Ũkũũri​—Kĩheo kĩa Ngai Kĩnene Makĩria

1, 2. (a) Nĩ rĩ kĩheo gĩkoragũo gĩ kĩa bata mũno harĩ wee mwene? (b) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma kwĩrũo atĩ ũkũũri nĩguo kĩheo kĩa bata mũno ũngĩheo o rĩ?

NĨ KĨHEO kĩrĩkũ kĩa bata mũno ũrĩ waheo? To nginya kĩheo gĩkorũo gĩ kĩa goro nĩguo gĩkorũo kĩrĩ kĩa bata. Ningĩ-rĩ, bata wa ma wa kĩheo ndũthimagũo hĩndĩ ciothe na mbia. Ithenya rĩa ũguo-rĩ, rĩrĩa kĩheo gĩagũkenia kana gĩakũhingĩria ũbataro mũna ũtũũro-inĩ waku, nĩrĩo gĩkoragũo gĩ kĩa bata mũno harĩ wee mwene.

² Harĩ iheo iria ciothe ũngĩrĩgĩrĩra gũkanaheo-rĩ, nĩ harĩ kĩmwe gĩkĩrĩte ciothe. Nĩ kĩheo Ngai aheete andũ. Jehova nĩ atũheete indo nyingĩ, no kĩheo kĩrĩa kĩnene makĩria atũheete nĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Mũrũwe, Jesu Kristo. (Mathayo 20:28) O ta ũrĩa tũkwĩruta gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ-rĩ, ũkũũri nĩguo kĩheo kĩa goro mũno ũngĩheo, tondũ ũkũrehagĩra gĩkeno gĩtangĩgereka na no ũkũhingĩrie mabataro maku marĩa ma bata mũno. Ũkũũri nĩguo na ma njĩra ĩrĩa nene mũno Jehova onanĩtie nayo atĩ nĩ akwendete.

ŨKŨŨRI NĨ KĨĨ?

3. Ũkũũri nĩ kĩĩ, na twagĩrĩirũo gũtaũkĩrũo nĩ ũndũ ũrĩkũ nĩgetha tũmenye bata wa kĩheo kĩu kĩa goro?

³ Na njĩra nguhĩ-rĩ, ũkũũri nĩ njĩra ya Jehova ya gũkũũra kana kũhonokia andũ kuuma kwĩ mehia na gĩkuũ. (Aefeso 1:7) Nĩ getha tũtaũkĩrũo nĩ ũrutani ũcio wa Bibilia-rĩ, tũkũbatara kũririkana ũrĩa kwahanĩkire mũgũnda-inĩ wa Edeni. Tũngĩtaũkĩrũo nĩ kĩrĩa Adamu aateire rĩrĩa eehirie-rĩ, no rĩo tu tũngĩmenya nĩkĩ ũkũũri wĩ wa bata mũno harĩ ithuĩ.

4. Adamu angĩagunĩkire atĩa e mũndũ mũkinyanĩru?

⁴ Rĩrĩa Jehova ombire Adamu-rĩ, aamũheire kĩndũ kĩa bata mũno; muoyo mũkinyanĩru. Ta wĩcirie ũrĩa Adamu angĩagunĩkĩre nĩ ũndũ ũcio. Tondũ oombĩtwo e mũkinyanĩru mwĩrĩ na meciria-rĩ, gũtirĩ hĩndĩ angĩarwarire, akũre, kana akue. Arĩ mũndũ mũkinyanĩru, aarĩ na ũkuruhanu wa mwanya hamwe na Jehova. Bibilia yugaga atĩ Adamu aarĩ “[mũrũ] wa Ngai.” (Luka 3:38) Kwoguo Adamu nĩ aakenagĩra ũkuruhanu mũnene hamwe na Jehova Ngai, o ta wa ithe mwendani na mũrũwe. Jehova nĩ aaranĩirie na mũrũ wake wa gũkũ thĩ, Adamu, akĩmũhe wĩra wĩna uumithio na kũmũmenyithia ũrĩa aagĩrĩirũo nĩ gwĩka.​​—Kĩambĩrĩria 1:​28-​30; 2:​16, 17.

5. Bibilia ĩkoragwo ĩkiuga atĩa rĩrĩa ĩkũgweta atĩ Adamu oombĩtwo “na mũhianĩre o ta wa Ngai”?

⁵ Adamu oombĩtwo “na mũhianĩre o ta wa Ngai.” (Kĩambĩrĩria 1:27) Ũguo ti kuuga atĩ Adamu aarĩ na maũthĩ ta ma Ngai. O ta ũrĩa twerutire thĩinĩ wa Gĩcunjĩ kĩa 1 kĩa ibuku rĩrĩ-rĩ, Jehova nĩ roho ũtonekaga. (Johana 4:24) Kwoguo Jehova ndarĩ mwĩrĩ wa nyama na thakame. Kũũmbwo e na mũhianĩre o ta wa Ngai nĩ kuonania atĩ Adamu oombĩtwo arĩ na ngumo ta cia Ngai, hamwe na wendani, ũũgĩ, kĩhooto, na hinya. Njĩra ĩngĩ ya bata Adamu aatũkĩtie Ithe nayo nĩ gũkorũo aarĩ na wĩyathi wa gwĩka o ũrĩa ekwenda. Nĩ ũndũ ũcio, Adamu ndaahanaga ta macini ĩrĩa ĩrutaga wĩra o ũrĩa tu ĩthondeketwo ĩrutage. Ngũrani na ũguo-rĩ, nĩ angĩeamũrĩire maũndũ make mwene, athuure wega kana ũũru. Korũo nĩ aathurire gwathĩkĩra Ngai-rĩ, angĩatũũrire tene na tene thĩinĩ wa Paradiso gũkũ thĩ.

6. Rĩrĩa Adamu aaremeire Ngai-rĩ, nĩ kĩĩ aateire, na njiarũa ciake ciahutirio atĩa?

⁶ Kwoguo, hatarĩ nganja, rĩrĩa Adamu aagire gwathĩkĩra Ngai na agĩtuĩrũo gĩkuũ-rĩ, aathire hathara nene mũno. Mehia make magĩtũma orũo nĩ muoyo mũkinyanĩru na irathimo ciaguo ciothe. (Kĩambĩrĩria 3:​17-19). Nĩ ũndũ wa kĩeha atĩ Adamu to muoyo wake tu ũcio wa goro aateire, no nĩ nginya wa njiarũa ciake ciothe. Kiugo kĩa Ngai kiugaga atĩ: “Kwĩhia kwa mũndũ ũmwe-rĩ [Adamu], nĩkuo gwatũmire mehia matonye gũkũ thĩ, nakĩo gĩkuũ gĩgĩtonya nĩ ũndũ wa mehia; tondũ ũcio gĩkuũ gĩgĩkĩhunja kũrĩ andũ othe, nĩ gũkorũo nĩmaakĩĩhirie othe.” (Aroma 5:​12) Ĩĩ, ithuothe nĩtũgaĩte mehia kuuma kwĩ Adamu. Nĩkĩo Bibilia yugaga atĩ ‘eyendirie’ we mwene na njiarũa ciake ũkombo-inĩ wa mehia na gĩkuũ. (Aroma 7:​14) Gũtiarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro harĩ Adamu kana Hawa tondũ maaremeire Ngai na rũtũrĩko. No rĩrĩ, ĩ njiarũa ciao, o hamwe na ithuĩ?

7, 8. Ũkũũri kaingĩ ũkoragwo na maũndũ marĩkũ merĩ?

⁷ Jehova aahonokirie andũ na njĩra ya ũkũũri. Ũkũũri nĩ kĩĩ? Ũkũũri kaingĩ ũkoragwo na maũndũ merĩ. Ũndũ wa mbere, ũkũũri nĩ thogora ũrĩa ũrĩhagwo nĩguo kĩndũ kĩohorithio, kana gĩkũũrũo. Ũndũ ũcio no ũringithanio na thogora ũrĩa ũrĩhagwo kuohorithia mwana ũiyĩtwo kuuma kũrĩ aciari ake. Ũndũ wa kerĩ, ũkũũri nĩ thogora ũrĩa ũiganaine na ngarama ya kĩndũ. Nĩ ũndũ ũmwe na thogora ũrĩa ũrĩhagwo nĩ ũndũ wa hathara yumanĩte na gĩĩko kĩũru. Kwa ngerekano-rĩ, mũndũ angĩgera ngero agĩrĩirũo nĩ kũrĩha mũigana ũringaine, kana ũiganaine na thogora wa kĩrĩa gĩthũkie.

⁸ Kũngĩahotekire atĩa kũrĩha hathara nene ĩrĩa Adamu aatũreheire ithuothe, na tũkũũrũo kuuma ũkombo-inĩ wa mehia na gĩkuũ? Reke twĩcirie ũhoro wa ũkũũri ũrĩa Jehova aaheanire na ũrĩa ũndũ ũcio ũngĩgũteithia wee.

ŨRĨA JEHOVA AAHEANIRE ŨKŨŨRI

9. Nĩ ũkũũri wa mũthemba ũrĩkũ wabataranagia?

⁹ Tondũ nĩ muoyo mũkinyanĩru wa mũndũ worire-rĩ, gũtirĩ muoyo wa mũndũ ũtarĩ mũkinyanĩru ũngĩahotire kũũkũũra. (Thaburi 49:​7, 8) Kĩrĩa kĩendekaga nĩ kĩndũ gĩa gũkũũra kĩringaine na thogora wa kĩrĩa kĩorire. Ũndũ ũcio ũringaine na watho wa kĩhooto gĩkinyanĩru wa Kiugo kĩa Ngai, ũrĩa uugaga ũũ: “Muoyo ũriumaga muoyo.” (Gũcokerithia Maathani 19:21) Kwoguo-rĩ, nĩ kĩĩ kĩngĩaringanire na thogora wa muoyo mũkinyanĩru wa mũndũ, ũrĩa Adamu aateire? Nĩ muoyo ũngĩ mũkinyanĩru wa mũndũ wabataranagia nĩguo ũtuĩke ũkũũri ũringaine.​​—1 Timotheo 2:6.

10. Jehova aaheanire ũkũũri na njĩra ĩrĩkũ?

¹⁰ Jehova aaheanire ũkũũri ũcio na njĩra ĩrĩkũ? Aatũmire ũmwe wa ariũ ake a roho akinyanĩru oke gũkũ thĩ. No Jehova ndaatũmire kĩũmbe o gĩothe tu kĩa roho. Aatũmire ũrĩa endete mũno, Mũrũ wake wa mũmwe. (1 Johana 4:9, 10) Mũrũ ũcio aatigire na kwĩendera gwake gĩikaro gĩake kĩa matu-inĩ. (Afilipi 2:7) O ta ũrĩa twerutire thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 4 kĩa ibuku rĩrĩ-rĩ, Jehova aaringire kĩama rĩrĩa aathamirie muoyo wa Mũrũwe ũcio nginya thĩinĩ wa nda ya Mariamu. Kũgerera kwĩ roho mũtheru wa Ngai, Jesu agĩciarũo arĩ mũndũ mũkinyanĩru na ndaarĩ rungu rwa kĩrumi kĩa mehia.​​—Luka 1:​35.

11. Mũndũ ũmwe angĩahotire atĩa gũkũũra andũ milioni nyingĩ?

¹¹ Mũndũ ũmwe angĩahotire atĩa gũkũũra andũ milioni nyingĩ? Amba wĩyũrie atĩrĩrĩ, andũ milioni icio ciothe maatuĩkire ehia atĩa? Ririkana atĩ rĩrĩa Adamu eehirie-rĩ, aateire kĩndũ kĩa goro mũno aarĩ nakĩo, muoyo mũkinyanĩru wa mũndũ. Kwoguo ndangĩahotire kũũgaĩra njiarũa ciake. Ithenya rĩa ũguo, angĩacigaĩire o mehia na gĩkuũ tu. Jesu, ũrĩa Bibilia ĩĩtaga “Adamu ũrĩa wa kũrigĩrĩria,” aarĩ mũndũ mũkinyanĩru na ndehirie o na rĩ. (1 Akorintho 15:45) Na njĩra ĩngĩ-rĩ, Jesu oire handũ ha Adamu nĩguo atũhonokie. Rĩrĩa Jesu aarutire muoyo wake mũkinyanĩru arĩ mwathĩki biũ harĩ Ngai-rĩ, nĩguo aarĩhire thogora wa mehia ma Adamu. Nĩ ũndũ ũcio Jesu akĩrehere njiarũa cia Adamu kĩĩrĩgĩrĩro.​​—Aroma 5:​19; 1 Akorintho 15:​21, 22.

12. Mĩnyamaro ya Jesu yoonanirie ũndũ ũrĩkũ?

¹² Bibilia nĩ ĩtaaragĩria wega mĩnyamaro ĩrĩa Jesu omĩrĩirie atanakua. Aahũrirũo iboko njũru mũno, agĩcuurio atekũiguĩrũo tha, na agĩkua gĩkuũ kĩa ruo mũtĩ-inĩ wa magerio. (Johana 19:​1, 16-​18, 30; Ũhoro Muongerere karatathi ka 204-206) Kwarĩ na bata ũrĩkũ Jesu anyarirĩke mũno ũguo? Thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩngĩ kĩa ibuku rĩrĩ-rĩ, nĩtũrĩĩruta atĩ Shaitani nĩ ekĩrĩte nganja kana Jehova nĩ arĩ ndungata o yothe gũkũ thĩ, ĩngĩrũmia wĩtĩkio ĩ magerio-inĩ. Jesu nĩaacokirie thitango ĩyo ya Shaitani wega mũno rĩrĩa oomĩrĩirie mĩnyamaro mĩnene arĩ mwĩhokeku. Jesu akĩonania atĩ mũndũ mũkinyanĩru wĩna wĩyathi wa gwĩka ũrĩa ekwenda, no ahote gũtũũria wĩkindĩru mũkinyanĩru harĩ Ngai o na Mũcukani angĩka atĩa kana atĩa. No nginya gũkorũo Jehova nĩaakenire mũno nĩ ũndũ wa wĩhokeku wa Mũrũwe ũcio endete!​​—Thimo 27:11.

13. Ũkũũri warĩhirũo atĩa?

¹³ Ũkũũri warĩhirũo atĩa? Kũrĩ mũthenya wa 14, mweri wa Kĩyahudi wa Nisani, mwaka-inĩ wa 33 M.M., Jehova nĩetĩkĩririe Mũrũ wake mũkinyanĩru na ũtaarĩ na mehia oragwo. Jesu kwoguo akĩruta igongona rĩa muoyo wake mũkinyanĩru “o ihinda rĩmwe rĩa kũigana.” (Ahibirania 10:10) Mũthenya wa gatatũ thutha wa Jesu gũkua, Jehova akĩmũriũkia arĩ na muoyo wa roho o ta ũrĩa aatariĩ mbere. Aacoka igũrũ-rĩ, Jesu akĩnengera Ngai mũigana wa muoyo wake mũkinyanĩru ũrĩa warutĩtwo ũtuĩke wa gũkũũra njiarũa cia Adamu. (Ahibirania 9:​24) Jehova nĩ etĩkĩrire thogora wa igongona rĩa Jesu ũtuĩke ũkũũri ũrĩa wabataranĩtie gũkũũra andũ kuuma ũkombo-inĩ wa mehia na gĩkuũ.​​—Aroma 3:​23, 24.

ŨRĨA ŨKŨŨRI ŨNGĨKŨGUNA

14, 15. No mũhaka twĩke atĩa nĩguo ‘tũrekerũo mehia maitũ’?

¹⁴ O na gũtuĩka tũrĩ ehia-rĩ, no tũkenere irathimo cia bata nĩ ũndũ wa ũkũũri. Reke twĩcirie ũhoro wa ũguni ũmwe wa rĩu na wa mahinda mokĩte ũrĩa umanaga na kĩheo gĩkĩ kĩnene mũno kuuma kwĩ Ngai.

¹⁵ Kuoherũo mehia. Nĩ ũndũ wa kwaga gũkinyanĩra kũrĩa twagaire-rĩ, nĩtũkoragũo na mbaara nene ya gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire. Ithuothe nĩtwĩhagia na mĩario kana ciĩko. Ĩndĩ kũgerera igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu-rĩ, no ‘tũrekerũo mehia maitũ.’ (Akolosai 1:​13, 14) No nĩgetha tuoherũo-rĩ, nĩ nginya tũkorũo twĩrirĩte na ma. No nginya ningĩ tũthaithe Jehova twĩnyihĩtie, tũmũũrie atuohere nĩ ũndũ wa wĩtĩkio witũ harĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Mũrũwe.​​—1 Johana 1:8, 9.

16. Nĩ kĩĩ gĩtũhotithagia gũthathaiya Ngai na thamiri njega, na thamiri ta ĩyo ĩtũteithagia atĩa?

¹⁶ Thamiri njega mbere ya Ngai. Thamiri ĩna ũcuke no ĩtũme tũkue ngoro na tuone ta tũtarĩ kĩene. No, na njĩra ya kuoherũo mehia kũrĩa kũhotekete nĩ ũndũ wa ũkũũri-rĩ, Jehova na tha ciake nĩatũhotithagia kũmũthathaiya tũrĩ na thamiri njega o na gũtuĩka tũtirĩ akinyanĩru. (Ahibirania 9:​13, 14) Ũndũ ũcio ũtũhotithagia gũkorũo na ũũmĩrĩru wa kwaria na Jehova. Kwoguo no tũmũhoe tũtegwĩtigĩra. (Ahibirania 4:​14-​16) Gũikara tũrĩ na thamiri njega gũtũheaga thayũ wa meciria, gũgatũma twĩhe gĩtĩo, na gũgatũhe gĩkeno.

17. Nĩ irathimo irĩkũ tuonaga nĩgũkorũo Jesu nĩ aatũkuĩrĩire?

¹⁷ Kĩĩrĩgĩrĩro kĩa muoyo wa tene na tene thĩinĩ wa paradiso gũkũ thĩ. Aroma 6:​23 yugaga atĩ “mũcara wa wĩhia nĩ gĩkuũ.” Mũhari o ro ũcio wongereire ũũ: “No kĩheo kĩrĩa Ngai aheanaga kiumanĩte na Wega wake nĩ muoyo wa tene na tene, ũrĩa wĩ thĩinĩ wa Kristo Jesu Mwathani witũ.” Thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 3 kĩa ibuku rĩrĩ-rĩ, nĩtwaarĩrĩirie irathimo cia Paradiso ĩyo ĩrĩũka gũkũ thĩ. (Kũguũrĩrio 21:​3, 4) Irathimo icio ciothe cia mahinda mokĩte, o hamwe na muoyo wa tene na tene na ũgima mũkinyanĩru wa mwĩrĩ-rĩ, ihotekaga nĩ ũndũ Jesu nĩ aatũkuĩrĩire. Nĩgetha tuone irathimo icio-rĩ, twagĩrĩirũo kuonania atĩ nĩtũkenagĩra kĩheo kĩu kĩa ũkũũri.

ŨNGĨONANIA ATĨA NĨ ŨKENAGĨRA ŨKŨŨRI?

18. Twagĩrĩirũo nĩkĩ gũkorũo na ngaatho harĩ Jehova nĩ kĩheo kĩa ũkũũri?

¹⁸ Twagĩrĩirũo nĩkĩ gũkorũo na ngaatho mũno harĩ Jehova nĩgũtũhe ũkũũri? Kĩheo gĩkoragũo na bata mũno rĩrĩa mũndũ ahũthĩrĩte kahinda gake, hinya, kana mbeca ciake nĩguo atũhe kĩheo kĩu. Ngoro ciitũ nĩ ihutagio mũno rĩrĩa twamenya atĩ mũndũ aratũhe kĩheo nĩ ũndũ wa ũrĩa atwendete. Ũkũũri nĩkĩo kĩheo kĩrĩa kĩa goro mũno gũkĩra ciothe, tondũ Ngai nĩ eerutĩire na njĩra nene makĩria nĩguo akĩheane. Johana 3:​16 yugaga ũũ: “Ngai, tondũ wa ũrĩa endete kĩrĩndĩ gĩa gũkũ thĩ, nĩaarutire Mũrũ wake wa mũmwe.” Ũkũũri nĩguo ũira ũrĩa mũnene mũno wa kuonania ũrĩa Jehova atwendete. Ningĩ nĩ ũira wa wendo wa Jesu, tondũ nĩ aaheanire muoyo wake na kwĩyendera nĩ ũndũ witũ. (Johana 15:13) Kwoguo kĩheo kĩu kĩa ũkũũri kĩagĩrĩirũo gũtũhe kĩhooto kĩiganu atĩ Jehova na Jesu nĩ matwendete tũrĩ o mũndũ o mũndũ.​​—Agalatia 2:​20.

19, 20. Ũngĩonania na njĩra irĩkũ atĩ nĩ ũkenagio nĩ kĩheo kĩa Ngai kĩa ũkũũri?

¹⁹ Kwoguo-rĩ, ũngĩonania na njĩra ĩrĩkũ atĩ nĩũkenagio nĩ kĩheo kĩu kĩa Ngai kĩa ũkũũri? Ambĩrĩria na kũmenya makĩria ũhoro wa Jehova, Mũheani ũrĩa Mũnene. (Johana 17:3) Kwĩruta Bibilia ũkĩhũthĩra ibuku rĩrĩ nĩgũgũgũteithia ũmũmenye makĩria. O ũrĩa ũrathiĩ na mbere kũmenya Jehova, noguo ũgũthiĩ na mbere kũmwenda. Wendo ũcio naguo nĩũgũtũma wende kũmũkenia.​​—1 Johana 5:3.

²⁰ Wĩmenyerie wĩtĩkio thĩinĩ wa igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu. Bibilia yugaga ũũ igũrũ rĩgiĩ Jesu: “Ũrĩa wĩhokete Mũriũ e na muoyo wa tene na tene.” (Johana 3:​36) Tũngĩonania atĩa atĩ nĩtwĩtĩkĩtie Jesu? Wĩtĩkio ta ũcio ti wa ciugo theri. Jakubu 2:​26 yugaga ũũ: “Wĩtĩkio, ũtarĩ na ciĩko njega, [nĩ] mũkuũ.” Ĩĩ, wĩtĩkio wa ma wonanagio na “ciĩko” ciitũ. Njĩra ĩmwe ya kuonania atĩ nĩtwĩtĩkĩtie Jesu nĩ kwĩgerekania nake o ũrĩa twahota; na to na mĩario iitũ tu, no nĩ nginya na ciĩko.​​—Johana 13:15.

21, 22. (a) Twagĩrĩirũo nĩkĩ kũũngana gĩkũngũĩro-inĩ kĩa o mwaka kĩa Irio cia Mwathani? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũgaataarĩrio thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 6 na kĩa 7?

²¹ Ũngana gĩkũngũĩro-inĩ kĩa Irio cia Mwathani kĩa o mwaka. Mũthenya wa 14 hwaĩ-inĩ, mweri wa Nisani, mwaka wa 33 M.M., Jesu nĩ aambĩrĩirie gĩkũngũĩro kĩa mwanya kĩrĩa Bibilia ĩĩtaga “irio cia Mwathani.” (1 Akorintho 11:20; Mathayo 26:​26-​28) Gĩkũngũĩro kĩu ningĩ nĩgĩĩtagwo Kĩririkano gĩa gĩkuũ gĩa Kristo. Jesu aakĩambĩrĩirie nĩguo ateithie atũmwo ake, na Akristiano othe a ma arĩa mangĩarũmĩrĩire, maririkanage atĩ nĩ ũndũ wa gũkua arĩ mũndũ mũkinyanĩru-rĩ, nĩ aarutire muoyo wake ũtuĩke ũkũũri. Jesu aathanire ũũ igũrũ rĩgiĩ gĩkũngũĩro kĩu: “Ĩkagai ũũ nĩ getha mũndirikanage.” (Luka 22:19) Gũkũngũĩra Kĩririkano kĩu gũtũririkanagia wendo mũnene ũrĩa Jehova na Jesu matuonetie na njĩra ya ũkũũri. Gũkorũo Kĩririkano-inĩ kĩu kĩa o mwaka gĩa gĩkuũ kĩa Jesu, kuonanagia atĩ nĩtũkenagio nĩ ũkũũri.a

²² Bata wa kĩheo kĩu kĩa Jehova kĩa ũkũũri nĩ mũnene ma. (2 Akorintho 9:​14, 15) Kĩheo kĩu kĩa goro mũno no gĩteithie o na arĩa makuĩte. Ũrĩa ũndũ ũcio ũngĩhoteka nĩũgataarĩrio thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 6 na kĩa 7.