Kũhunjia “Ũhoro Ũrĩa Mwega Wĩgiĩ Jesu”

1, 2. Gwathiire atĩa rĩrĩa akararia maageririe kũgirĩrĩria andũ a Ngai kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega karine-inĩ ya mbere?

KĨŨNGANO nĩ kĩambĩrĩirie kũnyarirũo na njĩra nene mũno, na Saulu akambĩrĩria ‘gũgĩtharĩkĩra.’ (Atũm. 8:3) Arutwo nĩ maroora, na amwe no mone ta muoroto wa Saulu wa kũniina Ũkristiano ũkũhinga. O na kũrĩ ũguo, ũndũ ũterĩgĩrĩirũo ũgekĩka kuumana na kũhurunjũka kwa Akristiano. Nĩ ũndũ ũrĩkũ?

² Arĩa mahurunjũkĩte, makambĩrĩria “[kũhunjia] ũhoro ũrĩa mwega wa kiugo” mabũrũri-inĩ marĩa morĩire. (Atũm. 8:4) Ta wĩcirie ũndũ ũcio. Kũnyarirũo kũu gũtigirĩrĩirie andũ a Ngai kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega, o na nĩ gũteithĩrĩria gũteithĩrĩirie ndũmĩrĩri ĩyo gũtherema! Nĩ ũndũ wa kũhurunja arutwo, akararia acio matekũmenya nĩ mahotithĩtie wĩra wa kũhunjia ũhoro wa Ũthamaki ũthereme nginya icigo cia kũraihu. O ta ũrĩa tũkuona, ũndũ ta ũcio nĩ wĩkĩkĩte mahinda-inĩ maya.

“Arĩa Maahurunjũkĩte” (Atũmwo 8:4-8)

3. (a) Filipu aarĩ ũ? (b) Nĩ kĩĩ gĩatũmĩte andũ aingĩ mage gũkinyĩrũo nĩ ũhoro ũrĩa mwega thĩinĩ wa Samaria, na nĩ ũndũ ũrĩkũ Jesu aarathĩte ũngĩkahaanĩka gĩcigo-inĩ kĩu?

³ Ũmwe wa “arĩa maahurunjũkĩte” aarĩ Filipu.a (Atũm. 8:4; rora gathandũkũ ga, “Filipu ‘Ũrĩa Warĩ Mũhunjia.’”) Aathiire Samaria, itũũra rĩrĩa andũ aingĩ mataaiguĩte ũhoro ũrĩa mwega, tondũ Jesu eerĩte atũmwo ake ũũ: “Mũtigatonye itũũra-inĩ o rĩothe rĩa Asamaria; ithenya rĩa ũguo, thiĩi kũrĩ ngʼondu iria ciũrĩte cia nyũmba ya Isiraeli mũtegũtigithĩria.” (Mat. 10:5, 6) O na kũrĩ ũguo, Jesu nĩ aamenyaga atĩ kũrĩ hĩndĩ Samaria kũngĩkaarutwo ũira kĩhinyio, tondũ atanambata igũrũ aaugire ũũ: “Nĩ mũgaatuĩka aira akwa thĩinĩ wa Jerusalemu, Judea guothe, Samaria, o nginya ituri ciothe cia thĩ.”—Atũm. 1:8.

4. Asamaria maaiyũkirie atĩa ũhoro ũrĩa maahunjĩirio nĩ Filipu, na nĩ kĩĩ kĩngĩkorũo gĩatũmire maũiyũkie na njĩra ĩyo?

⁴ Filipu nĩ oonire atĩ Samaria nĩ “yerũhĩte ũndũ ĩngĩgethwo.” (Joh. 4:35) Ndũmĩrĩri yake nĩ yacanjamũrire andũ arĩa maaikaraga kuo. Nĩkĩ? Ayahudi matianyitanagĩra na Asamaria, na aingĩ ao nĩ moonanagia na ciĩko atĩ nĩ mamathũire. No Asamaria nĩ moonire atĩ ndũmĩrĩri ya ũhoro mwega ndĩarĩ na mũthutũkanio, na kwoguo yarĩ ngũrani mũno na Afarisai arĩa meeyonaga marĩa a bata makĩria. Filipu nĩ oonanirie atĩ ndaathũkĩtio nĩ mũthutũkanio wa arĩa maathũire Asamaria, tondũ aamahunjagĩria arĩ na kĩyo na ategũthutũkania. Ti ũndũ wa kũmakania kuona atĩ kĩrĩndĩ kĩa Asamaria gĩathikagĩrĩria Filipu “kĩrĩ gĩothe hamwe.”—Atũm. 8:6.

5-7. Heana ngerekano cia ũrĩa kũhurunjũka kwa Akristiano gũteithĩrĩirie harĩ gũtherema kwa ũhoro ũrĩa mwega.

⁵ Ũmũthĩ, o ta karine ya mbere, kũnyarirũo kwa andũ a Ngai gũtimagirĩrĩirie kũhunjia. Akristiano nĩ matindĩkagĩrĩrio kuuma kũndũ kũmwe mathiĩ kũndũ kũngĩ—ta hihi njera kana bũrũri ũngĩ—ũndũ ũrĩa ũteithagĩrĩria ndũmĩrĩri ya Ũthamaki gũkinyĩra andũ a kũrĩa mathiĩ. Kwa ngerekano, hĩndĩ ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ, Aira a Jehova nĩ maahotire kũhunjĩria andũ thĩinĩ wa kambĩ cia kũnyarirĩrũo cia Nazi. Mũyahudi ũmwe wacemanirie na Aira a Jehova kũu aaugire ũũ: “Ũmĩrĩru ũrĩa warĩ na ohwo arĩa maarĩ Aira a Jehova nĩ watũmire ngorũo na ma atĩ wĩtĩkio wao wehocetie harĩ Bibilia. Nĩ ũndũ ũcio, o na niĩ ngĩtuĩka Mũira wa Jehova.”

⁶ Mahinda-inĩ mamwe, nginya andũ arĩa mamanyariraga nĩ mahunjagĩrio na makaamũkĩra ndũmĩrĩri ĩyo wega. Kwa ngerekano, Mũira wa Jehova ũmwe wĩtagwo Franz Desch ũrĩa wathamĩirio kambĩ-inĩ ya kũnyarirĩrũo ya Gusen ĩrĩa yarĩ Austria, nĩ aahotire kwĩruta Bibilia na mũthigari ũmwe wa rũhonge rwa SS. Ta hũũra mbica gĩkeno kĩrĩa arũme acio maagĩire nakĩo thutha wa mĩaka ĩigana ũna, rĩrĩa maacemanirie rĩngĩ kĩgomano-inĩ kĩa Aira a Jehova, eerĩ marĩ ahunjia a ũhoro ũrĩa mwega!

⁷ Ũndũ ta ũcio nĩ wekĩkire hĩndĩ ĩrĩa Akristiano moorĩire mabũrũri mangĩ nĩ ũndũ wa kũnyarirũo. Kwa ngerekano, mĩaka-inĩ ya 1970, ũira mũnene nĩ warutirũo bũrũri-inĩ wa Mozambique rĩrĩa Aira a Jehova a Malawi moorĩire kuo. Nginya rĩrĩa ũkararia woimĩrire Mozambique, wĩra wa kũhunjia no wathiire na mbere. Mũira wa Jehova wĩtagwo Francisco Coana aaugire ũũ: “Nĩ ma amwe aitũ nĩ maanyitirũo maita maigana ũna nĩ ũndũ wa kũhunjia, no hĩndĩ ĩrĩa andũ aingĩ maaiyũkirie wega ndũmĩrĩri ya Ũthamaki, nĩ twagĩire na ma atĩ Jehova nĩ aatũteithagia, o ta ũrĩa aateithirie Akristiano a karine ya mbere.”

8. Maũndũ ma ũteti na mathĩna ma kĩĩmbeca mahutĩtie atĩa wĩra wa kũhunjia?

⁸ Hatarĩ nganja, ũkararia toguo ũtũmĩte Ũkristiano ũthiĩ na mbere gũkũra thĩinĩ wa mabũrũri maingĩ. Mĩaka-inĩ ya ica ikuhĩ, maũndũ ma ũteti na moritũ ma kĩĩmbeca nĩ mahotithĩtie ndũmĩrĩri ya Ũthamaki ĩthereme kũrĩ andũ a thiomi nyingĩ na a mabũrũri maingĩ. Andũ amwe nĩ moimĩte icigo-inĩ irĩ na mbaara kana ũthĩni, makorĩra kũndũ kwegega, na makambĩrĩria kwĩruta Bibilia marĩ kũu mathamĩra. Nĩ ũndũ wa ũrĩa kũgĩte na ethari ngũĩ aingĩ, nĩ kũgĩte na icigo ciaragio thiomi cia kũngĩ. Hihi nĩ wĩrutanagĩria kũhunjĩria andũ a “kuuma ndũrĩrĩ-inĩ ciothe, na mĩhĩrĩga, na ikundi cia andũ, na thiomi,” arĩa marĩ gĩcigo-inĩ kĩanyu?—Kũg. 7:9.

“O na Niĩ Hei Ũhoti Ũyũ” (Atũmwo 8:9-25)

9. Simoni aarĩ ũ, na nĩ kĩĩ kĩngĩkorũo kĩamũgucĩrĩirie harĩ Filipu?

⁹ Filipu nĩ aaringire ciama nyingĩ thĩinĩ wa Samaria. Kwa ngerekano, nĩ aahonagia arĩa maarĩ na mawathe na akaruta andũ maroho moru. (Atũm. 8:6-8) Mũndũ ũmwe nĩ aakenirio mũno nĩ ũhoti wa Filipu wa kũringa ciama. Mũndũ ũcio aarĩ Simoni, ũrĩa wekaga maũndũ ma ũgo na andũ nĩ maamũtĩĩte mũno ũũ atĩ maaugaga ũũ igũrũ rĩake: “Mũndũ ũyũ nĩwe Hinya wa Ngai.” No Simoni nĩ eeyoneire hinya wa Ngai guo mwene, kũgerera ciama iria Filipu aaringire, na nĩ ũndũ ũcio, Simoni agĩtuĩka mwĩtĩkia. (Atũm. 8:9-13) No hihi aarĩ na muoroto ũrĩkũ agĩtuĩka Mũkristiano?

10. (a) Petero na Johana meekire atĩa Samaria? (b) Simoni eekire atĩa ona atĩ arutwo erũ nĩ maamũkĩrire roho mũtheru thutha wa Petero na Johana kũmaigĩrĩra moko?

¹⁰ Rĩrĩa atũmwo maamenyire atĩ kwĩ na wongerereku thĩinĩ wa Samaria, magĩtũma Petero na Johana kuo. (Rora gathandũkũ ka, “Petero Kũhũthĩra ‘Cabi cia Ũthamaki.ʼ”) Rĩrĩa atũmwo acio erĩ maakinyire, makĩigĩrĩra arutwo erũ moko, na hĩndĩ o ĩyo makĩamũkĩra roho mũtheru.b Rĩrĩa Simoni oonire ũguo, nĩ aagegire mũno. Eerire atũmwo ũũ: “O na niĩ hei ũhoti ũyũ, nĩguo mũndũ o wothe ndaigĩrĩra moko akaamũkĩra roho mũtheru.” O na Simoni nĩ aamaheete mbeca, akĩenda kũgũra hinya ũcio waheanagwo nĩ Ngai!—Atũm. 8:14-19.

11. Nĩ mũkaana ũrĩkũ Petero aaheire Simoni, na Simoni aaũiyũkirie atĩa?

¹¹ Petero aacokeirie Simoni ĩmwe kwa ĩmwe akĩmwĩra: “Ũroniinanĩrio na betha icio ciaku, tondũ ũgwĩcirĩtie no ũgũre na mbeca kĩheo kĩrĩa Ngai aheanaga o ũguo tũhũ. Ũndũ ũyũ ndũgũkoniĩ o na hanini, tondũ ngoro yaku ti nũngĩrĩru maitho-inĩ ma Ngai.” Thutha ũcio Petero akĩra Simoni erire na ahoe oherũo. Aamwĩrire, “Ũthaithe Jehova nĩguo kũngĩhoteka akuohere mwerekera ũcio mũũru wa ngoro yaku.” No kũhoteke Simoni ndaarĩ mũndũ mũũru; nĩ eendaga gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire no ndaarĩ na ũtaũku ũrĩa wagĩrĩire. Kwoguo agĩthaitha atũmwo akĩmeera ũũ: “Thaithanĩrĩrai kũrĩ Jehova nĩguo hatikagĩe ũndũ o na ũmwe wa macio mwoiga ũgũka igũrũ rĩakwa.”—Atũm. 8:20-24.

12. “Mũtugo wa kwendia na kũgũra tũturũa” thĩinĩ wa ndini iria ciĩĩtaga cia Gĩkristiano ũkoretwo kuo na gĩkĩro kĩrĩkũ?

¹² Mũkaana ũrĩa Petero aaheire Simoni no ũteithie Akristiano ũmũthĩ gwĩthema “mũtugo wa kũgũra kana kwendia tũturũa kĩũngano-inĩ.” Ndini iria ciĩĩtaga cia Gĩkristiano nĩ ikoretwo na mũtugo ũcio kwa ihinda iraihu. Kwa ngerekano, Mbuku ya kenda ya The Encyclopædia Britannica, (1878) yugĩte atĩ hĩndĩ ya ithuurano cia Baba Mũtheru, kuonekaga atĩ nĩ maarutaga mbeca nĩguo magĩe na gaturũa kau, na meekaga ũguo matekũhithĩrĩra.

13. Akristiano mangĩĩthema atĩa mũtugo mũũru wa kwendia kana kũgũra tũturũa kĩũngano-inĩ?

¹³ Akristiano nĩ magĩrĩirũo gwĩthema mũtugo mũũru wa kwendia kana kũgũra tũturũa kĩũngano-inĩ. Kwa ngerekano, matibatiĩ kũgeria kũgĩa na mĩeke ya ũtungata na njĩra ya kũhe arĩa matongoragia kĩũngano-inĩ iheo nyingĩ kana kũmagaathĩrĩria gũkĩria njano. Ihinda-inĩ o rĩu, arĩa matongoragia kĩũngano-inĩ matibatiĩ kuonania kĩmenyano kũrĩ arĩa atongu rĩrĩa maraheana mĩeke ya ũtungata. Maũndũ macio meerĩ mahaana ta kwendia kana kũgũra tũturũa. Mũndũ o wothe ũtungatagĩra Ngai agĩrĩirũo kwĩyonaga arĩ “mũnini mũno” gatagatĩ-inĩ ka arĩa angĩ, etereire kwamũrũo nĩ roho mũtheru nĩguo aheo mweke wa ũtungata. (Luk. 9:48) Andũ a Ngai matiagĩrĩirũo gwĩcarĩria ‘riri wao ene.ʼ—Thim. 25:27.

“Hihi nĩ ũĩ Kĩrĩa Ũrathoma?” (Atũmwo 8:26-40)

14, 15. (a) Mũethiopia ũrĩa wahunjĩirio nĩ Filipu aarĩ ũ, na Filipu aamũkinyĩire atĩa? (b) Mũethiopia ũcio aaiyũkirie atĩa ndũmĩrĩri ya Filipu, na nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ ndaabatithirio na ihenya atecirĩtie? (Rora kohoro ka magũrũ-inĩ.)

¹⁴ Thutha ũcio mũraika wa Jehova akĩra Filipu athiĩ agerere barabara-inĩ ĩrĩa yumĩte Jerusalemu gũthiĩ Gaza. Angĩkorũo Filipu nĩ aarigagwo kĩrĩa gĩatũmĩte erũo agerere barabara ĩyo, nĩ aamenyire gĩtũmi o na ihenya rĩrĩa aakinyĩire Mũethiopia ũrĩa “[wathomaga] na kayũ ibuku rĩa mũnabii Isaia.” (Rora gathandũkũ ka, “Aarĩ ‘Mũndũ Mũhakũre’ Kana Aarĩ ‘Mũnene wa kwa Mũthamaki’?”) Roho mũtheru wa Jehova nĩ watongoririe Filipu gũkuhĩrĩria ngaari ya mũndũ ũcio ya mbarathi. Agĩtwarana na ngaari ĩyo ya mbarathi atengʼerete arĩ mwena-inĩ wayo, na akĩũria Mũethiopia ũcio ũũ: “Hihi nĩ ũĩ kĩrĩa ũrathoma?” Mũethiopia ũcio akĩmũcokeria akĩmwĩra, “Ingĩkĩmenya atĩa itataarĩirio nĩ mũndũ?”—Atũm. 8:26-31.

¹⁵ Mũethiopia ũcio akĩra Filipu ahaice ngaari ĩyo ya mbarathi aikare hamwe nake. Ta wĩcirie ũrĩa maarĩ na ndeereti ya gũcanjamũra! Kwa ihinda iraihu, gũtiamenyekete ũrĩa wĩtĩtwo “ngʼondu,” kana “ndungata” ũrathi-inĩ wa Isaia. (Isa. 53:1-12) No marĩ rũgendo-inĩ, Filipu nĩ aatarĩirie Mũethiopia ũcio atĩ ũrathi ũcio wahingirio nĩ Jesu Kristo. O ta arĩa maabatithirio Pentekoste ya mwaka wa 33 M.M., Mũethiopia ũcio—ũrĩa wagarũrũkĩte agatuĩka Mũyahudi—nĩ aamenyire o rĩo ũndũ ũrĩa aagĩrĩirũo gwĩka. Eerire Filipu ũũ: “Ta rora! Ĩ maya maĩ; nĩ kĩĩ kĩngĩgiria batithio?” Ihinda-inĩ o rĩu, Filipu akĩmũbatithia!c (Rora gathandũkũ ga, “Kũbatithio ‘Maĩ-inĩ.’”) Thutha ũcio, Filipu agĩtongorio nĩ roho wa Jehova, agĩthiĩ Ashidodi kũrĩa aathiire na mbere kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega.—Atũm. 8:32-40.

16, 17. Araika makoragwo na itemi rĩrĩkũ wĩra-inĩ wa kũhunjia?

¹⁶ Ũmũthĩ, Akristiano me na mweke wa mwanya wa kũnyita itemi wĩra-inĩ ta ũcio warutagwo nĩ Filipu. Kaingĩ nĩ mahotaga kũheana ndũmĩrĩri ya Ũthamaki rĩrĩa marĩ maũndũ-inĩ mao ma o mũthenya, ta rĩrĩa marĩ rũgendo-inĩ. Maita maingĩ, rĩrĩa macemania na mũndũ ũrakenio nĩ ũhoro, nĩ kuonekaga wega atĩ ũndũ ũcio ndũkoragwo wĩrehete o ro ũguo. No twĩrĩgĩrĩre ũndũ ũcio, tondũ Bibilia nĩ ĩtwĩraga atĩ araika nĩo matongoragia wĩra wa kũhunjia nĩguo ndũmĩrĩri ĩyo ĩkinyĩre “ndũrĩrĩ ciothe na mĩhĩrĩga na thiomi na ikundi cia andũ.” (Kũg. 14:6) Jesu aarathĩte ĩmwe kwa ĩmwe atĩ araika nĩo mangĩatongoririe wĩra wa kũhunjia. Ngerekano-inĩ yake ya ngano na itindiĩ, Jesu aaugire atĩ hĩndĩ ya magetha—ithirĩro rĩa mũtabarĩre wa maũndũ—“agethi nĩ araika.” Aacokire akiuga atĩ araika acio “nĩ magaacokanĩrĩria kĩrĩa gĩothe kĩhĩngithagia andũ na andũ arĩa mekaga maũndũ ma uuni-watho.” (Mat. 13:37-41) Ihinda-inĩ o rĩu, araika nĩ mangĩgaacokanĩrĩria arĩa makaagaya Ũthamaki wa igũrũ—na thutha-inĩ arĩa a “kĩrĩndĩ kĩnene” kĩa “ngʼondu ingĩ”—arĩa magucagĩrĩrio nĩ Jehova ithondeka-inĩ rĩake.—Kũg. 7:9; Joh. 6:44, 65; 10:16.

¹⁷ Ũira wa kuonania atĩ ũndũ ũcio nĩ ũrahaanĩka nĩ atĩ andũ amwe tũkoraga ũtungata-inĩ maugaga atĩ makoretwo makĩhoya ũteithio wa Ngai. Ta wĩcirie ũndũ ũyũ weyoneirũo nĩ ahunjia erĩ maarĩ hamwe na kamwana kamwe. Mahinda-inĩ ma mĩaraho, ahunjia acio meendaga gũtiriha wĩra wa kũhunjia, no kamwana kau nĩ keendaga mũno mahunjie nyũmba ĩrĩa yarũmĩrĩire. O na kamwana kau gathiire na gakĩringaringa mũrango! Thutha ũcio ahunjia acio magĩthiĩ na makĩhunjĩria mũirĩtu ũrĩa wahingũrire mũrango. Nĩ maagegire mũno rĩrĩa mũirĩtu ũcio aameerire atĩ aakoretwo akĩhoya one mũndũ ũkũmũteithia gũtaũkĩrũo nĩ Bibilia. Mũirĩtu ũcio nĩ eetĩkĩrire mambĩrĩrie kwĩruta Bibilia!

18. Nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo kũhũthia wĩra witũ wa kũhunjia?

¹⁸ Ũrĩ Mũkristiano kĩũngano-inĩ, wĩ na mweke wa kũrutithania wĩra hamwe na araika, wĩra-inĩ wa kũhunjia ũrĩa ũrakinyĩra andũ aingĩ mahinda-inĩ maya gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe. Ndũkanahũthie mweke ũcio wa mwanya. Werutanĩria gũtũũria kĩyo gĩaku, nĩ ũkũgĩa na gĩkeno kĩnene ũgĩthiĩ na mbere kũhunjia “ũhoro ũrĩa mwega wĩgiĩ Jesu.”—Atũm. 8:35.