“Gwĩciragia Maũndũ ma Roho Kũrehaga Muoyo na Thayũ”

1, 2. Aroma mũrango wa 8 nĩ wa bata mũno harĩ Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩkĩ?

HIHI wanathoma Aroma 8:15-17 ũgĩĩcũrania ũhoro wa kĩririkano gĩa gĩkuũ kĩa Jesu kĩa o mwaka? No gũkorũo wanarĩthoma. Rĩandĩko rĩu rĩonanagia ũrĩa Akristiano mamenyaga atĩ o nĩ aitĩrĩrie maguta na njĩra ya atĩ roho mũtheru nĩ ũrutaga ũira hamwe na roho wao. Na mũhari wa mbere wa mũrango ũcio waragia ũhoro wa “arĩa marĩ ũiguano hamwe na Kristo Jesu.” No hihi nĩ kuuga atĩ Aroma mũrango wa 8 waragia ũhoro wa arĩa aitĩrĩrie maguta tu? Kana hihi nĩ ũhutĩtie nginya Akristiano arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgatũũra gũkũ thĩ?

² Mũrango ũcio ũrongoreirio Akristiano aitĩrĩrie maguta. Nĩ mamũkagĩra “roho” o ‘magĩetagĩrĩra mũno gũtuo ariũ a Ngai, makũũrũo kuuma mĩĩrĩ-inĩ yao.’ (Rom. 8:23) Kwoguo kĩĩrĩgĩrĩro kĩao nĩ gũtuĩka ariũ a Ngai kũrĩa igũrũ. Ũndũ ũcio ũhotekaga tondũ nĩ maabatithirio, na Ngai akĩhũthĩra igongona rĩa ũkũũri harĩ o, akĩmohera mehia, na akĩmatua athingu marĩ ciana cia kĩĩroho.—Rom. 3:23-26; 4:25; 8:30.

3. Nĩkĩ no tuuge atĩ Aroma mũrango wa 8 nĩ ũhutagia arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgatũũra gũkũ thĩ?

³ O na kũrĩ ũguo, Aroma mũrango wa 8 no ũhutagia o na arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgatũũra gũkũ thĩ tondũ Ngai nĩ amonaga marĩ athingu. Tũmenyaga ũguo nĩ ũndũ wa ũrĩa Paulo andĩkĩte mĩrango-inĩ ya mbere ya marũa macio. Mũrango-inĩ wa 4 nĩ aaririe ũhoro wa Iburahimu. Mũthuri ũcio wa wĩtĩkio, atũũraga tene Jehova atanahe Aisiraeli watho, na Jesu atanakua nĩ ũndũ wa mehia maitũ. Ĩndĩ Jehova nĩ onire wĩtĩkio mũrũmu wa Iburahimu na akĩmũtua mũthingu. (Thoma Aroma 4:20-22.) Na njĩra ta ĩyo, Jehova no one Akristiano ehokeku ũmũthĩ arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgatũũra gũkũ thĩ marĩ athingu. Kwoguo no magunĩke nĩ ũtaaro ũrĩa ũheanĩtwo thĩinĩ wa Aroma mũrango wa 8, ũrĩa ũheagwo andũ arĩa athingu.

4. Rĩandĩko rĩa Aroma 8:21 rĩbatiĩ gũtũteithia twĩcirie ũhoro wa kĩũria kĩrĩkũ?

⁴ Aroma 8:21 nĩ ĩkagĩra mũkonde atĩ hatarĩ nganja thĩ njerũ nĩ ĩgoka. Mũhari ũcio wĩranĩire “atĩ ũũmbi guo mwene nĩ ũgaakũũrũo kuuma ũkombo-inĩ wa kũbutha na ũheo wĩyathi ũrĩ na riri wa ciana cia Ngai.” Kwoguo kĩũria nĩ kana nĩ tũgakorũo kuo nĩ getha twamũkĩre kĩheo kĩu. Ũrĩ na ma atĩ nĩ ũgakorũo kuo? Aroma mũrango wa 8 nĩ ũheanaga ũtaaro ũngĩgũteithia nĩguo ũgakorũo kuo.

“GWĨCIRAGIA MAŨNDŨ MA MWĨRĨ”

5. Thĩinĩ wa Aroma 8:4-13, nĩ ũndũ ũrĩkũ mũritũ Paulo aarĩrĩirie?

⁵ Thoma Aroma 8:4-13. Aroma mũrango wa 8 ĩringithanagia andũ arĩa matũũraga “kũringana na merirĩria ma mwĩrĩ,” na arĩa matũũraga “kũringana na roho.” Mũndũ no ecirie arĩa mararingithanio nĩ arĩa marĩ thĩinĩ wa ũhoro wa ma na arĩa matarĩ, kana Akristiano na arĩa matarĩ Akristiano. O na kũrĩ ũguo, Paulo aandĩkagĩra ‘arĩa othe maarĩ Roma mendetwo nĩ Ngai, arĩa metĩtwo matuĩke aamũre.’ (Rom. 1:7) Kwoguo Paulo aaringithanagia Akristiano arĩa maatũũraga kũringana na merirĩria ma mwĩrĩ, na Akristiano arĩa maatũũraga kũringana na roho. Aamaringithanagia na njĩra ĩrĩkũ?

6, 7. (a) Kiugo “mwĩrĩ” kĩhũthĩrĩtwo na njĩra irĩkũ itiganĩte thĩinĩ wa Bibilia? (b) Thĩinĩ wa Aroma 8:4-13, Paulo aahũthĩrire kiugo “mwĩrĩ” na njĩra ĩrĩkũ?

⁶ Reke twĩcirie ũhoro wa kiugo “mwĩrĩ.” Paulo aaragia ũhoro wa kĩĩ akĩgweta kiugo kĩu? Kiugo “mwĩrĩ” kĩhũthĩrĩtwo na njĩra itiganĩte thĩinĩ wa Bibilia. Rĩmwe nĩ kĩhũthĩkaga kuuga mwĩrĩ wa mũndũ. (Rom. 2:28; 1 Kor. 15:39) Rĩngĩ no kĩhũthĩrũo kuonania ndĩra. Kwa ngerekano, Jesu “[oimire] rũciaro-inĩ rwa Daudi na njĩra ya kĩĩmwĩrĩ.”—Rom. 1:3.

⁷ O na kũrĩ ũguo, ũndũ ũrĩa Paulo aandĩkire thĩinĩ wa mũrango wa 7 no ũtũteithie kũmenya ũrĩa kiugo “mwĩrĩ” kĩhũthĩrĩtwo thĩinĩ wa Aroma 8:4-13. Aakuruhithanirie ‘gũtũũra kũringana na merirĩria ma mwĩrĩ,’ na “merirĩria ma mehia” marĩa “maarutaga wĩra mĩĩrĩ-inĩ [yao].” (Rom. 7:5) Ũndũ ũcio no ũtũteithie tũtaũkĩrũo nĩ ciugo ici: “Andũ arĩa matũũraga kũringana na merirĩria ma mwĩrĩ,” na nĩo Paulo oigire atĩ “meciragia maũndũ ma mwĩrĩ.” Aaragia ũhoro wa andũ arĩa matongoragio nĩ merirĩria mao na mĩerekera yao ya kwaga gũkinyanĩra. Acio nĩ andũ arĩa marũmagĩrĩra merirĩria mao na kũhingia thuti ciao maũndũ-inĩ megiĩ ngomanio kana maũndũ mangĩ.

8. Nĩkĩ o na Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩ maabataraga kũheo mũkaana wĩgiĩ gũtũũra “kũringana na merirĩria ma mwĩrĩ”?

⁸ No wĩyũrie kĩrĩa gĩatũmire Paulo atĩtĩrithĩrie Akristiano aitĩrĩrie maguta ũgwati wa gũtũũra “kũringana na merirĩria ma mwĩrĩ.” Hihi ũmũthĩ Akristiano arĩa Ngai etĩkĩrĩte matuĩke arata ake na akamona marĩ athingu no makorũo ũgwati-inĩ ta ũcio? Ma nĩ atĩ, Mũkristiano o wothe no ambĩrĩrie gũtũũra kũringana na merirĩria ma mehia ma mwĩrĩ. Kwa ngerekano, Paulo nĩ aandĩkire atĩ ariũ a Ithe witũ amwe a Roma maatuĩkĩte ngombo cia “merirĩria mao ene.” No gũkorũo maarĩ merirĩria ma ngomanio, kana ma irio, njohi, kana indo ingĩ. Amwe ao nĩ “mahĩtithagia ngoro cia andũ arĩa matarĩ ũũru.” (Rom. 16:17, 18; Afil. 3:18, 19; Jud. 4, 8, 12) O na kũrĩ mũrũ wa Ithe witũ kuuma Korintho ‘woete mũtumia wa ithe.’ (1 Kor. 5:1) Kwoguo no tũtaũkĩrũo nĩ kĩrĩa gĩatũmire Ngai ahũthĩre Paulo kũhe Akristiano mũkaana wĩgiĩ “gwĩciragia maũndũ ma mwĩrĩ.”—Rom. 8:5, 6.

9. Nĩ maũndũ marĩkũ matarahutio nĩ mũkaana ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Aroma 8:6?

⁹ Mũkaana ũcio nĩ wa bata nginya mahinda-inĩ maya. Thutha wa Mũkristiano gũtungatĩra Ngai mĩaka mĩingĩ, no ambĩrĩrie kũiga meciria make harĩ maũndũ ma mwĩrĩ. No ũguo ti kuuga Mũkristiano ndagĩrĩirũo gwĩciria ũhoro wa irio, wĩra, maũndũ ma gwĩkenia o na kana kuonania wendo thĩinĩ wa kĩhiko. Macio nĩ maũndũ mahutagia ũtũũro wa ndungata cia Ngai. Jesu nĩ aakenagĩra irio, na nĩ aaheaga andũ gĩa kũrĩa. Nĩ onaga bata wa gũkorũo na ihinda rĩa kũhurũka. O na Paulo nĩ aandĩkire ũhoro wa kũhingĩria merirĩria ma ngomanio thĩinĩ wa kĩhiko.

10. Ciugo “gwĩciragia maũndũ ma mwĩrĩ” iria irĩ thĩinĩ wa Aroma 8:5, 6 ikoragwo ikiuga atĩa?

¹⁰ Kwoguo-rĩ, Paulo eendaga kuuga atĩa rĩrĩa oigire “gwĩciragia maũndũ ma mwĩrĩ”? Kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa Paulo aahũthĩrire kiugaga, “kũiga meciria na ngoro ũndũ-inĩ mũna, kũrongoreria meciria mothe mũbango-inĩ mũna, mũndũ agĩtongorio nĩ merirĩria kana mĩerekera ĩrĩa arĩ nayo.” Arĩa matũũraga kũringana na merirĩria ma mwĩrĩ, metĩkagĩra gũtongorio nĩ merirĩria mao ma wĩhia. Mũthomi ũmwe akĩaria ũhoro wa ciugo icio cia Aroma 8:5 oigire ũũ: “Maigaga meciria mao harĩ maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ, makamakenera, magatinda makĩaria ũhoro wamo, makameka, na makamekĩrĩra.”

11. Nĩ maũndũ ta marĩkũ tũngĩciria rĩrĩa tũrathuthuria nĩ kĩĩ twĩkĩrĩire mũno ũtũũro-inĩ?

¹¹ Warĩ ũndũ mwagĩrĩru harĩ Akristiano arĩa maarĩ Roma gwĩcũrania maũndũ marĩa meekĩrĩire ũtũũro-inĩ. Hihi no gũkorũo maũndũ marĩa meekĩrĩire mũno ũtũũro-inĩ maarĩ “maũndũ ma mwĩrĩ”? O na ithuĩ nĩ twagĩrĩire gwĩthuthuria na njĩra ta ĩyo. Nĩ maũndũ marĩkũ tũkenagĩra mũno, na mĩario itũ ĩkoragwo ĩkoniĩ maũndũ marĩkũ? Nĩ maũndũ marĩkũ tũthingataga ũtũũro-inĩ? Amwe aitũ no tũkorũo twĩkĩrĩire maũndũ ta kũnyua njohi, kũgemia mĩciĩ, kũgũra nguo cia kĩĩrĩu, maũndũ ma biacara, gũthiĩ kũndũ gũtiganĩte nĩ ũndũ wa ikeno, na maũndũ mangĩ ta macio. Ti kuuga maũndũ macio nĩ moru, tondũ no makorũo marĩ gĩcunjĩ kĩa mũtũũrĩre. Kwa ngerekano, hĩndĩ ĩmwe Jesu nĩ aathondekire ndibei, nake Paulo nĩ ataarire Timotheo anyuage “ndibei nini.” (1 Tim. 5:23; Joh. 2:3-11) No hihi ũguo nĩ kuuga atĩ Jesu na Paulo ‘maatindaga makĩaria ũhoro wa ndibei, makamĩnyua na makamĩkĩrĩra mũno? Hihi ũcio nĩguo ũndũ ũrĩa ‘matindaga makĩaria ũhoro’ waguo? Aca. Ĩ ithuĩ na ithuĩ? Nĩ maũndũ marĩkũ twĩkĩrĩire ũtũũro-inĩ?

12, 13. Tũbatiĩ gwĩciria mũno ũhoro wa maũndũ marĩa twĩkĩrĩire nĩkĩ?

¹² Gwĩthuthuria nĩ kwa bata. Nĩkĩ? Paulo aandĩkire ũũ: “Gwĩciragia maũndũ ma mwĩrĩ kũrehaga gĩkuũ.” (Rom. 8:6) Ũcio nĩ ũndũ mũritũ tondũ ũgũkua kĩĩroho mahinda maya, na ũũrũo nĩ muoyo wa tene na tene mahinda mokĩte. O na kũrĩ ũguo, Paulo ndoigaga atĩ mũndũ angĩambĩrĩria “gwĩciragia maũndũ ma mwĩrĩ” no mũhaka agaakua. Mũndũ no agarũrũke. Ta wĩcirie ũhoro wa mũndũ ũrĩa warĩ wa Korintho wekire kũringana na merirĩria ma “mwĩrĩ,” na kwoguo akĩeherio thĩinĩ wa kĩũngano. Nĩ aagarũrũkire, agĩtiga gũtũũra kũringana na merirĩria ma mwĩrĩ na agĩcoka njĩra-inĩ ĩrĩa njagĩrĩru.—2 Kor. 2:6-8.

¹³ Angĩkorũo nĩ kwahotekire mũndũ ũcio acenjie, o na ũmũthĩ Mũkristiano no acenjie, makĩria angĩkorũo ndakĩrĩtie njano ta mũndũ ũcio wa Korintho. Hatarĩ nganja, mũkaana ũcio wa Paulo wĩgiĩ moimĩrĩro moru ma mũndũ ‘wĩciragia maũndũ ma mwĩrĩ,’ ũbatiĩ gũtũhatĩrĩria gwĩka ũgarũrũku o wothe ũngĩbatarania.

“GWĨCIRAGIA MAŨNDŨ MA ROHO”

14, 15. (a) Paulo aatwĩkĩrire ngoro tũige meciria maitũ maũndũ-inĩ marĩkũ? (b) “Gwĩciragia maũndũ ma roho” ti kuuga atĩa?

¹⁴ Thutha wa mũtũmwo Paulo kũheana mũkaana wĩgiĩ “gwĩciragia maũndũ ma mwĩrĩ,” aacokire akiuga ũũ: “Gwĩciragia maũndũ ma roho kũrehaga muoyo na thayũ.” Nĩ ma muoyo na thayũ nĩ kĩheo kĩega biũ! No tũngĩamũkĩra kĩheo kĩu atĩa?

¹⁵ “Gwĩciragia maũndũ ma roho” ti kuuga atĩ hatirĩ ũndũ ũngĩ mũndũ ũcio eciragia kana akaria, tiga o wa Bibilia, wendo wake harĩ Ngai, na kĩĩrĩgĩrĩro kĩa ihinda rĩũkĩte. Nĩ wega kũririkana atĩ Paulo na Akristiano angĩ a karine ya mbere maarĩ na ũtũũro o ta wa andũ arĩa angĩ na no maakenagia Ngai. Nĩ maarĩaga na makanyua. Aingĩ nĩ maahikanagia na makahika, na magakenera ũtũũro wa famĩlĩ, na makaruta wĩra nĩguo mone mabataro mao.—Mar. 6:3; 1 Thes. 2:9.

16. O na gũtuĩka Paulo aarĩ na maũndũ maingĩ ma ũtũũro-rĩ, nĩ maũndũ marĩkũ aathingataga mũno?

¹⁶ O na kũrĩ ũguo, ndungata icio cia Ngai itiarekire maũndũ macio ma ũtũũro makorũo nĩmo ciekĩrĩire ũtũũro-inĩ. Thutha wa maandĩko kuonania atĩ Paulo nĩ aarutaga wĩra wa gũthondeka hema, nĩ monanagia kĩrĩa eekĩrĩire mũno ũtũũro-inĩ wake. Aahũthagĩra mahinda maingĩ wĩra-inĩ wa kũhunjia na kũrutana. (Thoma Atũmwo 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) Macio nĩmo maũndũ marĩa ekagĩra ngoro aarĩ na ariũ a Ithe witũ a Roma mathingate. Hatarĩ nganja, Paulo aathingataga mũno maũndũ ma kĩĩroho ũtũũro-inĩ. Andũ acio a Roma maabatiĩ kwĩgerekania nake na o na ithuĩ nĩ tũbatiĩ gwĩka ũguo.—Rom. 15:15, 16.

17. Tũngĩkorũo na ũtũũro ũhaana atĩa ‘tũngĩciragia maũndũ ma roho’?

¹⁷ Moimĩrĩro mangĩkorũo marĩ marĩkũ tũngĩthingataga maũndũ ma kĩĩroho? Aroma 8:6 ĩcokagia ũũ: “Gwĩciragia maũndũ ma roho kũrehaga muoyo na thayũ.” Ũguo nĩ kuuga tũreke meciria maitũ matongorio nĩ roho mũtheru na matwarane na mwĩcirĩrie wa Ngai. No tũgĩe na ma atĩ tũngĩthingataga maũndũ ma “roho” ũtũũro-inĩ, nĩ tũrĩkoragwo na ũtũũro mwega, ũrĩ na muoroto. Na thutha ũcio, muoyo wa tene na tene kũrĩa igũrũ kana gũkũ thĩ.

18. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ “gwĩciragia maũndũ ma roho” kũrehaga thayũ?

¹⁸ Reke rĩu twĩcũranie ũrĩa “gwĩciragia maũndũ ma roho kũrehaga . . . thayũ.” Andũ aingĩ matirĩ na thayũ wa meciria. Merutanagĩria mũno gwetha thayũ ũcio, ĩndĩ ithuĩ nĩ tũkoragwo naguo. Ũndũ ũmwe ũtũteithagia gũkorũo na thayũ ta ũcio, nĩ kwĩrutanĩria gũkorũo na thayũ na andũ a famĩlĩ citũ na arĩa marĩ kĩũngano-inĩ. Nĩ wega gũtaũkĩrũo atĩ ithuothe tũtirĩ akinyanĩru. Nĩ ũndũ ũcio, rĩmwe na rĩmwe mathĩna nĩ mariumagĩra, na kũngĩthiĩ ũguo, nĩ tũrutĩtwo kũrũmĩrĩra ũtaaro ũyũ wa Jesu: “Ũthiĩ ũkaiguane na mũrũ wa Ithe wanyu.” (Mat. 5:24) Ũndũ ũcio nĩ ũhũthaga rĩrĩa twaririkana atĩ mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũcio ũngĩ o nake aratungatĩra “Ngai ũrĩa ũheanaga thayũ.”—Rom. 15:33; 16:20.

19. Nĩ thayũ ũrĩkũ wa mwanya tũngĩgĩa naguo angĩkorũo nĩ tũkũiga meciria maitũ harĩ maũndũ ma roho?

¹⁹ Nĩ kũrĩ thayũ ũngĩ wa mwanya tũgĩaga naguo. “Gwĩciragia maũndũ ma roho” nĩ kũrĩtũmaga tũkoragwo na thayũ hamwe na Mũũmbi witũ. Mũnabii Isaia nĩ aandĩkire ciugo ciahingire matukũ-inĩ make, na o na ũmũthĩ nĩ irahinga na gĩkĩro kĩnene. Oigire ũũ: “Mũndũ ũrĩa ũtũmĩte meciria make makindĩrie harĩ wee-rĩ [Jehova], nĩwe ũgatũũria na thayũ mũkinyanĩru, nĩ ũndũ nĩakwĩhokete.”—Isa. 26:3; thoma Aroma 5:1.

20. Ũrĩ na ngatho nĩkĩ nĩ ũndũ wa ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Aroma mũrango wa 8?

²⁰ Hatarĩ nganja, tũkorũo tũrĩ aitĩrĩrie maguta kana tũrĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgatũũra thĩinĩ wa Paradiso gũkũ thĩ, ithuothe no tũgunĩke nĩ ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Aroma mũrango wa 8. Nĩ ma, tũrĩ na ngatho nĩ ũndũ wa ũtaaro ũcio wa gũtwĩkĩra ngoro tũtikareke maũndũ ma “mwĩrĩ” makorũo nĩmo twĩkĩrĩire mũno ũtũũro-inĩ. Ithenya rĩa ũguo, tuonaga arĩ ũndũ wa ũũgĩ gũtũũra kũringana na ũtaaro ũyũ ũtongoretio nĩ roho: “Gwĩciragia maũndũ ma roho kũrehaga muoyo na thayũ.” Nĩ tũkaaheo kĩheo gĩa gũtũũra kĩrĩa Paulo aandĩkire ũũ ũhoro wakĩo: “Mũcara wa mehia nĩ gĩkuũ, no kĩheo kĩrĩa Ngai aheanaga nĩ muoyo wa tene na tene kũgerera Kristo Jesu Mwathani witũ.”—Rom. 6:23.