Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa agbaa taa ɛzʋtʋyaa tɩkɛ koobiya lalaa tɛ sɔsaa, paahɛyɩɣ-wɛ tʋma wena palakɩ agbaa taa yɔ a-yɔɔ. Ɛlɛ ɛzɩ pɩɩwɛʋ kajalaɣ Krɩstʋ mba hɛkʋ taa yɔ, palɩzɩɣ ɛzʋtʋyaa mba pamʋnaa yɔ se ‘peɖiyi Ɛsɔ ɛgbɛyɛ.’ (Tʋma Labʋ 20:28) Ɛzʋtʋyaa mba, pɛkɛ koobiya abalaa mba papɩ fezuu taa yɔ. Pɛɖɛɣ nɔɔ ɛgbɛyɛ taa tʋma labʋ taa nɛ peɖiyiɣ ɛgbɛyɛ. Alɩwaatʋ ndʋ palakɩ tʋmɩyɛ yɔ, ‘pɩtaakɛnɩ kɩjɛyʋʋ, ɛlɛ palabɩ-ɖɩ nɛ laŋɩyɛ faaa Ɛsɔ ɛsɩndaa; pɩtaakɛnɩ mulum kɛzɛɣa yɔɔ, ɛlɛ palabɩ-ɖɩ nɛ sɔɔlɩm faaa.’ (1 Pɩyɛɛrɩ 5:1-3) Tʋma wena palakɩ?

Pamaɣzɩɣ ɖɔ-yɔɔ nɛ pakandɩyɩɣ ɖɔ-yɔɔ. Ɛzʋtʋyaa ɖiyiɣ nɛ pakandɩyɩɣ ɛgbɛyɛ yɔɔ fezuu taa. Ɛzʋtʋyaa nawa se Ɛsɔ tanɩ-wɛ liu nɛ ɛɖʋ-wɛ tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ, pʋyɔɔ lɛ paatɔkɩ kewiyitu ɛ-samaɣ yɔɔ. Ɛlɛ pañakɩ pana se piɖeni samaɣ ŋga nɛ kɛwɛɛ taa leleŋ taa. (2 Kɔrɛntɩ mba 1:24) Ɛzɩ ninɖiɣyu kɩbanʋ cɔŋnʋʋ paa e-wonuu ŋgʋ lɛ kɩ-yɔɔ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ ɛzʋtʋyaa ñakɩ pana se patɩlɩ paa koobu weyi lɛ, ɛgbɛyɛ taa.—Aduwa 27:23.

Pawɩlɩɣ-ɖʋ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɖɩla Ɛsɔ sɔɔlɩm yɔ. Paa kpɩtaʋ ŋgʋ, ɛzʋtʋyaa cɔŋnɩ ɛgbɛyɛ taa kediɣzisi yɔɔ nɛ pakpazɩɣ ɖe-tisuu ɖoŋ. (Tʋma Labʋ 15:32) Ɛzʋtʋyaa mba, pañakɩ pana siŋŋ nɛ pɛɖɛɣ nɔɔ tɔm susuu taa, nɛ pafalɩsɩɣ-ɖʋ se ɖɩwɛɛ niye tɔm susuu hɔɔlɩŋ tɩŋa taa.

Pakpazɩɣ ɖoŋ ɖa-taa paa weyi. Pɔsɔɔlaa se pasɩnɩ ɖa-taa paa weyi nɛ ɛcɛyɩsɩ taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɛ nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa yɔ, pʋyɔɔ lɛ papɩzɩɣ nɛ pɔkɔɔ ɖɛ-tɛ yaa pana-ɖʋ Kewiyaɣ Kpaaŋ taa nɛ ɖa nɛ wɛ ɖɩla kɛdaɣ. Ðɩɩlakɩ kɛdaɣ lɛ, patɩŋɩɣnɩ Bibl yɔɔ nɛ pakpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ nɛ pɛhɛzɩɣ ɖa-laŋa.—Yakubu 5:14, 15.

Pɩtasɩnɩ tʋma wena ɛzʋtʋyaa lakɩ ɛgbɛyɛ taa yɔ lɛ, pa-taa sakɩyɛ wɛnɩ tomnaɣ yɔɔ tʋma nɛ hɔʋ taa sʋʋtʋ nɛ pɩpɔzʋʋ alɩwaatʋ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ palabɩ-yɛ. Koobiya mba palakɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka, nɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩñam-wɛ.—1 Tesalooniiki mba 5:12, 13.

• Tʋma wena ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa lakɩ?

• Ɛbɛ nɛ ɛbɛ ɛzʋtʋyaa lakɩ nɛ pawɩlɩɣ se pɔsɔɔlɩ-ɖʋ?

Bibl yɔɔdɩ Krɩstʋ mba abalaa tindima naalɛ tɔm se mba cɔŋnɩnɩ ɛgbɛyɛ taa tʋma ɖeɖe; mba lɛ “ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa.” (Filiipi mba 1:1) Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɛzʋtʋyaa nɛ tʋmlaɖaa mba pɛwɛɣ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa yɔ, pɔɖɔʋ. Tʋma wena ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa lakɩ nɛ pɩwazɩɣ-ɖʋ?

Pasɩɣnɩ ɛzʋtʋyaa ɛgbɛyɛ. Taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa, pɛwɛ toovenim nɛ palakɩ tʋmɩyɛ camɩyɛ. Pa-taa nabɛyɛ kɛ evebiya nɛ lalaa pɩnzɩ ñɔɖɔwa. Palakɩ tʋma wena yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ atɩkɛ fezuu taa tʋma; ɛlɛ tʋma ana ayeki se pɩtɩŋa pɩɖɔ camɩyɛ cɔlɩɩɩ ɛgbɛyɛ taa. Pɩhaɣ ɛzʋtʋyaa nʋmɔʋ se paka ñʋʋ nɛ pawɩlɩ tɔm ɛgbɛyɛ taa nɛ pekilimiɣ koobiya yɔɔ.

Palakɩ tʋma wena yɔ, awazɩɣ. Ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa nabɛyɛ kɛ ɛyaa mʋʋ tʋmɩyɛ ɖɔkɩyaa, mba mʋʋnɩ mba pɔkɔŋ kediɣzisi taa yɔ. Lalaa ñɔcɔŋnɩ soonoo yɔɔ, yaa pɔcɔŋnɩ takayɩsɩ yɔɔ yaa ɛgbɛyɛ akɔnta yɔɔ. Lalaa ɖɔɖɔ ñɛkɛ tɔm susuu kookasɩ yɔɔ cɔnɩyaa, mba cɛlɩɣnɩ koobiya kookasɩ nzɩ sɩ-taa pɩwɛɛ se posusi tɔm yɔ. Ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa nabɛyɛ sɩɣna nɛ pɔcɔŋnɩ Kewiyaɣ Kpaaŋ yɔɔ. Ɛzʋtʋyaa pɩzɩɣ nɛ pɔpɔzɩ pa-taa nabɛyɛ se pasɩnɩ akpadɩyaa. Paa tʋmɩyɛ nɖɩ patɩɩɖʋ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa yɔ, palakɩ-ɖɩ nɛ pa-laŋɩyɛ pilim; pʋyɔɔ lɛ, pamʋnaa se ɛgbɛyɛ taa koobiya ɩñam-wɛ.—1 Timootee 3:13.

Pahaɣ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ. Koobiya abalɩñɩma nabɛyɛ fezuu taa wɛtʋ kɩbandʋ yekina nɛ palɩzɩɣ-wɛ se pɛkɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa. Pahaɣ-wɛ tʋma kediɣzisi taa lɛ, palakɩ-yɛ camɩyɛ nɛ pɩkpazɩɣ ɖe-tisuu ɖoŋ. Pahaɣ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ tɔm susuu taa nɛ piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖisusi tɔm nɛ kpekpeka. Panɩɣnɩ ɛzʋtʋyaa camɩyɛ, pʋyɔɔ lɛ peyeki nɛ taa leleŋ nɛ nɔɔ kʋyʋmaɣ wɛɣ ɛgbɛyɛ taa. (Efɛɛzɩ mba 4:16) Pʋwayɩ lɛ, papɩzɩɣ nɛ pɛwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩhaɣ-wɛ nʋmɔʋ se papɩsɩ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa yɔ.

• Wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ pɩwɛɛ se tʋmlaɖaa ɩwɛɛna?

• Tʋma wena tʋmlaɖaa lakɩ nɛ pɩsɩɣna se pɩtɩŋa pɩɖɔ camɩyɛ ɛgbɛyɛ taa cɔlɩɩɩ?

Pɔyɔɔdʋʋ Barnaabaasɩ nɛ apostoloo Pɔɔlɩ pɔ-tɔm ɖoŋ ɖoŋ Grɛɛkɩ Masɩ taa. Abalaa mba, paakɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa nɛ powoki nɛ pekilimiɣ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa agbaa yɔɔ. Ɛbɛ yɔɔ palakaɣ mbʋ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ pamaɣzaɣ po-koobiya fezuu taa wɛtʋ yɔɔ siŋŋ. Pɔɔlɩ yɔɔdaa se ɛnʋ sɔɔlaa se ‘ɛpɩsɩ nɛ ekilimi koobiya yɔɔ.’ Ɛɛsɔɔlaa se ɛɖɔ nʋmɔʋ kilomɛtanaa sakɩyɛ nɛ ewolo nɛ ɛkpazɩ koobiya mba ɖoŋ. (Tʋma Labʋ 15:36) Mbʋ agbaa yɔɔ cɔnɩyaa nʋmɔɖɔnaa sɔɔlaa se pala sɔnɔ ɖɔɖɔ.

Pɔkɔŋ se pakpazɩ-ɖʋ ɖoŋ. Paa egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ weyi lɛ, ewoki ɛzɩ agbaa 20 taa mbʋ yɔ. Paa pɩnaɣ ŋga lɛ, ewoki paa ɛgbɛyɛ nɖɩ lɛ ɖɩ-taa tam naalɛ. Mbʋ pɩtalɩ koobiya mba pe-wezuu caɣʋ taa yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwazɩ-ɖʋ siŋŋ; nɛ ye pakpaɣ halaa yɔ, paba kɩɖaŋ pɩzɩɣ nɛ ɩwazɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ. Pa nɛ pa-halaa pañakɩ pana se patɩlɩ piya nɛ sɔsaa ɛgbɛyɛ taa. Pɔsɔɔlaa ɖɔɖɔ se pasɩɩ-ɖʋ tɔm susuu taa nɛ ɖiwolo ɖe-Bibl kpɛlɩkɩyaa cɔlɔ. Egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa mba, pa nɛ ɛzʋtʋyaa pekilimiɣ ɖɔ-yɔɔ se pakpazɩ-ɖʋ ɖoŋ. Pɔyɔɔdʋʋ tɔm kediɣzisi taa nɛ kigbeɣliŋ taa nɛ tɩkpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ.—Tʋma Labʋ 15:35.

Pawɩlɩɣ se pɔsɔɔlɩ ɖa-tɩŋa. Egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa sɔɔlɩ kpem se agbaa ɩwɛɛ fezuu taa wɛtʋ kɩbandʋ taa. Pa nɛ ɛzʋtʋyaa nɛ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa pekpeɣliɣ se pana se hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa palabɩ tʋmɩyɛ camɩyɛ. Patasɩɣ ɛzʋtʋyaa nɛ tʋmlaɖaa lɔŋ se ɩsɩnɩ-wɛ nɛ pala pa-tʋma camɩyɛ. Egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa sɩɣnɩ nʋmɔʋ lɩzɩyaa se paba ɩpɩzɩ nɛ pala pa-tʋmɩyɛ camɩyɛ. Pɩkɛdɩɣnɩ-wɛ ɖɔɖɔ se patɩlɩ ɛyaa kɩfama mba pɔkɔm ɛgbɛyɛ taa yɔ nɛ patɩlɩ ɖɔɖɔ ɛzɩma ɛyaa kɩfama mba pɛwɛɛ nɛ powokini ɛsɩndaa fezuu taa yɔ. Koobiya abalaa mba pa-taa paa anɩ ha ɛ-tɩ faaa se ɛkɛ ‘ɖa-taabalʋ nɛ weyi ɖa nɛ ɩ ɖɩkpɛndɩɣ nɛ ɖɩlakɩ tʋmɩyɛ se pɩwazɩ-ɖʋ yɔ.’ (2 Kɔrɛntɩ mba 8:23) Ɛzɩma pɔñɔnɩ Ɛsɔ nɛ tisuu mbʋ pɛwɛna yɔ pʋyɔɔ lɛ, pɛkɛ kɩɖaŋ nɛ pɩmʋnaa se ɖɩmaɣzɩnɩ-wɛ.—Ebree mba 13:7.

• Ɛbɛ yɔɔ egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa kilimiɣ agbaa yɔɔ?

• Mbʋ pɔkɔŋ ɛgbɛyɛ taa nɛ palakɩ yɔ, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwazɩ-ŋ?

Asɛyʋʋ nakʋyʋ lakɩ ɖoli lɛ, Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa ñɔɔzʋʋ pa-tɩ kpɛdɛyɛ nɛ powolo nɛ pasɩnɩ po-koobiya mba asɛyʋʋ talɩ-wɛ yɔ. Pana wena ɖɩñakɩ yɔ, awɩlɩɣ se ɖɩsɔɔlɩ ɖama siŋŋ toovenim taa. (Yohanɛɛsɩ 13:34, 35; 1 Yohanɛɛsɩ 3:17, 18) Ɛzɩma ɖɩlakɩ keekee?

Ðɩhaɣ liidiye. Ñɔɔsɩ sɔsɔsɩ nasɩyɩ kaalɩ Yuudee taa kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa lɛ, Antɩyɔɔsɩ Krɩstʋ mba tiyini liidiye po-koobiya mba pɛwɛ Yuudee yɔ se pasɩnɩ-wɛ. (Tʋma Labʋ 11:27-30) Sɔnɔ ɖɔɖɔ, ye ɖɩnɩwa se kaɖɛ naɖɩyɛ talɩ ɖo-koobiya nabɛyɛ ɛjaɖɛ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa yɔ, ɖɩtɩŋɩɣnɩ ɖɛ-ɛgbɛyɛ yɔɔ nɛ ɖitiyini haɖɛ naɖɩyɛ se pɩsɩnɩ mba pɛwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ.—2 Kɔrɛntɩ mba 8:13-15.

Ðɩñɔɔzʋʋ wondu ndʋ tɩkaɣ-wɛ sɩnʋʋ yɔ nɛ ɖiwona. Ɛzʋtʋyaa mba pɛwɛ lone nɖɩ ɖɩ-taa asɛyʋʋ laba yɔ, pañakɩ pana nɛ patɩlɩ ɖenɖe paa koobu weyi lɛ ɛwɛɛ yɔ, nɛ patɩlɩ ɖɔɖɔ se ɛwɛ cɩŋgɩlɩm na. Sɩnʋʋ kɔɔmiite pɩzɩɣ nɛ kɩkɔnɩ tɔɔnaɣ, lɩm kɩbam, wondu kususutu, ɖɩzʋyɛ wondu nɛ kɔɔ. Aseɣɖe Tɩnaa sakɩyɛ mba pɛwɛnɩ lɛɣtʋ ndʋ pɩpɔzɩ lone nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, pahaɣ pa-tɩ faaa nɛ pakpaɣ pa-maɣmaɣ pe-liidiye nɛ powolo asɛyʋʋ lone nɖɩ ɖɩ-taa nɛ paɖʋ nesi sɩnʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ yaa paɖʋ nesi nɛ pɔñɔɔzɩ ɖɩsɩ nɛ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ weyi ɩwɛɛkaa yɔ. Tʋma ana a-labʋ yeba nɛ nɔɔ kʋyʋmaɣ wɛɛ ɖɛ-hɛkʋ taa nɛ ɖɩwɛɛnɩ lɛɣtʋ sakɩyɛ sɩnʋʋ tʋmɩyɛ labʋ taa; pʋyɔɔ lɛ ye asɛyʋʋ nakʋyʋ ɛtalaa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ lɛɛ lɛɛ nɛ ɖɩɖʋ nesi ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Toovenim se ɖɩsɩɣnɩ “mba ɖa nɛ wɛ ɖɩka tisuu yɔ;” paa mbʋ yɔ ɖɩsɩɣnɩ ɛyaa lalaa; nɛ ye pɩlakɩ yɔ, ɖɩsɩɣnɩ-wɛ paa patɩɩwɛ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ.—Galaatii mba 6:10.

Ðɩtɩŋɩɣnɩ Bibl yɔɔ nɛ ɖɩhɛzɩɣ ɛyaa laŋa. Mba asɛyʋʋ talɩ-wɛ yɔ, pɩpɔzʋʋ kpem se pɛhɛzɩ pa-laŋa. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɖihikiɣ ɖoŋ Yehowa, “laŋɩyɛ hɛzʋʋ kpeekpe tɛ Ɛsɔ” cɔlɔ. (2 Kɔrɛntɩ mba 1:3, 4) Ðiheyiɣ mba pɛwɛ kaɖɛ taa yɔ lidaʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Bibl taa yɔ nɛ taa leleŋ; nɛ ɖɩhɛzɩɣ pa-laŋa se pɩkazɩ pazɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ yebu nɛ asɛyɩŋ, wɩzasɩ nɛ kʋñɔmɩŋ tɩŋa pasɩɩ tɩnaɣ.—Natʋ 21:4.

• Ɛbɛ yɔɔ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa pɩzɩɣ nɛ pakʋyʋʋ lɛɛ lɛɛ nɛ powoki nɛ pasɩɣnɩ ɛyaa asɛyʋʋ alɩwaatʋ taa?

• Bibl taa lidaʋ tɔm ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖiheyi mba asɛyʋʋ talɩ-wɛ yɔ?

Pɩkazɩ alɩwaatʋ pazɩ se Yesu ɛsɩ lɛ, ɛ nɛ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa naanza (Pɩyɛɛrɩ, Yakubu, Yohanɛɛsɩ nɛ Andree) palabɩ kɛdaɣ nakɛyɛ. Yesu kaawɛɛ nɛ ɛyɔɔdʋʋ kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ yʋsaɣ tɔm lɛ, ɛpɔzɩ tɔm kɩbandʋ tʋnɛ: “Toovenim taa lɛ, akɛ yom siɣsiɣ tʋ nɛ lɔŋsɩnɖʋ weyi ɛ-caa lɩzaa se ɛcɔnɩ ɛ-ɖɩɣa taa mba yɔɔ nɛ ɛha-wɛ pɔ-tɔɔnaɣ alɩwaatʋ ndʋ tɩmʋnaa yɔ tɩ-yɔɔ yɔ?” (Maatiyee 24:3, 45; Maarkɩ 13:3, 4) Yesu kaakɛnɩ “ɖɩɣdʋ” nɛ ɛha lidaʋ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se ɛkaɣ lɩzʋʋ mba pakaɣ haʋ fezuu taa tɔɔnaɣ sakɩyɛ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa kɛdɛzaɣ alɩwaatʋ taa yɔ. Mba kaɣ kpɛndʋʋ nɛ pɛkɛ yom ɛnʋ?

Pɛkɛ Yesu wayɩ tɩŋɩyaa patam numwaa nabɛyɛ pazɩ. Ye pɔtɔm se “pata num” nɔɔyʋ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se Ɛsɔ fezuu lɩzɩ-ɩ. “Yom” ɛnʋ lɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa tɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ. Ɛnʋ calɩɣnɩ Yehowa sɛyaa lalaa fezuu taa. Ðɩtaɣ yom siɣsiɣ tʋ ɛnʋ liu se “ɛhaɣ-[ɖʋ] tɔɔnaɣ ŋga katalɩɣ-[ɖʋ] yɔ alɩwaatʋ ndʋ tɩmʋnaa yɔ tɩ-yɔɔ.”—Luka 12:42.

Ɛcɔŋnɩ “Ɛsɔ ɖɩɣa” yɔɔ. (1 Timootee 3:15) Yesu ɖʋ yom ɛnʋ tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ se ɛcɔnɩ Yehowa ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩwɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ ɖɩ-tʋmɩyɛ yɔɔ. Yom ɛnʋ ɛcɔŋnɩ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-ñɩm yɔɔ, ɛcɔŋnɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ nɛ ɛtɩŋɩɣnɩ ɖa-agbaa yɔɔ nɛ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ tɔm. Pɩsa nɛ “yom siɣsiɣ tʋ nɛ lɔŋsɩnɖʋ” ha-ɖʋ mbʋ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ lɛ, ɛtɩŋɩɣnɩ tɔm wɩlʋʋ wondu ndʋ ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm susuu taa yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛtɩŋɩɣnɩ tɔm ndʋ pawɩlɩɣ ɖe-kediɣzisi nɛ ɖe-kigbeɣliŋ taa yɔ tɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ.

Yom ɛnʋ ɛwɛ siɣsiɣ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛwɩlɩɣ Bibl taa toovenim tɔm ɖeyi ɖeyi nɛ ɛlakɩ tɔm kɩbandʋ susuu tʋmɩyɛ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Ɛkɛ lɔŋsɩnɖʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛcɔŋnɩ Krɩstʋ ñɩm mbʋ pɩwɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ pɩ-yɔɔ camɩyɛ. (Tʋma Labʋ 10:42) Yehowa wɛɛ nɛ ɛwazɩɣ ɛ-tʋmɩyɛ, ɛwɛɛ nɛ ɛhɔŋ ɛyaa sakɩyɛ se pɛkɛ ɛ-aseɣɖe tɩnaa nɛ ɛwɛɛ nɛ ɛsɩɣnɩ yom siɣsiɣ tʋ nɛ lɔŋsɩnɖʋ nɛ ɛlɛ haɣ-wɛ fezuu taa tɔɔnaɣ sakɩyɛ.—Izaayii 60:22; 65:13.

• Anɩ Yesu lɩzaa se ɛcalɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa fezuu taa?

• Hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa yom ɛnʋ ɛwɩlɩɣ se ɛwɛ siɣsiɣ nɛ ɛkɛ lɔŋsɩnɖʋ?

Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa, koobiya nabɛyɛ cabɩ kaakɛnɩ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ, mba lɛ “apostoloowaa nɛ ɛzʋtʋyaa mba pɛwɛ Yeruzalɛm” yɔ. Mba kpakaɣnɩ lɩmaɣza sɔsɔna patam numwaa ɛgbɛyɛ kpeekpe hɩɖɛ taa. (Tʋma Labʋ 15:2) Patazaɣ Masɩ taa nɛ Ɛsɔ fezuu kiɖeɖeu sɩɣnɩ-wɛ nɛ pakpakɩɣ lɩmaɣza nɔɔ kʋyʋmaɣ taa. (Tʋma Labʋ 15:25) Mbʋ ɖɔɖɔ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ lakɩ sɔnɔ.

Ɛsɔ tɩŋɩɣnɩ ɛyaa mba pɔ-yɔɔ nɛ ɛlakɩ ɛ-sɔɔlɩm. Koobiya patam numwaa mba pɛwɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ taa yɔ, pɔsɔɔlɩ Ɛsɔtɔm siŋŋ nɛ pɛwɛɛnɩ lɛɣtʋ sakɩyɛ fezuu taa tʋma nɛ tʋma ndɩ ndɩ labʋ taa. Pekpeɣliɣ paa kpɩtaʋ ŋgʋ nɛ pɔcɔŋnɩ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ koobiya kɩcɛyɩm ɖeɖe. Ɛzɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa yɔ, patɩŋɩɣnɩ takayɩsɩ, egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa nɛ koobiya lalaa yɔɔ nɛ patasɩɣ-ɖʋ lɔŋ weyi ɩlɩnɩ Bibl taa yɔ. Mbʋ yekina nɛ Ɛsɔ samaɣ wɛɣnɩ maɣzɩm kʋyʋmam nɛ kalakɩ tʋma nɔɔ kʋyʋmaɣ taa. (Tʋma Labʋ 16:4, 5) Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ cɔŋnɩnɩ fezuu taa tɔɔnaɣ ñɔɔzʋʋ yɔɔ nɛ ɖiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩsɩɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ kajalaɣ lone taa. Nɖɩ lɩzɩɣnɩ koobiya nabɛyɛ se pɛwɛɛnɩ wala ɛgbɛyɛ taa.

Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ yeki se Ɛsɔ fezuu ɛwɩlɩ-ɖɩ nʋmɔʋ. Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ ñɩnɩɣ se kedeŋa kpeekpe Wiyaʋ Yehowa nɛ ɛgbɛyɛ Ñʋʋdʋ Yesu Krɩstʋ pawɩlɩ-ɖɩ nʋmɔʋ. (1 Kɔrɛntɩ mba 11:3; Efɛɛzɩ mba 5:23) Koobiya mba pɛwɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ taa yɔ, paakpakɩɣ pa-tɩ se pɛkɛ Ɛsɔ sɛyaa ñʋndɩnaa. Pa nɛ patam numwaa lalaa “patɩŋɩɣ Heɣa wayɩ tam paa le kowoki yɔ.” (Natʋ 14:4) Ye ɖɩtɩmɩɣ nɛ ɖɩpɔzʋʋ Yehowa se ɛsɩnɩ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ yɔ, pɩkɛdɩɣnɩ-ɖɩ.

• Mba kaawɛ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ taa?

• Ɛzɩma tɩyɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ yeki nɛ Ɛsɔ wɩlɩɣ-ɖɩ nʋmɔʋ?

Ebree kʋnʋŋ taa lɛ, Betɛɛlɩ tɔbʋʋ lɛ se “Ɛsɔ ɖɩɣa.” (Kiɖe Tɛɛ Tɔm 28:17, 19) Hɩɖɛ nɖɩ, ɖɩmʋnɩ kuduyuŋ weyi Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa ma ajɛɛ ndɩ ndɩ taa yɔ. Pama-ɩ se pala tʋmɩyɛ ɩ-taa nɛ pɔcɔnɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ. Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ sɔsɔɖɛ wɛ Niyuu Yɔrɩkɩ, Etaazuunii ɛjaɖɛ taa. Peeɖe Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ lakɩ tʋmɩyɛ nɛ ɖɩcɔŋnɩ tʋma wena palakɩ Betɛɛlɩwaa mba pɛwɛ ajɛɛ ndɩ ndɩ taa yɔ a-yɔɔ. Koobiya mba palakɩ tʋmɩyɛ Betɛɛlɩ yɔ, payaɣ-wɛ se Betɛɛlɩ hɔʋ. Pɛwɛ ɖɩɣa kʋɖʋmaɣ taa, palakɩ tʋmɩyɛ, pɔtɔkɩ tɔɔnaɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩɣ Bibl nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa, ɛzɩ hɔʋ taa mba lakʋʋ ɖɔɖɔ yɔ.—Keɣa 132:1.

Ŋgee lone nɖɩ, ɖɩ-taa hɔʋ taa mba wɛnɩ kɩlaʋ lɩmaɣza. Paa Betɛɛlɩ ŋgʋ taa lɛ, panaɣ Krɩstʋ ñɩma abalaa nɛ halaa mba pakpaɣ pa-tɩ nɛ pɛcɛlɩ se pala Ɛsɔ sɔɔlɩm nɛ Kewiyaɣ tʋma alɩwaatʋ kpeekpe yɔ. (Maatiyee 6:33) Paahɛyɩɣ pa-taa nɔɔyʋ tʋmɩyɛ nɖɩ ɛlakɩ yɔ, ɖɩ-yɔɔ. Ɛlɛ pahaɣ-wɛ ɖɩzʋyɛ, tɔɔnaɣ nɛ liidiye pazɩ se pakpaɣ-ɖɩ nɛ pɔcɔnɩ pa-kɩcɛyɩm ɖeɖe. Mba pɛwɛ Betɛɛlɩ taa yɔ, paɖʋʋ pa-taa paa weyi tʋmɩyɛ; pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɛ biiroowaa taa, tɔɔnaɣ ɖɩdɩzɩyɛ yaa tɔɔnaɣ ɖɩdɔɔyɛ. Nabɛyɛ ɖɔɖɔ lakɩ tʋmɩyɛ takayɩsɩ ɖɩlaɖɛ yaa sɩ-ɖɩhɔkɩyɛ, lalaa ñɔñɔɔzʋʋ ɖamɩŋ tɛɛ yaa pɔcɔtʋʋ wondu. Lalaa ɖɔɖɔ ñɔɔzʋʋ menziiniwaa yaa palakɩ tʋma lɛɛna.

Palakɩ tʋmɩyɛ Betɛɛlɩ pɩdɩɩfɛyɩ se paɖʋ nesi Kewiyaɣ tɔm susuu. Paa Betɛɛlɩ ŋgʋ lɛ kɩ-kaɖʋwa kajalaɣ ñɩŋga lɛ se kɩla nɛ ɛyaa sakɩyɛ tɩlɩ toovenim tɔm ndʋ tɩwɛ Bibl taa yɔ. Hatʋ cabɩ takayaɣ kanɛ kawɩlɩɣ se tɔm tʋnɛ tɩkɛ toovenim. Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ cɔnɩnɩ ka-maʋ tʋmɩyɛ yɔɔ. Pʋwayɩ lɛ, patɩŋnɩ intɛrnɛɛtɩ yɔɔ nɛ petiyini-kɛ kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ tɔm ɖɛzɩyaa mba pɛwɛ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ. Paba labɩ pa-tʋmɩyɛ nɛ pɩtɛ lɛ, patɩŋnɩ menziiniwaa mba palakɩ takayɩsɩ lɛɛ lɛɛ nɛ pɛwɛɛ Betɛɛlɩwaa nabɛyɛ taa yɔ pɔ-yɔɔ nɛ palɩzɩ-kɛ nɛ pɩɖɔɔ sakɩyɛ nɛ petiyini agbaa, alɛ ñɛcɛzɩ 120000. Palakaɣ tʋma ana a-tɩŋa payɩ lɛ, Betɛɛlɩ hɔŋ labɩ mbʋ pɩpɔzʋʋ yɔ se ɩɖʋ nesi tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ kpem yɔ; nɖɩ lɛ tɔm kɩbandʋ susuu tʋmɩyɛ.—Maarkɩ 13:10.

• Mba lakɩ tʋmɩyɛ Betɛɛlɩ nɛ ɛzɩma pɔcɔŋnɩ pɔ-yɔɔ?

• Pɩwɛɛ se pala tʋmɩyɛ naɖɩyɛ kpɛdɛyɛ nɛ paa Betɛɛlɩ ŋgʋ lɛ kɩɖʋʋ-ɖɩ nesi. Tʋmɩyɛ nɖɩ lɛ nɖɩ?

Betɛɛlɩ hɔʋ taa mba lakɩ tʋma ndɩ ndɩ se pɩsɩnɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ ɛjaɖɛ kʋyʋmɖɩyɛ taa yaa ajɛɛ sakɩyɛ taa. Pa-taa nabɛyɛ ɖɛzɩɣ tɔm yaa palɩzɩɣ takayɩsɩ. Lalaa ñalakɩ tʋmɩyɛ videowaa ɖɩlaɖɛ yaa ɖenɖe pakpakɩɣ tɔm tatasɩ yɔɔ yɔ. Lalaa ɖɔɖɔ ñɔcɔŋnɩ tɔm ndʋ titukuuni ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ yɔ tɩ-yɔɔ ɛgbɛyɛ piliŋa ɛjaɖɛ yaa ajɛɛ taa.

Ɛgbɛyɛ piliŋa taa kɔɔmiite cɔŋnɩnɩ tʋma yɔɔ. Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ haɣ ɛgbɛyɛ piliŋa taa kɔɔmiite nʋmɔʋ se kɩcɔnɩ tʋma wena palakɩ ka-taa yɔ a-yɔɔ. Ɛzʋtʋyaa mba pɛwɛ lɛɣtʋ yɔ palɩzɩɣ se pɛwɛɛ ɛgbɛyɛ piliŋa kɔɔmiite taa; papɩzɩɣ nɛ pɛkpɛndɩ ɛyaa naadozo yaa pɛcɛzɩɣ mbʋ. Ɛgbɛyɛ piliŋa taa kɔɔmiite taa mba heyiɣ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ ɛzɩma tʋmɩyɛ ɖɔŋ kɩ-ajɛɛ taa yɔ. Mbʋ sɩɣnɩnɩ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ nɛ ɖɩna se tɔm ndʋ pɩwɛɛ se pama ɖɔ-tɔm susuu wondu taa nɛ tɔm ndʋ pɩwɛɛ se pɔyɔɔdɩ kediɣzisi nɛ kigbeɣliŋ taa pʋwayɩ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ tiyiɣ ɖi-lone taa caɣyaa se powolo nɛ pekilimi ɛgbɛyɛ pilinzi yɔɔ nɛ pawɩlɩ sɩ-taa kɔɔmiitewaa ɛzɩma Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ ñɩnɩɣ se pala tʋmɩyɛ yɔ. (Aduwa 11:14) Palakɩ ŋgee ɖʋtʋ natʋyʋ nɛ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ lone taa caɣyʋ ɛnʋ ɛyɔɔdɩ samaɣ taa tɔm natʋyʋ nɛ ɛkpazɩnɩ ɖoŋ koobiya mba pɛwɛ ɛjaɖɛ yaa ajɛɛ wena ɛgbɛyɛ piliŋa cɔŋnɩ a-yɔɔ yɔ.

Pasɩɣnɩ agbaa wena pɔcɔŋnɩ a-yɔɔ yɔ. Koobiya nabɛyɛ wɛnɩ waɖɛ ɛgbɛyɛ piliŋa taa se paha nʋmɔʋ nɛ paɖʋ agbaa kɩfana. Koobiya mba pɔcɔŋnɩ ɖɔɖɔ nʋmɔʋ lɩzɩyaa, Ɛsɔtɔm tiyiyaa nɛ egeetiye yɔɔ cɔnɩyaa tʋma yɔɔ. Pɔñɔɔzʋʋ kigbeɣliŋ sɔsɔŋ, pɔcɔŋnɩ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ maʋ tʋmɩyɛ yɔɔ. Pañakɩ pana nɛ petiyiɣni tɔm susuu wondu agbaa se pɩsɩna nɛ koobiya pɩzɩ nɛ pɔcɔnɩ pe-fezuu taa kɩcɛyɩm ɖeɖe. Mbʋ payɩ palakɩ ɛgbɛyɛ piliŋa taa yɔ, pɩsɩɣna se tɔm susuu tʋmɩyɛ ɛɖɔ camɩyɛ cɔlɩɩɩ.—1 Kɔrɛntɩ mba 14:33, 40.

• Ɛzɩma ɛgbɛyɛ pilinzi taa kɔɔmiitewaa ɖʋʋ Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ nesi?

• Tʋma wena palakɩ ɛgbɛyɛ piliŋa nakɛyɛ taa?

Ðɩñɩnɩɣ se ɖisusi “tɔm kɩbandʋ . . . ajɛɛ kpeekpe nɛ cejewe kpeekpe nɛ kʋnʋmɩŋ kpeekpe nɛ samasɩ kpeekpe;” pʋyɔɔ lɛ, ɖɩlɩzɩɣ ɖa-takayɩsɩ kʋnʋmɩŋ weyi ɩ-taa yɔ, ɩcɛzɩ 900. (Natʋ 14:6) Ɛzɩma ɖɩlakɩ tʋmɩyɛ kaɖɛ ñɩnɖɛ nɖɩ? Tɔm mayaa mba pɛwɛ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ, nɛ tɔm ɖɛzɩyaa ɛzɩ 3300 mbʋ yɔ sɩɣnɩnɩ-ɖʋ. Pa-tɩŋa pɛkɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa.

Aŋglɛɛ kʋnʋŋ taa pacalɩɣ tɔm maʋ. Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ cɔŋnɩnɩ tʋma wena Tɔm Maʋ tʋmɩyɛ lakɩ yɔ a-yɔɔ. Ðɩwɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ sɔsɔɖɛ taa. Tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩcɔŋnɩnɩ tɔm mayaa mba pɛwɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ sɔsɔɖɛ yaa ɛgbɛyɛ pilinzi nasɩyɩ taa yɔ pɔ-yɔɔ. Ye ɖɩwɛnɩ tɔm mayaa ndɩ ndɩ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩmaɣ tɔm nɛ titukuuni ɛyaa ndɩ ndɩ, piyeki nɛ tɔm ndʋ tɩwɛ ɖɔ-tɔm susuu wondu taa yɔ, tɩkɛdɩnɩ ɛyaa sakɩyɛ.

Petiyiɣni tɔm ndʋ pamawa yɔ tɔm ɖɛzɩyaa. Pɛtɛŋ tɔm maʋ nɛ petisi se tɩkɛ tɔm kɩbandʋ lɛ, patɩŋɩɣnɩ intɛrnɛɛtɩ yɔɔ nɛ petiyini-tʋ tɔm ɖɛzɩyaa mba pɛwɛ tɛtʋ kpeekpe yɔɔ yɔ. Paba mʋʋ-tʋ lɛ, pɛɖɛzɩ-tʋ pa-kʋnʋmɩŋ taa; pʋwayɩ lɛ, pewili tɩ-taa nɛ pana se pɛɖɛzɩ-tʋ camɩyɛ na. Palakɩ mbʋ nɛ pɩtɛ lɛ, paɖaɣnɩ-tʋ kalʋʋ nɛ pana se pɩtɩŋa pɩwɛ pi-ɖeɖe ɖeyi ɖeyi yaa we. Pañakɩ pana kpem se pañɩnɩ “tɔm ndʋ tɩwɛ siɣsiɣ nɛ tɩ-taa nɛ toovenim tɔm” yɔ. Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se tɔm ndʋ tɩpɩzɩɣ tɩsɩnɩ-wɛ nɛ pɛɖɛzɩ tɔm camɩyɛ pa-kʋnʋmɩŋ taa.—Eklesɩyastɩ 12:10.

Ordinatɛɛrɩwaa sɩɣna nɛ tʋmɩyɛ ɖɔŋ lɛɛ lɛɛ. Ordinatɛɛrɩ ɛɛpɩzɩɣ nɛ kɩma tɔm yaa kɩɖɛzɩ tɔm ɛyʋ lone taa. Ɛlɛ tɔm ɖɛzɩyaa pɩzɩɣ nɛ patɩŋnɩ tɔm kpoŋ nɛ kʋnʋmɩŋ takayɩsɩ nzɩ paɖʋ ordinatɛɛrɩ yɔɔ yɔ sɩ-yɔɔ nɛ pala pa-tʋmɩyɛ lɛɛ lɛɛ. Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa lɩzɩ ordinatɛɛrɩ yɔɔ ɖʋtʋ natʋyʋ, nɛ payaɣ-tʋ se MEPS. Tɩsɩɣnɩ-wɛ se pamaɣ tɔm kʋnʋmɩŋ sakɩyɛ taa nɛ paɖʋʋ fotonaa tɩ-cɔlɔ nɛ pɔñɔɔzʋʋ-tʋ camɩyɛ pʋcɔ nɛ palɩzɩɣ pa-takayɩsɩ.

Ɛbɛ yɔɔ ɖɩñakɩ pana kpem mbʋ se ɖɩɖɛzɩ tɔm halɩ pɩkpɛndɩnɩ kʋnʋmɩŋ weyi ɛyaa kudokiŋ pazɩ yem yɔɔdʋʋ yɔ ɩ-taa? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Yehowa sɔɔlaa se “ɛyaa ndɩ ndɩ ihiɣ ñʋʋ yabʋ nɛ pɛwɛɛnɩ toovenim tɛ sɩmtʋ siŋŋ.”—1 Timootee 2:3, 4.

• Ɛzɩma palakɩ tɔm maʋ tʋmɩyɛ?

• Ɛbɛ yɔɔ ɖɩɖɛzɩɣ tɔm kʋnʋmɩŋ sakɩyɛ taa?

Paa pɩnaɣ ŋga, ɖɛ-ɛgbɛyɛ lɩzɩɣ Biblwaa nɛ takayɩsɩ lɛɛsɩ miiliyɔɔwaa sakɩyɛ nɛ ɖɩtayɩɣ ɛyaa falaa. Ðɩmaɣ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ nɛ ɛgbɛyɛ pilinzi nɛ ɖɩcɔŋnɩ sɩ-yɔɔ. Ðɩsɩɣnɩ koobiya kudokiŋ sakɩyɛ mba palakɩ tʋmɩyɛ Betɛɛlɩwaa taa yɔ, nɛ ɖɩsɩɣnɩ ɖɔɖɔ mba pɛkɛ Ɛsɔtɔm tiyiyaa yɔ. Ðɩɖʋʋ nesi ɖɔɖɔ mba asɛyʋʋ nakʋyʋ talɩ-wɛ yɔ. Ye mbʋ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɔzɩ ña-tɩ se: ‘Le ɖɩlɩɣ liidiye yɔɔ nɛ ɖɩlakɩnɩ tʋma ana a-tɩŋa?’

Ðiitendiɣ se paha-ɖʋ liidiye nɛ ɖɩɩcɔʋ liidiye ɖɔɖɔ. Pʋcɔ nɛ ɖɩla ɖɔ-tɔm susuu tʋma lɛ, pɩpɔzɩ liidiye sakɩyɛ; paa mbʋ yɔ, ɖiitendiɣ ɛyaa se paha-ɖʋ liidiye. Pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ mɩnʋʋ mbʋ yɔ, Feŋuu Tilimiye naɖɩyɛ yɔɔdaa se ɖɩtaɣ Yehowa liu se ɛnʋ kɛnɩnɩ ɖa-sɩnɩyʋ nɛ “ɖɩɩkaɣ tenduu yaa ɖɩɩkaɣ pɔzʋʋ kpa se ɛyaa ɩsɩnɩ-ɖʋ.” Nɛ toovenim, wiɖiyi ɖɩtɩla mbʋ kpa.—Maatiyee 10:8.

Sɔɔlɩm haɖɛ sɩɣnɩna nɛ ɖɩlakɩ ɖa-tʋma. Ɛyaa sakɩyɛ sɔɔlɩ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ nɛ palakɩ sɔɔlɩm haɖɛ se pɩsɩnɩ-ɖɩ. Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa maɣmaɣ haɣ pa-alɩwaatʋ, po-ɖoŋ, pe-liidiye nɛ pa-ñɩm lɛɛbʋ nɛ taa leleŋ se Ɛsɔ sɔɔlɩm ɛpɩzɩ nɛ pɩla tɛtʋ kpeekpe yɔɔ. (3 Awiya 29:9) Pasɩɣ sɔɔlɩm haɖɛ aɖakasɩ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ nɛ kigbeɣliŋ ɖɩlaɖɛ se mba pɔsɔɔlaa yɔ, pala sɔɔlɩm haɖɛ. Ɛyʋ pɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɛtɩŋnɩ ɖɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone jw.org yɔɔ nɛ ɛla sɔɔlɩm haɖɛ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, kʋñɔndɩnaa lakɩnɩ sɔɔlɩm haɖɛ ɛzɩ lelu weyi ɛɛɖʋ liidiye pɔɔyɩsɩ cikpesi naalɛ templo taa aɖakasɩ taa yɔ. Yesu sam lelu ɛnʋ pɩ-yɔɔ. (Luka 21:1-4) Ye mbʋ, pɩwɛɛ se ɖa-taa paa weyi “ɛsɩɩ nabʋyʋ kɩjaʋ” nɛ pɩsa nɛ “paa weyi lɛ, ɛla ɛzɩ ɛɖʋʋ ɛ-laŋɩyɛ taa yɔ.”—1 Kɔrɛntɩ mba 16:2; 2 Kɔrɛntɩ mba 9:7.

Ðɩɩpɩtɩɣ kaaʋ se Yehowa kaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ eseɣti laŋa kɩbana tɩnaa nɛ ‘paɖʋ Yehowa hɩɖɛ nɛ pa-ñɩm’ nɛ paɖʋ nesi Kewiyaɣ tʋmɩyɛ nɛ Ɛsɔ sɔɔlɩm la tɛtʋ kpeekpe yɔɔ.—Aduwa 3:9.

• Tʋkaɣ ŋga wɛ ɖɛ-ɛgbɛyɛ nɛ Ɛsɔ sɛtʋ agbaa lɛɛna hɛkʋ taa?

• Ɛzɩma palakɩnɩ sɔɔlɩm haɖɛ tʋmɩyɛ?

Ye payaɣ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ lona naayɛ se Kewiyaɣ Kpaamɩŋ yɔ, pɩwɩlɩɣ se Bibl taa tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ pɔyɔɔdʋʋ peeɖe yɔ, ndʋ lɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ tɔm. Yesu susaɣ tɔm ɛjaɖɛ yɔɔ lɛ, Kewiyaɣ tɔm ɛkɩlaɣ yɔɔdʋʋ.—Luka 8:1.

Peeɖe Ɛsɔ sɛyaa toovenim mba kpeɣliɣ nɛ pɛsɛɣ Ɛsɔ. Peeɖe Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa kpeɣliɣ nɛ pɔñɔɔzʋʋ pa-tɩ nɛ posusuu tɔm. (Maatiyee 24:14) Pamaɣ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ lɛ, ɩwɛnɩ wɛtʋ ndɩ ndɩ. Paañɔɔzʋʋ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ nɛ pɛɖɛlɛsɩɣ niye. Agbaa sakɩyɛ pɩzɩɣ nɛ akpeɣli Kewiyaɣ Kpaaŋ kʋɖʋmʋʋ taa. Pɩnzɩ nzɩ sɩɖɛwa yɔ sɩ-taa agbaa sakɩyɛ ñɔwa, mbʋ yebina nɛ ɖɩma Kewiyaɣ Kpaamɩŋ kudokiŋ sakɩyɛ. (Paa evemiye nɖɩ lɛ, pamaɣ kpaamɩŋ ɛzɩ kagbanzɩ mbʋ yɔ). Ɛbɛ sɩnɩɣ-ɖʋ nɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ?—Maatiyee 19:26.

Haɖɛ nɖɩ pahawa se pamanɩ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ yɔ, nɖɩ pakpakɩɣ nɛ pamaɣnɩ-ɩ. Petiyiɣni haɖɛ nɖɩ ɛgbɛyɛ piliŋa se kaka ñɛcɛlɩ-ɖɩ agbaa wena pɩpɔzaa se pama-yɛ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ yaa pɔñɔɔzɩ a-kpaamɩŋ yɔ.

Koobiya ndɩ ndɩ haɣnɩ pa-tɩ faaa nɛ pamaɣ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ. Ajɛɛ sakɩyɛ taa lɛ, paɖʋ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ maʋ agbaa. Koobiya mba palakɩ tʋmɩyɛ agbaa ana a-taa yɔ, payaɣ-wɛ se Ɛsɔ sɛtʋ kuduyuŋ mayaa. Powoki agbaa ndɩ ndɩ taa, halɩ nabʋyʋ taa ɖooo poliŋ taa, se pasɩnɩ po-koobiya nɛ pama pe-Kewiyaɣ Kpaamɩŋ. Ajɛɛ lɛɛna taa lɛ, palɩzɩɣ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa mba pɛwɛ niye yɔ se pasɩna nɛ pama yaa pɔñɔɔzɩ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ, hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa. Paa Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa mba pɛwɛ niye nɛ pɛwɛɛ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ powoki nɛ paɖʋʋ nesi tʋmɩyɛ paa kuduyuŋ maʋ lone nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, Aseɣɖe Tɩnaa mba pamaɣ-wɛ kpaaŋ yɔ, mba lakɩnɩ tʋmɩyɛ hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ. Ɛsɔ fezuu kiɖeɖeu nɛ tʋmlaɖaa mba pahaɣ pa-tɩ faaa yɔ, mba yekina nɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlakɩ tʋma ana.—Keɣa 126:1; Koloosi mba 3:23.

• Ɛbɛ yɔɔ payaɣ lona wena a-taa ɖɩsɛɣ Ɛsɔ yɔ se Kewiyaɣ Kpaamɩŋ?

• Ɛbɛ yeki nɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ?

Ɛsɔ hɩɖɛ kiɖeɖee wɛ paa Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa Kewiyaɣ Kpaaŋ ŋgʋ lɛ kɩ-yɔɔ. Ye mbʋ pɩcɛyaa se ɖɩɖʋ nesi nɛ pɔñɔɔzɩ kpaaŋ, kɩwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ nɛ kɩwɛɛ cɔnʋʋ. Pɩkɛnɩ-ɖʋ waɖɛ sɔsɔɖɛ nɛ pɩkɛ ɖɔɖɔ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ nakʋyʋ. Paa weyi ɛpɩzɩɣ nɛ ɛɖʋ nesi tʋmɩyɛ nɖɩ.

Kediɣzaɣ tɛŋ lɛ, ha ña-tɩ nɛ ŋɖʋ nesi nɛ pɔñɔɔzɩ kpaaŋ taa. Paa kediɣzaɣ ŋga kɛtɛŋ lɛ, koobiya abalaa nɛ halaa haɣ pa-tɩ faaa nɛ taa leleŋ nɛ pɔñɔɔzʋʋ Kewiyaɣ Kpaaŋ taa pazɩ se kɩwɛɛ cɔnʋʋ. Tam kʋyʋm kpɩtaʋ taa lɛ, pɔñɔɔzʋʋ kɩ-taa pɩɖɔɔ nɛ pɩkɩlɩ. Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ yaa ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ nɔɔyʋ cɔŋnɩnɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɛɖɔkʋʋ takayaɣ ŋga pama kɔ-yɔɔ mbʋ pɩwɛɛ se pala yɔ nɛ ɛna se palabɩ tʋma ana a-tɩŋa na. Ye pɩpɔzʋʋ yɔ, papɩzɩɣ nɛ pañalɩ, pahɩzɩ yaa pahazɩ tataa, pɛmɛlɩ kpelisi yɔɔ nɛ pɔñɔɔzɩ-sɩ, pañalɩ awayɩ ɖɩlɩyɛ, pɛmɛlɩ mondoɖebɔŋ nɛ ñɩnɩŋ pɔ-yɔɔ, pɔsɔ ñɩtʋ miŋ nɛ pɔñɔɔzɩ kadaɣ taa. Pɩkɩlaa yɔ, palɩzɩɣ evemiye kʋyʋmɖɩyɛ pɩnaɣ taa, nɛ pɔñɔɔzɩ kpaaŋ taa tete nɛ kɩwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ. Ye ɖɩkpɛndɩɣnɩ ɖe-piya tʋma ana a-ɖɩlaɖɛ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ-sɩ se pɩwɛɛ se sɩña lone nɖɩ ɖɩ-taa ɖɩsɛɣ Ɛsɔ yɔ.—Eklesɩyastɩ 5:1.

Ñɔɔzɩ mbʋ pɩwɛɛkɩ kpaaŋ yɔɔ yɔ. Paa pɩnaɣ ŋga lɛ, pewiliɣ Kewiyaɣ Kpaaŋ taa nɛ kɩ-wayɩ camɩyɛ nɛ pana se pɩtɩŋa pɩwɛ pi-ɖeɖe na. Pɩsɩɣna se papɩzɩ nɛ pɔñɔɔzɩ kpaaŋ ɖoŋ ɖoŋ nɛ kɩwɛɛ camɩyɛ nɛ nabʋyʋ ɛtaakɩlɩ-kʋ wɛɛkʋʋ nɛ pɛwɛɛkɩ liidiye pɩ-yɔɔ falaa. (4 Awiya 24:13; 34:10) Ye Kewiyaɣ Kpaaŋ ɛwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ nɛ kɩwɛɛ cɔnʋʋ yɔ, kɩkɛɣnɩ lone nɖɩ ɖɩmʋnaa se pɛsɛɛ Ɛsɔ ɖɩ-taa yɔ. Ye ɖɩsɩɣna nɛ pɔñɔɔzʋʋ Kewiyaɣ Kpaaŋ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩsɔɔlɩ Yehowa, nɛ lone nɖɩ ɖɩ-taa ɖɩsɛɣ-ɩ yɔ ɖɩmʋ ñɩm ɖɛ-ɛsɩndaa. (Keɣa 121:1) Pɩlɩzɩɣ aseɣɖe kɩbanɖɛ ɖe-egeetiye taa ɖɔɖɔ.—2 Kɔrɛntɩ mba 6:3.

• Ɛbɛ yɔɔ pɩfɛyɩ se ɖɩla kaakendu ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ lona yɔɔ?

• Ðʋtʋ ndʋ palaba se pɩsɩna nɛ pɔñɔɔzɩ Kewiyaɣ Kpaaŋ nɛ kɩwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ?

Ŋsɔɔlaa se ŋtazɩ Bibl taa nɛ ŋtɩlɩ kɩ-taa tɔm nɛ pɩkpaɖɩ? Ŋsɔɔlaa se ŋnɩɩ Bibl mayaɣ nakɛyɛ taa yaa ŋtɩlɩ Bibl taa ɛyʋ nɔɔyʋ yaa kɩ-taa lone naɖɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ? Pɩtɩla ŋpɔzʋʋ ña-tɩ se: ‘Ɛzɩ Bibl pɩzɩɣ kɩsɩnɩ-m nɛ mɔncɔnɩ man-kɩcɛyɩm nabʋyʋ ɖeɖe na? Ye pɩkɛ mbʋ yɔ, wolo Kewiyaɣ Kpaaŋ taa takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ nɛ ŋñɩnɩ tɔm peeɖe.

Tɔm ñɩnʋʋ wondu wɛ peeɖe. Pɩtɩla ŋfɛyɩnɩ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa takayɩsɩ tɩŋa ña-kʋnʋŋ taa. Ɛlɛ takayɩsɩ nzɩ palɩzaa nɛ pitileɖi yɔ, sɩ-taa sakɩyɛ wɛ Kewiyaɣ Kpaaŋ taa takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ. Pɩtɩla Biblwaa ndɩ ndɩ, tɔm kpoŋ kɩbaŋ nɛ takayɩsɩ lɛɛsɩ nzɩ sɩsɩɣna nɛ pañɩnɩɣ tɔm yɔ, sɩwɛ peeɖe ɖɔɖɔ. Ye ŋsɔɔlaa yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋwolo takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ pʋcɔ nɛ kediɣzaɣ paɣzɩ yaa kediɣzaɣ tɛŋ lɛ. Ye pasɩ ordinatɛɛrɩ peeɖe yɔ, pɩtɩla paɖʋ kɩ-yɔɔ ɖʋtʋ ndʋ payaɣ se Watchtower Library yɔ. Pɩkɛ ordinatɛɛrɩ yɔɔ ɖʋtʋ ndʋ tɩ-taa paɖʋ ɛgbɛyɛ takayɩsɩ sakɩyɛ yɔ. Tɩpɩzɩɣ tɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋtazɩ Bibl mayaɣ nakɛyɛ, tɔm ñʋʋ nakʋyʋ yaa tɔm piye naɖɩyɛ taa kɛlɛʋ.

Lone nɖɩ ɖɩwazɩɣ mba pama pa-hɩla Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kediɣzaɣ taa yɔ. Kewiyaɣ Kpaaŋ taa takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ pɩzɩɣ nɛ ɖɩwazɩ-ŋ alɩwaatʋ ndʋ ŋñɔɔzʋʋ ña-tʋma yɔ. Ðe-wezuu caɣʋ nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kediɣzaɣ yɔɔ cɔnɩyʋ cɔŋnɩnɩ takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ yɔɔ. Ɛñakɩ pana se pasɩɩ takayɩsɩ kɩfasɩ peeɖe nɛ pɔñɔɔzɩ takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ lone nɖɩ camɩyɛ. Koobu ɛnʋ yaa koobu weyi ña nɛ ɩ ɩkpɛlɩkɩɣ Bibl yɔ, pa-taa nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛwɩlɩ-ŋ ɛzɩma pɩwɛɛ se ŋñɩnɩ tɔm natʋyʋ yɔ. Ɛlɛ pɩtɩha nʋmɔʋ se pakpaɣ takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ taa takayaɣ nakɛyɛ nɛ pɛɖɛna. Pɩwɛɣ ɖeu se ɖɩɖɔkɩ takayɩsɩ nzɩ camɩyɛ nɛ ɖɩtaama tɔm natʋyʋ sɩ-taa.

Bibl yɔɔdaa se ye ɛyʋ ɛsɔɔlaa se ɛwɛɛnɩ ‘Ɛsɔ sɩmtʋ’ yɔ, pɩwɛɛ se ɛñɩnɩ-tʋ ɛzɩ pañɩnʋʋ “ñɩm yɔ.” (Aduwa 2:1-5) Takayɩsɩ nzɩ sɩwɛ Kewiyaɣ Kpaaŋ taa takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ yɔ, sɩpɩzɩɣ sɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋpaɣzɩ ñɩnʋʋ Ɛsɔ sɩmtʋ ndʋ.

• Ɛbɛ pasɩ Kewiyaɣ Kpaaŋ taa takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ?

• Apɩzɩɣ ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋtɩlɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se pañɩnɩ tɔm takayɩsɩ ɖɩzɩyɛ yɔ?

Yesu Krɩstʋ kaaheyi ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se: “Iyele nɛ mɩ-ñalɩmɩyɛ ñandɩ ɛyaa ɛsɩndaa, nɛ papɩzɩ pana mɩ-tʋma kɩbana nɛ pasa mɩ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ.” (Maatiyee 5:16) Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩlakɩnɩ anasaayɩ lɛɣtʋ, ɛzɩ intɛrnɛɛtɩ mbʋ yɔ tʋmɩyɛ se pɩsa nɛ ɖɩtalɩ kaɖʋwa ŋga. Ðɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone, jw.org, kɛnɩ intɛrnɛɛtɩ lone nɖɩ ɖɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩna Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa tisuu yɔɔ tɔm ndʋ tɩmʋnaa yɔ. Ɛbɛ nɛ ɛbɛ wɛ lone nɖɩ ɖɩ-yɔɔ?

Tɔm ndʋ ɛyaa pɔzʋʋ ɖoŋ ɖoŋ nɛ Bibl cosi tɩ-yɔɔ yɔ. Lone nɖɩ ɖɩ-yɔɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋna ɛzɩma Bibl cosi tɔm ndʋ ɛyaa pɔzʋʋ pa-tɩ ɖoŋ ɖoŋ yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Traktɩwaa mba payaɣ se Wiɖiyi kʋñɔmɩŋ kaɣ tɛm na? nɛ Wiɖiyi sɩɖaa feŋ nɛ patasɩ wezuu caɣʋ na? wɛ kʋnʋmɩŋ weyi ɩ-taa lone nɖɩ ɖɩ-yɔɔ yɔ, ɩcɛzɩ 800. Ðɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone yɔɔ, ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ ŋna Bibl ŋgʋ payaɣ se Ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ tɔm ɖɛzʋʋ yɔ kʋnʋmɩŋ weyi ɩ-taa yɔ, ɩcɛzɩ 130. Ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ŋna takayɩsɩ nzɩ payaɣ se Tɔm ndʋ Bibl wɩlɩɣ? nɛ Feŋuu Tilimiye? nɛ Réveillez-vous! peeɖe. Sɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩnɩɩ Bibl taa. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkalɩ tɔm susuu wondu ndʋ tɩ-taa tɔm yaa ŋwelisi-tʋ intɛrnɛɛtɩ yɔɔ yaa ŋkpaɣ-tʋ nabʋyʋ yɔɔ ɛzɩ MP3, PDF, yaa EPUB mbʋ yɔ. Ye ŋkatɩ nɔɔyʋ nɛ ɛɛnɩɣ ña-kʋnʋŋ yɔ, halɩ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlɩzɩ takayaɣ nakɛyɛ ɛ-kʋnʋŋ taa nɛ ŋcɛlɩ-ɩ. Palabɩ videowaa sakɩyɛ se pɩsɩnɩ ndamaa. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpaɣ Bibl kalʋʋ tɛ dramawaa, filimwaa nɛ minziikiwaa kɩbama nɛ ŋwelisi hɛzʋʋ alɩwaatʋ taa mbʋ yɔ.

Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa yɔɔ toovenim tɔm. Paɖʋʋ lone nɖɩ ɖɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ kɛdɛzaɣ tɔm ndʋ tɩlaba yɔ nɛ videowaa mba potukuuni ɖa-tʋmɩyɛ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ yaa mbʋ pɩlakɩ nɛ pitukuuni Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa nɛ pana wena ɖɩñakɩ se ɖɩsɩnɩ lalaa yɔ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋna ɖɔɖɔ kigbeɣliŋ weyi ɩkɔŋ yɔ ɩ-yɔɔ tɔm nɛ ɖɛ-ɛgbɛyɛ pilinzi yɔɔ tɔm lone nɖɩ ɖɩ-yɔɔ.

Ðɩtɩŋɩɣnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ nɛ ɖiyeki se ɖa-ñalɩmɩyɛ ɛñɩlɩsɩ nɛ pɩtalɩ tɛtʋ kamaɣ yɔɔ. Ðɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone wazɩɣ kedeŋa kpeekpe yɔɔ ɛyaa halɩ pɩkpɛndɩnɩ tɛtʋ hɔɔlʋʋ ŋgʋ payaɣ se Antarɩtiiki yɔ kɩ-taa ɛyaa. Ðɩtɩmɩɣ se “Yehowa tɔm [ɛwɛɛ] nɛ tɩyɛlɩɣ lɛɛ lɛɛ” tɛtʋ kpeekpe yɔɔ nɛ pɩsa Ɛsɔ hɩɖɛ.—2 Tesalooniiki mba 3:1.

• Ɛzɩma jw.org wɛɛ nɛ kɩsɩɣnɩ ɛyaa se patɩlɩ Bibl taa toovenim tɔm?

• Ɛbɛ ŋñɩnɩɣ se ŋtɩlɩ ɖɛ-tɛ intɛrnɛɛtɩ lone yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ?