Hihi Edeni Nĩkuo Kwarĩ Mũciĩ wa Mbere wa Mũndũ?

TA HŨŨRA mbica wĩ mũgũnda-inĩ mũthaka. Gũtirĩ ũndũ wa gũgũtanga meciria, na gũtirĩ inegene ta rĩrĩa rĩkoragwo mataũni-inĩ. Nĩ mũgũnda mũnene, na wĩ na thayũ mũingĩ. O na makĩria-rĩ, meciria maku nĩ mahooreru, na mwĩrĩ waku ndũrathĩnio nĩ mũrimũ o na ũrĩkũ kana ruo. Na nĩ ũrahota gũkenera maũndũ macio magũthiũrũrũkĩirie.

Maitho maku makaamba kũgucĩrĩrio nĩ marangi magemu ma kĩro kĩa mĩmera, ũgacoka ũkona karũũĩ karatherera karĩ na maĩ matheru, ningĩ ũkona nyeki nduru ĩrĩ riũa-inĩ na ĩngĩ kĩĩruru-inĩ. Ũkaigua karũhuho gagĩkũhuruta karĩ na kamũtararĩko kega. Ũkaigua mathangũ makĩhurutana, maĩ makĩminjũka mahiga-inĩ, tũnyoni tũkĩina, na tũnyamũ tũrĩa tũnini tũkĩgamba tũrĩ wĩra-inĩ watuo. Ũkĩhũũra mbica ĩyo-rĩ, na githĩ ndũrerirĩria gũkorũo handũ ta hau?

Andũ kũndũ guothe thĩinĩ wa thĩ nĩ metĩkĩtie atĩ kĩambĩrĩria mũndũ aatũũraga kũndũ ta kũu. Kwa ihinda iraya, arũmĩrĩri a ndini ya Kĩyahudi, ndini iria ciĩĩtaga cia Gĩkristiano, na Aithĩramu nĩ makoretwo makĩrutwo ũhoro wa mũgũnda wa Edeni, kũrĩa Ngai aaigĩte Adamu na Hawa matũũrage. Kũringana na Bibilia, maakoragwo na mũtũũrĩre wĩ na thayũ na gĩkeno. Maarĩ na thayũ gatagatĩ kao, na nyamũ, o hamwe na Ngai, ũrĩa wamatugĩte na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũtũũra tene na tene thĩinĩ wa mũgũnda mũthaka ũguo.—Kĩambĩrĩria 2:15-24.

Ahĩndĩ o nao nĩ metĩkĩtie ũhoro wa Paradiso ya hĩndĩ ya tene. Arũmĩrĩri a ndini ya Buddha nao metĩkĩtie atĩ atongoria njamba a kĩĩroho moimagĩra hĩndĩ ĩrĩa gwakorũo kũhaana ta Paradiso. Na ndini nyingĩ cia Afrika nĩ cirutanaga ngʼano ihaanaine na rwa Adamu na Hawa.

Kwaria ma, rĩĩciria rĩa paradiso nĩ rĩkoretwo thĩinĩ wa ndini na mawĩtĩkio maingĩ ma andũ. Mwandĩki ũmwe wĩtagwo Jean Delumeau oigire ũũ: “Andũ aingĩ a mabũrũri marĩa mathiĩte na mbere nĩ meetĩkĩtie atĩ rĩmwe tene nĩ kwarĩ na paradiso yarĩ na ũkinyanĩru, wĩyathi, thayũ, gĩkeno, ũingĩ wa indo, na gũtiarĩ na ũhinya, guoya, na ngũĩ. . . . Wĩtĩkio ũcio watũmire andũ mambĩrĩrie kwĩrirĩria mũno paradiso ĩrĩa yateirũo na kwoguo makĩgĩa na wendi mũnene wa kũmĩcokia.”

Hihi no kũhoteke atĩ ngʼano na mawĩtĩkio macio makoragwo na kĩhumo kĩmwe? Hihi no kũhoteke atĩ maũndũ macio moimanaga na ũndũ warĩ kuo kũna? Hihi kũna nĩ kũrĩ hĩndĩ kwarĩ mũgũnda wa Edeni na andũ meetagwo Adamu na Hawa?

Andũ arĩa mekagĩrĩra Bibilia nganja nĩ makararagia ũhoro ũcio. Mahinda-inĩ maya kũrĩ na ũũgĩ mũingĩ wa sayansi, andũ aingĩ matuaga atĩ maũndũ macio no ngʼano tu cia gwĩtungĩra. Ũndũ wa kũgegania nĩ atĩ, amwe ao makoragwo marĩ a ndini. Atongoria aingĩ a ndini nĩ marutanaga atĩ gũtiarĩ mũgũnda wa Edeni. Moigaga atĩ gũtirĩ hĩndĩ kwarĩ kũndũ ta kũu. Makoiga atĩ ũcio no ũndũ wa gwĩtungĩra tu kana ngʼano cia marimũ.

Nĩ ma, Bibilia nĩ ĩkoragwo na ngerekano. Jesu we mwene aahũthĩrire ngerekano irĩ ngumo mũno. No rĩrĩ, Bibilia ndĩonanagia mũgũnda wa Edeni ũrĩ ũndũ wa ngerekano, no ĩwonanagia ũrĩ ũndũ wa historĩ, ũrĩa warĩ kuo kũna. Ningĩ, angĩkorũo maũndũ macio matiekĩkire-rĩ, tũngĩkĩhoka maũndũ marĩa mangĩ marĩ thĩinĩ wa Bibilia atĩa? Rekei tũthuthurie kĩrĩa gĩtũmaga andũ amwe makararie atĩ nĩ kwarĩ mũgũnda wa Edeni na tuone kana itũmi ciao nĩ njagĩrĩru. Tũcoke twarĩrĩrie bata wa ũndũ ũcio harĩ o ũmwe witũ.