Watchtower tɛ INTƐRNƐƐTƖ YƆƆ TAKAYƖSƖ ƉƖZƖYƐ
Watchtower
INTƐRNƐƐTƖ YƆƆ TAKAYƖSƖ ƉƖZƖYƐ
Kabɩyɛ
ŋ
  • ɛ
  • ɩ
  • ŋ
  • ñ
  • ɔ
  • ʋ
  • ɣ
  • BIBL
  • TAKAYƖSƖ
  • KEDIƔZISI
  • Bibl yɔɔ tɔm ndʋ pɩcɛyaa se ɖɩtɩlɩ yɔ
    Feŋuu Tilimiye (Samaɣ)—2016 | No. 4
    • TAKAYAƔ HUYUU YƆƆ TƆM | BIBL​—KƖWABƖ KALA SAKƖYƐ

      Bibl yɔɔ tɔm ndʋ pɩcɛyaa se ɖɩtɩlɩ yɔ

      Abalʋ nɔɔyʋ ɖɔkɩ Bibl nɛ ɛpɩtɩɣ kɩ-tɔm yɔɔ

      Bibl wɛ ndɩ, Ɛsɔ sɛtʋ takayɩsɩ tɩŋa taa. Takayaɣ nakɛyɛ fɛyɩnɩ ɖoŋ ɛyaa tisuu yɔɔ nɛ pileɖi siŋŋ nɛ pɩtalɩ Bibl. Paa mbʋ yɔ, ŋgʋ kɛnɩnɩ ɖɔɖɔ takayaɣ ŋga kɔ-yɔɔ ɛyaa hɔŋnɩ ɖama tɔm nɛ pɩkpaɖɩ yɔ.

      Bibl taa tazɩyaa nabɛyɛ maɣzɩɣ se Bibl ŋgʋ ɖɩwɛnɩ sɔnɔ yɔ, pɩtɩla yɔ kɩwɛ ndɩ nɛ kajalaɣ ñɩŋgʋ ŋgʋ paacalɩ maʋ yɔ. Wɩlɩyʋ sɔsɔ, Ɛsɔtɔm taa tazɩyʋ nɔɔyʋ yɔɔdaa se: “Tobi lɛ, ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ nɛ ɖa-taa tɛ se ɖɩwɛnɩ Bibl takayɩsɩ nzɩ yɔ, sɩwɛ ɖeyi ɖeyi ɛzɩ nzɩ paacalɩ maʋ kiɖe tɛɛ yɔ. Bibl takayɩsɩ kɩbɩnzɩ nzɩ sɩwɛ sɔnɔ yɔ, sɩ-taa hɔɔlɩŋ sakɩyɛ tɩtʋʋzɩ ɖeyi ɖeyi ɛzɩ kajalaɣ hɔɔlɩŋ yɔ. Pama kajalaɣ ñɩnzɩ nzɩ nɛ pɩla pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ pama nzɩ sɩwɛ sɔnɔ yɔ, nɛ hɔɔlɩŋ kudokiŋ sakɩyɛ taa lɛ, sɔnɔ ñɩnzɩ wɛ ndɩ nɛ kajalaɣ ñɩnzɩ.”

      Nabɛyɛ lɛ, Ɛsɔ sɛtʋ ndʋ tɩ-taa pɛwɛɛ yɔ, tiyeba nɛ pamaɣzɩɣ se Bibl tɔm lɛɣzaa. Ðɩkpaɣ ɛzɩ weyi payaɣ se Faizal yɔ ɛ-kɩɖaʋ. Ɛ-hɔʋ taa ñɩma mba patɩkɛ Krɩstʋ mba yɔ, pamaɣzaɣ se Bibl kɛ takayaɣ kiɖeɖeɣa, ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ pɛlɛɣzɩ ka-taa tɔm. Ɛyɔɔdaa se: “Pʋyɔɔ lɛ, mankpaɣaɣ man-tɩ pazɩ nɛ mba pacaɣ se peheyi-m Bibl tɔm yɔ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɛfɛyɩnɩ Bibl ŋgʋ paacalɩ maʋ kajalaɣ taa yɔ. Nɛ ŋgʋ pɛwɛna yɔ pɛlɛɣzɩ kɩ-taa tɔm!”

      Ɛzɩ pɩcɛyaa se ɛyʋ ɛtazɩ nɛ ɛna se pɛlɛɣzɩ Bibl taa tɔm yaa patɩlɛɣzɩ? Pɩsa nɛ ɖɩnɩɩ pɩ-taa lɛ, yele nɛ ɖɩmaɣzɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: Ye peheyi-ŋ Bibl taa lidaʋ tɔm kɩbandʋ natʋyʋ nɛ ŋna se tɩɩtaawɛɛ kajalaɣ Biblwaa taa, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtaa-tʋ liu na? (Roma 15:4) Ye ŋnawa se Biblwaa mba ɖɩwɛnɩ sɔnɔ yɔ pɔ-tɔm tɩŋa tɩkɛ toovenim, ŋkaɣ tisuu nɛ ŋkpaɣ pa-taa lɔŋ tasʋʋ nɛ ŋlabɩnɩ tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ŋkpakɩɣ lɩmaɣza sɔsɔna naayɛ ña-tʋmɩyɛ, ñɔ-hɔʋ yaa ñɛ-Ɛsɔ sɛtʋ nʋmɔʋ taa yɔ?

      Paa Bibl takayɩsɩ kajalaɣ ñɩnzɩ ɩfɛyɩ sɔnɔ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩna kɩbɩnzɩ nzɩ paɖaɣnɩ maʋ yɔ, nɛ Bibl takayɩsɩ kɩbɩnzɩ hɔɔlasɩ kudokiŋ sakɩyɛ wɛ halɩ nɛ sɔnɔ. Ɛzɩma pɩlaba nɛ takayɩsɩ nzɩ sɩtɩwɛɛkɩ, sɩwa si-koyindinaa, nɛ nɔɔyʋ tɩpɩzɩ ɖɔɖɔ nɛ ɛlɛɣzɩ sɩ-taa tɔm? Ɛzɩma sɩwabɩ kala ana a-tɩŋa payɩ yɔ, ɛzɩma tɩyɛ pɩsɩɣnɩ-ŋ se ŋtaa liu se Bibl ŋgʋ ɖɩwɛnɩ sɔnɔ yɔ kɩ-tɔm tɩlɛɣzɩ? Ñʋŋ weyi ɩkɔŋ yɔ ɩkaɣ cosuu tɔm pɔzʋʋ pʋnɛ pɩ-yɔɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɩɩyɔɔdʋʋ ɛzɩma Bibl wabɩ kala ana a-tɩŋa payɩ yɔ, pɩ-tɔm yɔ.

  • Bibl wabɩ mbʋ pɩpɩzaɣ se pɩwɛɛkɩ kɩ-takayɩsɩ yɔ
    Feŋuu Tilimiye (Samaɣ)—2016 | No. 4
    • TAKAYAƔ HUYUU YƆƆ TƆM | BIBL​—KƖWABƖ KALA SAKƖYƐ

      Bibl wabɩ mbʋ pɩpɩzaɣ se pɩwɛɛkɩ kɩ-takayɩsɩ yɔ

      KAÐƐ: Papyrus waa yɔɔ nɛ tɔna yɔɔ pama Bibl takayɩsɩ kajalaɣ ñɩnzɩ nɛ wondu ndʋ tɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ nabɛyɛ ɖaɣnɩ takayɩsɩ nzɩ maʋ se sɩtɔyɩ.a (2 Timootee 4:13) Ɛzɩma wondu tʋnɛ tɩpɩzaɣ se tɩkɔnɩ kaɖɛ Bibl takayɩsɩ yɔɔ?

      Papyrus waa fɛyɩ ɖoŋ, pacɩyɩɣ nɛ pacadɩɣ ɖɔɖɔ lɔŋ. Richard Parkinson nɛ Stephen Quirke pɛkɛ lɔŋsɩnɖaa nɛ pɛkpɛlɩkɩɣ Caanaʋ taa Egipiti mba tɔm. Pɔyɔɔdaa se: “Wonuu ŋgʋ, kɩpɩzɩɣ nɛ kɩwɛɛkɩ nɛ kɩpɩsɩ hɔɔlasɩ yaa kɩpɩsɩ mʋzʋʋ. Nɛ ye pasɩ-kʋ ɖoli kʋɖʋm yɔ, ye kɩwɛ niŋkaɣ taa yɔ, kɩpɩzɩɣ nɛ kɩmʋ kaŋgbʋzʋyaɣ yaa kɩɖazɩ; nɛ sʋnzʋma pɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ atɔɔ-kʋ, kɔzɩ kɔzɩ ye pɛmɛsɩ-kʋ tɛtɛɛ yɔ.” Nabɛyɛ lɩ papyrus waa mba pɔ-yɔɔ lɛ, patɩsɩɩ-wɛ camɩyɛ, pasɩ-wɛ ɖenɖe ñalɩmɩyɛ yaa niŋkaɣ kɩlaa yɔ nɛ pɛwɛɛkɩ lɔŋ.

      Tɔna wena a-yɔɔ pamaɣaɣ tɔm yɔ, alɛ leɖaɣ nɛ pɩkpaɖɩ papyrus waa, ɛlɛ alɛ ɖɔɖɔ ye patɩɖɔkɩ-yɛ camɩyɛ yaa pasɩ-yɛ ɖenɖe soŋaɣ, niŋkaɣ yaa ñalɩmɩyɛ kɩlaa yɔ, awɛɛkɩɣ lɛɛ lɛɛ.b Sʋnzʋma tɔkaɣ-yɛ ɖɔɖɔ. Pʋyɔɔ takayaɣ nakɛyɛ yɔɔdɩ caanaʋ taa takayɩsɩ yɔɔ se: “Pɩwɛ kaɖɛ pʋcɔ nɛ takayaɣ nakɛyɛ pɩzɩ nɛ kawa kala ana a-tɩŋa.” Ye Bibl takayɩsɩ kaawɛɛkaa yɔ, kɩ-tɔm ɖɔɖɔ kaaleba.

      ƐZƖMA BIBL LƖ KAÐƐ NÐƖ ÐƖ-TAA YƆ: Yuda ñɩma paɣtʋ kaapɔzaɣ paa wiyaʋ weyi se, paɣtʋ ndʋ tɩwɛ Moyizi takayɩsɩ taa yɔ, pɩwɛɛ se ‘ɛma-tʋ nɛ tɩɩwazɩ-ɩ.’ (Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 17:18) Pɩtasɩ lɛ, takayɩsɩ taa mayaa ɖaɣnɩ Ɛsɔtɔm takayɩsɩ nzɩ sɩɩwɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, maʋ tam sakɩyɛ nɛ pɩkɔm nɛ pɩtalɩ kajalaɣ Krɩstʋ ñɩma alɩwaatʋ taa lɛ, takayɩsɩ nzɩ sɩɩtɔyaa nɛ sɩwɛɛ paa Sinaagɔɔgɩ ŋgʋ lɛ kɩ-taa, kpaɣnɩ Izrayɛɛlɩ nɛ ŋwolo ɖooo Masedonii. (Luka 4:16, 17; Tʋma Labʋ 17:11) Ɛzɩma pɩlaba nɛ takayɩsɩ kɩbɩnzɩ nzɩ sɩtalɩnɩ halɩ nɛ sɔnɔ?

      1. Cʋʋ ŋgbaʋ; 2. Teŋgu Kɩsɩbʋʋ taa takayɩsɩ nasɩyɩ

      Teŋgu Kɩsɩbʋʋ cɔlɔ Bibl takayɩsɩ; sɩɩlabɩ pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ cʋʋ ŋgbaŋ taa, wɩlɩŋ lone naɖɩyɛ taa

      Pɔʋ ŋgʋ kɩ-taa palɩ Bibl takayɩsɩ nasɩyɩ yɔɔ yɔ

      Bibl hɔɔlʋʋ ŋgʋ payaɣ se Nouveau Testament yɔ, kɩ-yɔɔ lɔŋsɩnɖʋ Philip Comfort yɔɔdaa se: “Yuda ñɩma sɩɣaɣ Ɛsɔtɔm takayɩsɩ tɔna kokola nɛ ŋgbaŋ taa se sɩtaawɛɛkɩ.” Mbʋ ɖɔɖɔ Krɩstʋ ñɩma lakaɣ. Mbʋ yebina nɛ pʋwayɩ pɔkɔm palɩɩ Bibl takayɩsɩ kɩbɩnzɩ nasɩyɩ yɔɔ cʋʋ ŋgbaŋ taa, kuduyuŋ tɛɛ wondu ɖɩmɛsɩyɛ, pɛɛ pɔŋ taa nɛ pɩkpɛndɩnɩ ageeta wena a-taa wɩlɩŋ wɛ pɩdɩɩfɛyɩ yɔ.

      MBƲ PƖLƖ PƖ-TAA YƆ: Bibl takayɩsɩ hɔɔlɩŋ sakɩyɛ tɩwɛɛkɩ, nɛ sɔnɔ sɩ-taa lɛɛsɩ leɖaa nɛ pɩcɛzɩ pɩnzɩ 2000 mbʋ yɔ. Caanaʋ takayaɣ nakɛyɛ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ tileɖi siŋŋ nɛ pɩtalɩ Bibl takayɩsɩ.

      a Pɔɔ nɔɔ tɩŋ cikpeŋ weyi payaɣ se papyrus waa yɔ, pakpakaɣ nɛ palakɩnɩ wonuu ŋgʋ kɩ-yɔɔ pamaɣ tɔm yɔ, nɛ payaɣ-kʋ ɖɔɖɔ se papyrus. Pɔñɔɔzaɣ kpɩna tɔna ɖɔɖɔ nɛ pamaɣ a-yɔɔ tɔm.

      b Ðɩkpaɣ ɛzɩ Etaazuunii tɩ-yɔɔ wɛʋ takayaɣ mbʋ yɔ, tɔnɛ yɔɔ paama-kɛ. Pama-kɛ nɛ pɩtɩlabɩtɩ pɩnzɩ 250 lɛ kɛtɛm cadʋʋ nɛ pɩfɛyɩ kɛlɛʋ se ɛyʋ ɛpɩzɩ nɛ ɛkalɩ-kɛ.

  • Bibl wabɩ ki-koyindinaa
    Feŋuu Tilimiye (Samaɣ)—2016 | No. 4
    • TAKAYAƔ HUYUU YƆƆ TƆM | BIBL​—KƖWABƖ KALA SAKƖYƐ

      Bibl wabɩ ki-koyindinaa

      KAÐƐ: Politiki nɛ Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ñʋndɩnaa sakɩyɛ kaalabɩ ɖʋtʋ ndɩ ndɩ nɛ tɩkaɖɩɣnɩ tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ ɖeyi ɖeyi yɔ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, patɩŋnɩ ɖoŋ weyi paawɛna yɔ, ɩ-yɔɔ nɛ pekiziɣni ɛyaa se pataawɛɛnɩ Bibl yaa pataalabɩ-kʋ nɛ kɩtɔyɩ yaa pataaɖɛzɩ-kʋ kʋnʋmɩŋ lɛɛŋ taa. Yele nɛ ɖɩyɔɔdɩ kɩɖaŋ naalɛ tɔm:

      • Pɩnaɣ 167 P.P.Y. mbʋ yɔ lɛ, wiyaʋ Antiochus Epiphanes weyi ɛkɛ Seleukia liɖe taa tʋ yɔ, ɛñɩnaɣ se ɛñɩɣ Yuda ñɩma yɔɔ nɛ pɛsɛɛ Grɛɛkɩ ñɩma ɛsɔnaa. Nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛɖʋ paɣtʋ se paɖɩzɩ Bibl takayɩsɩ nzɩ sɩɩwɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ. Caanaʋ tɔm taa tazɩyʋ weyi payaɣ-ɩ se Heinrich Graetz yɔ, ɛtɔm se wiyaʋ ɛnʋ e-kewiyaɣ taa sɔsaa “cɩyaɣ nɛ pañaɣzɩɣ Moyizi Paɣtʋ takayɩsɩ, paa patɩɩna-sɩ le yɔ. Nɛ pakʋwaɣ mba pakalaɣ-sɩ se pɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ yaa pɩhɛzɩ pa-laŋa yɔ.”

      • Kpaɣnɩ pɩnzɩ mɩnɩŋ 5 nɛ puwolo pɩnzɩ mɩnɩŋ 15 lɛ, Katooliki ñʋndɩnaa nabɛyɛ mʋ pana se pɛ-ɛgbɛyɛ taa ñɩma mba patɩkɛ Ɛsɔtɔm wɩlɩyaa yɔ, pɛwɛɛ nɛ pawɩlɩɣ Bibl taa tɔm nɛ peyeki ndʋ Katooliki ɛgbɛyɛ maɣmaɣ ɖʋ paɣtʋ se pawɩlɩ yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, ɛgbɛyɛ taa ñɩma mba pɛwɛnɩ Bibl takayɩsɩ nasɩyɩ nɛ pɩtɩkɛ Keɣsi takayaɣ yɔ, pahʋwaɣnɩ-wɛ tɔm se pakaɖɩɣnɩ cooci. Cooci nakʋyʋ taa sɔsaa ñeyeba nɛ paɣtʋ ndʋ tɩtasɩ labʋ yuŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ palɩzɩ ɛyaa “mba pɛwɛ kpekpeka nɛ pɔñɔɔnɩ cooci wɩlɩtʋ camɩyɛ yɔ se pañɩnɩ ɛyaa mba pɛwɛnɩ Bibl takayɩsɩ nzɩ pɩtɩha nʋmɔʋ yɔ . . . nɛ ɛyaa mba, pasʋʋ ɖɩsɩ taa nɛ pɩkpɛndɩnɩ tɛtɛɛ ɖamɩŋ nɛ lona wena a-taa payɩ pamaɣzɩɣ se ɖɩɣa ñɩma pɩzɩɣ nɛ pɛmɛsɩ takayɩsɩ nzɩ yɔ. . . . Nɛ ye pana ɖɩɣa nakɛyɛ taa nɔɔyʋ se ɛkaɖɩɣnɩ cooci wɩlɩtʋ yɔ, pɔyɔkʋʋ ɖɩɣa kpeekpe.”

      Ye Bibl koyindinaa kaapɩzaa nɛ paɖɩzɩ-kʋ yɔ, kɩ-tɔm ɖɔɖɔ kaaɖɩma.

      Bibl ŋgʋ William Tyndale ɖɛzɩ Aŋglɛɛ taa yɔ, kɩ-hɔɔlʋʋ nakʋyʋ

      Bibl ŋgʋ William Tyndale ɖɛzɩ Aŋglɛɛ taa yɔ, kɩlɩ cɩŋgɩlɩm, paa paañaɣzɩ Bibl waa mba miŋ nɛ pakʋ Tyndale maɣmaɣ pɩnaɣ 1536 taa yɔ

      ƐZƖMA BIBL LƖ KAÐƐ NÐƖ ÐƖ-TAA YƆ: Wiyaʋ Antiochus kaakam ñʋʋ nɛ Izrayɛɛlɩ tɛtʋ, ɛlɛ Yuda ñɩma nabɛyɛ kaawɛ ajɛɛ lɛɛna taa. Kajalaɣ Krɩstʋ mba alɩwaatʋ taa lɛ, ye ŋkpaɣ Yuda ñɩma mɩnʋʋ yɔ, mba pataawɛɛ Izrayɛɛlɩ tɛtʋ taa yɔ pɛcɛzɩ ɛyaa 60. Yuda ñɩma mba, pasɩɣaɣ Ɛsɔtɔm takayɩsɩ pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kpaamɩŋ taa nɛ takayɩsɩ nzɩ pɛ-sɛyɩnaa kɔma nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ, nɛ nzɩ ɖɔɖɔ Krɩstʋ ñɩma labɩnɩ tʋmɩyɛ.​—Tʋma Labʋ 15:21.

      Pɩkɔm nɛ pɩɖɛɛnɩ ɛzɩdaa lɛ, mba paasɔɔlɩ Bibl tɔm siŋŋ yɔ, pala abalɩtʋ nɛ paɖaɣnɩ-kʋ maʋ se kɩtɔyɩ nɛ pɛɖɛzɩ-kʋ ɖɔɖɔ kʋnʋmɩŋ lɛɛŋ taa. Pʋcɔ nɛ poluki menziini ŋgʋ pamaɣnɩ tɔm yɔ pɩnzɩ 1450 waa taa lɛ, Bibl kaatɛm wɛʋ kʋnʋmɩŋ 33 taa mbʋ yɔ. Pʋwayɩ lɛ, pɔkɔm nɛ pɛɖɛzɩ Bibl kʋnʋmɩŋ sakɩyɛ taa nɛ pɩcɛzɩ takayɩsɩ kpeekpe.

      MBƲ PƖLƖ PƖ-TAA YƆ: Paa awiya sɔsaa nabɛyɛ nɛ Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ñʋndɩnaa mba pelebi nʋmɔʋ yɔ, paañaɣ pana siŋŋ se Bibl ɛtaatɔyɩ yɔ, sɔnɔ Bibl kɛnɩ takayaɣ ŋga kakɩlɩ tɔyʋʋ yɔ nɛ pɛɖɛzɩ ɖɔɖɔ kɔ-tɔm kʋnʋmɩŋ sakɩyɛ taa nɛ pɩkpaɖɩ takayɩsɩ kpeekpe. Kɩwɛnɩ ɖoŋ siŋŋ ajɛɛ sakɩyɛ paɣtʋ, kʋnʋŋ nɛ ɛyaa wezuu caɣʋ yɔɔ.

  • Bibl wabɩ mba pañɩnaɣ se pɛlɛɣzɩ kɩ-tɔm yɔ
    Feŋuu Tilimiye (Samaɣ)—2016 | No. 4
    • Nɔɔyʋ ɖiɣni ɖaɣnʋʋ maʋ Bibl

      Masɔrɛɛtɩwaa ñaɣ pana nɛ paɖaɣnɩ maʋ Ɛsɔtɔm takayɩsɩ camɩyɛ

      TAKAYAƔ HUYUU YƆƆ TƆM | BIBL​—KƖWABƖ KALA SAKƖYƐ

      Bibl wabɩ mba pañɩnaɣ se pɛlɛɣzɩ kɩ-tɔm yɔ

      KAÐƐ: Mba pataasɔɔlɩ se Bibl ɛtɔyɩ yɔ, nɛ mbʋ pɩpɩzaɣ se pɩwɛɛkɩ kɩ-takayɩsɩ yɔ, pɩ-tɩŋa pɩ-taa nabʋyʋ tɩpɩzɩ nɛ pɩcamɩ-kʋ. Ɛlɛ mba paɖaɣnɩ Bibl maʋ se kɩtɔyɩ yɔ, pa-taa nabɛyɛ ñaɣ pana se pɛlɛɣzɩ kɩ-tɔm. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, pañaɣ pana se pɛlɛɣzɩ Bibl tɔm nɛ kɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ wɩlɩtʋ nɛ peyele ndʋ Bibl maɣmaɣ wɩlɩɣ yɔ. Ðɩyɔɔdɩ kɩɖaŋ nɩɩyɩ tɔm.

      • Ɛsɔ sɛtʋ lone: Kpaɣnɩ pɩnzɩ ɛzɩ 300 P.P.Y. nɛ puwolo pɩnzɩ 100 P.P.Y. mbʋ yɔ lɛ, Samaarɩɩ ñɩma mba paɖaɣnɩ maʋ Moyizi takayɩsɩ kagbanzɩ nzɩ payaɣ se Pentateuque yɔ, pama Egipiti Lɩʋ 20:17 nɛ pɩtɛ lɛ, posuyi se: “Aargaareezem taa. Nɛ peeɖe ŋkaɣ maʋ Altaaru.” Samaarɩɩ ñɩma labɩ mbʋ se pɩwɩlɩ se pamaʋ pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ lone “Aargaareezem” yaa “Gerizim Pʋʋ” yɔɔ yɔ, pɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Ɛsɔtɔm.

      • Trinita wɩlɩtʋ: Pama Bibl nɛ pɩsaɣ pazɩ se pɩla pɩnzɩ 300 lɛ, mba petisiɣ Trinita wɩlɩtʋ yɔɔ yɔ, pa-taa nɔɔyʋ suyi 1 Yohanɛɛsɩ 5:7 tɔm yɔɔ se: “Ɛsɔdaa lɛ, Caa, Tɔm nɛ Fezuu Kiɖeɖeu: nɛ pa-naadozo pɛkɛ kʋɖʋm.” Tɔm ndʋ tɩtaawɛɛ kajalaɣ Bibl takayɩsɩ taa. Bibl taa tazɩyʋ weyi payaɣ se Bruce Metzger yɔ, ɛyɔɔdaa se: “Kpaɣnɩ pɩnzɩ ɛzɩ taŋga waa nɛ ŋkɔŋ lɛ, Bibl takayɩsɩ kɩbɩnzɩ nzɩ pama-sɩ Latin kʋnʋŋ kɩbɩnʋʋ taa, nɛ Vulgate taa yɔ sɩ-taa, papaɣzɩ naʋ tɔm ndʋ ɖoŋ ɖoŋ.”

      • Ɛsɔ hɩɖɛ: Sɔɔndʋ ndʋ Yuda mba kaawɛnɩ Ɛsɔ hɩɖɛ yɔɔ yɔ tɩ-yɔɔ lɛ, Bibl tɔm ɖɛzɩyaa nabɛyɛ kpaɣ lɩmaɣza se palɩzɩɣ Ɛsɔ hɩɖɛ, Ɛsɔtɔm takayaɣ taa. Peeɖe pɛlɛɣzɩ hɩɖɛ nɖɩ nɛ hɩla kɩsɛsɛna ɛzɩ “Ɛsɔ” yaa “Kɩbaɣlʋ” mbʋ yɔ. Ɛlɛ hɩla ana, Bibl taa lɛ, pɩtɩkɛ wondu kpeekpe Lɩzɩyʋ ɖeke payaɣ-yɛ; halɩ ɛyaa, mbʋ palakɩnɩ tʋmɩyɛ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ taa yɔ, nɛ pɩkpɛndɩnɩ Sataŋ maɣmaɣ, payaɣ-wɛ nɛ hɩla kɩsɛsɛna ana.—Yohanɛɛsɩ 10:34, 35; 1 Kɔrɛntɩ 8:5, 6; 2 Kɔrɛntɩ 4:4.a

      ƐZƖMA BIBL LƖ KAÐƐ NÐƖ ÐƖ-TAA YƆ: Kajalaɣ lɛ, paa mba paɖaɣnɩ Bibl maʋ yɔ, pa-taa nabɛyɛ ɩtaamaɣ pɔ-tɔm camɩyɛ yaa paalɛɣzaɣ-tʋ faɖaɖa yɔ, pa-taa sakɩyɛ kaaɖaɣnɩ maʋ Bibl takayɩsɩ camɩyɛ nɛ patɩlɛɣzɩ sɩ-taa tɔm. Ebree Masɩ takayɩsɩ kɩbɩnzɩ nzɩ Masɔrɛɛtɩwaa ɖaɣnɩ maʋ kpaɣnɩ pɩnaɣ taŋga nɛ ŋwolo pɩnzɩ taŋga nɛ nasidozo waa taa yɔ, payaɣ se Masɔrɛɛtɩwaa masɩ. Alɩwaatʋ ndʋ paaɖaɣnaɣ maʋ kajalaɣ Bibl takayɩsɩ yɔ, paakalɩ sɩ-taa tɔm pee se pitaacoɖi-wɛ nɛ pamaa naɖɩyɛ yɔɔ. Ye pɩlakɩ-wɛ ɛzɩ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ tɩla nɔɔ kʋɖʋmaɣ camɩyɛ nɛ kiɖe tɛɛ masɩ yɔ, palakɩ yʋsaɣ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-cɔlɔ. Masɔrɛɛtɩwaa taasɔɔlɩ kaaʋ se Bibl tɔm ɛlɛɣzɩ. Wɩlɩyʋ sɔsɔɔ Moshe Goshen-Gottstein mawa se: Masɔrɛɛtɩwaa lɩmaɣza taa lɛ, “ye nɔɔyʋ ɛɖʋwa faɖaɖa nɛ ɛlɛɣzɩ Bibl taa tɔm natʋyʋ yɔ, pɩkɛɣnɩ kɩdɛkɛdɩm mbʋ pɩ-wayɩ fɛyɩ yɔ.”

      Nabʋlɛ lɛ, Bibl takayɩsɩ kɩbɩnzɩ nzɩ pɔñɔɔzɩ-sɩ nɛ pasɩɩ yɔ, sɩsɩɣnɩ Bibl taa tazɩyaa se patɩlɩ hɔɔlɩŋ weyi ɩtɩtʋʋzɩ yɔ. Ðɩkpaɣ kɩɖaʋ kʋnɛ: Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa wɩlɩ pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ se Ɛsɔtɔm takayɩsɩ nzɩ pɛwɛnɩ-sɩ Latin taa yɔ, si-ɖeke sɩ-taa tɔm tʋʋzɩnɩ ɖeyi ɖeyi nɛ pɩkpaɖɩ. Ɛlɛ takayɩsɩ nzɩ sɩ-taa posuyi 1 Yohanɛɛsɩ 5:7 taa, tɔm ndʋ ɖɩɩtɛm tɩ-tɔm yɔɔdʋʋ yɔ. Halɩ posuyi tɔm ndʋ ɖɔɖɔ mayaɣ ŋga ka-taa, Bible du roi Jacques taa. Ɛlɛ pɔkɔm nɛ palɩɩ Bibl takayɩsɩ kɩbɩnzɩ yɔɔ lɛ, ɛbɛ panawa? Bruce Metzger mawa se: “Tɔm ndʋ [1 Yohanɛɛsɩ 5:7], tɩfɛyɩ Bibl takayɩsɩ kɩbɩnzɩ lɛɛsɩ taa (ɛzɩ Syriaque, Copte, Armenii, Etiyoopii, Araabii nɛ Slave kʋnʋmɩŋ taa). Bibl takayɩsɩ kɩbɩnzɩ nzɩ sɩwɛ Latin taa yɔ, sɩ-taa ɖeke tɩwɛɛ.” Mbʋ yebina nɛ pɔkɔm nɛ paɖaɣnɩ ñɔɔzʋʋ Bible du roi Jacques lɛ, patɩtasɩ hɔɔlɩŋ ɛnɩ ɖʋʋ kɩ-taa.

      Chester Beatty P46, Bibl takayaɣ ŋga pama papyrus waa yɔɔ yɔ, pɩnzɩ 200 waa taa

      Chester Beatty P46, Bibl takayaɣ ŋga pama papyrus waa yɔɔ yɔ, pɩnzɩ 200 waa taa

      Bibl takayɩsɩ kɩbɩnzɩ wɩlɩɣ se Bibl tɔm tɩlɛɣzɩ yaa we? Pɩnaɣ 1947 taa, palɩ Teŋgu Kɩsɩbʋʋ taa takayɩsɩ yɔɔ lɛ, pɩsɩnɩ Bibl taa tazɩyaa se pakpaɣ Bibl masɩ nzɩ Masɔrɛɛtɩwaa mawa yɔ, nɛ pamaɣzɩnɩ Bibl takayɩsɩ kɩbɩnzɩ nzɩ paatɛm-sɩ maʋ pɩcɛzɩ pɩnzɩ kudoku pʋcɔ nɛ pɩtakɩ Masɔrɛɛtɩwaa mba pa-alɩwaatʋ yɔ. Teŋgu Kɩsɩbʋʋ taa takayɩsɩ yɔɔ tɔm mayʋ nɔɔyʋ tɔm se paa takayɩsɩ nzɩ sɩ-taa kʋɖʋmaɣ ɖeke ŋkpaɣaɣ yɔ, kawɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se pɩtɩŋnɩ Yuda ñɩma mba paɖaɣnɩ Bibl takayɩsɩ maʋ camɩyɛ yɔ, pɔ-yɔɔ lɛ, Bibl taa tɔm tɩlɛɣzɩ, alɩwaatʋ ndʋ tɩcɛzɩ pɩnzɩ kudoku yɔ, tɩ-taa.

      Takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ Dublin, Irɩlandɩ ɛjaɖɛ taa nɛ payaɣ-ɖɩ se Chester Beatty yɔ, ɖɩwɩlɩɣ Grɛɛkɩ Masɩ nzɩ paama papyrus waa yɔɔ yɔ, sɩ-taa sakɩyɛ, halɩ pɩkpɛndɩnɩ nzɩ pama-sɩ kpaɣnɩ pɩnaɣ mɩnʋʋ wayɩ yɔ. Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se pɛtɛm Bibl maʋ nɛ pɩtɩlabɩtɩ pɩnzɩ mɩnʋʋ lɛ. Takayaɣ nakɛyɛ ñɔyɔɔdaa ɖɔɖɔ se: “Pɩtasɩna se papyrus waa yeba nɛ ɖɩtɩlɩ masɩ hɔɔlɩŋ sakɩyɛ yɔɔ tɔm lɛ, pawɩlɩɣ ɖɔɖɔ se kpaɣnɩ ɖooo alɩwaatʋ ndʋ pacalɩ Bibl maʋ nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ sɔnɔ yɔ, Bibl tɔm tɩlɛɣzɩ.”

      “Papɩzɩɣ nɛ pɔyɔɔdɩnɩ laŋɩyɛ kpayɩ se caanaʋ taa takayɩsɩ taa payɩ lɛ, masɩ nzɩ si-ɖeke sɩtalɩnɩ-ɖʋ nɛ sɩ-taa tɔm tɩlɛɣzɩ”

      MBƲ PƖLƖ PƖ-TAA YƆ: Bibl takayɩsɩ nzɩ paɖaɣnɩ maʋ yɔ sɩɖɔwa nɛ sɩ-tɔm leɖaa ɖɔɖɔ, ɛlɛ pitiyele se Bibl tɔm ɛlɛɣzɩ, ɛlɛ pɩñɔɔzɩ-tʋ kɩñɔɔzʋ. Lɔŋsɩnɖʋ Frederic Kenyon yɔɔdɩ Grɛɛkɩ Masɩ yɔɔ se: “Takayaɣ kɩbɩnaɣ nakɛyɛ fɛyɩ ɛzɩ masɩ nzɩ yɔ, nɛ kɛwɛɛnɩ aseɣɖe tɔm sakɩyɛ nɛ tɩwɩlɩɣ se kɔ-tɔm tɩlɛɣzɩ. Nɛ Bibl tɔm yɔɔ lɔŋsɩnɖʋ weyi ɛwɛ toovenim yɔ, etisiɣ se Bibl takayɩsɩ nzɩ ɖɩwɛnɩ-sɩ sɔnɔ yɔ, sɩ-taa tɔm tɩlɛɣzɩ.” Bibl taa tazɩyʋ weyi payaɣ se William Henry Green yɔ, ɛlɛ ñɔyɔɔdɩ Ebree Masɩ yɔɔ se: “Papɩzɩɣ nɛ pɔyɔɔdɩnɩ laŋɩyɛ kpayɩ se caanaʋ taa takayɩsɩ taa payɩ lɛ, masɩ nzɩ si-ɖeke sɩtalɩnɩ-ɖʋ nɛ sɩ-taa tɔm tɩlɛɣzɩ.”

      a Wolo appendices A4 nɛ A5, New World Translation of the Holy Scriptures ŋgʋ kɩwɛ www.pr2711.com yɔɔ yɔ, nɛ ŋtasɩ kpɛlɩkʋʋ ñʋʋ kʋnɛ kɩ-yɔɔ tɔm lɛɛtʋ.

  • Ɛbɛ yɔɔ Bibl wabɩ kala wena akaɖaɣnɩ-kʋ yɔ a-tɩŋa?
    Feŋuu Tilimiye (Samaɣ)—2016 | No. 4
    • Abalʋ nɔɔyʋ ɖiɣni Bibl kalʋʋ

      TAKAYAƔ HUYUU YƆƆ TƆM | BIBL​—KƖWABƖ KALA SAKƖYƐ

      Ɛbɛ yɔɔ Bibl wabɩ kala wena akaɖaɣnɩ-kʋ yɔ a-tɩŋa?

      Bibl wabɩ kala wena akaɖaɣnɩ-kʋ yɔ, a-tɩŋa. Pʋyɔɔ lɛ sɔnɔ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋwɛɛnɩ-kʋ nɛ ŋkalɩ-kʋ ña-maɣmaɣ. Nɛ ye ŋwɛnɩ Bibl ŋgʋ pɛɖɛzɩ kɩ-tɔm camɩyɛ yɔ taapɩtɩ kaaʋ, kɩ-tɔm nɛ kajalaɣ ñɩŋgʋ tɔm kɛ kʋyʋm.a Ɛlɛ ɛbɛ yɔɔ ɛyaa tɩpɩzɩ nɛ peɖezi Bibl, paa paakaɖɩnɩ-kʋ sakɩyɛ, nɛ pañɩnɩ se pɛwɛɛkɩ-kʋ yaa pɛlɛɣzɩ kɩ-tɔm yɔ? Ɛzɩma pɩlaba kpem nɛ Bibl pɩzɩ nɛ kɩtalɩ-ɖʋ sɔnɔ? Ɛbɛ yeba se Bibl ɛkɛ takayaɣ ŋga kɛwɛ ŋgee kpem yɔ?

      “Lɛɛlɛɛyɔ maapɩtɩɣ kaaʋ se Bibl ŋgʋ mɛwɛna yɔ, kɩkɛnɩ kʋjɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩlɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ yɔ”

      Bibl kpɛlɩkɩyaa sakɩyɛ nawa se tɔm ndʋ Pɔɔlɩ yɔɔdaa se: “Takayaɣ kiɖeɖeɣa kpeekpe lɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ” yɔ, tɩkɛ toovenim. (2 Timootee 3:16) Petisaa se Bibl kɛ Ɛsɔtɔm, nɛ pʋyɔɔ Ɛsɔ maɣmaɣ kandɩyɩnɩ kɩ-yɔɔ nɛ kɩpɩzɩ nɛ kɩtalɩnɩ-ɖʋ sɔnɔ. Faizal weyi ɖɩɩyɔɔdɩ ɛ-tɔm kajalaɣ taa yɔ, ɛkɔm nɛ ɛpaɣzɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ se ɛna se toovenim lɛ, kɩlɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ yaa we. Mbʋ ɛkpɛlɩkɩ kɩ-taa yɔ, pɩlabɩ ɛ-yɔɔ tʋmɩyɛ siŋŋ. Ɛkɔma nɛ ɛna se tɔm ndʋ coocinaa wɩlɩɣ yɔ tɩ-taa sakɩyɛ fɛyɩ Bibl taa. Pɩtasɩ lɛ, pɩlabɩ-ɩ leleŋ siŋŋ se Bibl heyiɣ-ɖʋ se Ɛsɔ wɛnɩ kaɖʋwa kɩbaŋa pɩlɩɩnɩ tɛtʋ yɔɔ.

      Ɛyɔɔdaa se: “Lɛɛlɛɛyɔ maapɩtɩɣ kaaʋ se Bibl ŋgʋ mɛwɛna yɔ, kɩkɛnɩ kʋjɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩlɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ yɔ. Ye Ɛsɔ ɛpɩzaa nɛ ɛlɩzɩ kedeŋa kpeekpe yɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛwɛɛnɩ ɖoŋ se ɛma-ɖʋ takayaɣ nɛ ɛkandɩyɩ kɔ-yɔɔ? Ye manpɩtɩɣ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ yɔ pɩwɛ ɛzɩ mɛwɛɛ nɛ mamaɣzɩɣ se Ɛsɔ Ðoŋ Tɩŋa Tʋ fɛyɩnɩ ɖoŋ se ɛla mbʋ yɔ. Nɛ ma anɩ nɛ mɛnkpɛɣnɩ Ɛsɔ?’’​—Izaayii 40:8.

      a Kalɩ 1er mai 2008 tɛ La Tour de Garde taa tɔm ñʋʋ: “Comment choisir une bonne traduction de la Bible?”

      Ɛzɩma ɖɩlakɩ nɛ ɖɩna se Bibl tɔm kɛ toovenim?

      Tɔm ñʋŋ ɛnɩ ɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna ɛzɩma Bibl wabɩ kala sakɩyɛ nɛ kɩtalɩ-ɖʋ sɔnɔ yɔ. Ɛlɛ ɛzɩma ɖɩlaba nɛ ɖɩna se toovenim lɛ, Bibl tɩkɛ mʋyaa nɛ ɖimɖimnaa takayaɣ, ɛlɛ kɩkɛ “Ɛsɔ maɣmaɣ tɔm?” (1 Tesalooniiki 2:13) Wolo ɖɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone www.pr2711.com/fr yɔɔ nɛ ŋcɔnɩ video Ɛbɛ wɩlɩɣ se Bibl tɔm kɛ toovenim? (Ma video ŋgʋ kɩ-hɩɖɛ intɛrnɛɛtɩ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa pañɩnɩɣ tɔm yɔ)

Kabɩyɛ Takayɩsɩ (1982-2025)
Lɩɩ
Sʋʋ pɩ-taa
  • Kabɩyɛ
  • Tayɩ
  • Ɛzɩma ŋsɔɔlaa se pɩla yɔ
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Ɛzɩma pɩwɛɛ se pala tʋmɩyɛ yɔ
  • Tɔm kɩmɛsɩtʋ yɔɔ paɣtʋ
  • Paramètres de confidentialité
  • JW.ORG
  • Sʋʋ pɩ-taa
Tayɩ