1-3. Nĩ makũlyo meva andũ mekũlasya ĩũlũ wa akwʼũ, na ndĩni syĩ kĩvathũkanyʼo isũngĩaa ata?

MBIVILIA ĩtwathĩte kana ĩvinda yĩmwe “kĩkwʼũ kĩikethĩwa vo ĩngĩ.” (Ũvuanʼyo 21:4) Kĩlungunĩ kya 5, nĩtũneemanyĩisye kana wovosyo no ũtume tũkwata thayũ ũtathela. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, andũ nĩmakusaa. (Mũtavanʼya 9:5) Kwoou, ĩkũlyo yĩmwe ĩnene twĩkũlasya nĩ, Nĩ kyaũ kĩkĩkaa ĩla mũndũ wakwʼa?

² Ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu nĩ wa vata, na mũno mũno ĩla twakwʼĩĩwa nĩ mũndũ twendete. No twĩkũlye-ĩ, ‘Aendie va? Nũtwene? No atũtethye? Tũkamwona ĩngĩ?’

³ Ndĩni isũngĩaa makũlyo asu kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo. Ndĩni imwe imanyĩasya kana ethĩwa mũndũ anaĩ mũseo, aendaa ĩtunĩ na ethĩwa anaĩ mũthũku, aendaa ĩianĩ ya mwaki. Ingĩ syaasyaa ĩla mũndũ wakwʼa atwʼĩkaa kyũmbe kya veva na aendaa kwĩkalanyʼa na andũ ma mũsyĩ woo ala makwie. Nasyo ndĩni ingĩ syaasyaa kana ĩla mũndũ wakwʼa na asilĩlwa, asyaawa ĩngĩ e na mwĩĩ wa mũndũ ũngĩ kana wa nyamũ.

4. Nĩ ũndũ wĩva ũmanyĩawʼa nĩ ndĩni vakuvĩ syonthe ĩũlũ wa kĩkwʼũ?

⁴ Maũndũ asu ndĩni imanyĩasya no moneke me kĩvathũkanyʼo mũno. Ĩndĩ vakuvĩ ndĩni syonthe imanyĩasya o ũndũ ũmwe. Imanyĩasya kana ĩla mũndũ wakwʼa, ve kĩndũ kĩ nthĩnĩ wake kĩtakusaa. Ĩndĩ ũu nĩ wʼo?

NĨ KYAŨ KĨTHĨAWA MŨNDŨ AKWʼA?

5, 6. Nĩ kyaũ kĩthĩawa ĩla mũndũ wakwʼa?

⁵ Yeova nĩwĩsĩ kĩla kĩthĩawa mũndũ akwʼa, na nũtũtavĩtye kana ĩla mũndũ wakwʼa, thayũ wake nũthelaa. Kwoou ĩla mũndũ wakwʼa, mosũanĩo make nĩmathelaa na ndethĩawa atonya kwona, kwĩwʼa, kana kũsũanĩa.a

⁶ Mũsumbĩ Solomoni aandĩkie kana ‘ala akwʼũ matyĩsĩ ũndũ o na wĩva.’ Ala akwʼũ maitonya kwenda kana kũmena, na “kũti wĩa kana ũsũanĩo, kana ũmanyi, kana ũĩ, Seoli [kana, mbũanĩ].” (Soma Mũtavanʼya 9:5, 6, 10.) Na ĩvukunĩ ya Savuli 146:4, Mbivilia yonanĩtye kana ĩla mũndũ wakwʼa, “mosũanĩo make” nĩmaaa.

ŨNDŨ YESŨ WAISYE ĨŨLŨ WA KĨKWʼŨ

7. Yesũ aisye ata ĩũlũ wa kĩkwʼũ?

⁷ Ĩla mũnyanyae wa Yesũ weetawa Lasalo wakwie, Yesũ eeie amanyĩwʼa make atĩĩ: “Lasalo ũla mũnyanyae waitũ nũkomete.” Ĩndĩ Yesũ ndoonanasya kana Lasalo nũthyũmũĩte, na nĩkyo kĩtumi waendeeie kwasya kana “Lasalo nĩ mũkwʼũ.” (Yoana 11:11-14) Kwoou Yesũ aelekanilye kĩkwʼũ na too. Ndaasya Lasalo aĩ ĩtunĩ kana aĩ vamwe na andũ moo ala makwie. O na ndaasya Lasalo aendeee kũvĩĩa ĩianĩ ya mwaki kana asyaiwe ĩngĩ e na mwĩĩ wa mũndũ kana wa nyamũ. Ĩndĩ kĩvathũkanyʼo na ũu, Yesũ oonanasya kana Lasalo nĩ ta waĩ toonĩ mũito. O na ve Maandĩko angĩ maelekanĩtye kĩkwʼũ na too mũito. Kwa ngelekanyʼo, Mbivilia yaasyaa kana ĩla Sitivini wakimangiwe na mavia ‘nĩwakomie,’ ĩyonanyʼa kana nĩwooaiwe. (Meko ma Atũmwa 7:60) Nake mũtũmwa Vaulo nĩwaandĩkie kana Aklĩsto amwe “nĩmakomete” kĩkwʼũnĩ.—1 Akolintho 15:6.

8. Twĩsĩ ata kana Ngai ndaaũmba andũ makusae?

⁸ We Ngai oombie Atamu na Eva nĩ kana meĩsa kũkwʼa? Aiee! Yeova amombie matanĩe thayũ tene na tene me na mĩĩ mĩseo. Ĩla Yeova woombie andũ, amanengie wendi wa kwĩkalaa tene na tene. Asyai mayendaa kwona syana syoo iikũa na iikwʼa, na ũu nowʼo Yeova wĩwʼaa ĩũlũ witũ. Ĩndĩ ethĩwa Ngai atũmbie twĩkalae tene na tene, nĩkĩ tũkusaa?

NĨKĨ TŨKUSAA?

9. Nĩkĩ mwĩao ũla Yeova wanengie Atamu na Eva waaĩlĩte na ũtaĩ vinya kũatĩĩa?

⁹ Mũũndanĩ wa Eteni, Yeova eeie Atamu atĩĩ: “Wa kĩla mũtĩ wa mũũndanĩ nũtonya ũya o ũndũ ũkwenda: ĩndĩ wa mũtĩ wa kũmanyĩthya ũseo na ũthũku, ndũkaye: nĩkwĩthĩwa mũthenya ũla ũkaya wawʼo ndũkatĩa ũkwʼa.” (Mwambĩlĩlyo 2:9, 16, 17) Mwĩao ũsu ndwaĩ vinya kũatĩĩa, na Yeova nĩwe waaĩle kũtavya Atamu na Eva kĩla kĩseo na kĩla kĩthũku. Kwa kũmwĩwʼa Yeova, mesaa kwonanyʼa kana nĩmamũnengete ndaĩa. O na mesaa kwonanyʼa kana nĩmekũtũnga mũvea kwondũ wa syĩndũ syonthe ila Yeova wamanengete.

10, 11. (a) Satani akengie Atamu na Eva ata? (b) Nĩkĩ Atamu na Eva mataĩ na ũndũ wa kwĩtetea?

¹⁰ Ũndũ wa kũmakya nĩ kana Atamu na Eva nĩmanyuvie kũlea kũmwĩwʼa Yeova. Satani amũkũlilye Eva atĩĩ: “Nĩ wʼo, Ngai nĩwaisye, Mũtikaye ma mĩtĩ yonthe ya mũũndanĩ?” Nake Eva amũsũngĩa amwĩa: “Mosyao ma mĩtĩ ya mũũndanĩ nĩtũtonya ũya: ĩndĩ ũsyao wa mũtĩ ũla wĩ katĩ wa mũũnda, Ngai nĩwaisye, Mũĩkaye wawʼo, o na mũikakiite, mũikese ũkwʼa.”—Mwambĩlĩlyo 3:1-3.

¹¹ Na ĩndĩ Satani amwĩa Eva atĩĩ: “Mũikakwʼa nongĩ: nũndũ Ngai nĩwĩsĩ kana mũthenya ũla mũkaya wawʼo, nĩvo mũkasalukwʼa metho, nenyu mũkeethĩwa ta Ngai, mũkĩmanya ũseo na ũthũku.” (Mwambĩlĩlyo 3:4-6) Satani endaa Eva asũanĩe kana no etwʼĩĩe ũseo na ũthũku. O na nĩwamũkengie ĩũlũ wa kĩla kĩkekĩka eethĩwa ate mwĩwi. Satani eeie Eva kana ndakakwʼa nongi, na kwoou Eva atwʼa ĩtunda aya na anenga mũũme nake aya. Atamu na Eva nĩmeesĩ kana Yeova ameie maikaye ĩtunda yĩu. Ĩla maĩe ĩtunda yĩu, nĩmanyuvie kũlea kwĩwʼa mwĩao mawĩsĩ nesa na ũtaĩ vinya kũatĩĩa, na nĩmoonanisye kana mainengete ndaĩa Ĩthe woo wa ĩtunĩ ũla wamendete. Mayaĩ mesa kwĩtetea nũndũ wa kĩla meekie!

12. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa kũmakya kwĩthĩwa Atamu na Eva maleile kũmwĩwʼa Yeova?

¹² Nĩ ũndũ wa kũmakya kwĩthĩwa asyai maitũ ma mbee maleile kũmũnenga ndaĩa Mũmbi woo! Ũtonya kwĩwʼa ata ũkekĩa kĩthito mũno kũea syana na ĩtina iyiema ũkwĩwʼa, na iyĩka kĩvathũkanyʼo na ũndũ ũitavĩtye? Tyo wĩwʼe waũmĩa mũno ngoonĩ?

13. Yeova oonanasya ata ĩla weeie Atamu “nũkasyoka kĩtoonĩ”?

¹³ Ĩla maleile kwĩwʼa, Atamu na Eva mayaĩ matonya kwĩkala tene na tene. Yeova eeĩte Atamu atĩĩ: “Wĩ kĩtoo, na nũkasyoka kĩtoonĩ.” (Soma Mwambĩlĩlyo 3:19.) Ũu woonanasya kana Atamu esaa kũtwʼĩka kĩtoo ĩngĩ, wĩthĩe no ũndũ ũmwe na ũtaaũmbwa. (Mwambĩlĩlyo 2:7) Atamu avĩtya, nĩwakwie na ndaaendeea kwĩthĩwa vo ĩngĩ.

14. Nĩkĩ tũkusaa?

¹⁴ Kethĩwa Atamu na Eva nĩmamwĩwie Ngai, methĩwa me o thayũ o na ũmũnthĩ. Ĩndĩ ĩla maleile kũmwĩwʼa, nĩmeekie naĩ, na mesa kũkwʼa. Naĩ nĩ ta ũwau mũthũku ũla twatiĩwe nĩ asyai maitũ ma mbee. Ithyonthe twasyaiwe twĩ na naĩ na nĩkyo kĩtumi tũkusaa. (Alomi 5:12) Ĩndĩ kĩu tikyo kyaĩ kĩeleelo kya Ngai kwa andũ. Ngai ndendaa andũ makusae, na nĩkyo kĩtumi Mbivilia yaĩtye kana kĩkwʼũ nĩ “mũmaitha.”—1 Akolintho 15:26.

ŨWʼO NŨTŨTHAASYA

15. Kũmanya ũwʼo ĩũlũ wa kĩkwʼũ kũtũtetheeasya ata?

¹⁵ Kũmanya ũwʼo ĩũlũ wa kĩkwʼũ nĩkũtũthaasya kumana na momanyĩsyo maingĩ ma ũvũngũ. Mbivilia ĩmanyĩasya kana akwʼũ mayĩwʼaa woo na maithataa. Tũitonya kũneena namo na maitonya kũneena naitũ, o na tũyĩsa kũtetheesya ala akwʼũ, namo mayĩsa kũtũtethya. Maitonya kũtwĩka ũndũ o na wĩva na kwoou tũyaĩle kũmakĩa. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, ndĩni mbingĩ imanyĩasya kana akwʼũ me thayũ na no matetheke ĩla twanenga athembi na atongoi ma ndĩni mbesa nĩ kana mamavoyee. Ĩndĩ kũmanya ũwʼo ĩũlũ wa kĩkwʼũ nĩkũtũsiĩĩaa tũikawʼe nĩ momanyĩsyo asu ma ũvũngũ.

16. Ndĩni mbingĩ imanyĩasya ũvũngũ wĩva ĩũlũ wa akwʼũ?

¹⁶ Satani atũmĩaa ndĩni sya ũvũngũ kũtũkenga na aituma tũsũanĩa kana akwʼũ me thayũ. Kwa ngelekanyʼo, ndĩni imwe imanyĩasya kana ĩla andũ makwʼa, ve kĩndũ kĩ nthĩnĩ woo kĩendeeaa kwĩkala vandũ vangĩ kĩ thayũ. Ndĩni ĩla we ũendaa ĩmanyĩasya ũu, kana ĩmanyĩasya kĩla Mbivilia ĩwetaa ĩũlũ wa akwʼũ? Satani atũmĩaa ũvũngũ nĩ kana asiĩĩe andũ maikamũmanye Yeova.

17. Nĩkĩ kũmanyĩsya kana andũ makavĩvwʼa ĩianĩ ya mwaki nĩ ũndũ ũmwanangĩaa Yeova ĩsyĩtwa?

¹⁷ Maũndũ ala ndĩni mbingĩ imanyĩasya nĩmakũtelemya. Kwa ngelekanyʼo, ndĩni imwe imanyĩasya kana andũ athũku makavya tene na tene ĩianĩ ya mwaki. Ũmanyĩsyo ũsu wĩthĩawa ũimwanangĩa Yeova ĩsyĩtwa nũndũ ndesa kwĩtĩkĩlya andũ mathĩne kwa nzĩa ĩsu! (Soma 1 Yoana 4:8.) Kwa ngelekanyʼo, we wĩwʼa ata ũkethĩa mũsyai ũkũkanyʼa kana kake kwa kũkavĩvya moko na mwaki? Vate nzika, wona e mũngʼendu mũno na ndwenda kũtuma ndũũ nake. Ũu nĩwʼo Satani wendaa twĩwʼe ĩũlũ wa Yeova!

18. Nĩkĩ tũtaĩle kũkĩa akwʼũ?

¹⁸ Ndĩni imwe imanyĩasya kana ĩla andũ makwʼa, matwʼĩkaa syũmbe sya veva. Ndĩni isu imanyĩasya kana no nginya tũnenge ndaĩa syũmbe isu sya veva nũndũ no syĩthĩwe anyanya maitũ, na twaema kũinenga ndaĩa no syĩthĩwe amaitha maitũ. Nũndũ andũ aingĩ nĩmaĩkĩĩaa ũvũngũ ũsu, nĩmakĩaa akwʼũ, na kwoou nĩmamathaithaa vandũ va kũmũthaitha Yeova. Lilikana kana akwʼũ maitonya kwĩwʼa kana kwĩka ũndũ o na ũmwe, na kwoou tũyaĩle kũmakĩa. Yeova nĩwe Mũmbi witũ na nĩwe Ngai wa wʼo, kwoou twaĩle kũmũthaitha e weka.—Ũvuanʼyo 4:11.

19. Kũmanya ũwʼo ĩũlũ wa kĩkwʼũ kũtũtethasya ata?

¹⁹ Ĩla tweemanyĩsya ũwʼo ĩũlũ wa kĩkwʼũ, nĩtũthaawʼa kumana na momanyĩsyo ma ũvũngũ ma ndĩni. Na ũwʼo ũsu nũtũtetheeasya kũelewa mawatho maseo ala Yeova ũtwathĩte ĩũlũ wa ĩvinda yũkĩte.

20. Twĩĩmanyĩsya kyaũ kĩlungunĩ kĩla kĩatĩĩe?

²⁰ Ĩvindanĩ ya tene, mũthũkũmi wa Ngai weetawa Yovu akũlilye atĩĩ: “Ethĩwa mũndũ akakwʼa, akeethĩwa thayũ ĩngĩ?” (Yovu 14:14) Nĩ ũndũ ũtonyeka mũndũ mũkwʼũ akethĩwa thayũ ĩngĩ? Ũsũngĩo ũla Ngai ũtũnengete Mbivilianĩ nĩ wa kwendeesya mũno. Nĩtũkwĩmanyĩsya ĩũlũ wa ũndũ ũsu kĩlungunĩ kĩla kĩatĩĩe.

1-3. Twĩ ũkombonĩ wa kyaũ, na Yeova akatũvonokya ata kuma ũkombonĩ ũsu?

KWAKŨNA visa ũsilĩlwe kwovwa yela nginya ĩla ũkakwʼa na vai ĩvĩtyo wĩkĩte. Wasisya vai wĩkwatyo wa kwĩsa kũthawʼa na vai ũndũ wĩsa kwĩka nĩ kana wume yela. Ĩndĩ o ĩvindanĩ yĩu ũkwʼĩte ngoo, ũimanya kana ve mũndũ wĩ na ũtonyi wa kũũthasya na nũtwʼĩte vyũ kũũtethya! We wĩwʼa ata?

² Ithyonthe twĩ ove, kana kwa ndeto ingĩ, twĩ ũkombonĩ wa kĩkwʼũ. O na tũkeka ata tũyĩsa kwĩvonokya. Ĩndĩ Yeova e na ũtonyi wa kũtũvonokya kuma kĩkwʼũnĩ na nĩwathanĩte kana “mũmaitha wa mũminũkĩlyo ũla ũkanangwa nĩ kĩkwʼũ.”—1 Akolintho 15:26.

³ Kwasũanĩa ũndũ ũkewʼa wausya ĩla kĩkwʼũ kĩkethĩwa kĩte vo ĩngĩ! Yeova ndakaveta o kĩkwʼũ tũ, ĩndĩ akathayũũkya o na ala makwie. Kwasũanĩa ũndũ ũkatetheka nũndũ wa ũu. Yeova nĩwathanĩte kana ala “akwʼũ” makeethĩwa thayũ ĩngĩ.—Isaia 26:19.

ĨLA MŨNDŨ WENDETE WAKWʼA

4. (a) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũkiakisya ĩla mũndũ wa mũsyĩ kana mũnyanya witũ wakwʼa? (b) Weta andũ amwe maĩ anyanya ma Yesũ.

⁴ Ĩla mũndũ wa mũsyĩ kana mũnyanya witũ wakwʼa, nĩtwĩthĩawa na woo na kĩmako kingĩ mũno. Twĩwʼaa tũkwʼĩte ngoo vyũ nũndũ vai ũndũ twĩsa kwĩka tũkamũthayũũkya. Ĩndĩ Mbivilia nĩtũnengete wĩkwatyo mũlũmu. (Soma 2 Akolintho 1:3, 4.) Ekai twone ngelekanyʼo ĩmwe yonanĩtye ũndũ Yeova na Yesũ meyũmbanĩtye kũthayũũkya endwa maitũ ala makwie. Ĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ, mavinda kwa mavinda nĩwaendaa kũkethya Lasalo na eĩtu-a-inyia make, Matha na Meli. Onthe maĩ anyanya aseo ma Yesũ. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Yesũ nĩwamwendete Matha, na mwĩĩtu-a-inyia, na Lasalo.” Ĩndĩ mũthenya ũmwe, Lasalo nĩwesie kũkwʼa.—Yoana 11:3-5.

5, 6. (a) Yesũ eekie ata ĩla woonie andũ ma mũsyĩ wa Lasalo vamwe na anyanyae maiĩa? (b) Nĩkĩ kũmanya ũndũ Yesũ weewie ĩũlũ wa kĩkwʼũ kũtũkiakiasya?

⁵ Yesũ nĩwaendie kũkiakisya Matha na Meli. Ĩla Matha wamanyie kana Yesũ nĩwũkĩte, nĩwaendie kũmũthaũa. Matha nĩwatanie mũno amwona Yesũ, ĩndĩ amwĩa atĩĩ: “Kethĩwa ũnaĩ kũũ, mwana-a-ia ndakwʼa.” Asũanĩaa kana Yesũ ooka e mũselee. Nĩ vo ĩndĩ Yesũ woonie Meli aiĩa na andũ me na kyeva kingĩ, na aũmĩa ngoonĩ na aĩa. (Yoana 11:21, 33, 35) Nĩweewie woo mwingĩ ũla andũ mewʼaa makwʼĩĩwa nĩ mũndũ mendete.

⁶ Kũmanya kana Yesũ ewʼaa o ũndũ twĩwʼaa ĩla twakwʼĩĩwa nĩkũtũkiakiasya. Yesũ ailyĩ ta Ĩthe wake. (Yoana 14:9) Yeova e na ũtonyi wa kũveta kĩkwʼũ tene na tene, na akilyĩ kwĩka ũu.

“LASALO, UMAALA”

7, 8. Nĩkĩ Matha ũtendaa andũ maiveta ĩvia yĩla yaĩ mbũanĩ, na Yesũ eekie ata?

⁷ Ĩla Yesũ waendie mbũanĩ vala mwĩĩ wa Lasalo waiĩtwe, eethĩie ĩvingĩtwe na ĩvia. Yesũ aisye atĩĩ: “Vetai ĩvia.” Ĩndĩ Matha ndendaa maiveta ĩvia yĩu nũndũ mwĩĩ wa Lasalo wekalĩte mbũanĩ mĩthenya ĩna. (Yoana 11:39) Matha ndeesĩ kĩla Yesũ waĩ vakuvĩ kwĩka.

⁸ Yesũ eeie Lasalo atĩĩ: “Umaala.” Matha na Meli moonie ũndũ wa ũsengyʼa mũno. Mbivilia yaĩtye atĩĩ: “Ũla eĩ mũkwʼũ aumaala, alingĩlĩtwe ngũa ya mathiko maũũ na moko.” (Yoana 11:43, 44) Lasalo nĩwathayũũkiwʼe na eethĩwa ĩngĩ vamwe na andũ make ma mũsyĩ na anyanyae! O na andũ maĩ matonya kũmũkumbatĩa na makaea ngewa nake. Kĩu kyaĩ kyama kĩnene mũno! Yesũ nĩwamũthayũũkisye Lasalo.

“KELĨTU, NĨKWĨA, ŨKĨLA”

9, 10. (a) Nũũ wanengie Yesũ vinya wa kũthayũũkya andũ? (b) Nĩkĩ ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ ĩũlũ wa andũ ala mathayũũkiwʼe nĩ wa vata kwitũ?

⁹ We Yesũ athayũũkasya andũ atũmĩĩte vinya wake? Aiee. Atanamba kũmũthayũũkya Lasalo, Yesũ ambie kũmũvoya Yeova amũnenge vinya wa kwĩka ũu. (Soma Yoana 11:41, 42.) Lasalo tiwe e weka wathayũũkiwʼe. Mbivilia nĩyĩeleetye ĩũlũ wa kelĩtu kaĩ na myaka 12 kaĩ kawau mũno. Ĩthe wako, ũla weetawa Yailu, aĩ na kyeva kingĩ, na nĩwamwĩsũvie Yesũ avosye kelĩtu kau kake. Ndaĩ na kana kangĩ eka kelĩtu kau. Yailu o aendeee kũneena na Yesũ, ve aũme mookie na mamwĩa atĩĩ: “Mwĩĩtu waku nĩwakwʼa: yu wĩnyamaĩsya Mũmanyĩsya kĩ?” Ĩndĩ Yesũ amwĩa Yailu atĩĩ: “Ndũkakĩe: ĩkĩĩa, tũ, nake nũnũũvowʼa.” Ĩtina wa ũu, Yesũ nĩwaendanisye na Yailu kwake. Me vakuvĩ na kwa Yailu, Yesũ nĩwoonie na eewʼa andũ maiĩa na amea atĩĩ: “Ekai kũĩa; nũndũ ti kakwʼũ, ĩndĩ nĩkakomete.” No nginya ĩthe na inyia wa kelĩtu kau methĩwe masaanĩiwʼe nĩ kĩla Yesũ wawetie. Yesũ eeie andũ onthe ala maĩ vau maumaale, na e na asyai ma kelĩtu kau malika vala kakomete. Yesũ akakwatie kwʼoko na akea: “Kelĩtu, nĩkwĩa, Ũkĩla.” Kwasũanĩa ũndũ asyai ma kelĩtu kau matanie ĩla Yesũ wakathayũũkisye na kookĩla kambĩĩa kũthi. (Maliko 5:22-24, 35-42; Luka 8:49-56) Kuma mũthenya ũsu, ĩla asyai asu moona kelĩtu koo nĩmalilikanaa ũndũ Yeova wamekĩte kwĩsĩla Yesũ.a

¹⁰ Andũ ala Yesũ wathayũũkisye nĩmesie kũkwʼa ĩngĩ. Ĩndĩ kũsoma ĩũlũ wa andũ asu mathayũũkiwʼe nĩ kwa vata mũno nũndũ nĩkũtumaa twĩthĩwa na wĩkwatyo mũlũmu. Yeova nĩwendaa kũthayũũkya andũ ala makwie, na akeeka ũu.

KĨLA TŨKWĨMANYĨSYA KUMANA NA ŨVOO WA ŨTHAYŨŨKYO

11. Ĩandĩko ya Mũtavanʼya 9:5 yĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa Lasalo?

¹¹ Mbivilia yonanĩtye nesa kana “ala akwʼũ matyĩsĩ ũndũ o na wĩva.” Ũu nĩwʼo kweethĩiwe ĩla Lasalo wakwie. (Mũtavanʼya 9:5) O tondũ Yesũ waisye, no ũndũ ũmwe Lasalo ta wakomete. (Yoana 11:11) Ĩla waĩ mbũanĩ, Lasalo ndeesĩ “ũndũ o na wĩva.”

12. Twĩsĩ ata kana Lasalo nĩwathayũũkiwʼe?

¹² Andũ aingĩ nĩmoonie Yesũ aithayũũkya Lasalo. O na amaitha ma Yesũ nĩmeesĩ kana nĩwe weekie kyama kĩu. Nũndũ andũ nĩmamwonie Lasalo e thayũ ĩngĩ, vayaĩ nzika kana kyama kĩu nĩkyeekĩkie. (Yoana 11:47) O na ĩngĩ, andũ aingĩ nĩmaendie kũmwona Lasalo, na kwĩka ũu nĩkwatumie mambĩĩa kũĩkĩĩa kana Yesũ atũmĩtwe nĩ Ngai. Amaitha ma Yesũ mayaaendeewʼa nĩ ũndũ ũsu, na kwoou nĩmavangie kũmũaa e na Lasalo.—Yoana 11:53; 12:9-11.

13. Nĩkĩ tũte na nzika kana Yeova akathayũũkya ala makwie?

¹³ Yesũ aisye kana “onthe ala me mbũanĩ” makathayũũkwʼa. (Yoana 5:28) Ndeto isu syĩonanyʼa kana onthe ala me kĩlilikanonĩ kya Yeova makeethĩwa thayũ ĩngĩ. Ĩndĩ nĩ kana Yeova athayũũkye mũndũ, no nginya alilikane maũndũ onthe ĩũlũ wa mũndũ ũsu. Yeova no eke ũu? Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno. Matunĩ kwĩ ndata mbilioni mbingĩ, ĩndĩ Mbivilia yaĩtye kana Yeova nĩwĩsĩ masyĩtwa ma ndata isu syonthe. (Soma Isaia 40:26.) Ethĩwa Yeova nĩwĩsĩ masyĩtwa ma ndata syonthe, vai nzika nũlilikene maũndũ onthe ĩũlũ wa andũ ala ũkathayũũkya. Na ũndũ ũla wa vata nĩ kana Yeova nĩwe woombie syĩndũ syonthe, na kwoou nĩtwĩsĩ e na ũtonyi wa kũthayũũkya ala makwie.

14, 15. Ndeto sya Yovu itũmanyĩasya kyaũ ĩũlũ wa ũthayũũkyo?

¹⁴ Yovu, ũla waĩ mũĩkĩĩku, nĩweesĩ nesa vyũ kũkeethĩwa ũthayũũkyo. Akũlilye atĩĩ: “Ethĩwa mũndũ akakwʼa, akeethĩwa thayũ ĩngĩ?” Na ĩndĩ amwĩa Yeova atĩĩ: “Naku wĩthĩwa wĩtana, nakwa ngakwĩtĩka: Ũkeethĩwa na mea ma wĩa wa moko maku.” Yovu nĩweesĩ kana Yeova e na wendi mwingĩ wa kwĩsa kũthayũũkya ala makwie.—Yovu 14:13-15.

¹⁵ Wĩkwatyo wa ũthayũũkyo ũtumaa wĩwʼa ata? No wĩthĩwe ũyĩkũlya-ĩ, ‘Andũ ma mũsyĩ na anyanyawa ala makwie makathayũũkwʼa?’ Nĩtũkiakiawʼa mũno twamanya kana Yeova e na wendi wa kũthayũũkya ala makwie. Ekai twĩmanyĩsye ũndũ Mbivilia yaasyaa ĩũlũ wa vala ala makathayũũkwʼa makekala, na tũimanya naaũ makathayũũkwʼa.

“MAKEWʼA WASYA WAKE, NAMO MAKAUMA”

16. Ala makathayũũkwʼa mekale vaa ĩũlũ wa nthĩ makatanĩa maũndũ meva?

¹⁶ Andũ ala mathayũũkiwʼe maendeeie kwĩkala na andũ moo ma mũsyĩ na anyanya moo ĩũlũ wa nthĩ. Ũu nowʼo vakethĩwa ĩvindanĩ yũkĩte, ĩndĩ maũndũ makeethĩwa me maseango. Nĩkĩ? Nũndũ ala makathayũũkwʼa mekale vaa ĩũlũ wa nthĩ makeethĩwa na mwanya wa kwĩkala tene na tene. Na makekala nthĩ yĩ kĩvathũkanyʼo mũno na ĩno tũtwĩe, nũndũ kũikethĩwa kaũ, ũngʼendu, na mowau.

17. Naaũ makathayũũkwʼa?

¹⁷ Naaũ makathayũũkwʼa? Yesũ aisye ‘onthe ala me mbũanĩ makewʼa wasya wake, namo makauma.’ (Yoana 5:28, 29) Nayo ĩandĩko ya Ũvuanʼyo 20:13, kwosana na Mbivilia ya NWT, yaĩtye atĩĩ: “Ũkanga waumya akwʼũ ala maĩ nthĩnĩ wawʼo; na kĩkwʼũ na Mbũa syaumya akwʼũ ala maĩ nthĩnĩ wasyo.” Andũ mbilioni mbingĩ makeethĩwa thayũ ĩngĩ. O na mũtũmwa Vaulo nĩwaisye kana “ala alũngalu, na ala mate alũngalu” makathayũũkwʼa. (Soma Meko ma Atũmwa 24:15.) Ndeto isu syĩonanyʼa ata?

18. Andũ “ala alũngalu” naaũ?

¹⁸ Amwe ma “ala alũngalu” nĩ athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova ala maĩ thayũ Yesũ atanoka kũũ nthĩ. Andũ ta Noa, Avalaamu, Sala, Mose, Luthi, na Esita, makathayũũkwʼa mekale vaa ĩũlũ wa nthĩ. No ũsome ĩũlũ wa amwe ma athũkũmi asu aĩkĩĩku ĩvukunĩ ya Aevelania kĩlungu kya 11. Nao nata ĩũlũ wa athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova ala makusaa ĩvindanĩ yĩĩ? O namo nĩ “alũngalu,” na kwoou makathayũũkwʼa.

19. “Ala mate alũngalu” naaũ? Yeova akamanenga mwanya wa kwĩka ata?

¹⁹ “Ala mate alũngalu” nĩ andũ mbilioni mbingĩ ala mataakwata mwanya wa kũmũmanya Yeova. O na kau nĩmakwie, Yeova ndaaũlwa nĩmo. Akamathayũũkya na mayĩthĩwa na mwanya wa kwĩmanyĩsya ĩũlũ wake na kũmũthũkũma.

20. Nĩkĩ ti kĩla mũndũ ũkathayũũkwʼa?

²⁰ Ũu wĩonanyʼa kana andũ onthe ala makwie makathayũũkwʼa? Aiee. Yesũ aisye kana ve andũ amwe matakathayũũkwʼa. (Luka 12:5) Nũũ wĩtwʼa kana mũndũ nũkũthayũũkwʼa kana ndethayũũkwʼa? Yeova nĩwe Mũsili ũla mũnene, ĩndĩ nũnengete Yesũ ũkũmũ ethĩwe “Mũsili wa ala me thayũ na wa ala akwʼũ.” (Meko ma Atũmwa 10:42) Mũndũ ũla wasilĩlwa kana nĩ mũthũku na ndeenda kũalyũka ndakathayũũkwʼa.—Soma Maelesyo ma Mũthya namba 19.

ŨTHAYŨŨKYO WA ĨTUNĨ

21, 22. (a) Ala makathayũũkwʼa mathi ĩtunĩ makeethĩwa na mwĩĩ ũilyĩ ata? (b) Nũũ waĩ wa mbee kũthayũũkwʼa athi ĩtunĩ?

²¹ Mbivilia nĩyonanĩtye kana ve andũ amwe makekala ĩtunĩ. Ĩla mũndũ wathayũũkwʼa athi ĩtunĩ, ndathayũũkawʼa e na mwĩĩ wa nyama. Ĩndĩ athayũũkawʼa e na mwĩĩ wa veva.

²² Yesũ nĩwe waĩ mũndũ wa mbee kũthayũũkwʼa athi ĩtunĩ. (Yoana 3:13) Mĩthenya ĩtatũ kuma Yesũ ooawa, Yeova nĩwamũthayũũkisye. (Savuli 16:10; Meko ma Atũmwa 13:34, 35) Yesũ ndaathayũũkwʼa na mwĩĩ wa nyama. Mũtũmwa Vetelo aeleetye kana Yesũ ‘ooaiwe mwĩĩ, ĩndĩ eekĩwa thayũ vevanĩ.’ (1 Vetelo 3:18) Yesũ athayũũkiwʼe e kyũmbe kya veva kĩ vinya! (1 Akolintho 15:3-6) Ĩndĩ Mbivilia nĩyonanĩtye kana ve andũ angĩ makathayũũkwʼa kwa nzĩa ĩsu.

23, 24. “Ĩĩthya ĩnini” yĩla Yesũ waneenie ĩũlũ wayo naaũ, na nĩ meana?

²³ Yesũ atanakwʼa, eeie amanyĩwʼa make ala aĩkĩĩku atĩĩ: “Nĩngũthi ũmũseũvĩsya vandũ.” (Yoana 14:2) Ndeto isu itũmanyĩasya kana ve aatĩĩi amwe make makathayũũkwʼa makekalae ĩtunĩ. Nĩ andũ meana ata? Yesũ aisye kana no andũ anini, kana “ĩĩthya ĩnini.” (Luka 12:32) Mũtũmwa Yoana nĩwawetie andũ asu nĩ meana ĩla woonie Yesũ “aũngeme kĩĩmanĩ kya Saioni [ĩtunĩ], na vamwe nake andũ ngili ĩana na mĩongo ĩna na inya.”—Ũvuanʼyo 14:1.

²⁴ Aklĩsto asu 144,000 maĩ mathayũũkwʼe ĩndĩĩ? Mbivilia yonanĩtye kana ũthayũũkyo woo waĩ wĩthĩwe Klĩsto ambĩĩa kũsumbĩka ĩtunĩ. (1 Akolintho 15:23) Tũilyĩ ĩvindanĩ yĩu na aingĩ ma Aklĩsto asu 144,000 nĩmathayũũkiwʼe na mathi ĩtunĩ. Ala matiele kũũ nthĩ makwʼa mathayũũkawʼa vau kwa vau makathi ĩtunĩ. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, andũ aingĩ makathayũũkwʼa mekale ĩũlũ wa nthĩ tene na tene.

25. Twĩĩmanyĩsya kyaũ kĩlungunĩ kĩla kĩatĩĩe?

²⁵ Yeova akilyĩ kwovosya andũ kuma kĩkwʼũnĩ. Aĩtye kana kĩkwʼũ kĩikethĩwa vo ĩngĩ! (Soma Isaia 25:8.) Ĩndĩ, ala makathi ĩtunĩ makatethya wĩa mwaũ kũu? Mbivilia yĩeleetye kana makasumbĩka vamwe na Yesũ Ũsumbĩnĩ wa ĩtu. Nĩtũkwĩmanyĩsya maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Ũsumbĩ ũsu kĩlungunĩ kĩla kĩatĩĩe.