Jesu Kristo—We Nũũ?
“ONA andũ aingĩ arĩa matarĩ Akristiano nĩ metĩkĩtie atĩ We aarĩ mũrutani mũnene na mũũgĩ. Hatarĩ nganja aarĩ ũmwe wa andũ arĩa manatũũra marĩ na ũgucĩrĩria mũnene mũno.” (The World Book Encyclopedia) “We” nũũ? Jesu Kristo, ũrĩa wambĩrĩirie Ũkristiano. Nĩũĩ we nũũ? Nĩ ahutagia ũtũũro waku na njĩra o yothe?
Maũndũ ma ũtungata wa Jesu maandĩkĩtwo mabuku-inĩ mana ma Bibilia metagwo Injili. Ũhoro ũcio nĩ wa ma na njĩra ĩrĩkũ? Thutha wa kũũthuthuria-rĩ, mwandĩki wa maũndũ ma tene ũĩkaine mũno, Will Durant aandĩkire ũũ: “Gũtuĩka atĩ andũ anini matarĩ kĩene nĩ metungĩire mũndũ wĩ ngumo na ũragucĩrĩria andũ ũguo, wĩna mĩtugo mĩtũgĩru ũguo, na kĩoneki kĩa ũũrũmwe wa andũ ũguo-rĩ, kĩngĩakorirũo kĩrĩ kĩama kĩnene mũno gũkĩra iria ciothe ciandĩkĩtwo thĩinĩ wa Injili.”
O na kũrĩ ũguo-rĩ, harĩ mamilioni ma andũ arĩa matoĩ Ũkristiano-rĩ, Jesu Kristo nĩ mũndũ ũtoĩkaine. No makorũo metĩkĩtie atĩ aarĩ kuo, no matiĩciragia atĩ no ahutie mũtũũrĩre wao na njĩra o na ĩrĩkũ. Angĩ monaga Jesu ta atagĩrĩirũo nĩ kũrũmbũyanio nake tondũ wa ũrĩa arĩa metuaga arũmĩrĩri ake maaneka. Amwe kũu Japani mangiuga ũũ: ‘Nĩ marekirie mbomu ya atomu Nagasaki, itũũra rĩrĩ Akristiano aingĩ gũkĩra matũũra maingĩ Japani.’
No ũrũithie ndagĩtarĩ nĩũndũ wa mũrũaru kwaga kũrũmĩrĩra mootaro make? Hatarĩ nganja aca. Andũ arĩa metuaga Akristiano nĩ matũrĩte maregete watho wa Jesu wa kũhiũrania na mathĩna ma o mũthenya. Nĩ ũndũ ũcio handũ ha gũtigana na Jesu nĩ ũndũ wa acio metagwo atĩ nĩ Akristiano, arĩa matarũmagĩrĩra ũrutani wake-rĩ, kaĩ ũtangĩĩruta kaũndũ kamũkonie wee mwene? Tuĩria thĩinĩ wa Bibilia wone Jesu kũna nũũ na ũrĩa angĩgarũra ũtũũro waku.
Wendo Nĩguo Watho Wake
Jesu Kristo aarĩ mũrutani mũnene ũrĩa waikaraga Palestina hakuhĩ mĩaka 2,000 mĩthiru. Ti maũndũ maingĩ moĩkaine make e mwana. (Mathayo, gĩcunjĩ kĩa 1 na gĩa 2; Luka gĩcunjĩ kĩa 1 na gĩa 2) Rĩrĩa akinyirie ũkũrũ wa mĩaka 30, Jesu nĩambĩrĩirie ũtungata wake wa kũruta ‘ũira wa ũhoro-wa-ma.’ (Johana 18:37; Luka 3:21-23) Aandĩki arĩa ana a ũhoro wa tene ũkoniĩ ũtũũro wa Jesu nĩmekĩrĩire mũno ũtungata wake harĩ andũ, mĩaka ĩtatũ na nuthu ya ũtũũro wake mũkuhĩ thĩinĩ wa thĩ.
Hĩndĩ ya ũtungata wake-rĩ, Jesu nĩaheire arutwo ake bungũro ya kũhiũrania na mathĩna mwanya mwanya ũtũũro-inĩ wao. Bungũro ĩyo yarĩ kĩĩ? Yarĩ wendo. Thĩinĩ wa mamwe ma mahunjio marĩa marĩ igweta mũno kuuma tene, marĩa metagwo Mahunjio ma Kĩrĩmainĩ-rĩ, Jesu nĩarutire arutwo ake ũrĩa mangĩonania wendo kũrĩ andũ arĩa angĩ. Oigire ũũ: “Tondũ ũcio-rĩ, maũndũ mothe marĩa mũngĩenda andũ mamwĩkage inyuĩ, mekagei o mo o nao.” (Mathayo 7:12) Watho ũcio nĩ wa bata mũno. “Andũ” acio Jesu agwetaga nĩ hamwe na thũ cia mũndũ. Mahunjio-inĩ o mau, oigire ũũ: “Endagai andũ arĩa marĩ muku na inyuĩ, na mũhoyagĩre arĩa mamũnyariraga.” (Mathayo 5:44) Wendo ta ũcio na githĩ to ũnine mathĩna maingĩ tũkoranaga namo ũmũthĩ? Mũtongoria wa Kĩĩhĩndĩ Mohandas Gandhi nĩeciragia ũguo. Erĩkanaga oigire ũũ: “Rĩrĩa [tũkanyitana] igũrũ rĩgiĩ morutani marĩa Jesu arutanire Mahunjio-inĩ macio ma Kĩrĩmainĩ-rĩ, tũgakorwo tũninĩte mathĩna . . . ma thĩ yothe.” Morutani ma Jesu megiĩ wendo, mangĩrũmĩrĩrũo, no manine mathĩna ma andũ.
Onanirie Wendo na Ciĩko
Jesu eekaga ũrĩa aarutanaga. We nĩeciragia maũndũ ma andũ arĩa angĩ mbere ya make we mwene na akonania wendo na ciĩko. Mũthenya ũmwe, Jesu na arutwo ake matungatagĩra andũ aingĩ, ona matekũhurũka marĩe irio. Jesu nĩonire bata wa arutwo ake ‘makahurũke hanini,’ kwoguo magĩthiĩ handũ hatarĩ andũ. No kĩrĩndĩ gĩgĩthiĩ mbere yao na gĩkĩmeterera makinye. Ũngĩekire atĩa korũo we warĩ Jesu? Jesu “agĩkĩiguĩra tha” na “agĩitĩka kũmaruta mohoro maingĩ.” (Mariko 6:30-34) Kũigua tha kũu gũake kũnene nĩkuo gwatũmaga ahe andũ ũteithio.
Jesu nĩagunaga andũ na njĩra ingĩ, to kũmaruta maũndũ ma kĩroho tu. Nĩamateithagĩrĩria na mabataro mao. Kwa ngerekano, nĩaheire irio arũme 5,000 (ũtegũtara atumia na ciana) arĩa mamũthikĩrĩirie nginya hwaĩ-inĩ mũthenya ũmwe. Hĩndĩ ĩngĩ nĩ aheire angĩ 4,000 irio. Hĩndĩ ya mbere, ahũthĩrire mĩgate ĩtano na ciũngũyũ igĩrĩ, na hĩndĩ ya kerĩ akĩhũthĩra mĩgate mũgwanja na tũngũyũ o tũnini tu. (Mathayo 14:14-21; 15:32-38; Mariko 6:35-44; 8:1-9) Nĩ ciama? Ĩni, arĩ mũndũ wa kũringa ciama.
Ningĩ Jesu nĩahonirie arũaru aingĩ. Nĩ ahonirie itumumu, cionje, arĩa marũarĩte mangũ, na itaigua. Nginya nĩ ariũkirie akuũ! (Luka 7:22; Johana 11:30-45) Hĩndĩ ĩmwe-rĩ, mũndũ warĩ na mangũ aamũririe ũũ: “Ũngĩenda-rĩ, wahota kũ’honia ’there.” Jesu ekire atĩa? “Agĩtambũrũkia guoko, akĩmũhutia, akĩmwĩra atĩrĩ, Nĩngwenda; gĩtherio.” (Mariko 1:40, 41) Jesu aarĩ na wendi mũnene wa kũmateithia. Na njĩra ya ciama ta icio, nĩonanirie wendo wake kũrĩ arĩa manyarirĩkaga.
Nĩ hinya gwĩtĩkia? Jesu aringaga ciama iria nyingĩ mbere ya andũ. O na arĩa mamũkararagia, na mageragia kũmwethera mahĩtia hĩndĩ ciothe, matingĩakanire ũũma wa atĩ nĩaringaga ciama. (Johana 9:1-34) O na ningĩ, ciama ciake ciarĩ na gĩtũmi. Nĩciateithirie andũ mamenye atĩ Jesu nĩwe ũrĩa watũmirwo nĩ Ngai.—Johana 6:14.
Gũthuthuria o hanini tu morutani ma Jesu na mũtũũrĩre wake nĩ gũtũmaga tũmwende na twende kuonania wendo ta wake. No ĩyo toyo tu njĩra ĩrĩa Jesu angĩhutia ũtũũro waku nayo. We ndaarĩ o mũrutani mũnene warutanire wendo tu. Nĩonanirie atĩ aarĩ kuo arĩ Mwana wa Ngai wa mũũmwe o na mbere ya gũũka gũkũ thĩ. (Johana 1:14; 3:16; 8:58; 17:5; 1 Johana 4:9) O na rĩu e muoyo arĩ mũndũ wa kĩroho, ũndũ ũrĩa ũtũmaga akorũo na bata mũno harĩ wee. Bibilia yonanagia atĩ Jesu nĩariũkirio na rĩu nĩahetwo ũnene agatuĩka Mũthamaki wa Ũthamaki wa Ngai. (Kũguũrĩrio 11:15) Jesu oigire ũũ: “Naguo muoyo wa tene na tene nĩ atĩrĩ, nĩ makũmenye wee Ngai ũrĩa ũmwe wa ma, na mamenye ũrĩa warekirie, na nĩwe Jesu Kristo.” (Johana 17:3; 20:31) Na ma kũmenya Jesu Kristo no gũtũme ũkaagĩa na muoyo wa tene na tene thĩinĩ wa Paradiso! Kũngĩhoteka atĩa? Kaĩ ũtangĩĩruta ũhoro wa Jesu makĩria na wone ũrĩa ‘wendani ũrĩa Kristo atwendete naguo ũtũhatagĩrĩria’ twĩgerekanie nake? (2 Akorintho 5:14) Aira a Jehova nĩmegũkenera gũgũteithĩrĩria.—Johana 13:34, 35.
O tiga honanĩtio ũndũ ungĩ-rĩ, Maandĩko marĩa monanĩtio haha thĩinĩ moimĩte The Bible in Gikũyũ.