Tũbataraga Ũkũũri Nĩkĩ?

1-2. Tũrabatara kũhonokio nĩkĩ? (Aroma 7:​22-24) (Ningĩ rora mbica.)

TA HŨŨRA mbica nyũmba ĩmomokete, na harĩ mũndũ ũhatĩte thĩinĩ akomeirũo nĩ mahiga. O na gũtuĩka arĩ o muoyo, ndangĩhota kwĩhatũra. Hatirĩ ũndũ angĩka tiga akaire akĩhoya ũteithio, na ehoke harĩ mũndũ ũgũka amũhonokie.

² Ithuothe tũtariĩ ta mũndũ ũcio. Na njĩra ĩrĩkũ? Rĩrĩa Adamu aaremeire Jehova, aatuĩkire mwĩhia. Na tondũ ithuothe twĩ njiarũa ciake, nĩ twagaire mehia. Kwoguo no tuuge nĩ tũhatĩte na njĩra ya mũhaano mehia-inĩ, na tũtingĩhota kwĩhonokia. Marũa-inĩ marĩa mũtũmwo Paulo aandĩkĩire Aroma aaugire atĩ mehia makoragwo matũnyitĩte mĩgwate. (Thoma Aroma 7:​22-24.) Aathaithanire ahonokio “kuuma harĩ mwĩrĩ ũrĩa ũrehaga gĩkuũ.” Paulo aaiguaga ahatĩte mehia-inĩ marĩa aagaire kuuma kwĩ Adamu, marĩa mangĩamwerekeirie gĩkuũ-inĩ. (Rom. 6:23) Ithuothe tũrĩ ũndũ-inĩ ta ũcio, na nĩ tũrabatara kũhonokio.

3. Igongona rĩa ũkũũri rĩngĩtũhonokia na njĩra irĩkũ?

³ Paulo to kũgweta aagwetire maumĩrĩro moru ma mehia, no nĩ aaheanire mwĩhoko. Thutha wa Paulo kũũria ũũ: “Nũũ ũkũũhonokia kuuma harĩ mwĩrĩ ũrĩa ũrehaga gĩkuũ gĩkĩ?” aaugire: “Ndĩracokeria Ngai ngatho kũgerera harĩ Jesu Kristo Mwathani witũ!” (Rom. 7:25) Paulo aaragĩrĩria igongona rĩa Jesu rĩa ũkũũri.a Igongona rĩu no rĩtũhonokie na njĩra ya gũtũhotithia (1) kuoherũo mehia maitũ, (2) kũgĩa na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatuĩka akinyanĩru, na (3) kũiguithanio na Mũũmbi witũ. Gũthuthuria maũndũ macio nĩ gũgũtũteithia kwenda Jehova makĩria, o we “Ngai ũrĩa ũheanaga kĩĩrĩgĩrĩro.” (Rom. 15:13) Ningĩ nĩ tũgũkorũo na ngatho makĩria harĩ Jesu, “ũrĩa kũgerera harĩ we tũrekagĩrĩrio kũgerera ũkũũri.”—Kol. 1:14.

ŨKŨŨRI NĨ ŨTŨHOTITHAGIA KUOHERŨO MEHIA

4-5. Ithuothe tũbataraga ũkũũri nĩkĩ? (Kohelethu 7:20)

⁴ Nĩ tũbataraga ũkũũri nĩguo tuoherũo mehia maitũ, tondũ ithuothe nĩ twĩhagia. (Thoma Kohelethu 7:20.) Mehia mamwe makoragwo marĩ maritũ gũkĩra marĩa mangĩ. Kwa ngerekano kũringana na Watho wa Musa, mũndũ angĩekire mehia ma gũtharia kana kũũragana, aabatiĩ kũũragwo. (Alaw. 20:10; Ndar. 35:​30, 31) No o na mehia marĩa matarĩ maritũ ta macio, no mehia. Kwa ngerekano, Daudi aaugire ũũ: “Nĩ ngũmenyerera ikinya rĩakwa nĩgetha ndikehie na rũrĩmĩ rwakwa.” (Thab. 39:1) Kwoguo rĩmwe nĩ twĩhagia nginya kũgerera ciugo citũ.—Jak. 3:2.

⁵ Ta wĩcirie ũhoro wa ciugo na ciĩko ciaku. Hihi nĩ ũrĩ wera mũndũ ũndũ kana ũgĩka ũndũ wacokire kwĩrira? Hatarĩ nganja ithuothe twaneka ũguo. Bibilia yugaga ũũ: “Tũngiuga, ‘Tũtirĩ na mehia,’ nĩ kwĩheenia tũngĩkorũo tũkĩĩheenia na ũhoro ũrĩa wa ma ndũrĩ thĩinĩ witũ.”—1 Joh. 1:8.

6-7. Jehova atuohagĩra mehia maitũ kũgerera mũthingi ũrĩkũ? (Ningĩ rora mbica.)

⁶ Tondũ Jehova nĩ Ngai wa kĩhooto, nĩ aabataraga mũthingi wa kuohanĩra. Igongona rĩa ũkũũri nĩ rĩamũheire mũthingi mwega wa gũtuohagĩra mehia maitũ. (Ef. 1:7) No ũguo ti kuuga atĩ ndatindanagĩra na mehia marĩa twĩkĩte, tondũ nĩ athũire mehia.—Isa. 59:2.

⁷ Watho wa Musa waugĩte atĩ no mũhaka Aisiraeli mangĩarutire magongona ma nyamũ nĩguo moherũo mehia mao. (Alaw. 4:​27-31; 17:11) Magongona macio maarĩ kĩĩruru kĩa igongona rĩngĩ inene rĩa Jesu, rĩrĩa rĩngĩareheire andũ irathimo cia magegania. Igongona rĩu nĩrĩo rĩngĩaheire Jehova mũthingi wa gũtuohera mehia. Ciugo iria Paulo aandĩkĩire Akristiano a Korintho nĩ cionanagia atĩ nĩ aataũkagĩrũo wega nĩ ũguni wa gĩkuũ kĩa Jesu. Thutha wa kũgweta mĩtugo mĩũru ĩrĩa maarĩ nayo na hau kabere, aameerire ũũ: “Nĩ mũthambĩtio mũgathera; nĩ mwamũrĩtwo; nĩ mũtuĩtwo athingu thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa Mwathani Jesu Kristo na roho wa Ngai witũ.”—1 Kor. 6:​9-11.

8. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩĩcũrania ũhoro waguo ũkĩĩhaarĩria gũthiĩ Kĩririkano kĩa mwaka ũyũ?

⁸ Ũkĩĩhaarĩria gũthiĩ Kĩririkano kĩa mwaka ũyũ, geria gwĩcũrania ũrĩa wohanĩri wa Jehova ũkũgunaga. Kwa ngerekano, angĩkorũo nĩ harĩ mehia wekĩte tene na ũkĩĩrira, ndũrabatara gũthumbũrũo nĩ thamiri tondũ ũkũũri nĩ warutirũo. Ĩ angĩkorũo nĩ ũritũhagĩrũo gwĩtĩkĩra atĩ nĩ woheirũo? Hihi ũkeĩra, ‘Nĩ njũĩ Jehova nĩ ohanagĩra, no niĩ hakwa ndingĩyohera.’ Angĩkorũo nĩ ũiguaga ũguo, ririkana atĩ Jehova nĩwe wohanagĩra, na wĩra wa gũtuanĩra aheete Mũrũwe. Ndakũheete kana akahe mũndũ ũngĩ ũigĩrĩrĩki wa gũtua nũũ ekuohera. Bibilia yugaga ũũ: “Angĩkorũo tũthiaga na mĩthiĩre ya ũtheri o ta ũrĩa [Jehova] akoragwo ũtheri-inĩ, . . . thakame ya Mũrũwe Jesu nĩ ĩtũtheragia mehia mothe.” (1 Joh. 1:​6, 7) Nĩ tũbatiĩ gwĩtĩkia ũndũ ũcio o ta ũrĩa twĩtĩkĩtie morutani macio mangĩ ma Bibilia. Igongona rĩa ũkũũri nĩ rĩheaga Jehova mũthingi wa gũtuohera mehia maitũ, na Kiugo gĩake kiugaga atĩ akoragwo ‘ehaarĩirie kuohanĩra.’—Thab. 86:5.

ŨKŨŨRI NĨ ŨTŨHEAGA KĨĨRĨGĨRĨRO GĨA GŨGAATUĨKA AKINYANĨRU

9. Kiugo “mehia” thĩinĩ wa Bibilia kĩrũgamagĩrĩra kĩĩ? (Thaburi 51:5 na kohoro ka magũrũ-inĩ)

⁹ Kiugo “mehia” thĩinĩ wa Bibilia, gĩtirũgamagĩrĩra tu ciĩko njũru, no ningĩ nĩ kĩrũgamagĩrĩra kwaga gũkinyanĩra kũrĩa twagaire. (Thoma Thaburi 51:5 na kohoro ka magũrũ-inĩ.) Kwaga gũkinyanĩra kũu nĩkuo gũtũmaga twĩhie, na gũgatũma tũrware, tũkũre, na tũkue. Ũndũ ũcio nĩ ũtũteithagia kũmenya kĩrĩa gĩtũmaga gakenge o na gatekĩte mehia karware kana o na gakue, na kĩrĩa gĩtũmaga andũ ega na oru macemanie na mathĩna na makue. Ithuothe nĩ tũhutagio nĩ maũndũ macio tondũ tũrĩ njiarũa cia Adamu.

10. Adamu na Hawa maaiguire atĩa thutha wa kwĩhia?

¹⁰ Ta wĩcirie ũrĩa Adamu na Hawa maaiguire thutha wa kwĩhia na gũtuĩka andũ matarĩ akinyanĩru. O rĩo thutha wa kwĩhia, maambĩrĩirie kũigua ũũru nĩ ũndũ wa kwagarara watho wa Ngai, ũrĩa ‘waandĩkĩtwo ngoro-inĩ ciao.’ (Rom. 2:15) Nĩ maambĩrĩirie kũigua mogarũrũku matarĩ mega thĩinĩ wao. Maaiguaga makĩenda kũhumbĩra mĩĩrĩ yao na kwĩhitha matikoneke nĩ Jehova. (Kĩam. 3:​7, 8) Rĩu nĩrĩo rĩarĩ riita rĩa mbere harĩ Adamu na Hawa gũthumbũrũo nĩ thamiri, gũkorũo na mĩtangĩko na ruo, na kũigua matarĩ na ũgitĩri na maconokete. Maagiĩkire na njĩra ĩyo nginya rĩrĩa maakuire.—Kĩam. 3:​16-19.

11. Kwaga gũkinyanĩra gũtũmaga tũigue atĩa?

¹¹ O ta aciari aitũ a mbere, o na ithuĩ nĩ tũthumbũragwo nĩ thamiri, tũgakorũo na mĩtangĩko na ruo, na tũkaigua tũtarĩ na ũgitĩri na tũconokete. Kwaga gũkinyanĩra nĩkuo gũtũmaga tũigue ũguo. O na tũngĩĩrutanĩria atĩa kwagagĩria maũndũ, harĩ mathĩna tũtangĩhota kwĩniinĩra. Gĩtũmi nĩ tondũ Bibilia yugaga atĩ ‘nĩ twaagithirio kĩene.’ (Rom. 8:20) Ũguo nĩguo kũrĩ harĩ andũ othe. Kwa ngerekano, ta wĩcirie ũrĩa andũ merutanagĩria kũrũmbũiya marĩa matũrigicĩirie, kũniina wĩki-naĩ, ũthĩni, na kũrehe thayũ thĩinĩ wa thĩ. O na gũtuĩka nĩ mageragia kũrehe ũgacĩru, kĩyo kĩao gĩtihotaga kũniina mathĩna macio. O na kũrĩ ũguo, ũkũũri nĩ ũtũheaga kĩĩrĩgĩrĩro.

12. Ũkũũri ũtũheaga kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩkũ?

¹² Nĩ ũndũ wa ũkũũri, nĩ twĩrĩgagĩrĩra atĩ “ũũmbi guo mwene . . . nĩ ũgaakũũrũo kuuma ũkombo-inĩ wa kũbutha.” (Rom. 8:21) Ũguo nĩ kuuga atĩ rĩrĩa tũgaatuĩka andũ akinyanĩru thĩinĩ wa thĩ njerũ, tũtikarwaraga rĩngĩ kana tũkorũo na ruo rwa ngoro, o na kana tũthumbũrũo nĩ thamiri, tũkorũo na mĩtangĩko, kana tũigue tũtarĩ na ũgitĩri na tũconokete. Ningĩ tondũ “Mũnene wa Thayũ” o we Jesu Kristo ũrĩa warutire ũkũũri nĩ ũndũ witũ nĩwe ũgaakorũo agĩathana, nĩ agatũteithia kũniina mathĩna mothe marĩa tũtangĩhota kwĩniinĩra.—Isa. 9:​6, 7.

13. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ ũngĩĩcũrania ũhoro waguo ũkĩĩhaarĩria gũthiĩ Kĩririkano kĩa mwaka ũyũ?

¹³ Ta wĩcirie ũrĩa ũtũũro ũgaakorũo ũhaana rĩrĩa tũgaakorũo tũrĩ akinyanĩru. Ta hũũra mbica ũgĩũkĩra o rũcinĩ ũtegũtuurũo nĩ handũ, na ũtegũtangĩka kana wee kana mũndũ wendete nĩ ekwaga gĩa kũrĩa, arware, kana akue. O na mahinda-inĩ maya, no tũgĩe thayũ na gĩkĩro kĩna ‘tũngĩtũũra tũrũmĩtie kĩĩrĩgĩrĩro kĩu gĩtariĩ ta nanga ya muoyo, tondũ nĩ kĩa ma na nĩ kĩrũmu.’ (Ahib. 6:​18, 19) O ta ũrĩa nanga ĩteithagia meri gũikara ĩrũmĩte, no taguo kĩĩrĩgĩrĩro gitũ gĩtũteithagia gũkorũo na wĩtĩkio mũrũmu na gũkirĩrĩria igerio o rĩothe tũngĩcemania narĩo. Hatarĩ nganja no tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ “aheaga arĩa mamũcaragia na kĩyo ngerenwa.” (Ahib. 11:6) Ũkũũri nĩguo ũtũhotithagia gũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩu kĩa ihinda rĩũkĩte kĩrĩa gĩtũmagĩrĩria ihinda-inĩ rĩrĩ.

ŨKŨŨRI NĨ ŨTŨHOTITHAGIA KŨIGUITHANIO NA JEHOVA

14. Mehia maahutirie atĩa ũrata witũ hamwe na Mũũmbi witũ, na nĩkĩ?

¹⁴ Kuuma rĩrĩa Adamu na Hawa meehirie, andũ nĩ maamũranirio na Ngai. O na Bibilia yugaga atĩ nĩ haagĩire ũthũ gatagatĩ-inĩ ka andũ na Mũũmbi wao. (Rom. 8:​7, 8; Kol. 1:21) Gĩtũmi nĩ tondũ ithimi cia Jehova nĩ nginyanĩru, na kwoguo ndetĩkagĩria mehia. Bibilia yugaga ũũ igũrũ rĩgiĩ Jehova: “Maitho maku nĩ matheru mũno matingĩĩrorera ũndũ mũũru, na ndũngĩkirĩrĩria waganu.” (Hab. 1:13) Kwoguo mehia nĩ matũmĩte andũ maraihanĩrĩrie na Ngai. Gũtirĩ o na ũmwe witũ ũngĩgĩa na ũrata na Jehova, tiga tũiguithanirio nake. Ũkũũri nĩguo ũhotithagia ũndũ ũcio.

15. Igongona rĩa ũkũũri rĩahotithirie andũ atĩa kũiguithanio na Ngai?

¹⁵ Bibilia yugaga atĩ Jesu nĩ “igongona rĩa ũiguano nĩ ũndũ wa mehia maitũ.” (1 Joh. 2:2) Igongona rĩa Jesu rĩahotithirie andũ atĩa kũgĩa na ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova? Igongona rĩu nĩ rĩatũmire Ngai witũ mũkinyanĩru akorũo na mũthingi mwega wa gũcokia thayũ hamwe na andũ. (Rom. 3:​23-26) O na athathaiya ake ehokeku arĩa maarĩ kuo Jesu atanaruta igongona rĩa ũkũũri, nĩ angĩamonire marĩ athingu. (Kĩam. 15:​1, 6) Nĩkĩ? Tondũ Jehova aarĩ na ma biũ atĩ Mũrũwe Jesu nĩ angĩarutire igongona rĩa ũkũũri. (Isa. 46:10) Igongona rĩu nĩ rĩahotithirie andũ kũiguithanio na Ngai.

16. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ ũngĩĩcũrania ũhoro waguo ũkĩĩhaarĩria gũthiĩ Kĩririkano kĩa mwaka ũyũ? (Ningĩ rora mbica.)

¹⁶ Ta wĩcirie ũrĩa ũgunĩkĩte nĩ ũndũ wa kũiguithanio na Ngai. Kwa ngerekano, no wĩte Jehova “Ithe witũ,” ta ũrĩa Jesu aatũrutire. (Mat. 6:9) O na no ũmwĩte “Mũrata.” No rĩrĩa tũramwĩta “Ithe witũ” kana “Mũrata,” twagĩrĩirũo gwĩka ũguo tũrĩ na gĩtĩo kĩnene na wĩnyihia. Gĩtũmi nĩ tondũ tũrĩ andũ matarĩ akinyanĩru, na tũtiragĩrĩra gũkorũo na ũrata hamwe na Jehova tiga nĩ igongona rĩa ũkũũri. Jehova nĩwe warutire Mũrũwe nĩguo “aiguithanie indo iria ingĩ ciothe harĩ we mwene na njĩra ya gũthondeka thayũ kũgerera thakame ĩrĩa [Jesu] aaitire mũtĩ-inĩ wa kũnyarirĩrũo.” (Kol. 1:​19, 20) Ũndũ ũcio nĩguo ũtũhotithagia kũgĩa na ũrata wa hakuhĩ hamwe na Jehova, nginya rĩu tũtarĩ akinyanĩru.

ŨKŨŨRI NĨ WONANAGIA THA CIA JEHOVA

17. Ũkũũri wonanagia atĩa tha cia Jehova? (Aefeso 2:​4, 5)

¹⁷ Ũkũũri nĩ wonanagia atĩ Jehova nĩ “arĩ tha nyingĩ.” Nĩ “aatũmire tũkorũo tũrĩ muoyo . . . rĩrĩa twarĩ akuũ nĩ ũndũ wa mehia.” (Thoma Aefeso 2:​4, 5.) Arĩa marĩ na “mwerekera ũrĩa wagĩrĩire wa kũheo muoyo wa tene na tene” nĩ makayaga makĩhoya ũteithio, nĩ ũndũ wa kũmenya atĩ matingĩhota kwĩhonokia kuumana na mehia marĩa twagaire. (Atũm. 13:48) Jehova nĩ amateithagia kũgerera ndũmĩrĩri ya Ũthamaki, nĩguo mamũmenye na mamenye Mũrũwe Jesu. (Joh. 17:3) Angĩkorũo Shaitani eeciragia atĩ mehia ma Adamu na Hawa nĩ mangĩagirĩrĩirie Jehova kũhingia muoroto wake, nĩ aahĩtĩtie.

18. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũbatiĩ kũririkana rĩrĩa tũrecũrania ũhoro wa ũkũũri?

¹⁸ O tũgĩĩcũranagia moguni marĩa tũgĩaga namo kuumana na ũkũũri, nĩ tũbatiĩ kũririkana muoroto ũrĩa mũnene wa ũkũũri. Handũ ha kuona ũkũũri ũrĩ o njĩra ya gũtũhonokia tu, nĩ tũbatiĩ kũmenya atĩ nĩyo njĩra ĩrĩa Jehova ahũthĩraga gũcokia thitango ĩrĩa Shaitani aaumĩririe mũgũnda-inĩ wa Edeni. (Kĩam. 3:​1-5, 15) Kũgerera ũkũũri, Jehova nĩ atheragia rĩĩtwa rĩake kuumana na maheeni marĩa Shaitani aarĩtie igũrũ rĩake. Ningĩ kũgerera ũkũũri, nĩ atũhonokagia kuuma mehia-inĩ na gĩkuũ, ũndũ ũrĩa wonanagia atĩ we nĩ Ngai ũrĩ wendo. Nĩ ũndũ wa ũtugi wake mũnene, nĩ atwĩtĩkagĩria gũcokia thitango ya Shaitani, o na gũtuĩka tũrĩ andũ matarĩ akinyanĩru. (Thim. 27:11) Ũngĩonania ngatho atĩa nĩ ũndũ wa ũkũũri? Nĩ tũkona macokio thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire.