Tĩa Kĩhiko Arĩ Kĩheo Kuuma Kwĩ Ngai
“Tondũ wa ũguo-rĩ, mũndũ mũrũme nĩatigane na ithe na nyina, magwatane na mũka, nao erĩ matuĩke mwĩrĩ ũmwe.”—KĨAM. 2:24.
1. Twagĩrĩirũo kũhe Jehova gĩtĩo nĩkĩ?
KŨNA nĩ twagĩrĩirũo gũtĩa Jehova Ngai, ũrĩa waambĩrĩirie kĩhiko. Arĩ we Mũũmbi witũ, Mwene-Hinya-Wothe, na Ithe witũ wa Igũrũ, nĩ etĩtwo harĩ na gĩtũmi kĩega, Mũheani wa “kĩheo o gĩothe kĩrĩa kĩagĩrĩire kũna.” (Jak. 1:17; Kũg. 4:11) Ũcio nĩ wonania wa wendo wake mũnene. (1 Joh. 4:8) Maũndũ marĩa mothe anatũruta, kana gũtwĩra twĩke, mothe makoragwo marĩ ma gũtũguna na gũtũteithia.—Isa. 48:17.
2. Nĩ maũndũ marĩkũ Jehova eerire mũthuri na mũtumia wa mbere meke?
2 Bibilia yonanagia atĩ kĩhiko nĩ kĩmwe kĩa iheo icio ‘njagĩrĩru kũna’ kuuma kwĩ Ngai. (Ruth 1:9; 2:12) Rĩrĩa Jehova aahikithanirie mũthuri na mũtumia wa mbere, Adamu na Hawa-rĩ, nĩ aameerire ũrĩa maagĩrĩirũo nĩ gwĩka nĩguo magaacĩre. (Thoma Mathayo 19:4-6.) Korũo nĩ maarũmĩrĩire ũtongoria wa Ngai-rĩ, mangĩatũũrire na gĩkeno mĩndĩ na mĩndĩ. No rĩrĩ, nĩũndũ wa ũrimũ wao nĩ maagararire maathani ma Ngai na makĩgĩa na moimĩrĩro moru mũno.—Kĩam. 3:6-13, 16-19, 23.
3, 4. (a) Andũ aingĩ ũmũthĩ magagĩra kĩhiko gĩtĩo o hamwe na Jehova Ngai na njĩra irĩkũ? (b) Tũkwarĩrĩria cionereria irĩkũ ithomo-inĩ rĩrĩ?
3 Andũ aingĩ ũmũthĩ matuaga matua mao thĩinĩ wa kĩhiko matekũrũmbũiya ũrĩa Jehova oigĩte, o ta ũrĩa mũthuri na mũtumia wa mbere meekire. Andũ amwe nĩ maregaga ũhoro wa gwĩka ũhiki, na angĩ makahikia atumia aingĩ, arĩa angĩ nao makahikania arũme kwa arũme kana makahikia atumia magĩteaga. (Rom. 1:24-32; 2 Tim. 3:1-5) Nĩ magaga kũririkana atĩ kĩhiko nĩ kĩheo kuuma kwĩ Ngai, na rĩrĩa maaga gũtĩa kĩheo kĩu-rĩ, makoragwo makĩagĩra gĩtĩo ũrĩa wakĩheanire, na nĩwe Jehova Ngai.
4 Rĩngĩ na rĩngĩ, nginya ndungata imwe cia Ngai nĩ iriganagĩrũo nĩ mawoni ma Jehova megiĩ kĩhiko. Akristiano amwe mahikanĩtie nĩ meheranagĩra kana magatigana o biũ o na hatarĩ na gĩtũmi gĩa Kĩĩmandĩko gĩa gwĩka ũguo. Ũndũ ũcio ũngĩĩthemwo atĩa? Watho wa Ngai ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 2:24 ũngĩteithia atĩa Akristiano arĩa mahikanĩtie gwĩkĩra kĩhiko kĩao hinya? Na arĩa marabanga kũhikania mangĩĩhaarĩria atĩa nĩ ũndũ wa kĩhiko? Rekei twarĩrĩrie ũhoro wa ihiko ithatũ ciagaacĩrĩte igwetetwo thĩinĩ wa Bibilia, iria ironania ũrĩa gũtĩa Jehova arĩ kwa bata harĩ kũgaacĩra gwa kĩhiko.
Kũria Wĩhokeku
5, 6. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩageririe Zekaria na Elizabethi, na wĩhokeku wao warathimirũo atĩa?
5 Zekaria na Elizabethi nĩ maathuurire wega mũndũ wa kũhikania nake. Erĩ maathuurire mũndũ wendete Jehova. Zekaria nĩ aarutaga wĩra wake arĩ mũthĩnjĩri-Ngai ũrĩa kwagĩrĩire, na erĩ nĩ maageragia o ũrĩa mahota kũrũmia Watho wa Ngai. Hatarĩ nganja maarĩ na itũmi nyingĩ cia gũcokia ngatho. No o na kũrĩ ũguo-rĩ, ũngĩaceerire kwao mũciĩ Judea, nĩ ũngĩoonire atĩ harĩ kĩndũ kĩmwe kĩaagĩte. Matiarĩ na ciana. Elizabethi aarĩ thata, na o erĩ maarĩ akũrũ.—Luk. 1:5-7.
6 Thĩinĩ wa Isiraeli ya tene-rĩ, kũgĩa ciana warĩ ũndũ wekĩrĩirũo mũno, na kaingĩ famĩlĩ ciakoragwo na ciana nyingĩ. (1 Sam. 1:2, 6, 10; Thab. 128:3, 4) Mũthuri Mũisiraeli mahinda macio nĩ angĩateire mũtumia wake hatarĩ gĩtũmi kĩega atĩ nĩ ũndũ wa kwaga ciana. No rĩrĩ, Zekaria ndaateire Elizabethi. Ndaacaririe ũrĩa angĩtiga mũtumia wake, o nake Elizabethi ndaacaririe ũrĩa angĩmũtiga. O na gũtuĩka kwaga ciana nĩ kwamekĩraga ihooru-rĩ, maathire na mbere gũtungatĩra Jehova hamwe marĩ ehokeku. Thutha wa ihinda, Jehova nĩ aaringire kĩama akĩmahe kahĩĩ ũkũrũ-inĩ wao.—Luk. 1:8-14.
7. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ ĩngĩ Elizabethi onanirie wĩhokeku harĩ mũthuriwe?
7 Elizabethi ningĩ no onanirie wĩhokeku mũnene na njĩra ĩngĩ. Rĩrĩa kahĩĩ gake, Johana, gaaciarirũo-rĩ, Zekaria ndaahotaga kwaria tondũ nĩ aatuĩkĩte bubu nĩ ũndũ wa gũkararia mũraika wa Ngai. No rĩrĩ, no mũhaka Zekaria akorũo nĩ aamenyithĩtie mũtumia wake atĩ mũraika wa Jehova oigĩte kahĩĩ kau getwo “Johana.” Andũ a itũũra na a famĩlĩ meendaga gwĩta kahĩĩ kau rĩĩtwa rĩa Ithe. No Elizabethi onanirie wĩhokeku na agĩka o ũrĩa mũthuriwe aamwĩrĩte. Elizabethi oigire ũũ: “Aca, ti ũguo; no nĩegũtuwo Johana.”—Luk. 1:59-63.
8, 9. (a) Wĩhokeku wĩkagĩra kĩhiko hinya atĩa? (b) Mũthuri na mũtumia mangĩonania wĩhokeku na njĩra irĩkũ?
8 O ta Zekaria na Elizabethi-rĩ, ũmũthĩ arĩa mahikanĩtie nĩ macemanagia na maũndũ ma kũmoraga ngoro na mathĩna mangĩ. Kĩhiko kĩngĩaga wĩhokeku gĩtingĩgaacĩra. Gũthaakĩra atumia kana athuri angĩ, kwĩrorera kana gũthoma maũndũ ma ũũra-thoni, ũtharia, na maũndũ ta macio no matũme andũ matikehokane thĩinĩ wa kĩhiko. Na andũ marĩ thĩinĩ wa kĩhiko mangĩaga kwĩhokana, wendo wambagĩrĩria kũnyiha. Wĩhokeku no ũhaananio na rũgiri rũirigĩire mũciĩ, rũrĩa rũgiragĩrĩria andũ matarendekana kana ũgwati ũngĩ, rũkagitĩra arĩa marĩ thĩinĩ wa mũciĩ ũcio. Kwoguo, rĩrĩa mũthuri na mũtumia mehokana-rĩ, no matũũranie hamwe marĩ na thayũ na erĩ mahingũranĩre ngoro, naguo wendo wao ũkũre. Ĩĩ-ni, wĩhokeku nĩ wa bata mũno.
9 Jehova eerire Adamu ũũ: “Mũndũ mũrũme nĩatigane na ithe na nyina, magwatane na mũka.” (Kĩam. 2:24; nĩ ithuĩ tũinamĩtie ndemwa icio) Ũguo nĩ kuuga atĩa? Mũndũ aingĩra thĩinĩ wa kĩhiko-rĩ, ũkuruhanu ũrĩa ararĩ naguo na arata na andũ a famĩlĩ no mũhaka ũnyihanyihe. No mũhaka o ũmwe ahe ũrĩa ũngĩ mahinda make na amwĩciragie. Matingĩcoka rĩngĩ kũiga arata kana andũ ao mbere ya mũndũ ũrĩa mahikanĩtie nake. O na matiagĩrĩirũo kũreka aciari maingĩrĩre matua mao kana maũndũ mao rĩrĩa maahĩtania. No mũhaka rĩu acio maahikania manyitane biũ. Ũguo nĩguo Ngai oigĩte.
10. Nĩ kĩĩ gĩgũteithia arĩa mahikanĩtie makũrie wĩhokeku?
10 O na thĩinĩ wa mĩciĩ ĩrĩa andũ matanyitanagĩra ũthathaiya-inĩ, wĩhokeku nĩ ũrĩ ũguni. Mwarĩ ũmwe wa Ithe witũ ũrĩa mũthuriwe atarĩ Mũkristiano oigire ũũ: “Nĩ njokagĩria Jehova ngatho mũno nĩũndũ wa kũnduta ũrĩa ingĩathĩkĩra mũthuri wakwa na ndĩmũtĩe mũno. Gũtũũra ndĩ mwĩhokeku nĩ gũtũmĩte tũikaranie mĩaka 47 tũrĩ na wendo na gĩtĩo.” (1 Kor. 7:10, 11; 1 Pet. 3:1, 2) Nĩ ũndũ ũcio, wĩrutanĩrie gũtũma mũthuri kana mũtumia waku aigue arĩ mũgitĩre. Na njĩra ya ciugo na ciĩko, caria ũrĩa ũngĩmuonia atĩ, harĩ wee, nĩwe mũndũ ũrĩa wa bata makĩria thĩinĩ wa thĩ yothe. Ĩka o ũrĩa wothe ũngĩhota ndũkareke mũndũ kana kĩndũ kĩngĩ gĩtuĩke kĩa bata gũkĩra mũthuri kana mũtumia waku. (Thoma Thimo 5:15-20.) Ron na Jeannette, arĩa makoretwo mahikanĩtie makĩria ma mĩaka 35, moigĩte ũũ: “Tondũ twĩkaga ũrĩa Ngai endaga twĩke tũrĩ na wĩhokeku-rĩ, kĩhiko giitũ gĩkoretwo na gĩkeno, na kĩrĩ kĩgaacĩru.”
Ũrũmwe nĩ Wĩkĩraga Kĩhiko Hinya
11, 12. Akula na Pirisika maanyitanagĩra atĩa marĩ (a) mũciĩ, (b) wĩra-inĩ wa kĩĩmwĩrĩ, na (c) ũtungata-inĩ wa Gĩkristiano?
11 Mũtũmwo Paulo akĩaria ũhoro wa arata ake Akula na Pirisika, ndaagwetaga ũmwe atekũgweta ũrĩa ũngĩ. Ũrũmwe ũcio wa Akula na Pirisika nĩ kĩonereria kĩega kĩa ũrĩa Ngai eendaga mũthuri na mũtumia maikarage rĩrĩa oigire atĩ matuĩke “mwĩrĩ ũmwe.” (Kĩam. 2:24) Hingo ciothe meekaga maũndũ hamwe, kwao mũciĩ, makĩruta wĩra wa kĩĩmwĩrĩ, na ũtungata-inĩ wa Gĩkristiano. Kwa ngerekano-rĩ, rĩrĩa Paulo aakinyire Korintho riita rĩa mbere, Akula na Pirisika nĩ maamũnyitire ũgeni kwao mũciĩ, kũrĩa thutha ũcio aaikarire kwa ihinda agĩthiĩ na mbere na mawĩra make. Thutha-inĩ marĩ Efeso, mũciĩ wao nĩ wekagĩrũo mĩcemanio ya kĩũngano na nĩ maarutaga wĩra hamwe magĩteithia andũ erũ, ta Apolo, gũkũra kĩĩroho. (Atũm. 18:2, 18-26) Akula na Pirisika magĩcoka magĩthiĩ Roma, kũrĩa o rĩngĩ meetĩkĩririe mũciĩ wao wĩkagĩrũo mĩcemanio ya kĩũngano. Thutha ũcio magĩcoka Efeso, na magĩĩkĩra ariũ a Ithe witũ hinya.—Rom. 16:3-5.
12 Akula na Pirisika ningĩ nĩ maarutire wĩra wa gũtuma mahema hamwe na Paulo, kwa ihinda. O rĩngĩ, nĩ tũramona hamwe, makĩnyitanĩra hatarĩ gũcindana kana kũhaarana. (Atũm. 18:3) No rĩrĩ, hatarĩ nganja, kũhũthĩra mahinda hamwe ũtungata-inĩ wa Gĩkristiano nĩ kwamateithirie kuona ũtungata wao harĩ Jehova arĩ guo ũndũ ũrĩa wa bata makĩrĩa na ũndũ ũcio ũgĩtũma makorũo na gĩkeno thĩinĩ wa kĩhiko kĩao. O kũrĩa guothe maathiaga, Korintho, Efeso, kana Roma, mooĩkaine mũno ta ‘arĩa marutithanagia wĩra marĩ thĩinĩ wa Kristo Jesu.’ (Rom. 16:3) Maarutithanagia wĩra harĩ gũtwarithia na mbere ũmemerekia wa ũhoro wa Ũthamaki kũrĩa guothe maatungatire.
13, 14. (a) Nĩ maũndũ marĩkũ mangĩthũkia ũrũmwe thĩinĩ wa kĩhiko? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ mũthuri na mũtumia mangĩka nĩguo ũrũmwe wao marĩ “mwĩrĩ ũmwe” ũkorũo na hinya?
13 Hatarĩ nganja-rĩ, gũkorũo na mĩoroto ĩhaanaine na gwĩka maũndũ hamwe nĩ gwĩkĩraga kĩhiko hinya. (Koh. 4:9, 10) No ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ andũ aingĩ mahikanĩtie matihũthagĩra mahinda maingĩ hamwe. Marutaga wĩra mathaa maingĩ kũndũ gũtiganĩte. Angĩ nao mathiaga ngʼendo cia kĩĩwĩra kana magathaamĩra bũrũri ũngĩ makarute wĩra marĩ oiki matũmage mbeca mũciĩ. O na marĩ mũciĩ-rĩ, amwe meekoraga marĩ oiki tondũ wa kũhũthĩra mahinda maingĩ makĩĩrorera TV, magĩka maũndũ marĩa mendete, makĩhũthĩra Intaneti, kana magĩthaaka mĩthaako ya kompiuta. Hihi ũguo nĩguo mũciĩ wanyu ũhaana? Okorũo nĩguo-rĩ, hihi no mũgarũrĩre nĩguo mũhũthagĩre mahinda maingaingĩ mũrĩ hamwe? Hihi no mũrute tũmawĩra twa mũciĩ hamwe, ta kũruga, gũthambia indo, kana wĩra wa mũgũnda? Hihi no mũrute wĩra wa kũrũmbũiya ciana cianyu kana gũteithĩrĩria aciari anyu akũrũ mwĩ hamwe?
14 No makĩria-rĩ, hũthagĩrai mahinda hamwe mũgĩka maũndũ makonainie na ũthathaiya wa Jehova. Kwaragĩrĩria rĩandĩko rĩa o mũthenya hamwe na kũnyitanagĩra ũthathaiya-inĩ wa famĩlĩ nĩ kuumĩragia mĩeke mĩega mũno ya kũiga mwĩcirĩrie na mĩoroto ya famĩlĩ ĩ hamwe. Ningĩ hunjagiai hamwe. Kũngĩhoteka-rĩ, geriai gũtungata mũrĩ mapainia hamwe, o na angĩkorũo maũndũ manyu mangĩmwĩtĩkĩria mwĩke ũguo o mweri ũmwe tu kana mwaka ũmwe. (Thoma 1 Akorintho 15:58.) Mwarĩ ũmwe wa Ithe witũ ũrĩa watungatire hamwe na mũthuri wake marĩ mapainia oigire ũũ: “Kũhunjia nĩ ũndũ ũmwe watũhotithirie kũhũthĩra mahinda maingĩ twĩ hamwe na tũkaaranĩria biũ. Tondũ ithuĩ erĩ twarĩ na muoroto ũhanaine wa gũteithia andũ kĩĩroho-rĩ, ndaiguaga na ma tũrĩ kĩndũ kĩmwe. Ndaiguaga ndĩ na ũkuruhanu mũnene nake, to arĩ mũthuri wakwa tu no nĩ nginya arĩ mũrata mũnene.” O ũrĩa mũreka maũndũ marĩ na ũguni hamwe-rĩ, noguo maũndũ marĩa mwendete, marĩa mũigaga mbere, na mĩtugo yanyu ĩkũhaanana o kahora nginya mũthia-inĩ mwĩciragie ũndũ ũmwe, na mwĩkage maũndũ mũrĩ “mwĩrĩ ũmwe,” o ta Akula na Pirisika.
Igagai Ngai Mbere Maũndũ-inĩ Manyu
15. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa bata harĩ kũgĩa na kĩhiko kĩgaacĩru? Taarĩria.
15 Jesu nĩ aamenyete bata wa kũiga Ngai mbere thĩinĩ wa kĩhiko. Nĩ onire Jehova akĩhikithania mũthuri na mũtumia wa mbere. Na nĩ eeyoneire ũrĩa Adamu na Hawa maakoragwo na gĩkeno rĩrĩa maarũmagĩrĩra watho wa Ngai, ningĩ nĩ onire mathĩna marĩa maagĩire namo maatiga kũũrũmĩrĩra. Kwoguo rĩrĩa Jesu aarutaga andũ, nĩ aacokerire watho wa Ithe ũrĩa ũkoragwo thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 2:24. Agĩcoka akĩongerera ũndũ ũyũ: “Arĩa Ngai agwatanĩtie mũndũ ndakanamatigithanie.” (Mat. 19:6) Kwoguo-rĩ, o na rĩu, kũhe Jehova gĩtĩo kĩnene nĩ ũndũ wa bata nĩguo kĩhiko kĩgaacĩre na gĩkorũo na gĩkeno. Aciari a Jesu a gũkũ thĩ, Jusufu na Mariamu, maarĩ kĩonereria kĩega mũno ũndũ-inĩ ũcio.
16. Jusufu na Mariamu moonanirie atĩa atĩ maarĩ andũ a kĩĩroho mũtũũrĩre-inĩ wao wa famĩlĩ?
16 Jusufu nĩ aaheaga Mariamu gĩtĩo na akamwĩkaga maũndũ mega. Rĩrĩa aamenyire atĩ Mariamu arĩ na nda-rĩ, nĩ eeciragia ũrĩa angĩamuonirie tha o na mbere ya mũraika kũmuumĩrĩra. (Mat. 1:18-20) Marĩ mũthuri na mũtumia-rĩ, nĩ maathĩkagĩra watho wa Kaisari na makarũmĩrĩra Watho wa Musa. (Luk. 2:1-5, 21, 22) O na gũtuĩka no athuri maathĩtwo mathiage magongona-inĩ manene thĩinĩ wa Jerusalemu-rĩ, Jusufu na Mariamu, hamwe na andũ angĩ a famĩlĩ ciao, maathiaga Jerusalemu o mwaka. (Gũcok. 16:16; Luk. 2:41) Na njĩra ĩyo na ingĩ nyingĩ-rĩ, Jusufu na Mariamu nĩ meerutanagĩria mũno gũkenia Jehova na makonania gĩtĩo kĩnene harĩ maũndũ ma kĩĩroho. Nokĩo Jehova aamathuurire marere Mũrũwe, Jesu, arĩ mwana gũkũ thĩ.
17, 18. (a) Mũthuri na mũtumia mangĩiga maũndũ ma kĩĩroho mbere na njĩra ĩrĩkũ thĩinĩ wa famĩlĩ yao? (b) Ũndũ ũcio ũngĩmaguna atĩa?
17 Hihi famĩlĩ yaku nĩ ĩigaga maũndũ ma kĩĩroho mbere ta ũguo? Kwa ngerekano-rĩ, ũgĩtua matua ma bata, hihi nĩ wambaga gwĩka ũthuthuria Bibilia-inĩ, ũkahoya igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio, na ũgacoka ũgetha ũtaaro kuuma kũrĩ Mũkristiano mũgima kĩĩroho? Kana hihi ũhũthagĩra meciria maku kana ma andũ a famĩlĩ na arata kũniina mathĩna? Hihi nĩ wĩrutanagĩria kũhũthĩra ũtaaro ũrĩa ũcabagwo nĩ ngombo ĩrĩa ĩĩhokekete na njũgĩ wĩgiĩ kĩhiko na mũtũũrĩre wa famĩlĩ? Kana hihi kaingĩ ũrũmagĩrĩra ũndũire wa kwanyu kana ũtaaro ũngĩ ũheanagwo nĩ andũ a thĩ ĩno? Hihi nĩ mũhoyaga na mũkeruta hamwe hĩndĩ ciothe, mũkaiga mĩoroto ya kĩĩroho, na mũkaarĩrĩria maũndũ marĩa muonaga marĩ ma bata mũno harĩ famĩlĩ yanyu?
18 Akĩaria ũhoro wa mĩaka 50 ya kĩhiko kĩao kĩrĩ na gĩkeno-rĩ, Ray oigire ũũ: “Tũtirĩ twagĩa na thĩna tũtangĩhota gũtooria, tondũ tũtũire tũigĩte Jehova arĩ gĩcunjĩ kĩmwe kĩa ‘mũhĩndo witũ mũrame na ndigi ithatũ’.” (Thoma Kohelethu 4:12.) Danny na Trina nĩ maretĩkania na ũndũ ũcio. Moigĩte ũũ: “Nĩ ũndũ wa gũtungatĩra Ngai hamwe, kĩhiko giitũ nĩ kĩrũmĩte makĩria.” Makoretwo na gĩkeno thĩinĩ wa kĩhiko makĩria ma mĩaka 34. Mũngĩigaga Jehova mbere hingo ciothe thĩinĩ wa kĩhiko kĩanyu-rĩ, nĩ arĩmũteithagia mũgaacĩre na akamũrathima mũno.—Thab. 127:1.
Thiĩ na Mbere Gũtĩa Kĩheo Kuuma kwĩ Ngai
19. Ngai aaheanire kĩheo gĩa kĩhiko nĩkĩ?
19 Andũ aingĩ ũmũthĩ mendaga o gwĩkenia tu. No ndungata cia Jehova cionaga maũndũ na njĩra ngũrani. Nĩ imenyaga atĩ Ngai aaheanire kĩhiko arĩ kĩheo nĩguo muoroto Wake ũhinge. (Kĩam. 1:26-28) Korũo Adamu na Hawa nĩ maatĩire kĩheo kĩu-rĩ, thĩ yothe ĩngĩatuĩkire paradiso ĩiyũrĩtwo nĩ ndungata thingu cia Ngai irĩ na gĩkeno.
20, 21. (a) Twagĩrĩirũo kuona kĩhiko kĩrĩ gĩtheru nĩkĩ? (b) Nĩ kĩheo kĩrĩkũ tũkaarĩrĩria kiumia gĩkĩ gĩũkĩte?
20 Makĩria ma ũguo-rĩ, ndungata cia Ngai cionaga kĩhiko arĩ mweke wa kũrehera Jehova rũgooco. (Thoma 1 Akorintho 10:31.) O ta ũguo tuona-rĩ, wĩhokeku, ũrũmwe, na gũkorũo na ũkuruhanu mwega na Ngai nĩ ngumo imũkenagia na nĩ ciĩkĩraga kĩhiko hinya. Kwoguo, kana tũrehaarĩria kũhikania, kana nĩ kĩhiko giitũ tũrekĩra hinya, kana tũrageria gũkĩhonokia-rĩ, no mũhaka tuone kĩhiko ũrĩa kũna gĩtariĩ: kĩrĩ gĩtheru na kiumĩte kwĩ Ngai. Kũririkana ũndũ ũcio nĩ gũgũtũma twĩke o ũrĩa wothe tũngĩhota gũtua matua mararingana na Kiugo kĩa Ngai thĩinĩ wa kĩhiko giitũ. Na njĩra ĩyo tuonanagia atĩ nĩ tũratĩa kĩheo kĩu, na makĩria tũgatĩa Mũkĩheani, Jehova Ngai.
21 Hatarĩ nganja kĩhiko tokĩo kĩheo kĩrĩa Jehova atũheete, ningĩ tokĩo giiki kĩngĩtũma tũgĩe na gĩkeno. Thĩinĩ wa ithomo rĩrĩ rĩrũmĩrĩire nĩ tũkwarĩrĩria kĩheo kĩngĩ kĩa bata kuuma kwĩ Ngai—kĩheo gĩa gũkorũo ũtarĩ thĩinĩ wa kĩhiko.
Ũngĩcokia Atĩa?
• Wĩhokeku wagĩrĩirũo kũhutia Akristiano arĩa marĩ thĩinĩ wa kĩhiko atĩa?
• Kũruta wĩra hamwe gũgwĩkĩra kĩhiko hinya na njĩra ĩrĩkũ?
• Nĩ na njĩra irĩkũ andũ arĩa mahikanĩtie mangĩiga Ngai mbere maũndũ-inĩ mao?
• Tũngĩhe Jehova, Mwambĩrĩria wa kĩhiko, gĩtĩo atĩa?
[Mbica karatathi ka 18]
Kũruta wĩra hamwe nĩ gũteithagia mũthuri na mũtumia maikare na ũrũmwe