We Nũĩkĩĩaa Kana Mavinda Onthe Yeova Ekaa Kĩla Kyaĩle?

1-2. (a) Nĩkĩ aingĩ ũmũnthĩ maemawa nĩ kũĩkĩĩa ala me na ũkũmũ? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

ŨMŨNTHĨ, andũ aingĩ nĩmaemawa nĩ kũĩkĩĩa ala me na ũkũmũ. Na kĩtumi nũndũ nĩmonete kana silikalĩ na mĩao ĩla ĩtwʼĩtwe yendeeasya ala athwii na me na vinya, ĩndĩ nĩvinyĩĩaa ala ngya. Na ũu nĩ wʼo nũndũ Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Andũ ĩũlũ wa nthĩ nĩmatũmĩaa ũtonyi ũla me nawʼo kũthĩnyʼa andũ ala angĩ.” (Mũta. 8:9, The Holy Bible in Current Kikamba Language) O na ĩngĩ, atongoi amwe ma ndĩni nĩmekaa maũndũ maingĩ mathũku. Kĩu nĩkĩtumĩte amwe maeka kũmũĩkĩĩa Ngai. Kwoou yĩla twakwata mũndũ ũkwenda tũmũmanyĩsye Mbivilia, nĩtwĩthĩawa twaĩle kũmũtetheesya ambĩĩe kũmũĩkĩĩa Yeova vamwe na ala ũnyuvĩte matongoesye ũseũvyonĩ wake.

² Ĩndĩ ti amanyĩwʼa ma Mbivilia me oka maĩle kwĩmanyĩsya kũmũĩkĩĩa Yeova na ũseũvyo wake. O naitũ ala tweemanyĩisye ũwʼo tene no nginya twĩkĩe kĩthito tũikese kũeka kũĩkĩĩa kana mavinda onthe Yeova ekaa kĩla kyaĩle. Mavinda amwe, ve maũndũ matonya kwĩkĩka makatuma twambĩĩa kũemwa nĩ kũmũĩkĩĩa. Ĩsomonĩ yĩĩ, twĩneenea maũndũ atatũ matonya kũtata mũĩkĩĩo witũ: (1) yĩla tũũsoma ngewa imwe Mbivilianĩ, (2) yĩla twanengwa mwolooto mũna nĩ ũseũvyo wa Yeova, na (3) yĩla tũkakomana na mathĩna ĩvinda yũkĩte.

MŨĨKĨĨE YEOVA YĨLA ŨŨSOMA MBIVILIA

3. Nĩ kwa nzĩa yĩva ngewa imwe syĩ Mbivilianĩ itonya kũtuma tũemwa nĩ kũmũĩkĩĩa Yeova?

³ Yĩla tũũsoma Ndeto ya Ngai, nĩtũtonya kũsengwʼa nĩ ũndũ Yeova weekanie na andũ amwe, kana tũkasengʼa nĩkĩ weekie motwi mana. Kwa ngelekanyʼo, ĩvuku ya Motalo yĩwetete kana ĩvinda yĩmwe, Yeova nĩwatwʼĩĩie Mũisilaeli mũna kũawa nũndũ wa kũkolanyʼa ngũ mũthenya wa Savato. Nayo ĩvuku ya kelĩ ya Samueli yĩtũtavĩtye kana myaka mingĩ ĩtina wa ũu, Mũsumbĩ Ndaviti nĩweekie ũlaalai na oaana, ĩndĩ Yeova nĩwamũekeie. (Mot. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13) Kĩu no kĩtume twĩkũlya-ĩ, ‘Nĩkĩ Yeova waekeie Ndaviti ĩvĩtyo ya kũaana na kwĩka ũlaalai, ĩndĩ atwʼĩĩa mũndũ ũngĩ kũawa nũndũ wa ĩvĩtyo yĩkwoneka yĩte yĩito?’ Nĩ kana tũsũngĩe ĩkũlyo yĩu, ekai twone maũndũ atatũ twaĩle kũsũanĩa yĩla tũũsoma Mbivilia.

4. Ĩandĩko ya Mwambĩlĩlyo 18:20, 21 na ya Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 10:17 yĩtũtetheeasya ata kũĩkĩĩa vyũ motwi ma Yeova?

⁴ Ti mavinda onthe Mbivilia ĩtũtavasya maũndũ onthe ala meekĩkie ĩvinda ĩna. Kwa ngelekanyʼo, nĩtwĩsĩ kana Ndaviti nĩweelilile kuma ngoonĩ. (Sav. 51:2-4) Ĩndĩ we ũla mũndũ watũlile mwĩao wa Savato aĩ mũndũ wa mũthemba mwaũ? We nĩweelilile? We nĩwĩthĩwa aĩ na kĩmanyĩo kya kũtũla mĩao ya Yeova? Nĩwĩthĩwa akanĩtwʼe ĩngĩ na ĩngĩ ĩũlũ wa ũndũ ũsu na akavũthĩĩsya? Mbivilia ndĩtũtavĩtye. Ĩndĩ tũi na nzika na ũndũ ũũ ĩũlũ wa Yeova: “Nzĩa syake syonthe nĩ ndũngalu.” (Kũt. 32:4) Ambaa kũsisya maũndũ onthe ataneka ũtwi. Ndekaa ũtwi asyaĩtye kĩla andũ mekwasya kana nĩ kenda endeesye ngalĩko ĩmwe, o na ndelelũkawʼa nĩ kĩla kĩkothaa kũtuma andũ mona maũndũ kwa nzĩa ĩla ĩtaĩle. (Soma Mwambĩlĩlyo 18:20, 21; Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 10:17.) Kwoou twoosa ĩvinda twĩmanyĩsye mũnango ĩũlũ wa Yeova na myolooto yake, nĩtwambĩĩaa kũĩkĩĩa motwi make mũnango. Nũndũ wa ũu, o na ethĩwa nĩtwasoma ngewa Mbivilianĩ ĩkũtuma twĩthĩwa na makũlyo maingĩ, maũndũ ala twĩthĩawa twĩsĩ ĩũlũ wa Ngai witũ nĩmatũtetheeasya kwĩkala tũte na nzika kana “nĩ mũlũngalu nzĩanĩ syake syonthe.”—Sav. 145:17.

5. Naĩ ĩla twĩ nayo ĩtumaa tũtwʼa sila ũilye ata? (O na ĩngĩ, sisya ĩsandũkũ “Naĩ Nĩtumaa Tũtona Maũndũ Ũndũ Vaĩle.”)

⁵ Nũndũ twĩ ene naĩ, ti mavinda onthe tũsilaa katĩ. Ngai atũmbie na mũvwʼano wake, na kwoou twĩthĩawa na mea ma kwona andũ mayĩkwa kĩla kyaĩle. (Mwa. 1:26) Ĩndĩ nũndũ twĩ ene naĩ, no tũtwʼe sila ũte wa katĩ o na yĩla twĩ na ũwʼo wʼonthe. Kwa ngelekanyʼo, lilikana ũndũ Yona wathatiwʼe nĩ ũtwi ũla Yeova weekie wa kwĩwʼĩa andũ ma Nineva tei yĩla meelilile. (Yona 3:10–4:1) Ĩndĩ nũũlilikana ũndũ kwaendie? Andũ ma ndũa ĩsu, ala maĩ mbee wa 120,000, nĩmatangĩĩiwe! Kwoou ũla waaĩle kũlũngwa nĩ Yona, ti Yeova.

6. We Yeova nĩwĩthĩawa na vata wa kũtũelesya nĩkĩ weeka ũtwi mũna?

⁶ Yeova ndethĩawa na vata wa kũelesya andũ nĩkĩ weeka ũtwi mũna. Nĩ wʼo kana tene Yeova nĩweetĩkĩlasya athũkũmi make mawete ũndũ mekwona ũtwi mũna ũkwenda kwĩka kana ũminĩte kwĩka. (Mwa. 18:25; Yona 4:2, 3) Na mavinda amwe, nĩwamaeleasya nĩkĩ wĩkĩte ũtwi ũsu. (Yona 4:10, 11) Ĩndĩ o na vailye ũu, Yeova ndethĩawa na vata wa kwĩyĩelesya. Nũndũ nĩwe Mũmbi witũ, ti lasima atwĩtye lũũsa ataneka ũtwi, kana atũkũlye ethĩwa nĩtweetĩkĩlana na ũtwi ũla weeka.—Isa. 40:13, 14; 55:9.

MŨĨKĨĨE YEOVA YĨLA WANENGWA MWOLOOTO MŨNA

7. Nĩ ũndũ wĩva tũtonya kwĩwʼa wĩ vinya kwĩka, na nĩkĩ?

⁷ Ithyonthe nĩtwĩtĩkĩlaa na ngoo yonthe kana mavinda onthe Yeova ekaa kĩla kyaĩle. Ĩndĩ no twĩwʼe tũiemwa nĩ kũĩkĩĩa ala ũnyuvĩte matongoesye ũseũvyonĩ. Yĩla ala me na ũkũmũ meeka ũtwi mũna, mavinda amwe no tũsengʼe meeka ũtwi ũsu matongoewʼe nĩ Yeova kana meeka kwosana na wendi woo. Thĩna ũsu nũtonya kwĩthĩwa waĩ na amwe matwĩe ĩvinda ya tene. Kwa ekai tũsyoke ila ngelekanyʼonĩ syĩ kalungunĩ ka 3. Mũndũ wa mũsyĩ wa ũla mũndũ watũlile mwĩao wa Savato aĩ atonya kũsengʼa ethĩwa kwa wʼo Mose nĩwakũlya Yeova ũtao atanamba kwasya kana mũndũ ũsu aĩlĩte kũawa. Na mũnyanya wa Ulia Mũititi, ũla mũka weekie ũlaalai na Ndaviti, aĩ atonya kwasya Ndaviti atũmĩa ũkũmũ wake ta mũsumbĩ kwĩsiĩĩa ndakoawe. Ĩndĩ ũndũ ũmwe twaĩle kwĩkala twĩsĩ nĩ kana tũyĩsa kwasya kana nĩtũmũĩkĩĩe Yeova ethĩwa tũiĩkĩĩe ala ũnyuvĩte matongoesye ũseũvyonĩ wake.

8. Kĩla kĩwetetwe ĩandĩkonĩ ya Meko ma Atũmwa 16:4, 5 kĩvwʼanene ata na ũndũ kĩkundi kya Kĩklĩsto ũmũnthĩ kĩtwaĩĩasya maũndũ?

⁸ Ũmũnthĩ, Yeova atongoeasya kĩlungu kya ũseũvyo wake kya kũũ nthĩ atũmĩĩte “ngombo ndĩkĩĩku na mbũĩ.” (Mt. 24:45) O ta nzama ĩla ĩtongoesye ya ĩvinda ya atũmwa, ngombo ĩsu nĩyo ĩũngamĩe maũndũ onthe ala makonetye andũ ma Ngai nthĩ yonthe, na nĩyo ĩnengae atũmĩa ma ikundi myolooto. (Soma Meko ma Atũmwa 16:4, 5.) Namo atumĩa makwata myolooto ĩsu, nĩmaĩkĩĩthasya nĩyaatĩĩwa ikundinĩ. Kwoou twonanasya nĩtũmũĩkĩĩe Yeova kwa kũatĩĩa myolooto ĩla twanengwa nĩ ũseũvyo na atumĩa.

9. Nĩ ĩndĩĩ tũtonya kwĩwʼa tũiemwa nĩ kwĩtĩkĩlana na ũtwi wĩkĩtwe nĩ atumĩa, na nĩkĩ?

⁹ Mavinda amwe, no twĩwʼe tũiemwa nĩ kwĩtĩkĩlana na ũtwi wĩkĩtwe nĩ atumĩa. Kwa ngelekanyʼo, myakanĩ ya mĩtũkĩ ikundi mbingĩ na mĩthyũlũlũko mingĩ nĩvangĩtwe ũndũ ũngĩ. Kũndũ kũmwe, atumĩa nĩmakũlĩtye atavanyʼa mathamĩĩe kĩkundinĩ kĩngĩ nĩ kana wĩthĩe Nyũmba sya Ũsumbĩ iikwĩkala ta syĩ nthei. Tũkakũlwʼa tũthamĩĩe kĩkundinĩ kĩngĩ, no twĩwʼe tũiemwa nũndũ twĩtiana na andũ ma mũsyĩ na anyanya. We Ngai nũveveeaa atumĩa akamatavya vala meũthamĩĩsya kĩla mũtavanyʼa? Aiee. Nũndũ wa ũu, no twĩwʼe tũiemwa nĩ kwĩtĩkĩlana na mwolooto ũla meũtũnenga. Ĩndĩ nũndũ Yeova nũĩkĩĩe kana atumĩa nĩmekwĩka motwi maseo, o naitũ nĩtwaĩle kũmaĩkĩĩa.b

10. Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩtĩkĩlana na motwi ma atumĩa, o tondũ ĩandĩko ya Aevelania 13:17 yĩtwĩkĩĩte vinya twĩke?

¹⁰ Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩtĩkĩlana na motwi ma atumĩa na tũimakwata mbau o na yĩla meeka motwi matosanĩte na kĩla tũkwendaa? Nũndũ tweeka ũu, nĩtũlũlũmĩĩlasya ngwatanĩo ĩla andũ ma Ngai methĩawa nayo. (Aev. 4:2, 3) Ikundi iendeeaa nesa mũno yĩla kĩla ũmwe weenyivya na eetĩkĩlana na motwi ala meekwa nĩ nzama ya atumĩa. (Soma Aevelania 13:17.) Na ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana, kũkwatĩanĩa na ala Yeova ũnengete kĩanda kya kũtũsũvĩa kwonanasya kana nĩtũmũĩkĩĩe.—Meko 20:28.

11. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũĩkĩĩae vyũ myolooto ĩla twanengwa nĩ atumĩa?

¹¹ Kũlilikana kana yĩla atumĩa meũneenea maũndũ makonetye kĩkundi nĩmavoyaa Ngai amanenge veva mũtheu, no kũtũtetheesye tũkaĩkĩĩaa vyũ myolooto ĩla meũtũnenga. Eka ũu, yĩla mekwĩka motwi nĩmasiasya nesa myolooto ya Mbivilia vamwe na myolooto ĩla ĩnenganawe nĩ ũseũvyo wa Yeova. Na wendi woo mũnene wĩthĩawa ne kũmwendeesya Yeova na kũthĩnĩkĩa andũ make nesa vyũ ũndũ vatonyeka. Aũme asu aĩkĩĩku nĩmesĩ kana makaumya ũtalo kwa Ngai ĩũlũ wa ũndũ meanĩasya ianda syoo. (1 Vet. 5:2, 3) Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Andũ ma nthĩ ĩno maanĩtwʼe nĩ ũko, ndĩni, na siasa, ĩndĩ andũ ma Yeova mamũthaithaa we e weka me ngwatanĩo. Kĩu kĩyĩthĩwa kĩanĩĩte ta kethĩwa Yeova ndaathimĩte ũseũvyo wake!

12. Nĩ maũndũ meva atumĩa maĩle kũsũanĩa mũno matanamba kũtwʼa ethĩwa mũndũ nĩwĩlilĩte kana ndelilĩte?

¹² Yeova anengete atumĩa kĩanda kĩito kya kũĩkĩĩthasya kana kĩkundi nĩkyekala kĩ kĩtheu. Ĩndĩ ethĩwa Mũklĩsto nĩweeka naĩ ngito, Yeova endaa atumĩa matwʼe ethĩwa nũkũendeea kwĩkala kĩkundinĩ kana nũkũvetangwa. Ũndũ ũmwe maĩlĩte kwĩka matanamba kwĩka ũtwi nĩ kũsisya ethĩwa Mũklĩsto ũsu nĩwĩlilĩte kuma ngoonĩ. Kwa ngelekanyʼo, nũtonya kwasya kana nĩwĩlilĩte, ĩndĩ kwa wʼo we nũkũmena kĩla ũneekie? Nũtwʼĩte kũlea kũsyokea naĩ ĩsu ĩngĩ? Ethĩwa kĩtindo kĩthũku nĩkyo kĩnamũlikilye naĩnĩ, we nũtwʼĩte kũtila kĩtindo kĩu? Atumĩa nĩmamũvoyaa Yeova ĩũlũ wa ũndũ ũsu, makasianĩsya kĩla kĩnaendeeie na kĩla Maandĩko mawetete, na makatata kũsisya ũndũ mwĩki ũsu wa naĩ ũkwĩwʼa ĩũlũ wa ĩvĩtyo yĩla ũneekie. Ĩtina wa ũu, nĩmasiasya ethĩwa nĩwaĩlĩte kũendeea kwĩkala kĩkundinĩ. Mavinda amwe wĩthĩaa no nginya mwĩki wa naĩ atengwe.—1 Ako. 5:11-13.

13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũthĩnĩka yĩla mũnyanya witũ kana mũndũ wa mũsyĩ watengwa?

¹³ Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũemwa nĩ kũĩkĩĩa atumĩa? Ethĩwa tũi ndũũ mũno na mũndũ ũla watengwa kana ti mũndũ wa mũsyĩ, nĩ laisi tũketĩkĩlana na ũtwi wa atumĩa na mĩtũkĩ. Ĩndĩ ũu ti wʼo vatonya kwĩthĩwa vailye ethĩwa mũndũ ũsu nĩtũmwendete mũno. No tũthĩnĩke tũisengʼa ethĩwa nĩmanakunĩkĩlile maũndũ onthe nesa, kana ethĩwa kwa wʼo sila ũla manatwie nowʼo Yeova ũtonya kũtwʼa. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩtĩkĩlane na ũtwi woo?

14. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩtĩkĩlane na ũtwi wa atumĩa wa kũtenga mũnyanya witũ kana mũndũ wa mũsyĩ?

¹⁴ Nũseo tũkalilikana kana mũvango wa kũtenga mwĩki wa naĩ umanĩte na Yeova, na kana nũtethasya kĩkundi na no ũtethye ũla wĩkĩte naĩ. Ethĩwa mwĩki wa naĩ ndekwenda kwĩlila na nĩwaekwa kĩkundinĩ, mwĩkalĩle wake no ũkyanange. (Aka. 5:9) O na ĩngĩ, akaema kũtengwa no aeme kũelewa ũito wa naĩ yake. O na no aeme kwĩthĩwa na wendi wa kũvĩndũa mosũanĩo na meko make nĩ kana amwendeesye Yeova ĩngĩ. (Mũta. 8:11) No twĩkale tũte na nzika kana yĩla atumĩa meũtwʼa ethĩwa nĩmeũtenga mwĩki wa naĩ kana maimũtenga, nĩmosaa kwa ũito mũno kĩanda kĩu manengetwe. Nĩmethĩawa mesĩ kana, o ta ala asili maĩ mbaĩnĩ ya Isilaeli, ‘maisilaa kwondũ wa mũndũ, ĩndĩ kwondũ wa Yeova.’—2 Mav. 19:6, 7.

ŨNDŨ KŨMŨĨKĨĨA YEOVA YU KŨKATŨTETHYA ĨVINDA YŨKĨTE

15. Nĩkĩ yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kwĩmanyĩsya kũĩkĩĩa myolooto ĩla Yeova ũkũtũnenga?

¹⁵ Yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kwĩmanyĩsya kũĩkĩĩa vyũ kana mavinda onthe Yeova ekaa kĩla kyaĩle. Nĩkĩ? Nũndũ mũminũkĩlyo wa nthĩ ĩno nthũku wĩ vakuvĩ vyũ na ũla thĩna mũnene ũkilyĩ kwambĩĩa, na kwoou ĩvinda ya thĩna ũsu nĩtũtonya kũnengwa myolooto tũkwona ĩsaanĩtye, tũkwĩwʼa yĩ vinya kũatĩĩa, kana tũteũmĩelewa. O nayo ĩvindanĩ yĩu, ti atĩ Yeova akaneenaa naitũ ĩmwe kwa ĩmwe. Nĩvatonyeka akatũnenga myolooto atũmĩĩte ala ũnyuvĩte matongoesye ũseũvyonĩ wake. Yĩu yĩikethĩwa ĩvinda ya kũya nzika na myolooto ĩla tũũnengwa, kana kwambĩĩa kwĩkũlya, ‘Kwa wʼo myolooto ĩno yumĩte kwa Yeova, kana ana-a-asa asu meĩka kũtũtavya kĩla mekwenda?’ We ũkamũĩkĩĩa Yeova na ũseũvyo wake ĩvindanĩ yĩu ya mwanya? No ũkwate ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu wasũanĩa ũndũ wosaa myolooto ĩla tũnengawe ũmũnthĩ. Ethĩwa yu tũĩ nũĩkĩĩaa myolooto ĩla tũnengawe na nũmĩatĩĩaa na mĩtũkĩ, nĩ ũndũ ũtonyeka ũkeka oou ĩvindanĩ ya ũla thĩna mũnene.—Luka 16:10.

16. Mũĩkĩĩo witũ ũkatatwa ata ĩvinda yĩla Yeova ũkethĩwa aisilĩla nthĩ ĩno nthũku?

¹⁶ O na ĩngĩ, nĩtwaĩlĩte kũsũanĩa mũno ũndũ tũkeka yĩla Yeova ũkethĩwa aisilĩla nthĩ ĩno nthũku. Yu tũĩ, twĩkalaa twĩkwatĩtye kana andũ aingĩ ala matamũthũkũmaa Yeova, ta kwa ngelekanyʼo, andũ maitũ ma mũsyĩ ala mate Ngũsĩ, nĩmekwĩka ũtwi wa kwambĩĩa kũmũthũkũma mũthya ũtanavika. Na kĩtumi nũndũ yĩla kaũ wa Alimaketoni ũkambĩĩa, Yeova akatũmĩa Yesũ kumya ũsilĩlo wake wa mũthya. (Mt. 25:31-33; 2 Ath. 1:7-9) Ti ithyĩ tũkatwʼa nũũ waĩle kwĩwʼĩwa tei nĩ Yeova, na nũũ ũtaĩle kwĩwʼĩwa tei. (Mt. 25:34, 41, 46) Yo ĩvinda yĩu yavika tũkaĩkĩĩa kana ũsilĩlo ũla Yeova waumya nĩwʼo waĩlĩte, kana kĩu kĩkatũlulutĩkya? Vate nzika, yĩĩ nĩyo ĩvinda ya kwĩkĩa kĩthito tũmũĩkĩĩe Yeova vyũ nĩ kana ĩvinda yĩu yavika, twĩmũĩkĩĩa na ngoo yonthe.

17. Nĩ moseo meva tũkatanĩa ĩtina wa Yeova kũsilĩla nthĩ ĩno nthũku?

¹⁷ Kwasũanĩa ũndũ tũkatana twĩ nthĩ nzaũ yĩla tũkona moseo ala makethĩwa kwʼo ĩtina wa Yeova kũsilĩla nthĩ ĩno nthũku. Kũikethĩwa ĩngĩ ndĩni sya ũvũngũ, akũni ma viasala me ĩtomo, kana silikalĩ ila syĩthĩĩtwe iithĩnyʼa andũ na kũmaetee thĩna mũthei. Tũikasyoka ĩngĩ kũthĩnwʼa nĩ mathĩna ma mwĩĩ, ũkũũ, kana kũkwʼĩĩwa nĩ endwa maitũ. Eka ũu, Satani na ndaimoni syake makoovwa myaka ngili. Na kwoou mothũku onthe ala matũkwataa nũndũ wa ũlei woo maikethĩwa kwʼo ĩngĩ. (Ũvu. 20:2, 3) Mwa tũkatana ta kĩ kwona twaĩkĩĩie kana mavinda onthe Yeova ekaa kĩla kyaĩle!

18. Kĩla Aisilaeli meekie kĩtũmanyĩsya kyaũ? (Motalo 11:4-6; 21:5)

¹⁸ Yo nĩvatonyeka twalika nthĩ nzaũ tũkakomana na maũndũ meũtuma tũemwa nĩ kũĩkĩĩa kana mavinda onthe Yeova ekaa kĩla kyaĩle? Kwasũanĩa kĩla kyeekĩkie kavinda kakuvĩ ĩtina wa Aisilaeli kuma ũkombonĩ Misili. Amwe nĩmambĩĩie kũnyungunyĩsya mayasya meenda ala malĩu manaĩsaa Misili, na nũndũ wa ũu, mambĩĩa kũneenea naĩ lĩu wa mana ũla Yeova wamanengae. (Soma Motalo 11:4-6; 21:5.) Nata naitũ? Tũkeeka tamo thĩna mũnene wathela? Tũyĩsĩ wĩa ũla ũtweteele yĩla tũkethĩwa tũithesya nthĩ na kũmĩtwʼĩkĩthya nzaũ kavola kwa kavola. No kwĩthĩwa tũkethĩwa na wĩa mwingĩ, na no kwĩthĩwa mwambĩĩonĩ maũndũ makethĩwa me momũ. Kwoou-ĩ, tũkambĩĩa kũnyungunyĩsya twasisya syĩndũ ila Yeova ũkũtũmĩa kwĩanĩĩsya mavata maitũ? Ũndũ ũmwe twaĩle kwĩkala twĩsĩ nĩ ũũ: Ethĩwa yu tũĩ nĩtũtũngaa mũvea nũndũ wa syĩndũ ila Yeova ũtũnengae, ĩvinda yĩu tũkatũnga mũvea mũnango nũndũ wa kĩla ũkatũnenga.

19. Ũtonya kwasya nĩ maũndũ meva manene tweemanyĩsya ĩsomonĩ yĩĩ?

¹⁹ Mavinda onthe Yeova ekaa kĩla kyaĩle. Tũyaĩle kwĩsa kwĩthĩwa na nzika na ũndũ ũsu o na vanini. O na ĩngĩ, nĩtwaĩle kũĩkĩĩa ala Yeova ũnyuvĩte maĩkĩĩthye kana maũndũ ala ũkwenda andũ make meke nĩmaatĩĩwa. Ndũkaaĩse kũlwa nĩ ndeto ii Yeova watũmie mwathani wake, Isaia, atavye andũ make: “Ũuunĩ na wĩkwatyonĩ kũkeethĩwa vĩnya wenyu.”—Isa. 30:15.