Aklĩsto Nĩmaĩle Kũtũmĩa Ngelanyʼo Ũthaithinĩ?

NGELANYʼO nĩyendetwe nĩ andũ aingĩ na nĩnengetwe ndaĩa. Ĩvuku ya The Encyclopædia Britannica yĩtaa ngelanyʼo “ũvano ũla mũnene wa ndĩni ya Kĩklĩsto.” Ĩndĩ Aklĩsto ma wʼo maitũmĩaa ngelanyʼo ũthaithinĩ. Nĩkĩ?

Kĩtumi kĩmwe kĩnene nĩ kana Yesũ ndaakwʼĩĩa ngelanyʼonĩ. Ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe “ngelanyʼo” nĩ stau·rosʹ. Ndeto ĩsu yonanasya “mũtĩ mũlũngalu kana kĩtuĩ.” Mbivilia ĩngĩ yĩtawa The Companion Bible yaasya kana “ndeto [Stau·rosʹ] ndyonanasya ilungu ilĩ sya mbwaũ ikelanĩtwʼe . . . Vaiĩ o na kĩndũ kyonanasya mbwaũ ilĩ nthĩnĩ wa Kĩkiliki kĩla kyatũmĩiwe kũandĩka [Ũtianĩo Mweũ].”

Aandĩki ma Mbivilia matũmĩaa ndeto ĩngĩ yĩla meũweta ũndũ Yesũ woaiwe. Ndeto ya Kĩkiliki ĩla matũmĩaa nĩ xyʹlon. (Meko ma Atũmwa 5:​30; 10:39; 13:29; Akalatia 3:​13; 1 Vetelo 2:​24) Ndeto ĩsu yonanasya o “ũvwaũ” kana “kĩtingʼi, kĩtuĩ, kana mũamba.”

Ĩvuku yĩtawa, Das Kreuz und die Kreuzigung (Ngelanyʼo na Kwambwa), ya Hermann Fulda, yĩkĩelesya kĩla kyatumaa kĩtuĩ kĩtũmĩwa kwamba andũ yaasya kana: “Mĩtĩ ndyaĩ mingĩ vala vanyuvĩtwe kwondũ wa kwamba andũ. Kwoou mũtĩ wenzĩlawa mũthanganĩ. Na atũli ma mĩao masũawʼa moko mambatĩtwʼe ĩũlũ na maaũ namo makoveewa kana makaathĩĩwa na mĩsumaa mũtĩnĩ.”

Ũĩkĩĩthyo ũla mũnene wa ũndũ Yesũ wambiwe wĩ Ndetonĩ ya Ngai. Mũtũmwa Vaulo aĩtye: “Klĩsto atwovoisye kuma kĩumonĩ kya ĩla mĩao, nũndũ nĩwatwʼĩkie kĩumo kwondũ witũ; nĩkwĩthĩwa nĩkũandĩkĩtwe, Nũumanĩwe kĩla mũndũ ũsũawʼa mũtĩnĩ ĩũlũ.” (Akalatia 3:​13) Vaa Mũtũmwa Vaulo awetete ũndũ ĩvuku ya Kũtũngĩlĩlwa kwa Mĩao 21:​22, 23 yĩwetete, nayo yĩwetete mũtĩ na ti ngelanyʼo. Nũndũ kũsũwʼa mũtĩnĩ kwatumaa mũndũ atwʼĩka “mũumanĩe” ndwĩthĩwa wĩ ũndũ mũseo kwa Aklĩsto kwanakavya nyũmba syoo na mĩvwʼanano ya Yesũ e mwambe.

Vai ũndũ wonanasya kana ngelanyʼo yaatũmĩwa ũthaithinĩ nĩ ala meyĩtaa Aklĩsto myaka 300 ĩtina wa kĩkwʼũ kya Yesũ. Yĩla Mũsumbĩ waĩ mũlei Konisitandino weetĩkĩlile kũtwʼĩka ũmwe wa athaithi ala meeyĩtaa Aklĩsto, nĩwamĩtwʼĩkĩthisye ngelanyʼo tayo ũvano wa Ũklĩsto. O na kethĩwa Konisitandino aĩ na kĩeleelo kyaũ, ngelanyʼo ndyakonanĩtyʼe o na vanini na Yesũ Klĩsto. Ngelanyʼo yaumanie na andũ matesĩ Ngai. Ĩvuku ya Katholeki (New Catholic Encyclopedia) yĩwetete ũũ: “Ngelanyʼo yaĩ kwʼo mbee wa Ũklĩsto na nĩyonekaa kwa ala mate Aklĩsto.” Andũ angĩ mawetanĩasya ngelanyʼo na kũthaitha syũmbe kana syĩthĩo sya alei ikonanĩtye na ũsyai.

Nĩkĩ, ũvano ũsu wa alei wambĩĩie kũtũmĩwa? Veonekana waetetwe nĩ kana alei metĩkĩle “Ũklĩsto.” Ĩndĩ Mbivilia nĩleanĩte vyũ na kũthaitha mĩvwʼanano ya alei. (2 Akolintho 6:​14-​18) Mbivilia nĩleete vyũ ũthaithi wʼonthe wa mĩvwʼanano. (Kuma 20:4, 5; 1 Akolintho 10:14) Aklĩsto ma wʼo maitũmĩaa ngelanyʼo ũthaithinĩ.a