Ngayũkano Nene cia Gĩũteti Iria Irahingia Ũrathi wa Bibilia

Mahinda-inĩ maya, andũ marĩ na mawoni magayũkanĩte mũno maũndũ-inĩ ma gĩũteti. Nĩ magaga kũiguithania igũrũ rĩgiĩ mawatho marĩa marahutia ũtũũro wao wa o mũthenya, na matetagĩra mawoni mao marĩ na marũrũ manene. Thĩinĩ wa thirikari, kaingĩ ambunge na anene angĩ a thirikari nĩ makararanagia na njĩra nene, na gũtirĩ mũndũ ũkoragwo ehaarĩirie gũthikĩrĩria mawoni ma ũrĩa ũngĩ. Kwaga kũiguithania ta kũu nĩ kũrehaga ngayũkano nene cia gĩũteti, ũndũ ũrĩa ũngĩtũma thirikari ĩremwo kũruta wĩra na njĩra ĩrĩa ĩngĩenda.

O na kũrĩ ũguo, ngayũkano cia gĩũteti iria irĩ bũrũri-inĩ wa Amerika na bũrũri-inĩ wa Ngeretha nĩ cia mwanya. Tũngiuga ũguo nĩkĩ? Tondũ Bibilia nĩ yarathĩte atĩ ngayũkano icio nĩ ingĩgaakorũo kuo thirikari-inĩ cia mabũrũri macio merĩ, na atĩ o igĩathanaga, thirikari ya Ngai nĩ ĩngĩgooka na ĩrehe mogarũrũku thĩinĩ wa thĩ.

Ngayũkano nene cia gĩũteti “ihinda-inĩ rĩa mũthia rĩa matukũ”

Bibilia nĩ ĩkoragwo na ũrathi wa gũcanjamũra, ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa ibuku rĩa Danieli. Ũrathi-inĩ ũcio, Ngai nĩ aaguũririe ‘maũndũ marĩa mangĩgeekĩka ihinda-inĩ rĩa mũthia rĩa matukũ.’ Rĩrĩa Danieli aandĩkaga ciugo icio, aaragia ũhoro wa ihinda rĩũkĩte rĩrĩa kũngĩgeekĩka maũndũ ma mwanya historĩ-inĩ ya andũ.—Danieli 2:28.

Ngai oonirie mũthamaki wa Babuloni ũrathi ũcio kũgerera kĩroto. Kĩroto-inĩ kĩu, mũthamaki ũcio oonire mũhianano mũnene ũthondeketwo na cuma cia mĩthemba ngũrani. Thutha-inĩ, mũnabii Danieli nĩ aataarĩirie atĩ kuuma mũtwe nginya makinya, mũhianano ũcio warũgamĩrĩire mothamaki manene marĩa mangĩgaakorũo na hinya mũingĩ thĩinĩ wa thĩ macoke maage hinya.a Mũthia-inĩ, mũhianano ũcio nĩ ũngĩkaanangwo biũ thutha wa kũringwo nĩ ihiga rĩrĩa rĩrũgamĩrĩire Ũthamaki wa Ngai, kana thirikari ĩrĩa ĩngĩkaahandwo nĩ Ngai.—Danieli 2:36-45.

Kũringana na ũrathi ũcio, Ũthamaki wa Ngai nĩ ũngĩgaathana ithenya-inĩ rĩa thirikari ciothe cia andũ. Ũthamaki ũcio nĩguo Jesu eerire arũmĩrĩri ake mahoyage igũrũ rĩaguo rĩrĩa aaugire ũũ: “Ũthamaki waku nĩ ũũke.”—Mathayo 6:10.

No nĩ gĩcunjĩ kĩrĩkũ kĩa ũrathi ũcio wa Bibilia kĩarathĩte igũrũ rĩgiĩ ngayũkano cia gĩũteti? Rora wone atĩ makinya ma mũhianano ũcio maathondeketwo na “kĩgera gĩtukanĩte na rĩũmba.” (Danieli 2:33) Mũtukanio ũcio warĩ ngũrani na icunjĩ icio ingĩ ciathondekete mũhianano ũcio iria ciathondeketwo na cuma itatukanĩtio na kĩndũ kĩngĩ. Ũndũ ũcio woonanagia atĩ thirikari ĩyo nene ya thĩ ĩngĩgaakorũo ĩrĩ ngũrani na icio ingĩ. Na njĩra ĩrĩkũ? Ũrathi ũcio wa Danieli uugaga ũũ:

Kũringana na ũrathi ũcio, thirikari nene ya thĩ ĩrĩa ĩrũgamĩrĩirũo nĩ makinya ma mũhianano ũcio nĩ ĩngĩgaakorũo na ngayũkano nene cia gĩũteti. Andũ arĩa mangĩgaakorũo rungu rwa thirikari ĩyo nĩ mangĩgeeka maũndũ mangĩgaatũma thirikari ĩyo ĩkorũo ĩtarĩ na hinya mũingĩ.

Ũrĩa ũrathi wa Danieli ũrahinga ũmũthĩ

Makinya ma mũhianano ũcio marũgamĩrĩire thirikari ĩrĩa ĩrĩ hinya mũno thĩinĩ wa thĩ ũmũthĩ, ĩrĩa nĩyo ngwatanĩro ya Ngeretha na Amerika. Maũndũ marĩa marekĩka thĩinĩ wa thĩ ũmũthĩ maronania atĩa ũndũ ũcio?

Makinya ma mũhianano ũcio mathondeketwo na “kĩgera gĩtukanĩte na rĩũmba,” na mũtukanio ũcio nĩ ũngĩgaatũma mage hinya. (Danieli 2:42) Matukũ-inĩ maya, mabũrũri ma Ngeretha na Amerika nĩ makoragwo matarĩ na hinya mũingĩ nĩ ũndũ wa ngucanio iria ikoragwo kuo gatagatĩ-inĩ ka raia thĩinĩ wa mabũrũri macio. Kwa ngerekano, raia thĩinĩ wa mabũrũri macio merĩ nĩ magaga kũiguithania o ene. Ningĩ andũ nĩ mekaga mĩrũrũngano ĩrĩ na ngũĩ makĩrũĩrĩra ihooto ciao. Kaingĩ andũ arĩa mathuurĩtwo nĩ magaga kũiguithanĩria maũndũ matiganĩte. Nĩ ũndũ ũcio, rĩmwe thirikari icio nĩ iremagwo kũhingia ũndũ ũrĩa ituĩte, tondũ wa ngayũkano nene iria ikoragwo gatagatĩ-inĩ ka raia a cio.

Reke twĩrute makĩria igũrũ rĩgiĩ ũrĩa maũndũ mamwe ma ũrathi ũcio maugĩte na ũrĩa marahinga ũmũthĩ:

Ũrathi: “Ũthamaki ũcio ũgaakorũo ũgayũkanĩte, no gĩcunjĩ kĩmwe kĩa ũthamaki ũcio gĩgaakorũo kĩũmĩte o ta kĩgera.”—Danieli 2:41.

Ũrĩa ugĩte: O na gũtuĩka mabũrũri ma Ngeretha na Amerika nĩ makoragwo na ngayũkano cia gĩũteti, meerĩ makoragwo na mbũtũ irĩ na hinya mũno. Tondũ wa ũguo, no meke maũndũ mangĩhutia thĩ yothe, na njĩra ĩyo magakorũo marĩ na hinya ta wa kĩgera.

Kũhinga

Ũhoro-inĩ wĩgiĩ mũigana wa mbeca iria mabũrũri maahũthĩrire mbũtũ-inĩ ciao mwaka-inĩ wa 2023, mabũrũri ma Ngeretha na Amerika marĩ hamwe maahũthĩrire mbeca nyingĩ mbũtũ-inĩ gũkĩra mabũrũri 12 marĩa maarũmĩrĩire maturanĩirũo.—Stockholm International Peace Research Institute.

“Ngwatanĩro gatagatĩ-inĩ ka Ngeretha na Amerika harĩ kũgitĩra na kũmenyerera mabũrũri mao . . . nĩ ĩkoretwo na hinya gũkĩra ngwatanĩro ĩngĩ o yothe ya mabũrũri merĩ na ĩkoretwo ĩkĩhũthĩra tekinolonjĩ ya kĩĩrĩu. . . . Tũrutithanagia wĩra hamwe, tũgateithania, tũkarũa tũrĩ hamwe.”—Strategic Command, U.K. Ministry of Defence, Ĩpuro 2024.

Ũrathi: “O ta ũrĩa twara twa makinya twarĩ twa kĩgera gĩtukanĩte na rĩũmba, no taguo ũthamaki ũcio ũgaakorũo na hinya maũndũ-inĩ mamwe na maũndũ-inĩ mangĩ ũkaga hinya.”—Danieli 2:42.

Ũrĩa ugĩte: O na gũtuĩka mabũrũri ma Ngeretha na Amerika nĩ makoragwo na mbũtũ irĩ hinya, nĩ maremagwo gwĩka maũndũ mothe marĩa mangĩenda tondũ wa ũrĩa thirikari cia mabũrũri macio irutaga wĩra. Andũ arĩa aingĩ mangĩthuura kwaga kũhĩtũkia ũndũ mũna, thirikari icio itihotaga kũhingia ũndũ ũrĩa ibangĩte gwĩka.

Kũhinga

“Ataaramu amwe a maũndũ ma gĩũteti maugĩte atĩ ngayũkano iria ikoragwo thirikari-inĩ ya Amerika nĩ itũmĩte ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ harĩ Amerika kũhingia maũndũ marĩa ĩragĩra thĩ nĩ ĩgwĩka, ta maũndũ-inĩ megiĩ ũgitĩri kana biacara.”—“The Wall Street Journal.”

“Bũrũri wa Ngeretha nĩ ũkoretwo na mathĩna maingĩ mũno ma gĩũteti gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe, marĩa marahĩngĩca ateti a kuo, ũndũ ũrĩa ũratũma aruti wĩra a thirikari maremwo gwĩka mogarũrũku marĩa marabatarania nĩguo mateithie raia.”—Institute for Government.

Ũrathi: “Icunjĩ [cia ũthamaki ũcio] igaakorũo itukanĩte na andũ a kĩrathi gĩa thĩ, ĩndĩ itikaanyitana.”—Danieli 2:43, kohoro ka magũrũ-inĩ.

Ũrĩa ugĩte: Andũ a kawainda no makorũo na uuge harĩ maũndũ marĩa thirikari ciao igwĩka, no maumĩrĩro matitũmaga anene o na kana aikia a kura maigue maiganĩire biũ.

Kũhinga

“Ũmũthĩ, andũ aingĩ a Amerika makoragwo na mawoni matagĩrĩire kwerekera ũteti na ateti.”—Pew Research Center.

“Ũmũthĩ mwĩhoko wa andũ a Ngeretha harĩ thirikari yao na ateti ũthiĩte ũnyihĩte gũkĩra ũrĩa warĩ ihinda rĩa mĩaka mĩrongo ĩtano ĩrĩa ĩhĩtũkĩte.”—“National Centre for Social Research.”

Ũrĩa ũrathi wa Danieli ũrĩhinga mahinda mokĩte

Kũringana na ũrathi wa Danieli, ngwatanĩro ya Ngeretha na Amerika nĩyo ĩngĩgaakorũo ĩgĩathana ĩrĩ ta thirikari nene ya thĩ, hĩndĩ ĩrĩa Ũthamaki wa Ngai ũngĩgooka gwathana ithenya rĩa thirikari cia andũ.—Danieli 2:44.

Thĩinĩ wa ũrathi ũngĩ ũrĩ ibuku-inĩ rĩa Kũguũrĩrio wĩgiĩ ihinda rĩu rĩarathĩtwo nĩ Danieli, Bibilia yonanĩtie atĩ “athamaki a thĩ yothe ĩrĩa ĩikaragwo” nĩ magaacokanĩrĩra hamwe nĩguo mokĩrĩre Jehovab Ngai mbaara-inĩ ya Hari-Magedoni, ĩrĩa nĩyo “mbaara ya mũthenya ũrĩa mũnene wa Ngai Mwene-Hinya-Wothe.” (Kũguũrĩrio 16:14, 16; 19:19-21) Mbaara-inĩ ĩyo, Jehova nĩ akaaniina thirikari ciothe cia andũ, na kwoguo gũtirĩ gĩcunjĩ o na kĩmwe gĩgaatigara gĩa thirikari nene cia thĩ, iria irũgamĩrĩirũo nĩ mũhianano ũcio ũrĩ ũrathi-inĩ wa Danieli.

Nĩguo wĩrute makĩria, thoma gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Mbaara ya Hari-Magedoni nĩ Kĩĩ?”

Ũrĩa ũngĩgunĩka nĩ kũmenya ũrathi wa Danieli wĩgiĩ ngayũkano cia gĩũteti

Bibilia nĩ yarathĩte ĩtekũhĩtia ũhoro wĩgiĩ ngayũkano cia gĩũteti iria irĩ kuo ũmũthĩ mabũrũri-inĩ ma Ngeretha na Amerika. Kwĩruta igũrũ rĩgiĩ maũndũ macio nĩ gũgũgũteithia gũkorũo na muonere ngũrani wĩgiĩ maũndũ marĩa marekĩka.

• Nĩ ũgũtaũkĩrũo kĩrĩa gĩatũmire Jesu ende arũmĩrĩri ake makorũo matekũnyita mbaru maũndũ ma gĩũteti. (Johana 17:16) Ningĩ nĩ ũgũtaũkĩrũo makĩria kĩrĩa gĩatũmire Jesu, Mũthamaki ũrĩa Ngai athuurĩte wa Ũthamaki wake, auge ũũ: “Ũthamaki wakwa ti wa thĩ ĩno.”—Johana 18:36.

• Nĩ ũgwĩkĩrũo ngoro nĩ kũmenya atĩ ica ikuhĩ Ũthamaki wa Ngai nĩ ũkũgarũra maũndũ mothe, na ũrehere andũ irathimo cia gũcanjamũra o ta ũrĩa Ngai eranĩire.—Kũguũrĩrio 21:3, 4.

• Nĩ ũgũkorũo na mwĩhoko wa ihinda rĩũkĩte, ũtegũtangĩka atĩ kũrĩ hĩndĩ mabũrũri magokanĩrĩra na manange thĩ.—Thaburi 37:11, 29.

Ũrathi wa Danieli wonanagia atĩ ngwatanĩro ya Ngeretha na Amerika nĩyo ĩgaakorũo ĩrĩ thirikari ya mũico nene ya thĩ gwathana. Thirikari ĩrĩa ĩgaacoka ithenya-inĩ rĩayo nĩ thirikari nginyanĩru ĩrĩa ĩgaathana kuuma igũrũ, nĩyo Ũthamaki wa Ngai.

Nĩguo wĩrute makĩria igũrũ rĩgiĩ maũndũ marĩa Ũthamaki wa Ngai ũgeekĩra andũ, wĩrorere video ĩrĩ na kĩongo Ũthamaki wa Ngai nĩ Kĩĩ?