GĨCUNJĨ GĨA 13
Tĩaga Kĩheo Kĩa Muoyo
1. Nũũ watũheire muoyo?
JEHOVA “nĩwe Ngai ũrĩa ũtũũraga muoyo.” (Jeremia 10:10) Nĩwe Mũũmbi witũ, na nĩ atũheete muoyo. Bibilia yugaga ũũ: “Nĩwe wombire indo ciothe, na tondũ wa wendi waku ikĩgĩa kuo na ikĩũmbwo.” (Kũguũrĩrio 4:11) Jehova eendaga tũkorũo twĩ muoyo. Muoyo nĩ kĩheo kĩa goro kuuma kũrĩ we.—Thoma Thaburi 36:9.
2. Tũngĩka atĩa nĩguo ũtũũro witũ ũkorũo ũrĩ mwega?
2 Jehova nĩ atũheaga kĩrĩa tũrabatara, ta irio na maĩ, nĩguo tũthiĩ na mbere gũtũũra. (Atũmwo 17:28) No makĩria ma ũguo nĩ endaga tũkenere ũtũũro. (Atũmwo 14:15-17) Nĩguo ũtũũro witũ ũkorũo ũrĩ mwega, nĩ tũrabatara gwathĩkĩra mawatho ma Ngai.—Isaia 48:17, 18.
ŨRĨA NGAI ONAGA MUOYO
3. Jehova eekire atĩa rĩrĩa Kaini ooragire Habili?
3 Bibilia ĩtũrutaga atĩ muoyo witũ ithuothe nĩ wa goro mũno maitho-inĩ ma Jehova. Kwa ngerekano, rĩrĩa Kaini—mũrũ wa Adamu na Hawa—aarakarĩire mũrũ wa nyina Habili, Jehova aamwĩrire atĩ nĩ aabataraga kũgirĩrĩria marakara macio make. No handũ ha Kaini gũthikĩrĩria, aarakarire mũno nginya “agĩtharĩkĩra Habili mũrũ wa nyina na akĩmũũraga.” (Kĩambĩrĩria 4:3-8) Jehova nĩ aaherithirie Kaini nĩ ũndũ wa kũũraga Habili. (Kĩambĩrĩria 4:9-11) Kwoguo rũmena na marakara nĩ maũndũ moru tondũ no matũme tũtuĩke andũ a haaro kana matarĩ tha. Mũndũ ta ũcio ndangĩheo muoyo wa tene na tene. (Thoma 1 Johana 3:15.) Nĩguo tũkenie Jehova, no mũhaka twĩrute kwendaga andũ othe.—1 Johana 3:11, 12.
4. Watho ũmwe harĩ mawatho marĩa Ngai aaheete Aisiraeli ũtũrutaga ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ muoyo?
4 Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, Jehova nĩ oonanirie ũrĩa oonaga muoyo ũrĩ wa goro rĩrĩa aaheire Musa Maathani Marĩa Ikũmi. Watho ũmwe uugĩte: “Ndũkanoragane.” (Gũcokerithia Maathani 5:17) Mũndũ angĩoragire ũrĩa ũngĩ akĩendaga, no kũũragwo ooragagwo.
5. Ngai onaga kũruta nda atĩa?
5 Ngai onaga kũruta nda atĩa? O na muoyo wa mwana ũtarĩ mũciare nĩ wa goro maitho-inĩ ma Jehova. Thĩinĩ wa Watho ũrĩa Jehova aaheete Aisiraeli, ooigĩte atĩ mũndũ angĩaguraririe mũtumia mũritũ na ũndũ ũcio ũtũme mwana wake akue, mũndũ ũcio aagĩrĩirũo kũũragwo. (Thoma Thama 21:22, 23; Thaburi 127:3.) Ũndũ ũcio ũratũruta atĩ kũruta nda nĩ mahĩtia.—Rora Kohoro ka 28 Mũico-inĩ wa Ibuku.
6, 7. Tũngĩonia Jehova atĩa atĩ nĩ tuonaga muoyo ũrĩ wa goro?
6 Tũngĩonia Jehova atĩa atĩ nĩ tuonaga muoyo witũ na wa andũ arĩa angĩ ũrĩ wa goro? Nĩ na njĩra ya kwaga gwĩka ũndũ o wothe ũngĩtũma muoyo witũ kana wa andũ arĩa angĩ ũkorũo ũrĩ ũgwati-inĩ. Kwoguo tũtingĩnyua thigara, mbakĩ, kĩraikũ, bangi, kũrĩa mĩraa, kana kũhũthĩra ndawa cia kũrebia, tondũ nĩ ithũkagia mũndũ na no itũũrage.
7 Ngai nĩ aatũheire muoyo na mwĩrĩ na twagĩrĩirũo gũcihũthĩra ũrĩa endaga. Kwoguo nĩ tũrabatara kũmenyerera mĩĩrĩ itũ. Tũngĩaga gwĩka ũguo, tũngĩkorũo tũtarĩ atheru maitho-inĩ ma Ngai. (Aroma 6:19; 12:1; 2 Akorintho 7:1) Tũtingĩhota gũtungatĩra Jehova, o we mũtũhei muoyo, angĩkorũo tũtirĩonaga muoyo ũrĩ wa goro. O na gũtuĩka no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ gũtiga mĩtugo mĩũru, Jehova nĩ egũtũteithia angĩkorũo nĩ tũrerutanĩria kũmĩtiga nĩ ũndũ wa kuona muoyo ũrĩ wa goro.
8. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo tũtikaingĩrie muoyo witũ kana wa andũ arĩa angĩ ũgwati-inĩ?
8 Nĩ tweruta atĩ muoyo nĩ kĩheo kĩa goro. Jehova erĩgagĩrĩra atĩ nĩ tũrĩkaga ũrĩa wothe twahota nĩguo tũtikaingĩrie muoyo witũ kana wa arĩa angĩ ũgwati-inĩ. Twĩkaga ũguo na njĩra ya gũtwarithia nduthi, ngaari, na indo ingĩ ta icio na njĩra njega. Nĩ twĩthemaga mĩthaako ĩrĩ na ũhinya kana ĩrĩa ĩngĩtũingĩria ũgwati-inĩ. (Thaburi 11:5) Ningĩ nĩ tũtigagĩrĩra atĩ mĩciĩ-inĩ itũ gũtirĩ kĩndũ kĩngĩingĩria muoyo ũgwati-inĩ. Jehova aathĩte Aisiraeli ũũ: “Ũngĩaka nyũmba njerũ, no mũhaka wake karũthingo kamĩthiũrũrũkĩirie igũrũ, nĩgetha ndũkanarehere andũ a nyũmba yaku ihĩtia rĩa ũiti wa thakame mũndũ angĩgwa kuuma igũrũ.”—Gũcokerithia Maathani 22:8.
9. Twagĩrĩirũo kũrora maũndũ marĩa twĩkaga nyamũ nĩkĩ?
9 Ningĩ Jehova nĩ aroraga mũno maũndũ marĩa twĩkaga nyamũ. Nĩ atwĩtĩkĩrĩtie tũũrage nyamũ nĩ ũndũ wa irio kana kĩndũ gĩa kwĩhumba, kana angĩkorũo nĩ ĩraingĩria muoyo witũ ũgwati-inĩ. (Kĩambĩrĩria 3:21; 9:3; Thama 21:28) No tũtiagĩrĩirũo kũherithia nyamũ kana gũciũraga nĩguo twĩkenie.—Thimo 12:10.
TĨAGA MUOYO TONDŨ NĨ MŨTHERU
10. Tũmenyaga atĩa atĩ thakame ĩrũgamĩrĩire muoyo?
10 Thakame ĩkoragwo ĩrĩ theru maitho-inĩ ma Jehova tondũ ĩrũgamĩrĩire muoyo. Thutha wa Kaini kũũraga Habili, Jehova aamwĩrire ũũ: “Thakame ya mũrũ wa nyũkwa nĩ ĩrandĩrĩra kuuma tĩri-inĩ.” (Kĩambĩrĩria 4:10) Thakame ya Habili yarũgamĩrĩire muoyo wake, na Jehova nĩ aaherithirie Kaini nĩ ũndũ wa kũũraga Habili. Thutha wa Mũiyũro wa hĩndĩ ya Nuhu, Jehova nĩ oonanirie o rĩngĩ atĩ thakame ĩrũgamĩrĩire muoyo. Jehova nĩ aaheire Nuhu na famĩlĩ yake rũtha rwa kũrĩaga nyama cia nyamũ. Aameerire ũũ: “Nyamũ ciothe iria ithiaga na irĩ muoyo no ituĩke irio cianyu. O ta ũrĩa ndamũheire mĩmera ĩrĩa mĩruru, nĩ ndamũhe icio ciothe.” O na kũrĩ ũguo, nĩ harĩ kĩndũ kĩmwe Jehova aamakaanĩtie matikanarĩe: “Mũtikanarĩanĩrie nyama na muoyo wayo—ũguo nĩ kuuga thakame yayo.”—Kĩambĩrĩria 1:29; 9:3, 4.
11. Ngai aaheire rũrĩrĩ rwa Isiraeli watho ũrĩkũ ũkoniĩ thakame?
11 Mĩaka ta 800 thutha wa Jehova kwĩra Nuhu ndakarĩe thakame, aathire Aisiraeli ũũ: “Mũisiraeli kana mũndũ wa kũngĩ ũtũũraga gatagatĩ-inĩ kanyu angĩkorũo akĩhĩta na anyite nyamũ ya gĩthaka kana nyoni ĩngĩrĩo, no mũhaka aite thakame yayo na amĩhumbĩre na tĩri.” Agĩcoka akĩmeera ũũ: “Mũtikanarĩe thakame.” (Maũndũ ma Alawii 17:13, 14) O rĩngĩ, Jehova nĩ eendaga andũ ake monage thakame ĩrĩ theru. Nĩ mangĩarĩire nyama no ti thakame. Mangĩoragire nyamũ nĩ ũndũ wa irio, no mũhaka mangĩaitire thakame yayo tĩri-inĩ.
12. Akristiano monaga thakame atĩa?
12 Mĩaka ĩigana ũna thutha wa Jesu gũkua, atũmwo na athuri thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano Jerusalemu nĩ maacemanirie nĩguo matue nĩ icunjĩ irĩkũ cia Watho ũrĩa waheetwo Aisiraeli ingĩathiire na mbere kũrũmĩrĩrũo nĩ Akristiano. (Thoma Atũmwo 15:28, 29; 21:25.) Jehova nĩ aamateithirie gũtaũkĩrũo atĩ no oonaga thakame ĩrĩ ya goro, na kwoguo no maabataraga gũthiĩ na mbere kũmĩona ĩrĩ theru. Akristiano a tene matingĩarĩire thakame kana mamĩnyue, na matingĩarĩire nyama ya nyamũ ĩtaitĩtwo thakame wega. Kwaga kũrũmĩrĩra watho ũcio kwarĩ ũndũ ũmwe na kũhoya mĩhianano kana kwĩingĩria ngomanio-inĩ itagĩrĩire. Kuuma hĩndĩ ĩyo, Akristiano a ma matirĩ metĩkĩra kũrĩa thakame kana kũmĩnyua. Ĩ mahinda-inĩ maya? Jehova no endaga tuone thakame ĩrĩ theru.
13. Akristiano maregaga gwĩkĩrũo thakame nĩkĩ?
13 Hihi ũguo nĩ kuuga atĩ Akristiano matiagĩrĩirũo gwĩkĩrũo thakame? Ĩĩ matiagĩrĩirũo. Jehova nĩ atũgirĩtie kũrĩa thakame kana kũmĩnyua. Hihi ndagĩtarĩ angĩkwĩra ndũkanyue njohi no uuge wĩkĩrũo kũgerera mĩkiha? Aca. Na njĩra o ta ĩyo, watho ũrĩa ũtũgirĩtie kũrĩa thakame kana kũmĩnyua wonanĩtie atĩ tũtiagĩrĩirũo gwĩtĩkĩra gwĩkĩrũo thakame.—Rora Kohoro ka 29 Mũico-inĩ wa Ibuku.
14, 15. Gũtĩa muoyo na gwathĩkĩra Jehova nĩ kwa bata na gĩkĩro kĩrĩkũ harĩ Mũkristiano?
14 Ĩ ndagĩtarĩ angĩtwĩra atĩ twarega gwĩkĩrũo thakame nĩ tũgũkua? O mũndũ nĩwe wagĩrĩirũo gwĩtuĩra kana nĩ egwathĩkĩra watho wa Ngai wĩgiĩ thakame. Akristiano matiĩtĩkagĩra gwĩkĩrũo thakame tondũ nĩ matĩĩte muoyo mũno, no nĩ macaragia njĩra ingĩ cia ũrigitani nĩguo mathiĩ na mbere gũtũũra.
15 Nĩ twĩrutanagĩria o ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũkorũo na ũgima mwega wa mwĩrĩ, no tondũ muoyo nĩ wa goro maitho-inĩ ma Ngai, tũtingĩtĩkĩra gwĩkĩrũo thakame. Nĩ ũndũ wa bata makĩria gwathĩkĩra Jehova handũ ha kũgeria kuongongerera ũtũũro witũ na njĩra ya kũmũremera. Jesu ooigire ũũ: “Mũndũ o wothe wendaga kũhonokia muoyo wake nĩ akoorũo nĩguo, no mũndũ o wothe ũkũrũo nĩ muoyo wake nĩ ũndũ wakwa nĩ akaawona.” (Mathayo 16:25) Twendaga gwathĩkĩra Jehova tondũ nĩ tũmwendete. Nĩ oĩ ũndũ ũrĩa mwega na ithuĩ, na nĩ tuonaga muoyo ũrĩ wa goro na ũrĩ mũtheru, ta ũrĩa Jehova awonaga.—Ahibirania 11:6.
16. Ndungata cia Ngai imwathĩkagĩra nĩkĩ?
16 Andũ arĩa matungatagĩra Ngai marĩ ehokeku nĩ makoragwo matuĩte itua rĩa gwathĩkĩra watho wake wĩgiĩ thakame. Matingĩnyua thakame kana mamĩrĩe, na matingĩtĩkĩra gwĩkĩrũo thakame makĩrigitwo.a O na kũrĩ ũguo, nĩ metĩkagĩra kũrigitwo na njĩra ingĩ nĩguo mahonokie muoyo wao. Makoragwo na ma biũ atĩ Mũũmbi wa muoyo na thakame nĩ oĩ ũndũ ũrĩa mwega nao. Hihi nĩ wĩtĩkĩtie atĩ nĩ oĩ ũndũ ũrĩa mwega nawe?
ŨHŨTHĨRI WA THAKAME ŨRĨA JEHOVA EETĨKĨRĨTIE
17. Ũhũthĩri wa thakame ũrĩa Jehova eetĩkĩrĩtie Aisiraeli warĩ ũrĩkũ?
17 Jehova eerĩte Aisiraeli ũũ thĩinĩ wa Watho ũrĩa aaheete Musa: “Muoyo wa kĩũmbe kĩa mwĩrĩ wa nyama ũrĩ thĩinĩ wa thakame, na niĩ mwene ndĩmĩheanĩte kĩgongona-inĩ nĩguo inyuĩ mũmĩrutage ĩrĩ ya kũhumbĩra mehia manyu, [kana, kũhoya muoherũo] tondũ nĩ thakame ĩhumbagĩra mehia.” (Maũndũ ma Alawii 17:11) Aisiraeli mangĩehirie nĩ mooragia Jehova amohere na njĩra ya kũruta igongona rĩa nyamũ na kũũria mũthĩnjĩri-Ngai aite thakame ĩmwe yayo kĩgongona-inĩ kĩrĩa kĩarĩ hekarũ-inĩ. Ũcio noguo ũhũthĩri wa thakame ũrĩa Jehova eetĩkĩrĩtie Aisiraeli.
18. Igongona rĩa Jesu rĩatũmire tũgĩe na mweke ũrĩkũ?
18 Rĩrĩa Jesu ookire gũkũ thĩ, nĩ eeheririe watho wĩgiĩ magongona ma nyamũ na njĩra ya kũruta muoyo wake, kana thakame yake, nĩguo tuoherũo mehia. (Mathayo 20:28; Ahibirania 10:1) Muoyo wa Jesu warĩ wa goro mũno ũũ atĩ thutha wa Jehova kũriũkia Jesu agĩcoka igũrũ, Jehova nĩ aaheire andũ othe mweke wa gũtũũra tene na tene.—Johana 3:16; Ahibirania 9:11, 12; 1 Petero 1:18, 19.
Ũngĩonania atĩa atĩ nĩ ũtĩĩte muoyo na thakame?
19. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa nĩguo tũtikanorio “thakame ya mũndũ o na ũmwe”?
19 Nĩ tũcokagĩria Jehova ngatho nĩ ũndũ wa gũtũhe kĩheo kĩa magegania kĩa muoyo. Ningĩ nĩ twendaga kwĩra andũ atĩ mangĩtĩkia Jesu no matũũre tene na tene. Nĩ twendete andũ, na nĩ tũrĩkaga ũrĩa wothe twahota nĩguo tũmarute ũrĩa mangĩona muoyo wa tene na tene. (Ezekieli 3:17-21) Tweka ũguo, nĩ tũrĩhotaga kuuga ũũ ta mũtũmwo Paulo: “Niĩ ndikoorio thakame ya mũndũ o na ũmwe, nĩ gũkorũo ndirĩ ndaga kũmwĩra maũndũ mothe megiĩ wendi wa Ngai.” (Atũmwo 20:26, 27) Hatarĩ nganja, tuonanagia atĩ nĩ tũtĩĩte muoyo na thakame rĩrĩa twera andũ arĩa angĩ ũhoro wĩgiĩ Jehova na ũrĩa muoyo ũrĩ wa goro maitho-inĩ make.
a Nĩguo wone ũhoro makĩria wĩgiĩ gwĩkĩrũo thakame, rora ibuku rĩa “Ũrĩa Ũngĩtũũra Wendo-inĩ wa Ngai,” karatathi ka 92-94, rĩrĩa rĩcabĩtwo nĩ Aira a Jehova.