Maũndũ Mothe nĩ Mahotekaga nĩ Ũndũ wa Jehova

KŨRUTA WĨRA NA KĨYO KUUMA RŨCINĨ NGINYA HWAĨ-INĨ

Ndaaciarirũo mwaka wa 1937 mũgũnda-inĩ ũmwe wetagwo kolkhoz, hakuhĩ na taũni ya Tokmok, bũrũri-inĩ wa Kyrgyzstan. Famĩlĩ itũ yaragia rũthiomi rwa Gĩkirghiz. Aciari akwa maarutaga wĩra mũgũnda-inĩ ũcio kuuma rũcinĩ nginya hwaĩ-inĩ. Arĩmi maaheagwo irio, no maarĩhagwo mbeca riita rĩmwe o mwaka. Mami nĩ eerutanĩirie mũno gũtũrera tũrĩ na mwarĩ wa maitũ ũrĩa mũnini. Thutha wa gũthiĩ cukuru mĩaka ĩtano tu, nĩ ndaambĩrĩirie kũrutaga wĩra mĩgũnda-inĩ.

Kũrĩa ndaikaraga, kwarĩ na andũ athĩni mũno, na warĩ ũndũ mũritũ kũhingia mabataro. Tondũ ndaarĩ mũndũ mwĩthĩ, ndieciragia ũhoro wa muoroto wa ũtũũro kana wa ihinda rĩũkĩte. Ndieciragia atĩ ũtũũro wakwa nĩ ũngĩacenjirio nĩ ũhoro wa ma wĩgiĩ Jehova Ngai na muoroto wake. Ũrĩa ũhoro ũcio wakinyire bũrũri-inĩ wa Kyrgyzstan na ũgĩtherema kuo nĩ ũhoro wa magegania. Waambĩrĩirie itũũra-inĩ ritũ mwena wa rũgongo wa Kyrgyzstan.

OHWO KŨREHE ŨHORO WA MA KYRGYZSTAN

Ũhoro wa ma wĩgiĩ Jehova Ngai wagĩire na mĩri bũrũri-inĩ wa Kyrgyzstan mĩaka-inĩ ya 1950. Tondũ andũ nĩ maarutĩtwo ũkomunisti, rĩu nĩ maabataraga kũrutwo ũhoro wa ma. Nĩkĩ? Bũrũri wa Kyrgyzstan warĩ gĩcunjĩ kĩa Union of Soviet Socialist Republics (USSR). Thĩinĩ wa USSR yothe, Aira a Jehova matianyitaga mbaru maũndũ ma gĩũteti. (Joh. 18:36) Nĩ ũndũ ũcio, nĩ maanyaririrũo tondũ monagwo marĩ thũ cia mabũrũri ma Gĩkomunisti. No gũtirĩ ũndũ ũngĩgiria Kiugo kĩa Ngai gĩkinyĩre ngoro cia andũ arĩa marĩ na mwerekera mwega. Hatarĩ nganja, ũndũ ũmwe wa bata mũno ndĩrutĩte ũtũũro-inĩ wakwa nĩ atĩ, harĩ Jehova, “maũndũ mothe no mahoteke.”—Mar. 10:27.

Kũnyarirũo kwa Aira a Jehova nĩ gwatũmire mongerereke Kyrgyzstan. Nĩkĩ? Siberia yarĩ gĩcunjĩ kĩa USSR, na nĩkuo andũ arĩa maarĩ thũ cia thirikari maatwaragwo. Rĩrĩa andũ acio maarekereirio, aingĩ ao maathire Kyrgyzstan, na amwe magĩcoka na ũhoro wa ma. Ũmwe wao arĩ Emil Yantzen, ũrĩa waciarĩirũo Kyrgyzstan mwaka wa 1919. Emil nĩ aatwarĩtwo kambĩ-inĩ ya wĩra mũritũ, na arĩ kũu nĩguo aacemanirie na Aira a Jehova. Nĩ eetĩkĩrire ũhoro wa ma na agĩcoka kwao mwaka wa 1956. Emil nĩ aathire gũikara itũũra-inĩ rĩa gwitũ rĩĩtagwo Sokuluk. Kũu nĩkuo kĩũngano kĩa mbere bũrũri-inĩ wa Kyrgyzstan kĩambĩrĩirie mwaka wa 1958.

Thutha wa mwaka ũmwe, Victor Vinter nĩ aathamĩire Sokuluk. Mũrũ wa Ithe witũ ũcio nĩ aacemanirie na magerio maingĩ. Nĩ ohirũo maita merĩ mĩaka ĩtatũ ĩtatũ nĩ ũndũ wa kwaga kũnyita mbaru maũndũ ma gĩũteti, na agĩcoka akĩohwo mĩaka ikũmi na thutha-inĩ agĩtwarũo ithamĩrio mĩaka ĩtano. O na kũrĩ ũguo, kũnyarirũo gũtiatũmire ũthathaiya wa ma ũtige gũtherema.

ŨHORO WA MA GŨKUHĨRĨRIA MAKĨRIA

Mwaka-inĩ wa 1963 kwarĩ na Aira a Jehova 160 Kyrgyzstan, na aingĩ ao moimĩte Njĩrĩmani, Ukraine, na Russia. Ũmwe wao aarĩ Eduard Varter, ũrĩa watwarĩtwo ithamĩrio na abatithĩtio mwaka wa 1924 arĩ Njĩrĩmani. Mwaka wa 1940 thigari cia Nazi nĩ ciamũtwarire kambĩ-inĩ ya kũnyarirĩrũo, na mĩaka ĩigana ũna thutha ũcio Akomunisti kuuma USSR makĩmũtwara ithamĩrio. Kũrĩ mwaka wa 1961 mũrũ wa Ithe witũ ũcio nĩ aathamĩire taũni-inĩ ya Kant, ĩrĩa ĩrĩ hakuhĩ na gwitũ.

O nake Elizabeth Fot, ũrĩa warĩ ndungata njĩhokeku ya Jehova, aikaraga Kant. Aarutaga wĩra wa gũtuma nguo. Tondũ aarĩ na ũmenyeru wĩra-inĩ wake, andũ athomu ta mandagĩtarĩ na aarimũ nĩ maatumagĩrũo nguo nĩwe. Mũndũ ũmwe aatumagĩra nguo eetagwo Aksamai Sultanalieva, na aahikĩtio nĩ mũnene ũmwe warutaga wĩra wabici-inĩ ya mũnene wa thitango. Aksamai nĩ aathiaga gũtumĩrũo nguo nĩ Elizabeth na nĩ aamũũragia ciũria nyingĩ ciĩgiĩ muoroto wa ũtũũro na ũrĩa akuũ matariĩ. Elizabeth aamũcokagĩria ciũria ciake akĩhũthĩra Bibilia. Aksamai nĩ aatuĩkire mũhunjia ũrĩ kĩyo wa ũhoro ũrĩa mwega.

Ihinda-inĩ o rĩu Nikolai Chimpoesh, ũrĩa woimĩte Moldova, nĩ aatuĩkire mũrori wa mũthiũrũrũko na agĩtungata kwa ihinda rĩa mĩaka ta 30. Nikolai to gũceerera aceragĩra ciũngano, no nĩ aabangaga ũrĩa mabuku maangĩacabirũo na matwarũo kũndũ kũngĩ. Ndaikarire mũno thirikari ĩtamenyete ũrĩa eekaga. Nĩ ũndũ ũcio, Eduard Varter nĩ aamũheire ũtaaro ũyũ wa kũmwĩkĩra ngoro: “Wahũngwo mahũri nĩ thirikari, meere cara-rũkũ tũrutaga mabuku maitũ wabici-inĩ itũ nene ĩrĩa ĩrĩ Brooklyn. Rora mũthigari wa KGB maitho ũtegwĩtigĩra. Ndũbatiĩ gwĩtigĩra.”—Mat. 10:19.

Thutha wa ndeereti ĩyo, Nikolai nĩ aatwarirũo wabici nene ya KGB ĩrĩa yarĩ Kant. Aacokire akiuga ũrĩa gwathire na mbere. Oigire: “Nĩ ndooririo kũrĩa twarutaga mabuku. Ndoigire twarutaga Brooklyn. Ũrĩa wahũngaga mahũri ndaanjũririe ũndũ ũngĩ. Aanjĩrire thiĩ, na ndoimire anjĩtĩte rĩngĩ.” Aira a Jehova ta acio mataarĩ na guoya nĩ maathire na mbere kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega memenyereire gĩcigo-inĩ gĩa gwitũ, mwena wa rũgongo wa Kyrgyzstan. Rĩrĩa ũhoro wa ma wakinyire famĩlĩ-inĩ itũ mwaka wa 1981, mũtumia wakwa Mairambubu nĩwe warĩ wa mbere kũũigua.

MŨTUMIA WAKWA KŨMENYA ŨHORO WA MA

Mairambubu oimĩte gĩcigo-inĩ kĩa Naryn, Kyrgyzstan. Mũthenya ũmwe kũrĩ Agosti, 1974, nĩ aaceerire kwa mwarĩ wa maitũ na nĩkuo tuonanĩire rĩa mbere. Nĩ ndamwendire na tũkĩhikania mũthenya oro ũcio.

Kũrĩ Janũarĩ 1981, Mairambubu arĩ mbathi-inĩ agĩthiĩ thoko nĩrĩo aiguire ciugo iria ngũgwetete kĩambĩrĩria-inĩ. Nĩ eendire kũmenya ũhoro ũcio makĩria, na kwoguo akĩũria mũtumia ũcio warĩtie ciugo icio rĩĩtwa na andirethi ciake. Aamwĩrire eetagwo Apun no nĩ eemenyagĩrĩra mũno tondũ o na mĩaka-inĩ ĩyo ya 1980, wĩra wa Aira a Jehova nĩ wagirĩtio. Handũ ha kũhe mũtumia wakwa andirethi yake, Apun oire itũ. Mũtumia wakwa aacokire mũciĩ akenete mũno.

Mairambubu aanjĩrire ũũ: “Njiguire maũndũ ma kũgegania. Harĩ mũtumia ũnjĩrire atĩ ica ikuhĩ andũ matirĩkuaga. O na nginya nyamũ ndĩani itikarĩanaga.” Ndaiguire icio ta arĩ ngʼano cia marimũ. Ndaamwĩrire ũũ: “Reke tweterere nginya rĩrĩa agatũceerera, nĩguo atũhe ndeto icio wega.”

Apun nĩ aatũceereire thutha wa mĩeri ĩtatũ. Na thutha ũcio nĩ aatũceeragĩra na nĩrĩo twacemanirie na Aira a Jehova a mbere arĩa maaragia rũthiomi rwa Gĩkirghiz. Aarĩ a Ithe witũ acio nĩ maatũrutire ũhoro wa ma wĩgiĩ Jehova na muoroto wake harĩ andũ. Maatũrutire Bibilia makĩhũthĩra ibuku rĩetagwo From Paradise Lost to Paradise Regained.a Na tondũ ibuku rĩu rĩarĩ rĩmwe tu gĩcigo-inĩ gĩa Tokmok, nĩ twandĩkire kobĩ citũ na moko.

Ũndũ wa mbere ũrĩa twerutire nĩ ũrathi ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15. Ũrathi ũcio ũkahingio nĩ Jesu arĩ we Mũthamaki wa Kĩĩmesia. Ũcio nĩ ũhoro wa bata andũ othe magĩrĩirũo nĩ kũmenya! Na tũrĩ na itũmi cia kũnyitanĩra harĩ kũũhunjia. (Mat. 24:14) Thutha wa ihinda rĩtarĩ coho, ũhoro wa ma nĩ waambĩrĩirie kũgarũra ũtũũro witũ.

MĨCEMANIO NA KŨBATITHIO HĨNDĨ ĨRĨA WĨRA WITŨ WAAGIRĨTIO

Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe kuuma Tokmok nĩ aatwĩtire ũhiki. Tũrĩ na mũtumia wakwa nĩ tuonire Aira a Jehova magĩĩka maũndũ na njĩra ngũrani. Gũtianyuirũo njohi na maũndũ meekirũo na mũbango. Kwarĩ ngũrani na mohiki mangĩ twathiĩte kũrĩa andũ manyuaga njohi, mageka maũndũ matagĩrĩire, na makahũthĩra ciugo njũru.

Thutha ũcio ningĩ nĩ twathire mĩcemanio kũu Tokmok. Yekĩirũo mũtitũ kũndũ kwarĩ na rĩera rĩega. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ maamenyaga atĩ thigari nĩ ciamacaragia na kwoguo nĩ maikarire mehũgĩte. Hĩndĩ ya heho twekagĩra mĩcemanio nyũmba. Maita maigana ũna thigari nĩ ciokire na ikĩenda kũmenya nĩ kĩĩ twekaga nyũmba-inĩ ĩyo. Tũrĩ na Mairambubu twabatithirio Julaĩ, 1982, Rũũĩ-inĩ rwa Chüy na nĩ twabataraga kwĩmenyerera mũno. (Mat. 10:16) Ariũ a Ithe witũ mokire marĩ ikundi nini na magĩcemania mũtitũ-inĩ. Nĩ twainire rwĩmbo rwa Ũthamaki na tũkĩrutĩrũo mĩario ya kũbatithio.

GŨCARIA MWEKE WA KWANDANDŨRA ŨTUNGATA WITŨ

Mwaka-inĩ wa 1987 mũrũ wa Ithe witũ ũmwe nĩ aanjĩrire thiĩ ngaceerere mũndũ wakenagio nĩ ũhoro taũni-inĩ ya Balykchy. Twahũthagĩra mathaa mana gũthiĩ kuo na mũgithi. Thutha wa kũhunjia kũu maita maigana ũna nĩ tuonire atĩ andũ nĩ maakenagio nĩ ũhoro. Hatarĩ nganja ũcio warĩ mweke mwega wa kwandandũra ũtungata.

Tũrĩ na Mairambubu nĩ twathiaga Balykchy kaingĩ. Nĩ twaikaraga kũu mĩthia-inĩ ya ciumia, tũkahunjia, na tũgeka mĩcemanio. O rĩmwe andũ nĩ maambĩrĩirie kwenda mabuku maitũ. Twakuaga mabuku na ikũnia rĩa waru kuuma Tokmok. Makũnia merĩ ma mabuku matiaiganaga harĩ mweri. O na nĩ twahotaga kũhunjĩria andũ mũgithi-inĩ tũgĩthiĩ Balykchy na tũgĩcoka.

Nĩ kwambĩrĩirio kĩũngano taũni-inĩ ya Balykchy mwaka wa 1995, mĩaka ĩnana kuuma rĩrĩa twaceerete kuo rita rĩa mbere. Nĩ twahũthagĩra mbeca nyingĩ mũno mĩaka-inĩ ĩyo tũgĩthiĩ kuuma Tokmok nginya Balykchy. Twahotaga atĩa gwĩka ũguo o na gũtuĩka tũtiarĩ na mbeca nyingĩ? Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe nĩ aatũheaga mbeca cia gũtũteithĩrĩria hĩndĩ ĩyo. Jehova nĩ onire merirĩria maitũ ma kwandandũra ũtungata witũ, na ‘agĩtũhingũrĩra ndirica cia igũrũ.’ (Mal. 3:10) Hatarĩ nganja maũndũ mothe nĩ mahotekaga nĩ ũndũ wa Jehova!

MAŨNDŨ MAINGĨ NĨ ŨNDŨ WA FAMĨLĨ NA ŨTUNGATA

Mwaka wa 1992 nĩ ndaamũrirũo gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano, na niĩ ndarĩ wa mbere gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano harĩ andũ arĩa maaragia rũthiomi rwa Gĩkirghiz. Mĩeke ĩngĩ ya ũtungata nĩ yahingũkire kĩũngano-inĩ gĩa gwitũ mũciĩ, Tokmok. Twarĩ na arutwo aingĩ ethĩ a Bibilia, arĩa maarĩ cukuru. Ũmwe wa arutwo acio twerutire nao atungataga Kamĩtĩ-inĩ ya Wabici ya Rũhonge, nao angĩ erĩ nĩ mapainia a mwanya. Ningĩ nĩ twerutanĩirie gũteithia andũ angĩ kĩũngano-inĩ. Kĩambĩrĩria-inĩ kĩa mĩaka ya 1990 mabuku maitũ o hamwe na mĩcemanio cionekaga na rũthiomi rwa Kĩrussia. No andũ aingĩ kĩũngano-inĩ maaragia rũthiomi rwa Gĩkirghiz. Kwoguo nĩ ndamataũragĩra na ũndũ ũcio ũkamateithia mataũkĩrũo nĩ ũhoro wa ma.

Ningĩ tũrĩ na mũtumia wakwa nĩ twarĩ na wĩra mũingĩ wa kũrera ciana citũ. Nĩ twathiaga nacio kũhunjia o hamwe na mĩcemanio. Mũirĩtu witũ Gulsayra, ũrĩa warĩ na mĩaka 12 hĩndĩ ĩyo, nĩ eendete mũno kũhunjĩria ehĩtũkĩri barabara-inĩ. Na ciana citũ nĩ ciendete mũno kũiga Maandĩko meciria-inĩ. Na njĩra ĩyo, tũguka twitũ na ciana citũ nĩ maahũthĩkaga mũno maũndũ-inĩ ma kĩũngano. Harĩ ciana citũ 9, na tũguka 11, 16 nĩ matungatagĩra Jehova kana magathiĩ mĩcemanio hamwe na aciari ao.

MOGARŨRŨKU ITAKARIGANĨRŨO

Aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa maambĩrĩirie kũhunjia gĩcigo-inĩ gitũ mĩaka-inĩ ya 1950, no mamake mũno mangĩona mogarũrũku marĩa tuonete. Ũndũ ũmwe nĩ atĩ, kuuma mĩaka-inĩ ya 1990, nĩ tũkeneire wĩyathi wa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega na wa gũcemania hamwe tũrĩ andũ aingĩ.

Mwaka wa 1991, tũrĩ na mũtumia wakwa nĩ twathire Kĩgomano kĩa mbere taũni-inĩ ya Alma-Ata, ĩrĩa rĩu ĩtagwo Almaty, bũrũri-inĩ wa Kazakhstan. Naguo mwaka wa 1993 ariũ a Ithe witũ nĩ meekire kĩgomano riita rĩa mbere kĩhaaro-inĩ kĩa Spartak, taũni-inĩ ya Bishkek bũrũri-inĩ wa Kyrgyzstan. Ahunjia nĩ maahũthĩrire kiumia kĩmwe gũtheria kĩhaaro kĩu mbere ya kĩgomano kwambĩrĩria. Mũrũgamĩrĩri wa kĩhaaro kĩu nĩ aakenire mũno na agĩtwĩtĩkĩria tũkĩhũthĩre hatarĩ marĩhi.

Mwaka wa 1994, nĩ kwarutirũo ibuku rĩa mbere na rũthiomi rwa Gĩkirghiz. Rĩu mabuku nĩ mataũragwo na rũthiomi rũu nĩ timũ ya ataũri ĩrĩa ĩrĩ wabici-inĩ ya rũhonge ya Bishkek. Hatarĩ nganja, wĩra wa Aira a Jehova nĩ wetĩkĩririo kĩwatho mwaka wa 1998 bũrũri-inĩ wa Kyrgyzstan. Nĩ kũgĩte na wongerereku na rĩu tũrĩ ahunjia makĩria ma 5,000. Ũmũthĩ tũkoragwo na ciũngano 83, na ikundi 25 cia Gĩchaina, Gĩthũngũ, Gĩkirghiz, Kĩrussia, Rũthiomi rwa Kwaria na Ciĩko rwa Russia, Gĩturuki, Kĩuighur, na Kĩuzbek. O na gũtuĩka aarĩ na ariũ a Ithe witũ aya othe moimĩte kũndũ gũtiganĩte, matungatagĩra Jehova marĩ na ũrũmwe. Jehova nĩwe ũtũmĩte mogarũrũku macio mothe mahoteke.

Ningĩ Jehova nĩ atũmĩte ũtũũro wakwa ũgarũrũke. Ndaarereirũo famĩlĩ-inĩ yarĩ thĩni na ngĩthoma o mĩaka ĩtano tu. O na kũrĩ ũguo, Jehova nĩ ahũthĩrĩte gũtungata ndĩ mũthuri wa kĩũngano na kũruta andũ arĩa athomu kũngĩra ma cia goro cia Bibilia. Hatarĩ nganja Jehova nĩ atũmaga maũndũ ma magegania mekĩke. Ũtũũro wakwa nĩ ũtũmaga nyende gũtũũra ndutaga ũira wĩgiĩ Jehova ndĩ mwĩhokeku tondũ harĩ we, “maũndũ mothe no mahoteke.”—Mat. 19:26.