Kũbatithio nĩ Kĩĩ?

Macokio ma Bibilia

Kũbatithio nĩ mũndũ kũrikio maĩ-inĩ biũ.a Bibilia nĩ ĩgwetete andũ aingĩ maabatithirio. (Atũmwo 2:41) Ũmwe wao nĩ Jesu, ũrĩa wabatithĩirio rũũĩ-inĩ rwa Jorodani. (Mathayo 3:13, 16) Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, mũndũrũme ũmwe warĩ Mũethiopia nĩ aabatithĩirio “handũ haarĩ na maĩ” hakuhĩ na barabara ĩrĩa aageragĩra.—Atũmwo 8:36-40.

Jesu aarutanire atĩ no mũhaka arũmĩrĩri ake mabatithio. (Mathayo 28:19, 20) O na mũtũmwo Petero nĩ oonanirie ũndũ ũcio wega.—1 Petero 3:21.

Maũndũ marĩa marĩ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ

Kũbatithio nĩ kuuga atĩa?

Rĩrĩa mũndũ abatithio, ĩkoragwo ĩrĩ njĩra ya kuonia arĩa angĩ atĩ nĩ erirĩte mehia make, na nĩ ehĩtĩte atĩ nĩ arĩkaga wendi wa Ngai. Ũguo nĩ kuuga atĩ nĩ arĩathĩkagĩra Ngai na Jesu maũndũ-inĩ mothe ma ũtũũro wake. Rĩrĩa mũndũ abatithio ambagĩrĩria gũtũũra ũtũũro ũraringana na wendi wa Ngai nĩguo akoona muoyo wa tene na tene.

Mũndũ kũrikio maĩ-inĩ kuonanagia ũgarũrũku ũrĩa ekĩte ũtũũro-inĩ wake. Na njĩra ĩrĩkũ? Bibilia ĩringithanagia kũbatithio na gũthikwo. (Aroma 6:4; Akolosai 2:12) Rĩrĩa mũndũ arikio maĩ-inĩ, onanagia atĩ nĩ akua na njĩra ya mũhaano, na ũguo nĩ kuuga atĩ nĩ atigana na ũtũũro ũrĩa aratũũraga na hau kabere. Rĩrĩa aumĩra maĩ-inĩ, onanagia atĩ nĩ ambĩrĩria ũtũũro mwerũ, arĩ ndungata ĩyamũrĩire Ngai.

Bibilia yugaga atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ kũbatithio gwa ciana nini?

Bibilia ndĩrutanaga atĩ ciana nini nĩ ibatiĩ kũbatithio. Ningĩ ndĩgwetete ũhoro wĩgiĩ ciana nini kũheo marĩĩtwa igacoka ikabatithio.

Mũtungatĩri agĩitĩrĩria kaana maĩ mũtwe gakĩheo rĩĩtwa.

Kwoguo kũbatithio gwa ciana nini gũtitwaranaga na Maandĩko. Bibilia ĩrutanaga atĩ mũndũ ũrenda kũbatithio harĩ maũndũ arĩ o mũhaka eke. Kwa ngerekano, nĩ abatiĩ gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ ma mũthingi marĩa Bibilia ĩrutanaga, na atũũre kũringana na maũndũ macio. Ningĩ nĩ abatiĩ gũkorũo erirĩte mehia make, na akeyamũrĩra Ngai kũgerera mahoya akamwĩra atĩ nĩ amũnengera ũtũũro wake. (Atũmwo 2:38, 41; 8:12) Ciana nini itingĩhota gwĩka maũndũ macio.

Kũbatithio thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa Ithe, rĩa Mũriũ, na rĩa roho mũtheru nĩ kuuga atĩa?

Jesu aathire arutwo ake mathiĩ ‘magatue andũ arutwo, makĩmabatithagia thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa Ithe, na rĩa Mũriũ, na rĩa roho mũtheru, makĩmarutaga kũrũmia maũndũ marĩa mothe aamathĩte.ʼ (Mathayo 28:19, 20) Kũbatithio “thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa” nĩ kuuga mũndũ ũrĩa ũrabatithio nĩ arataũkĩrũo na agetĩkĩra ũnene wa Jehova na Jesu, o hamwe na itemi rĩa roho mũtheru wa Ngai. Kwa ngerekano, mũtũmwo Petero akĩaria na mũndũ warĩ kĩonje kuuma rĩrĩa aaciarirũo, aamwĩrire ũũ: “Thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa Jesu Kristo ũrĩa Mũnazarethi, rũgama wĩtware!” (Atũmwo 3:6) Ũndũ ũcio ũronania wega atĩ Petero nĩ aamenyaga na agataũkĩruo nĩ ũnene wa Jesu, kwoguo akĩonania ta arĩ Jesu waringĩte kĩama kĩu.

Rĩĩtwa “Ithe” rĩrũgamĩrĩire Jehovab Ngai. Tondũ nĩwe Mũũmbi, Mũheani Muoyo, na Mwene-Hinya-Wothe, ũnene wake nĩguo mũtũũgĩru kũrĩ ũnene ũngĩ o wothe.—Kĩambĩrĩria 17:1; Kũguũrĩrio 4:11.
Nake “Mũriũ” nĩ Jesu Kristo, ũrĩa warutire muoyo wake nĩ ũndũ witũ. (Aroma 6:23) Nĩguo tũkoona muoyo wa tene na tene, no mũhaka tũtaũkĩrũo nĩ itemi rĩa bata rĩa Jesu harĩ muoroto wa Ngai kũrĩ andũ.—Johana 14:6; 20:31; Atũmwo 4:8-12.
“Roho mũtheru” nĩ hinya ũrĩa Ngai ahũthagĩra kũhingia maũndũ.c Ngai aahũthĩrire roho mũtheru kũũmba indo, kũheana muoyo, kũheana ndũmĩrĩri kũrĩ anabii na andũ angĩ, na kũmahe hinya ũrĩa maabataraga nĩguo meke wendi wake. (Kĩambĩrĩria 1:2; Ayubu 33:4; Aroma 15:18, 19) Ningĩ Ngai nĩ aaheire arĩa maandĩkire Bibilia roho mũtheru nĩguo maandĩke meciria make.—2 Petero 1:21.

Hihi kũbatithio rĩngĩ nĩ mehia?

Andũ aingĩ nĩ matuaga itua rĩa gũcenjia ndini. Ĩ angĩkorũo nĩ maabatithĩtio ndini-inĩ icio maarĩ? Hihi no makorũo makĩhia mangĩbatithio rĩngĩ? Andũ amwe maugaga ĩĩ, hihi nĩ ũndũ wa ciugo ici cia Aefeso 4:5: “Mwathani ũmwe, wĩtĩkio ũmwe, ũbatithio ũmwe.” No mũhari ũcio ndũronania atĩ mũndũ ndangĩbatithio rĩngĩ. Nĩkĩ?

Ũhoro ũrĩa ũthiũrũrũkĩirie. Ũhoro ũrĩa ũthiũrũrũkĩirie Aefeso 4:5 ũronania atĩ mũtũmwo Paulo aatĩtĩrithagia bata wa Akristiano gũkorũo na ũrũmwe maũndũ-inĩ marĩa metĩkĩtie. (Aefeso 4:1-3, 16) Ũrũmwe ũcio ũngĩahotekire angĩkorũo tu nĩ mangĩarũmĩrĩire mwathani ũmwe, Jesu Kristo; makorũo na wĩtĩkio ũmwe kana ũtaũku ũhaanaine wĩgiĩ ũrĩa Bibilia ĩrutanaga; na marũmĩrĩre ũrĩa maandĩko maugĩte ũhoro-inĩ wĩgiĩ kũbatithio.

Mũtũmwo Paulo nĩ eerire andũ amwe arĩa maabatithĩtio mabatithio rĩngĩ. Gĩtũmi nĩ tondũ maabatithĩtio matarĩ na ũmenyo mũiganu wa morutani ma Gĩkristiano.—Atũmwo 19:1-5.

Gĩtũmi kĩrĩa kĩagĩrĩire kĩa mũndũ kũbatithio. Nĩguo ũbatithio wa mũndũ wĩtĩkĩrĩke nĩ Ngai, no mũhaka akorũo na ũmenyo wa ũhoro wa ma wĩgiĩ Bibilia. (1 Timotheo 2:3, 4) Angĩkorũo mũndũ atanabatithio aarutĩtwo morutani mataratwarana na ma Bibilia, Ngai ndangĩtĩkĩra ũbatithio ta ũcio. (Johana 4:23, 24) Mũndũ ũcio no akorũo agĩciria atĩ aabatithirio ũrĩa kwagĩrĩire, no ndabatithirio “kũringana na ũmenyo wa ma.” (Aroma 10:2) Nĩguo ũbatithio wake wĩtĩkĩrĩke nĩ Ngai, no mũhaka erute ũhoro wa ma ũrĩa Bibilia ĩrutanaga, arũmĩrĩre maũndũ marĩa erutĩte, eyamũrĩre Ngai, na abatithio rĩngĩ. Angĩka ũguo, ndangĩkorũo ekĩte mehia nĩ ũndũ wa kũbatithio rĩngĩ. O na ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ angĩkorũo agĩka ũrĩa kwagĩrĩire.

Ũbatithio ũngĩ ũgwetetwo Bibilia-inĩ

Bibilia nĩ ĩgwetete ũbatithio ũngĩ ngũrani na ũrĩa Jesu aarutire arutwo ake wa mũndũ kũrikio maĩ-inĩ. Mĩthemba ĩyo ĩtiganĩte ya ũbatithio ĩrũgamĩrĩire maũndũ mangĩ ngũrani. Ngerekano imwe nĩ ta ici irũmĩrĩire.

Ũbatithio wa Johana Mũbatithania. Ayahudi na andũ arĩa maagarũrũkĩte magatuĩka Ayahudi, maabatithagio nĩ Johana kuonania atĩ nĩ meerirĩte mehia mao marĩa meekĩte ma kuuna Watho wa Musa. Ũbatithio ũrĩa Johana aabatithanagia wahaaragĩria andũ kwamũkĩra Jesu wa Nazarethi arĩ we Mesia.—Luka 1:13-17; 3:2, 3; Atũmwo 19:4.

Kũbatithio kwa Jesu. Ũbatithio ũrĩa Jesu aabatithirio nĩ Johana Mũbatithania warĩ ngũrani na ũbatithio ũngĩ o wothe. Jesu aarĩ mũkinyanĩru na ndaigana kwĩhia. (1 Petero 2:21, 22) Kwoguo kũbatithio gwake gũtioonanagia kwĩrira mehia kana “kũhoya Ngai amũhe thamiri njega.” (1 Petero 3:21) Handũ ha ũguo, ũbatithio wake wonanagia atĩ nĩ eeheanĩte biũ harĩ Ngai nĩguo eke wendi wake o ta ũrĩa kwarathĩtwo ũhoro wĩgiĩ Mesia, kana Kristo. Ũguo nĩ kuuga nginya kũruta muoyo wake nĩ ũndũ witũ.—Ahibirania 10:7-10.

Jesu akĩbatithio nĩ Johana Mũbatithania.

Kũbatithio na roho mũtheru. Johana Mũbatithania na Jesu Kristo nĩ maagwetire ũhoro wa kũbatithio na roho mũtheru. (Mathayo 3:11; Luka 3:16; Atũmwo 1:1-5) Ũbatithio ũcio nĩ ngũrani na kũbatithio thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa roho mũtheru. (Mathayo 28:19) Tũngiuga ũguo nĩkĩ?

Tondũ no arũmĩrĩri anini tu a Jesu mabatithagio na roho mũtheru. Arũmĩrĩri acio maitagĩrĩrio maguta kũgerera roho mũtheru tondũ nĩ mathuurĩtwo magaathiĩ gwathana hamwe na Jesu kũrĩa igũrũ marĩ athamaki na athĩnjĩri-Ngai.d (1 Petero 1:3, 4; Kũguũrĩrio 5:9, 10) Magaathamakĩra arũmĩrĩri milioni nyingĩ a Jesu arĩa makoragwo na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra tene na tene thĩinĩ wa Paradiso gũkũ thĩ.—Mathayo 5:5; Luka 23:43.

Kũbatithio thĩinĩ wa Kristo Jesu na kũbatithio thĩinĩ wa gĩkuũ gĩake. Andũ arĩa mabatithagio na roho mũtheru ningĩ nĩ mabatithagio “thĩinĩ wa Kristo Jesu.” (Aroma 6:3) Kwoguo ũbatithio ũcio nĩ wa arũmĩrĩri a Jesu aitĩrĩrie maguta, arĩa magaathana hamwe nake kũrĩa igũrũ. Kũbatithio thĩinĩ wa Jesu nĩ kuonania atĩ rĩu o nĩ a kĩũngano gĩake kĩa arĩa aitĩrĩrie maguta. Jesu nĩwe mũtwe wa kĩũngano kĩu, nao acio aitĩrĩrie maguta nĩo mwĩrĩ.—1 Akorintho 12:12, 13, 27; Akolosai 1:18.

Ningĩ Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩ mabatithagio “thĩinĩ wa gĩkuũ” kĩa Jesu. (Aroma 6:3, 4) Megerekanagia na Jesu na njĩra ya kũhũthĩra ũtũũro wao gwĩka wendi wa Ngai handũ ha wao ene. Ningĩ o ta Jesu, nĩ moĩ atĩ matigatũũra gũkũ thĩ tene na tene. Marĩkagia kũbatithio thĩinĩ wa gĩkuũ kĩa Jesu na njĩra ya mũhaano rĩrĩa makua na makariũkio magathiĩ igũrũ marĩ ciũmbe cia roho.—Aroma 6:5; 1 Akorintho 15:42-44.

Kũbatithio na mwaki. Johana Mũbatithania eerire andũ arĩa maamũthikagĩrĩria ũũ: “Ũcio [Jesu] akaamũbatithagia na roho mũtheru na mwaki. Gĩcakũri gĩake gĩa kũhuuha kĩrĩ guoko-inĩ gwake, na nĩ egũtheria kĩhuuhĩro gĩake biũ na acokanĩrĩrie ngano yake thĩinĩ wa ikũmbĩ, no mahuti nĩ gũcina ekũmacina na mwaki ũrĩa ũtangĩhoreka.” (Mathayo 3:11, 12) Ciugo icio ironania atĩ nĩ harĩ ngũrani gatagatĩ ga kũbatithio na mwaki na kũbatithio na roho mũtheru. Hihi tũreruta atĩa na ngerekano ĩyo ya Johana?

Ngano ĩrũgamĩrĩire andũ arĩa mathikagĩrĩria Jesu na makamwathĩkĩra. Andũ acio nĩ mabatithagio na roho mũtheru. Namo mahuti marũgamĩrĩire andũ arĩa matathikagĩrĩria Jesu. Makaabatithio na mwaki na njĩra ya atĩ nĩ makaaniinwo tene na tene.—Mathayo 3:7-12; Luka 3:16, 17.

Mawoni mahĩtanu megiĩ ũbatithio wa Gĩkristiano

Mawoni mahĩtanu: O na gũitĩrĩria kana kũminjaminjĩria mũndũ maĩ nĩ kũiganu, to mũhaka arikio maĩ-inĩ biũ.

Ũrĩa kũrĩ: Andũ arĩa othe magwetetwo thĩinĩ wa Bibilia atĩ nĩ maabatithirio, maarikirio maĩ-inĩ biũ. (Mathayo 3:13, 16; Atũmwo 8:36-39) Gũtirĩ o na ũmwe wao waminjaminjĩirio maĩ.e Ũbatithio wa kũrikia mũndũ maĩ-inĩ wonanagia atĩ mũndũ ũcio nĩ akua na njĩra ya mũhaano atigana na ũtũũro wake wa hau kabere, na ambĩrĩria ũtũũro mwerũ arĩ ndungata ĩyamũrĩire Ngai. Kwoguo kũminjaminjĩria mũndũ maĩ gũtionanagia ũndũ ũrĩa ũrũgamĩrĩirũo nĩ ũbatithio ũcio wa kũrikia mũndũ maĩ-inĩ.

Mawoni mahĩtanu: Tondũ Bibilia yugaga atĩ mũrangĩri wa njera ũrĩa warĩ Filipi nĩ aabatithirio “marĩ hamwe na andũ othe a nyũmba yake,” ũguo nĩ kuuga nginya ciana nĩ ciabatithirio.—Atũmwo 16:25, 31-34.

Ũrĩa kũrĩ: Bibilia ndĩgwetaga ũkũrũ wa arĩa maabatithirio. Ningĩ mũrangĩri ũcio wa njera na andũ a nyũmba yake matanabatithio, nĩ maaiguire “kiugo kĩa Jehova” na magĩgĩtĩkia. (Atũmwo 16:31, 32, 34) Kwoguo no mũhaka akorũo maarĩ akũrũ kũigana ũndũ mangĩahotire gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ marĩa maarutagwo na gwĩtĩkia Ngai na Jesu.

a Ibuku rĩtagwo Vine’s Complete Expository Dictionary of Old and New Testament Words riugaga atĩ kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa gĩtaũrĩtwo “kũbatithio,” kiugĩte “kũingĩra maĩ-inĩ, kũhumbĩrũo biũ nĩ maĩ, na kuumĩra maĩ-inĩ.”

b Jehova nĩrĩo rĩĩtwa rĩa Ngai. (Thaburi 83:18) Rora gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Jehova Nũũ?”

c Rora gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo ““Roho Mũtheru nĩ Kĩĩ?”

d Rora gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Nĩ a Mathiaga Igũrũ?”

e Ningĩ Bibilia nĩ ĩhũthagĩra kiugo kũbatithia gũtaarĩria njĩra imwe cia gũtheria indo ihutanĩtie na ũthathaiya, ta kũrikia indo ta ikombe. (Mariko 7:4; Ahibirania 9:10, kohoro ka magũrũ-inĩ) Ũbatithio ũcio nĩ ngũrani biũ na kũbatithio gwa kũrikio maĩ-inĩ biũ kũrĩa Jesu aabatithirio na kũrĩa arũmĩrĩri ake mabatithagio.