Hihi Mariamu nĩ Nyina wa Ngai?

Macokio ma Bibilia

Aca, Bibilia ndĩrutanaga atĩ Mariamu nĩ nyina wa Ngai, o na ndiugaga atĩ Akristiano nĩ magĩrĩirũo kũmũthathaiya kana kũmũtũũgĩria.a Ta wĩcirie ũhoro wa maũndũ maya:

Gũtirĩ hĩndĩ Mariamu ooigire atĩ we nĩ nyina wa Ngai. Bibilia yugaga atĩ aaciarire “Mũrũ wa Ngai,” no ti Ngai we mwene.—Mariko 1:1; Luka 1:32.
Gũtirĩ hĩndĩ Jesu Kristo ooigire atĩ Mariamu aarĩ nyina wa Ngai kana atĩ nĩ aagĩrĩire gũtũũgĩrio na njĩra ya mwanya. O na nĩ aarũngire mũtumia ũrĩa watũũgĩrĩtie itemi rĩrĩ gĩkeno rĩa Mariamu arĩ nyina, akiuga ũũ: “Aca, gũkena-rĩ, nĩ arĩa maiguaga kiugo kĩa Ngai na magakĩrũmia!”—Luka 11:27, 28.
Ciugo “Nyina wa Ngai” na “Theotokos” (ũrĩa ũciarĩte Ngai) itikoragwo thĩinĩ wa Bibilia.
Ciugo “Mũtumia Mũthamaki wa Igũrũ” thĩinĩ wa Bibilia itiaragia ũhoro wa Mariamu, no ciaragia ũhoro wa ngai ya maheeni ya mũtumia ĩrĩa yathathayagio nĩ Aisiraeli arĩa maaregenyũkĩte. (Jeremia 44:15-19) No kũhoteke “Mũtumia Mũthamaki wa Igũrũ” yarĩ Ishtar (Astarte), ngai ya mũtumia ya Babuloni.
Akristiano a tene matiathathayagia Mariamu, o na matiamũheaga gĩtĩo kĩa mwanya. Mwandĩki ũmwe wa historĩ ooigire atĩ Akristiano “nĩ mangĩareganire na ikundi cia nyamũkano na no kũhoteke nĩ meetigagĩra atĩ mangĩaheire Mariamu gĩtĩo kĩrĩa gĩtagĩrĩire nĩ mangĩonekire ta maathathayagia ngai ya mũtumia.”—In Quest of the Jewish Mary.
Bibilia yugaga atĩ Ngai akoretwo kuo hingo ciothe. (Thaburi 90:1, 2; Isaia 40:28) Tondũ ndaarĩ na kĩambĩrĩria, ndangĩkorũo na nyina. Makĩria ma ũguo, Mariamu ndangĩahotire gũkuua Ngai thĩinĩ wa nda yake; Bibilia yugaga wega atĩ o na igũrũ rĩtingĩmũigana.—1 Athamaki 8:27.

Mariamu Aarĩ Nyina wa Jesu no ti “Nyina wa Ngai”

Mariamu aaciarĩtwo arĩ Mũyahudi, na ooimanĩte na rũciaro rwa Mũthamaki Daudi. (Luka 3:23-31) Nĩ aarathimirũo mũno nĩ Ngai nĩ ũndũ wa wĩtĩkio na wĩrutĩri wake. (Luka 1:28) Ngai aamũthuurire atuĩke nyina wa Jesu. (Luka 1:31, 35) Mariamu nĩ aagĩire ciana ingĩ marĩ na mũthuri wake Jusufu.—Mariko 6:3.

O na gũtuĩka Bibilia nĩ yonanagia atĩ Mariamu nĩ aatuĩkire mũrutwo wa Jesu, gũtirĩ maũndũ mangĩ maingĩ maheanĩtwo mamwĩgiĩ.—Atũmwo 1:14.

Nĩ kĩĩ gĩtũmaga andũ amwe mete Mariamu nyina wa Ngai?

Ihinda rĩa tene biũ rĩrĩa andũ maatũũgĩririe Mariamu nĩ kuuma mũthia-inĩ wa karine ya kana Mahinda Maitũ (M.M.). Hĩndĩ ĩyo, Kanitha wa Gatoreki nĩ watuĩkire ndini ya Bũrũri ya Ũthamaki wa Roma. Nĩ ũndũ ũcio, andũ aingĩ arĩa maathathayagia ngai cia maheeni nĩ maanyitanĩire na Akristiano a maheeni. Ningĩ kanitha nĩ wetĩkĩrĩte ũrutani wa maheeni wa Ũtatũ.

Ũrutani wa Ũtatũ watũmire andũ aingĩ thĩinĩ wa kanitha matue atĩ angĩkorũo Jesu nĩ Ngai, no mũhaka akorũo Mariamu nĩ nyina wa Ngai. Mwaka-inĩ wa 431 M.M., kĩama gĩa kanitha thĩinĩ wa Efeso nĩ kĩamenyithanirie atĩ Mariamu nĩ “Nyina wa Ngai.” Ũhoro wa gũtũũgĩria Mariamu mũno nĩ watheremire thutha wa Kĩama kĩa Efeso kũmenyithania ũguo. Na thutha wa andũ arĩa maathathayagia ngai cia maheeni kũingĩra thĩinĩ wa kanitha, mĩhianano na mĩacũhio ya Mariamu arĩ thingi nĩ yooire ithenya rĩa ngai ciao cia ũciari, ta Aritemi (Diana harĩ Aroma) na Isis.

Mwaka-inĩ wa 432 M.M., Pope Sixtus wa III nĩ aathanire atĩ gwakwo kanitha thĩinĩ wa Roma nĩ ũndũ wa gũtĩa “Nyina wa Ngai.” Yaakirũo hakuhĩ na harĩa tene haakĩtwo hekarũ ya gũtĩa Lucina, ngai ya mũtumia ya ũciari ya Roma. Mwandĩki ũmwe aataarĩirie kanitha ũcio ũrĩ “rũũri rwa gũtũũra rwa kuonania ũrĩa Nyina Mũnene wa ikundi cia nyamũkano cia andũ arĩa maathathayagia ngai cia maheeni aaingĩririo thĩinĩ wa gĩkundi kĩa nyamũkano kĩa Mariamu thutha wa Roma gũtuĩka ya Gĩkristiano.”—Mary—The Complete Resource.

a Ndini itiganĩte irutanaga atĩ Mariamu nĩ nyina wa Ngai. Nĩ imwĩtaga “Mũtumia Mũthamaki wa Igũrũ” kana Theotokos, kiugo gĩa Kĩngiriki kĩrĩa kiugĩte “ũrĩa ũciarĩte Ngai.”