Makũlyo Kuma Kwa Asomi Maitũ

Kũkwatanwʼa kwa mĩtĩ ĩlĩ ĩla ĩwetetwe ĩandĩkonĩ ya Esekieli kĩlungu kya 37 nĩ kana yĩthĩwe mũtĩ ũmwe kwonanasya ata?

Yeova amũnengie Esekieli ũvoo wa wĩkwatyo, ũla wathanĩte ĩũlũ wa ngwatanĩo ĩla ĩkethĩwa vo mbaĩnĩ ya Isilaeli ĩtina wa kũsyoka Nthĩ ya Watho. O na ĩngĩ, ũvoo ũsu nĩwathanĩte ĩũlũ wa ngwatanĩo ĩla ĩkethĩwa andũnĩ ma Ngai. Ngwatanĩo ĩsu yaĩ yambĩĩe mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo.

Yeova eeie mwathani Esekieli aandĩke ũvoo mĩtĩnĩ ĩlĩ. Aaĩle kũandĩka ndeto ii mũtĩnĩ ũmwe, “Kwa Yuta, na kwa ana ma Isilaeli atindanʼya make.” Na aaĩle kũandĩka ndeto ii mũtĩnĩ ũla ũngĩ, “Kwa Yosevu, mũtĩ wa Evalaimu, na kwa nyũmba yonthe ya Isilaeli atindanʼya make.” Mĩtĩ ĩsu yelĩ yaaĩle kũtwʼĩka “mũtĩ ũmwe” kwʼokonĩ kwa Esekieli.—Esek. 37:15-17.

Ndeto “Evalaimu” yonanasya ata? Yelovoamu, ũla waĩ mũsumbĩ wa mbee ũsumbĩnĩ wa mbaĩ ĩkũmi wa Isilaeli, aĩ wa mbaĩ ya Evalaimu, na nĩyo yaĩ nguma kwĩ mbaĩ ila ingĩ. (Kũt. 33:13, 17; 1 Asu. 11:26) Mbaĩ ĩsu yaumanĩte na mwana wa Yosevu weetawa Evalaimu. (Mot. 1:32, 33) Yosevu aathimĩtwe kwa nzĩa ya mwanya nĩ ĩthe wake, Yakovo. Kwoou, waĩ ũndũ waĩle mũtĩ ũla waĩ wa ũsumbĩ wa mbaĩ ĩkũmi wa Isilaeli kwĩtwa “mũtĩ wa Evalaimu.” Esekieli aiandĩka wathani ũsu wa mĩtĩ ĩlĩ, andũ ala maĩ ũsumbĩnĩ wa mbaĩ ĩkũmi wa Isilaeli maĩ matwaiwe ũkombonĩ nĩ Aasuli mwakanĩ wa 740 Klĩsto ate mũsyae. (2 Asu. 17:6) Kwoou, Aisilaeli aingĩ manyaĩĩkĩte kũndũ kwʼonthe kũla kwasumbĩkĩtwe nĩ Mbaviloni, nũndũ Ũsumbĩ wa Mbaviloni waĩ wasindie Aasuli.

Nawʼo mwakanĩ wa 607 Klĩsto ate mũsyae, ũsumbĩ wa mbaĩ ilĩ wa Yuta na ala methĩwa matialĩte ma ũsumbĩ wa mbaĩ ĩkũmi wa Isilaeli nĩmatwaiwe ũkombonĩ Mbaviloni. Asumbĩ ala maĩ ma Yuta nĩmasumbĩkĩte mbaĩ isu syelĩ, na athembi mekalaa ũsumbĩnĩ ũsu nũndũ mathũkũmaa ĩkalũnĩ yĩla yaĩ Yelusaleme. (2 Mav. 11:13, 14; 34:30) Kwoou nĩ ũndũ waĩle kwasya kana mũtĩ wa “Yuta” nĩwʼo waũngamĩe ũsumbĩ wa mbaĩ ilĩ wa Yuta.

Mĩtĩ ĩsu yelĩ yakwataniwʼe ĩndĩĩ nĩ kana yĩthĩwe mũtĩ ũmwe? Yakwataniwʼe ĩvindanĩ yĩla Aisilaeli masyokie Yelusaleme nĩ kana makake ĩkalũ ĩngĩ mwakanĩ wa 537 Klĩsto ate mũsyae. Andũ kuma ũsumbĩnĩ wa mbaĩ ilĩ wa Yuta na angĩ kuma ũsumbĩnĩ wa mbaĩ ĩkũmi wa Isilaeli nĩmasyokie ĩmwe kuma ũkombonĩ. Kuma ĩvindanĩ yĩu kũyaaĩthĩwa ĩngĩ na mũtilĩkangano mbaĩnĩ ya Isilaeli. (Esek. 37:21, 22) Ĩndĩ mambĩĩie kũmũthaithaa Yeova me na ngwatanĩo. Ngwatanĩo ĩsu yaĩ yathaniwe nĩ mwathani Isaia na Yelemia.—Isa. 11:12, 13; Yel. 31:1, 6, 31.

Nĩ ũndũ mwaũ wa vata wathaniwe nĩ Esekieli ĩũlũ wa ũthaithi wa wʼo? Athanie kana Yeova akatuma athaithi make methĩwa me “ũmwe,” kana me ngwatanĩo. (Esek. 37:18, 19) Wathani ũsu nĩwĩanĩĩte ĩvindanĩ yĩĩ? Ĩĩ, nĩwĩanĩĩte. Mwambĩĩonĩ, wathani ũsu wambĩĩie kwĩanĩa mwakanĩ wa 1919, ĩla andũ ma Ngai kavola kwa kavola mambĩĩe kũvangwa nesa na kũtũngĩanĩwa ĩngĩ. Mũvango wa Satani wa kũmaanyʼa vyũ nĩwasindiwe.

Ĩvindanĩ yĩu, andũ aingĩ ala matũngĩanĩiwe ũthaithinĩ wa wʼo maĩ na wĩkwatyo wa kwĩthĩwa asumbĩ na athembi ĩtunĩ vamwe na Yesũ. (Ũvu. 20:6) No twasye kana nĩmo maelekanĩtwʼe na mũtĩ wa Yuta. Ĩndĩ o ũndũ ĩvinda yaendeee na kũvĩta, andũ aingĩ ala maĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ nthĩ nĩmambĩĩie kwĩkwatanyʼa na asu maĩ na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ. (Nzek. 8:23) Andũ asu me na wĩkwatyo wa kwĩkala kũũ nthĩ nĩmo maelekanĩtwʼe na mũtĩ wa Yosevu, na mai na wĩkwatyo wa kũsumbĩka na Klĩsto.

Ikundi isu syelĩ imũthũkũmaa Yeova syĩ na ngwatanĩo na syĩ ungu wa Mũsumbĩ ũmwe, Yesũ Klĩsto, ũla wathani ũmwĩtĩte “mũthũkũmi wakwa Ndaviti.” (Esek. 37:24, 25) Yesũ nĩwavoyeie aatĩĩi make onthe methĩwe ‘me ũmwe o tondũ we Asa wĩ nthĩnĩ wake nake wĩ nthĩnĩ wa Asa.’a (Yoa. 17:20, 21) O na ĩngĩ, Yesũ nĩwathanie kana ĩĩthya ĩnini ya Aklĩsto etĩkĩwʼa mauta vamwe na “malondu angĩ” makeethĩwa “ĩĩthya yĩmwe.” Onthe makeethĩwa me ungu wa “mũĩthi ũmwe.” (Yoa. 10:16) Ndeto isu sya Yesũ nieleetye nesa ngwatanĩo nzeo ĩla andũ ma Yeova methĩawa nayo ũmũnthĩ, methĩwe me na wĩkwatyo wa kũthi ĩtunĩ kana wa kwĩkala kũũ nthĩ!