Athomi Aitũ Maroria Atĩrĩ . . .
Hihi Aciari nĩ Magĩrĩirũo Kũruta Ciana Ciao Ũhoro wĩgiĩ Ngomanio?
▪ Aciari aingĩ nĩ merutanagĩria mũno kũgitĩra ciana ciao itikanyitwo nĩ mĩrimũ mĩũru. Aciari mabataire gwĩkĩra kĩyo o ta kĩu kũgitĩra ciana ciao kuumana na mĩerekera mĩũru ĩrĩa ĩngĩcithũkia. Njĩra ĩmwe ya gwĩka ũguo nĩ gũteithia ciana igĩe na ũmenyo ũrĩa waagĩrĩire wĩgiĩ ngomanio. (Thimo 5:3-23) Ũrutani na ũtongoria ta ũcio wa aciari nĩ wa bata tondũ ciana irathiĩ na mbere gũkorũo ũgwati-inĩ wa kwĩrorera mbica cia ngomanio thĩinĩ wa TV, Intaneti, mabuku, na tabarĩra-inĩ cia mathekania.
Diane Levin, Profesa wa gĩthomo na mwandĩki, oigire ũũ: “Mahinda-inĩ maya thĩna ti ciana gũkorũo cikĩĩruta ũhoro wĩgiĩ ngomanio, ĩndĩ thĩna nĩ maũndũ marĩa cireruta, ũkũrũ wacio hĩndĩ ĩrĩa ireruta, na arĩa maraciruta. Ciana nĩ cirutagwo ũrutani mũũru mũno ũngĩcithũkia wĩgiĩ ngomanio kuuma kũrĩ kambuni cia kũgathĩrĩria indo na kuumana na mĩthiĩre ĩrĩa andũ memenyeretie.”
Aciari nĩ marabatara kũgitĩra ciana ciao kuumana na mawoni mathũku na ma waganu marĩa mathũkĩtie andũ aingĩ. (Thimo 5:1; Aefeso 6:4) Ciana nyinyi nĩ irabatara gũteithio kũmenya ũrĩa mĩĩrĩ yacio ĩrutaga wĩra, ũrĩa ciagĩrĩire kũmenyerera mĩĩrĩ yacio, na ũrĩa cingĩĩgitĩra kuumana na andũ aganu. Mbere ya mwana gũkinyia ũkũrũ ũrĩa mwĩrĩ wake wambagĩrĩria gũcenjia maũndũ-inĩ makonainie na ngomanio—kairĩtu karabatara gũkorũo kamenyete ũhoro wĩgiĩ ũgarũrũku ũrĩa ũrĩũka mwĩrĩ-inĩ wako na gataũkĩrũo nĩ gĩtũmi gĩa kahinda ka mweri na ũrĩa gokaga. Kahĩĩ nako karabatara gũteithio kamenye mbere ũhoro wĩgiĩ kuumwo nĩ hinya wa arũme karĩ toro. Aciari magĩrĩirũo nĩ kũruta ciana ciao kuuma irĩ o nyinyi marĩĩtwa ma ciĩga cia mwĩrĩ. Aciari mendete ciana ciao macirutaga maũndũ matatũ megiĩ ciĩga icio cia mwĩrĩ: (1) Nĩ cia mwanya na nĩ cia mũndũ we mwene. (2) Matiagĩrĩirũo nĩ kwaria ũhoro wacio na njĩra ĩtagĩrĩire. (3) Itiagĩrĩire nĩ kũhutahutio, kana kuonanio. O ũrĩa ciana cirakũra, aciari nĩ marabatara kũmenya ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire rĩa gũcitaarĩria ũrĩa mũtumia agĩaga nda.a
Aciari magĩrĩirũo kwambĩrĩria kũruta ciana ciao maũndũ macio rĩ? Tene gũkĩra ũrĩa andũ aingĩ meciragia. Kairĩtu no kaambĩrĩrie kuona kahinda ka mweri karĩ na mĩaka 10 kana o na karĩ kanini makĩria. Kahĩĩ no kaumwo nĩ hinya wa arũme rita rĩa mbere karĩ na mĩaka 11 kana 12. Mogarũrũku ta macio ũtũũro-inĩ wa ciana no macithumbũre mũno cingĩkorũo citegũtaũkĩrũo nĩmo. Ciana nĩ irabatara gũteithio o tene imenye atĩ gũkorũo na ũgarũrũku ta ũcio mĩĩrĩ-inĩ yacio nĩ ũndũ wa ndũire. Ningĩ nĩko kahinda ga gũciteithia citaũkĩrũo nĩ bata wa kũrũmĩrĩra ithimi cia Bibilia ciĩgiĩ mĩtugo—ũndũ ũrĩa tabarĩra nyingĩ cia gũkũ thĩ ciĩgiĩ ũrutani wa maũndũ ma ngomanio iremetwo nĩ gwĩka.—Thimo 6:27-35.
[Ũhoro wa Magũrũ-inĩ]
a Aciari no mone ũhoro ũngĩmateithia wĩgiĩ maũndũ macio thĩinĩ wa mabuku maya marĩa macabĩtwo nĩ Aira a Jehova: Amkeni! ya Mĩĩ 2006, gĩcunjĩ “Kumweleza Binti Yako Kuhusu Hedhi,” karatathi ga 10-13; Maswali Ambayo Vijana Huuliza—Majibu Yafanyayo Kazi, Mbuku ya 2, gĩcunjĩ gĩa 6, “Kwa Nini Mwili Wangu Unabadilika?”; na Mnara wa Mlinzi wa Novemba 1, 2010, “Siri ya Furaha ya Familia—Zungumza na Watoto Wako Kuhusu Ngono,” karatathi ga 12-14.