Ngai ndĩkaumwe.’—Soma Tito 2:3-5.

13, 14. Nĩkĩ mũndũ waĩle kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu nĩ kana endeesye Yeova vandũ va kwendeesya andũ ma mũsyĩ? Nengane ngelekany’o.

¹³ Andũ aingĩ ala mathamĩĩaa nthĩ ingĩ makamanthe mbesa methĩawa maeewe kũndũ andũ monaa syĩthĩo na ngwatanĩo sya andũ ma mũsyĩ, na mũno mũno asyai, tamo maũndũ ala ma vata vyũ. Kwoou, ti ũndũ wĩ laisi kwa Mũklĩsto kwĩka kĩvathũkany’o na andũ ma kwoo. Ĩndĩ ala mekaa ũu nĩmamwendeeasya Yeova na makonany’a kana me na mũĩkĩĩo mũlũmu.

¹⁴ Kwasũanĩa kĩla kyamũkwatie Carin. Easya: “Nasyaie Don ngĩthũkũma mũingo nĩ na mũemewa, na naĩ nĩnambĩĩa kwĩmanyĩsya Mbivilia. Andũ onthe ma mũsyĩ moonaa kana naaĩle kwĩnũkya Don akaewe nĩ asyai makwa nginya ĩla twĩkwata mbesa itoetye.” Ĩla Carin waisye kana nĩwe ũkwenda kũea mwana wake, andũ ma mũsyĩ vamwe na mũũme wake ũte Ngũsĩ mamwĩie nĩ mũtulu, na mamũthekeea nũndũ moonaa ndekwenda kũthũkũma atetheesye mũũme kũmantha mbesa. Aendee kwasya: “Ũw’o nĩ kana, ĩvinda yĩu ndyamanyaa vyũ ũthũku wa kwĩnũkya Don akaewe nĩ asyai maitũ kwa kavinda ka myaka kauta. Ĩndĩ nĩneesĩ nithyĩ tũnengetwe wĩa wa kũea Don nĩ Yeova, nũndũ twĩ asyai make.” Ĩla Carin waitavie ĩngĩ, mũũme amwĩie aumye ĩvu yĩu. Nũndũ nĩ waĩ eekie ũtwi mũseo mbeenĩ, mũĩkĩĩo wake waĩ na vinya na ũu nĩwamũtetheeisye eeka ũtwi ũngĩ ũla wamwendeeisye Yeova. Ũmũnthĩ Carin, mũũme wake, na syana syoo me na ũtanu nĩkwĩthĩwa mayaataanĩsya ĩvinda yĩu. Keka Carin nĩwenũkisye syana ikaewe nĩ andũ angĩ, maũndũ methĩwa mathũkie.

15, 16. (a) Vicky aeiwe ata? (b) Nĩkĩ watwie kũlea kũea mwĩĩtu wake ũu?

¹⁵ Mwĩĩtu-a-asa ũmwe wĩtawa Vicky easya atĩĩ: “Naeiwe nĩ sũsũ vandũ va myaka kauta, namo asyai makwa maĩ na mũinawa wa mwĩĩtu kũla mekalaa. Ĩla nasyokeanĩie namo neew’aa ndamendete. Mũinawa ũsu aneenaa namo e mũthalĩku, akamakumbatĩa, na aĩ na ũnyanya mũseo mũno namo. Nyie ndyeew’aa ndũũ yakwa na asyai makwa yĩ nzeo, o na kũvikĩĩa ĩla natw’ĩkie mũndũ mũima, neew’aa ve vinya kũmatavya kĩla kĩ ngoonĩ na kũmony’a vyũ ũndũ nĩmendete. O na kau nyie na mũinawa tweeie asyai maitũ kana tũkamasũvĩa makũa, nyie ngamasũvĩa nũndũ nĩ asyai maitũ, ĩndĩ we akamasũvĩa nũndũ nũmendete.”

¹⁶ Mwĩĩtu-a-asa ũsu wĩtawa Vicky aendee kwasya atĩĩ: “Yu inyia wakwa endaa nĩmũtwaĩe mwĩĩtu wakwa nĩ kana akamũee o tondũ wanenganie nĩewe nĩ inyia wake. Ĩndĩ nĩtũmĩaa ũĩ kũlea.” O na easya: “Nyie na mũemewa twĩenda kũea mwĩĩtu witũ kwosana na myolooto ya Yeova. Nakwa ndikwenda ũnyanya wakwa na mwĩĩtu wakwa wĩĩthĩwa wĩ mũthũku.” Vicky nũmanyĩte kana nĩ kenda mũndũ aendee nesa, aĩle kũlilikana Yeova na myolooto yake, ĩndĩ ti kũsembany’a na mbesa na kwĩka ũndũ andũ ma mũsyĩ mekwenda. Yesũ aisye sanzũ atĩĩ: ‘Kũi mũndũ ũtonya kũthũkũma mavwana elĩ,’ Ngai na Ũthwii.—Mt. 6:24; Kuma 23:2.

YEOVA “NĨWAĨLASYA” MĨVANGO YITŨ

17, 18. (a) Nĩ ũndũ wĩva Aklĩsto mesĩ kana no nginya mawĩke? (b) Nĩ makũlyo meva meũsũngĩwa ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?

¹⁷ Ĩthe witũ, Yeova, nĩwĩyumĩtye atũtetheesye tũkwate syĩndũ ila twĩ na vata nasyo ethĩwa tũkambaa kũmantha Ũsumbĩ wake na ũlũngalu wake. (Mt. 6:33) Kwoou mavinda onthe Aklĩsto ma w’o nĩmethĩawa mesĩ ũndũ maĩle kwĩka. Yeova nũtwathĩte kana akatwony’a “nzĩa ya kũthonoka,” ĩla ĩtakatuma tũtũla myolooto ya Mbivilia o na maũndũ meethĩwa mailyĩ ata. (Soma 1 Akolintho 10:13.) Yeova ndakalea ‘kwĩka’ maũndũ kwondũ witũ ethĩwa ‘tũkamweteela na wũmĩĩsyo,’ ‘tũkamũĩkĩĩa’ kwa kũmũvoya atũnenge ũĩ na ũmanyi, na ethĩwa tũkaatĩĩa mĩao na myolooto yake. (Sav. 37:5, 7) Twaendeea kũthũkũma Vwana ũla wa w’o, Yeova, ndakaema kũtũathima nũndũ wa kĩthito kitũ. Tweeka kwenda kwake mbee, ‘akaaĩlya’ maũndũ maitũ.—Sianĩsya na Mwambĩlĩlyo 39:3.

¹⁸ Mũtonya kwĩka ata ethĩwa ve thĩna walikile mũsyĩ ĩla mũtekalaa vamwe? Ũtonya kwĩka ata nĩ kana wĩanĩsye mavata ma andũ maku ũteũthamĩĩa kũndũ kũngĩ? Na tũtonya ata kũtetheesya ala angĩ kwa nzĩa ya wendo nĩ kana maendee kwĩkala na andũ moo? Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe nĩyĩũsũngĩa makũlyo asu.