Kũiganania Mũgambo

RĨRĨA watĩtĩrithia ũhoro ũrĩa wagĩrĩire, ũteithagia athikĩrĩria mataũkĩrũo nĩ ũrĩa ũroiga. No ũngĩiganania mũgambo wega na njĩra itiganĩte, ũthiĩ ũgĩcenjagia mũthiĩre, na ũgĩthimaga ũrĩa mũgambo waku ũraiguĩka, mĩario yaku no ĩcanjamũre athikĩrĩria makĩria. Makĩria ma ũguo, no gũteithie athikĩrĩria mamenye ũrĩa ũraigua ũhoro-inĩ ũrĩa ũrameera. Mwerekera waku ũhoro-inĩ ũcio no ũhutie mwerekera ũrĩa mekũgĩa naguo harĩ ũhoro ũcio. Ũguo nĩguo kwagĩrĩire ũkĩaria ũrĩ rĩarĩrio-inĩ kana ũkĩaria na mũndũ ũmwe ũtungata-inĩ.

Mwario wa mũndũ nĩ kĩndũ kĩa magegania, na no ũhingie maũndũ maingĩ. Ũngĩhũthĩrũo wega, no wĩkĩre mĩario cama, ũhutie ngoro, na ũrurumũre andũ moe ikinya. O na kũrĩ ũguo, maũndũ macio matingĩhingio nĩ ũndũ tu wa gũkururĩra ũhoro waku kuonania harĩa ũrenda kuongerera na kũnyihia kayũ, gũcenjia mũthiĩre, kana gũthima ũrĩa mũgambo waku ũraiguĩka. Gwĩka ũguo gwiki gũtingĩgũteithia ũigananie mũgambo ũrĩa kwagĩrĩire. Handũ ha mĩario yaku kũgĩa na cama, gwĩka ũguo no kũnogie athikĩrĩria aku. Kũiganania mũgambo na njĩra njega kuumaga ngoro-inĩ.

Kũiganania mũgambo kũngĩhũthĩrũo wega gũteithagia athikĩrĩria marikĩre biũ thĩinĩ wa ũhoro ũrĩa ũrarĩrĩrio, handũ ha gwĩciria mũno ũhoro wa mwaria.

Ongerera Kana Ũnyihie Mũgambo. Njĩra ĩmwe ya kũgarũrĩra mwario waku nĩ kuongerera kana kũnyihia mũgambo waku. No ndwagĩrĩirũo kuongerera kana kũnyihia mũgambo na njĩra o ĩmwe hĩndĩ ciothe. Gwĩka ũguo no gũtũme andũ mahĩngĩcĩke. Ũngĩikara ũkĩongagĩrĩra mũgambo maita maingĩ mũno, ũhoro waku ndũngĩgucĩrĩria.

Mũigana wa mũgambo waku wagĩrĩirũo kwaganĩrĩrũo na ũhoro ũrĩa ũraaria. Angĩkorũo ũrathoma ũndũ ũrabatara mĩtũkĩ, ta ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Kũguũrĩrio 14:6, 7 kana thĩinĩ wa Kũguũrĩrio 18:4, kana nĩ ciugo cia kũũmĩrĩria cia Thama 14:13, 14, nĩ harĩ bata kuongerera mũgambo ũrĩa kwagĩrĩire. Ũndũ ũmwe na ũcio, angĩkorũo ũrathoma ituĩro iritũ Bibilia-inĩ, ta rĩrĩa rĩrĩ thĩinĩ wa Jeremia 25:27-38, kuongerera na kũnyihia mũgambo waku na njĩra itiganĩte nĩ gũgũtũma maũndũ mamwe meyumĩrie gũkĩra marĩa mangĩ.

Ningĩ ririkana muoroto waku. Hihi ũrenda kũrurumũra athikĩrĩria aku moe ikinya? Hihi nĩ maũndũ marĩa ma bata ũrenda meyumĩrie mĩario-inĩ yaku? Kuongerera mũgambo, kũngĩhũthĩrũo na njĩra njega, nĩ gũteithagia kũhingia mĩoroto ĩyo. O na kũrĩ ũguo, kuongerera mũgambo gwiki no kwage kũhingia muoroto waku. Na njĩra ĩrĩkũ? No gũkorũo ũrĩa ũroiga ũrabatara kugwo kuuma ngoro handũ ha na mũgambo mũnene. Ũhoro ũcio nĩ warĩrĩirio thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 11.

Kũnyihia mũgambo kũngĩhũthĩrũo na ũũgĩ no gũtũme athikĩrĩria magĩe na mĩĩto ya kwenda kũmenya ũrĩa ũkuuga. No kaingĩ ũndũ ũcio ũbataraga kwaria na mũgambo mũrikĩru o na ihenya thutha wa kũnyihia mũgambo. Mũgambo mũnyinyi na mũrikĩru no ũhũthĩrũo kuonania mĩtangĩko kana guoya. Ningĩ kũnyihia mũgambo no kũhũthĩrũo kuonania atĩ ũndũ ũrĩa ũragwetwo tiguo wa bata mũno. O na kũrĩ ũguo, angĩkorũo hingo ciothe mũgambo waku ũkoragwo ũrĩ mũnyinyi, ũndũ ũcio no wonanie atĩ ũrĩ na nganja kana ndũrona bata mũnene wa ũhoro ũrĩa ũraheana. Mũgambo mũnyinyi ũkũbatara kũhũthĩrũo na njĩra ya ũtaũku.

Cenjia Mũthiĩre Waku. Ndeereti-inĩ cia o mũthenya, ciugo nĩcio ciĩrehaga o ũrĩa tũraria. Rĩrĩa tũcanjamũkĩte, nĩ ũndũ mũhũthũ kwaria na ihenya. Rĩrĩa kũna tũrenda andũ maririkane maũndũ marĩa tũrameera, twagĩrĩirũo nĩ gũthima mũthiĩre wa mwarĩrie witũ.

O na kũrĩ ũguo, aria aingĩ erũ maticenjagia mũthiĩre wa mwarĩrie wao. Nĩkĩ? Meciragia mũno ũhoro wa ciugo. Mũndũ ahota gũkorũo andĩkĩte ciugo icio ciothe. O na angĩaga kũruta ta arĩ mĩario ya gũthoma, ahota gũkorũo aigĩte ciugo ciayo meciria-inĩ. Nĩ ũndũ ũcio, akaruta mĩario yothe na mũthiĩre o ũmwe. Kwĩruta kũhũthĩra matemo ma mĩario no gũteithie mwaria kũniina thĩna ũcio.

Wĩtheme kuongerera mũthiĩre hinahi ta ũrĩa mbĩa ĩracangacanga ĩtengʼeraga o rĩmwe yona nyau. Ningĩ ndũkaarie na ihenya mũno ũndũ ũtekũiguĩka ũrĩa ũroiga.

Ũgĩcenjia mũthiĩre ndũkabange kũhiũha kana gũthiĩ kahora o thutha wa itĩna rĩna. Handũ ha kwagĩria ũhoro ũrĩa ũraheana, njĩra ĩyo nĩ kũũthũkia ĩkũũthũkia. Gũcenjia mũthiĩre kwagĩrĩire gũtwarana na ũrĩa ũroiga, njĩra ĩrĩa ũraũgweta nayo, na muoroto waku. Heana mĩario yaku na mũthiĩre mũigananĩru. Ũkĩonania ũndũ mũcacu, aria na ihenya, o ũrĩa ũngĩaria ndeereti-inĩ cia o mũthenya. Ningĩ nĩ wega gwĩka ũguo rĩrĩa ũragweta maũndũ matarĩ ma bata mũno. Gwĩka ũguo nĩ gũgũgũteithia ndũkarute mĩario yaku na mũthiĩre o ũmwe na ndĩkaiguĩke ĩrĩ mĩritũ mũno. Ĩndĩ mũndũ akĩarĩrĩria maũndũ maritũ, marĩa ma bata makĩria, na tũtũũrũ thĩinĩ wa mĩario kaingĩ abataraga gũthiĩ kahora.

Thiĩ Ũgĩcenjagia Mũgambo Waku. Ta wĩcirie mũndũ akĩhũra ngita ithaa igima. Ihinda-inĩ rĩu rĩothe, akahũthĩra rũrigi rũmwe tu rwayo—akarũkunya na mũgambo mũnene, ningĩ mũnini, rĩmwe na rĩmwe akarũkunya na ihenya, ningĩ kahora. Nĩ aracenjia mũigana wa mũgambo na mũthiĩre, ĩndĩ kwaga kũhũthĩra ndigi icio ingĩ nĩ kũragiria “rwĩmbo” rũgĩe na mũcamo mwega. Ũndũ ũmwe na ũcio, kwaga gũthiĩ tũgĩcenjagia mũgambo witũ, gũtingĩgucĩrĩria athikĩrĩria.

Gũthiĩ mũndũ agĩcenjagia mũgambo no kũhingie maũndũ matiganĩte. Kwa ngerekano, mũndũ no atĩtĩrithie ũndũ mũna na njĩra ya gũcenjia mũgambo o akĩongagĩrĩra kayũ. Ningĩ gũcenjia mũgambo no gũkorũo arĩ njĩra ya kuonania ũingĩ kana ũraihu wa kĩndũ. Kuongerera mũgambo mũthia-inĩ wa mũhari no kuonanie atĩ kĩu nĩ kĩũria. Thiomi-inĩ imwe mũndũ no abatare kũnyihia mũgambo akĩũria kĩũria.

Mũndũ no onanie gĩkeno na ũcanjamũku na njĩra ya gũcenjia mũgambo. Ningĩ no onanie kĩeha na mĩtangĩko na njĩra ya gũcenjia mũgambo wake. Maũndũ macio magwetetwo hau nĩmo mateithagia mwaria ahutie ngoro cia athikĩrĩria. Rĩrĩa ũrenda kuonania maũndũ macio, ndũkagwete o ciugo. Hũthĩra mũgambo kuonania atĩ maũndũ macio maroima ngoro-inĩ yaku.

Kũiga Mũthingi. Kũiganania mũgambo kwambagĩrĩria rĩ? Kwambagĩrĩria rĩrĩa ũrathuura ũhoro ũrĩa ũkũhũthĩra mĩario-inĩ yaku. Ũngĩheana mĩario yaku na njĩra tu ya kũruta ihooto kana kũhatĩrĩria athikĩrĩria meke ũndũ mũna, ndũngĩkorũo na mĩeke mĩingĩ ya gũthiĩ ũgĩcenjagia mũgambo. Kwoguo thathaũrania matemo maku ma mĩario, na ũtigĩrĩre atĩ nĩ wagĩa na maũndũ marĩa magĩrĩire ma gũthakaria, na ma gũtũma mĩario ĩgune athikĩrĩria.

Ĩ hĩndĩ ĩrĩa ũraruta mĩario ũngĩona bata wa gũcenjia mũrutĩre wayo, nĩ ũndũ wa kuona ta ĩrekururia? Ũngĩka atĩa? Cenjia njĩra ya mũheanĩre waku. Atĩa? Handũ ha gũthiĩ o na mbere kwaria, ĩra athikĩrĩria mahumbũrie Bibilia, na ũthome rĩandĩko. Kana ũgarũre mĩhari ĩmwe ĩtuĩke ciũria, ũgĩtithagia nĩguo ũtĩtĩrithie. Hũthĩra ngerekano nguhĩ. Njĩra icio nĩ ihũthagĩrũo nĩ aria marĩ na ũmenyeru. Gũtekũmania ũrĩa ũmenyeru waku ũigana, no ũhũthĩre njĩra icio ũkĩhaarĩria mĩario yaku.

Gũthiĩ mũndũ agĩcenjagia mũgambo nĩ kuongagĩrĩra mĩario cama. Ũngĩcenjia mũgambo ũrĩa kwagĩrĩire na gĩthimi kĩrĩa kĩagĩrĩire, mĩario yaku no ĩgĩe na cama mũno na ĩcanjamũre athikĩrĩria.