Nĩ Kĩĩ Gĩtũmaga Aira a Jehova Mage Gũkũngũĩra Thigũkũ Imwe?

• Aira a Jehova matuaga atĩa kana thigũkũ ya mũthemba mũna nĩ njega?

• Tondũ Aira a Jehova matikũngũyagĩra thigũkũ imwe-rĩ, hihi no mendete andũ ao a famĩlĩ?

• Hihi Aira a Jehova nĩ meraga andũ arĩa angĩ matigakũngũĩre thigũkũ imwe?

Aira a Jehova matuaga atĩa kana thigũkũ ya mũthemba mũna nĩ njega?

Mbere ya matuĩte kana nĩ megũkũngũĩra thigũkũ ya mũthemba mũna, Aira a Jehova mambaga gũthuthuria ũrĩa Bibilia yugĩte. Thigũkũ na ikũngũĩro imwe nĩ ciagararaga motaaro ma Bibilia. Angĩkorũo nĩ ciragarara motaaro ma Bibilia, Aira a Jehova matikũngũyagĩra. Ũhoro-inĩ wĩgiĩ thigũkũ ingĩ, o Mũira wa Jehova nĩwe wĩtuagĩra itua, akĩĩrutanagĩria “gũtũũria thamiri theru mbere ya Ngai o na andũ.”—Atũmwo 24:16.

Aira a Jehova nĩ meyũragia ciũria ici irũmĩrĩire rĩrĩa maratua kana nĩ megũkũngũĩra thigũkũ ya mũthemba mũna.a

• Hihi thigũkũ ĩno yumanĩte na morutani matarĩ ma kĩĩmandĩko?

  Ũtaaro wa Bibilia: “‘Umai gatagatĩ-inĩ kao, na mwĩyamũranie nao,’ ũguo nĩguo Jehova ekuuga, ‘ningĩ mũtige kũhutia kĩndũ gĩtarĩ gĩtheru.’”—2 Akorintho 6:15-17.

  Nĩguo meyamũranie biũ na morutani matarĩ matheru, marĩa marĩ mũgarũ na ũrĩa Bibilia yugĩte, Aira a Jehova matikũngũyagĩra thigũkũ irĩ na maũndũ ta maya marũmĩrĩire.

  Thigũkũ iria ciumanĩte na wĩtĩkio kana ũthathaiya wa ngai ingĩ. Jesu aaugire ũũ: “Wagĩrĩirũo gũthathaiya Jehova Ngai waku, na nowe wiki wagĩrĩirũo kũrutĩra ũtungata mũtheru.” (Mathayo 4:10) Makĩrũmĩrĩra ũtaaro ũcio, Aira a Jehova matikũngũyagĩra Krismasi, Ista, kana thigũkũ ya Mĩĩ 1, tondũ thigũkũ icio ciumanĩte na ũthathaiya wa ngai cia maheeni no ti Jehova. Makĩria ma ũguo, matikũngũyagĩra thigũkũ ta ici irũmĩrĩire.

  • Kwanzaa. Kiugo Kwanzaa “kiumanĩte na ciugo cia Gĩthweri matunda ya kwanza, iria ciugĩte ‘maciaro ma mbere’ na ũndũ ũcio ũronania atĩ thigũkũ ĩyo yumanĩte na gĩkũngũĩro kĩa mbere kĩa magetha kĩrĩa gĩekirũo Afrika.” (Encyclopedia of Black Studies) O na gũtuĩka andũ amwe monaga thigũkũ ya Kwanzaa ta ĩtarĩ ya kĩndini, ibuku rĩtagwo Encyclopedia of African Religion rĩringithanagia thigũkũ ĩyo na gĩkũngũĩro kĩa magetha gĩkagwo Afrika. Hĩndĩ ya gĩkũngũĩro kĩu, andũ marutaga maciaro ma mbere “kũrĩ ngai ciao na kũrĩ andũ ao arĩa makuĩte, ĩrĩ njĩra ya kũmacokeria ngatho.” Thigũkũ ya Kwanzaa, ĩrĩa ĩkũngũyagĩrũo nĩ andũ a Amerika arĩa maaumĩte Afrika, yumanĩte na gĩkũngũĩro kĩu.

    

  • Thigũkũ ya Mid-Autumn. Gĩkĩ nĩ gĩkũngũĩro gĩkagwo mweri-inĩ wa Septemba kana Oktomba. “Ĩkoragwo ĩrĩ ya kũhe gĩtĩo ngai ya mweri ya mũtumia.” (Ibuku rĩa Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary) Hĩndĩ ya gĩkũngũĩro kĩu, “kũringana na ũndũire wa China, atumia ene mũciĩ mainamagĩrĩra mbere ya ngai ĩyo marĩ na gĩtĩo kĩnene.”—Ibuku rĩa Religions of the World—A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices.

  • Nauruz (Nowruz). “Gĩkũngũĩro gĩkĩ kĩaumanire na ndini ya Zoroastria, na gĩkagwo mũthenya ũmwe wonagwo ũrĩ mũtheru mũno thĩinĩ wa karenda ya tene ya ndini ĩyo. . . . Kwĩrĩkanaga atĩ Roho wa Thaa Thita cia mũthenya ũrĩa wĩtagwo [Rapithwin], watwaragwo rungu rwa thĩ nĩ Roho wa Hĩndĩ ya Heho mĩeri-inĩ ya heho. Wacoka, wanyitagwo ũgeni na ikũngũĩro thaa thita cia mũthenya, mũthenya wa Nowruz, kũringana na ũndũire wa ndini ya Zoroastria.”—Kĩama kĩa United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.

  • Shab-e Yalda. Gĩkũngũĩro gĩkĩ gĩkagwo hĩndĩ ya heho mũthenya ũrĩa ũkoragwo na mathaa manini biũ ma ũtheri wa riũa harĩ mwaka mwena wa rũgongo wa thĩ. Gĩkĩngũyagĩrũo mweri-inĩ wa Dicemba. Ibuku rĩtagwo Sufism in the Secret History of Persi riũgĩte atĩ “nĩ gĩkonainie biũ na ũthathaiya wa Mithra,” ngai ya ũtheri. Ningĩ nĩ kwĩrĩkanaga atĩ gĩkũngũĩro kĩu nĩ gĩkonainie na ũthathaiya wa ngai cia riũa cia Roma na Ngiriki.b

  • Thigũkũ ya Gũcokia Ngatho. O ta Kwanzaa, thigũkũ ĩno yumanĩte na ikũngũĩro cia tene cia magetha, iria ciatĩithagia ngai itiganĩte. Thutha wa ihinda, “mũtugo ũcio wa tene nĩ waingĩririo ndini-inĩ cia Gĩkristiano.”—Ibuku rĩtagwo A Great and Godly Adventure—The Pilgrims and the Myth of the First Thanksgiving.

  Thigũkũ iria ciumanĩte na maũndũ ma ndaimono kana wĩtĩkio wĩgiĩ kuona mũnyaka. Bibilia yugaga atĩ arĩa “mahaaragĩria metha nĩ ũndũ wa ngai ya Mũnyaka,” nĩ “amwe a arĩa matiganagĩria Jehova.” (Isaia 65:11) Kwoguo, Aira a Jehova matikũngũyagĩra thigũkũ ici irũmĩrĩire:

  • Ivan Kupala. Ibuku rĩtagwo The A to Z of Belarus riugĩte atĩ, “Kũringana na mawoni ma andũ aingĩ, hĩndĩ ya thigũkũ ya [Ivan Kupala] thĩ nĩ ĩrekagĩrĩria hinya mũingĩ mũno, na no ũgĩe na hinya ũcio angĩkorũo ũrĩ na ũmĩrĩru kana mũnyaka.” Kĩambĩrĩria-inĩ, yarĩ thigũkũ ya ngai cia maheeni, ya gũkũngũĩra mũthenya ũrĩa ũkoragwo na mathaa maingĩ ma ũtheri wa riũa mwena wa rũgongo wa thĩ. Ĩkũngũyagĩrũo mweri-inĩ wa Juni. O na kũrĩ ũguo, ibuku rĩtagwo Encyclopedia of Contemporary Russian Culture, riugĩte atĩ “thutha wa athathaiya a ngai cia maheeni gwĩtĩkĩra wĩtĩkio wa Gĩkristiano, thigũkũ ĩyo ya ngai cia maheeni nĩ yanyitithanirio na thigũkũ ya Kanitha ya gũkũngũĩra Johana Mũbatithania.”

  • Mwaka Mwerũ wa Asia (Mwaka Mwerũ wa China kana Mwaka Mwerũ wa Korea). “Gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe, ihinda-inĩ rĩrĩ harĩ mwaka andũ a famĩlĩ na arata, mekaga ũrĩa wothe mangĩhota gũtigĩrĩra atĩ nĩ magĩa na mũnyaka, makahe gĩtĩo ngai cia maheeni na maroho, na makendanĩra maũndũ mega mwaka ũrĩa ũrũmĩrĩire.” (Ibuku rĩtagwo Mooncakes and Hungry Ghosts—Festivals of China) O na hĩndĩ ya thigũkũ ya Mwaka Mwerũ wa Korea, “maũndũ mamwe mekagwo nĩ gũthathaiya andũ arĩa maakuire tene, kũingata maroho moru, gwetha mũnyaka mwaka-inĩ ũrĩa ũrũmĩrĩire, na gũtuĩria mwaka mwerũ ũkũrehe maũndũ marĩkũ.”—Ibuku rĩtagwo Encyclopedia of New Year’s Holidays Worldwide.

    

  Thigũkũ iria ciumanĩte na rĩciria rĩa atĩ harĩ kĩndũ gĩthiaga na mbere gũtũũra mũndũ akua. Bibilia yugaga wega atĩ mũndũ akua, gũtirĩ kĩndũ kiumaga gĩgathiĩ handũ hangĩ. (Kohelethu 9:5, 10) Nĩ ũndũ ũcio, Aira a Jehova matikũngũyagĩra thigũkũ ici irũmĩrĩire, iria inyitaga mbaru wĩtĩkio wa atĩ harĩ kĩndũ gĩthiaga na mbere gũtũũra mũndũ akua:

  • Mũthenya wa Mĩoyo Yothe (Mũthenya wa Andũ Arĩa Akuũ). Kũringana na ibuku rĩtagwo New Catholic Encyclopedia, ũyũ ũkoragwo ũrĩ mũthenya wa “kũririkana andũ arĩa othe athingu maakuire. Kuuma kĩndũ mwaka wa 500 Mahinda Maitũ nginya kĩndũ mwaka wa 1500 Mahinda Maitũ, andũ aingĩ meetĩkĩtie atĩ mĩoyo ya arĩa marĩ pagatorĩ, nĩ ĩngĩaumĩrire mũthenya ũyũ ĩrĩ maroho, arogi, ciũra, kana indo ingĩ, ĩthiĩ kũrĩ andũ arĩa maamahĩtĩirie rĩrĩa marĩ muoyo.”

  • Qingming Festival (Ch’ing Ming) na Hungry Ghost Festival. Ikũngũĩro ici cierĩ, ikoragwo irĩ cia gũtĩithia arĩa maakuire tene. Ibuku rĩtagwo Celebrating Life Customs Around the World—From Baby Showers to Funerals, riugĩte atĩ hĩndĩ ya Ch’ing Ming, “irio, indo cia kũnyua, na mbeca cia maratathi, nĩ icinagwo, gũtigĩrĩra atĩ andũ arĩa maakuire tene matirahũta, kũnyota, kana kwaga mbeca.” Ningĩ ibuku rĩu riugĩte atĩ, “hĩndĩ ya mweri wa Hungry Ghost, makĩria ũtukũ ũrĩa mweri wonekaga ũrĩ wothe, [andũ arĩa makoragwo magĩkũngũĩra metĩkĩtie atĩ] nĩ gũkoragwo na ũkuruhanu mũnene gatagatĩ-inĩ ka andũ arĩa makuĩte na arĩa marĩ muoyo ũtukũ-inĩ ũcio gũkĩra ũtukũ ũngĩ o wothe, kwoguo nĩ ũndũ wa bata gũtigĩrĩra atĩ nĩ mahooreria andũ arĩa makuĩte na kũmahe gĩtĩo.”

  • Chuseok. Ibuku rĩtagwo The Korean Tradition of Religion, Society, and Ethics, riugĩte atĩ hĩndĩ ya gĩkũngũĩro gĩkĩ, “mĩoyo ya andũ arĩa makuĩte nĩ ĩheagwo irio na ndibei.” Ũndũ ũcio ũnyitaga mbaru “wĩtĩkio wa atĩ harĩ kĩndũ gĩthiaga na mbere gũtũũra thutha wa mũndũ gũkua.”

  Thigũkũ iria ikoragwo na maũndũ ma ũgo na ũragũri. Bibilia yugaga ũũ: “Mũndũ o wothe wĩingĩragia maũndũ-inĩ ma ũragũri, mũndũ o wothe wĩingĩragia maũndũ-inĩ ma ũgo, mũndũ o wothe ũtuĩragia ũhoro kũgerera imenyithia cia ũragũri, kana mũrogi, mũndũ o wothe wohaga andũ arĩa angĩ na mahinya moru, mũndũ o wothe waragia na maroho kana mũndũ ũrathaga mohoro, kana mũndũ o wothe ũtuĩragia ũhoro harĩ andũ arĩa akuũ . . . nĩ kĩndũ kĩrĩ magigi harĩ Jehova.” (Gũcokerithia Maathani 18:10-12) Nĩguo metheme biũ maũndũ ma ũgo na ũragũri na gũthoma njata (o nakuo nĩ kũhutanĩtie na ũragũri), Aira a Jehova matikũngũyagĩra thigũkũ ya Halloween kana thigũkũ ingĩ ta ici irũmĩrĩire:

  • Mwaka Mwerũ wa Sinhala na Tamil. “Maũndũ marĩa mekagwo hĩndĩ ya gĩkũngũĩro gĩkĩ . . . nĩ hamwe na gwĩka maũndũ mana ihinda rĩna marĩa atuĩria a njata moigĩte atĩ nĩ mekũrehe mũnyaka.”—Ibuku rĩtagwo Encyclopedia of Sri Lanka.

  • Songkran. Rĩĩtwa rĩa thigũkũ ĩno ya Asia “riumanĩte na kiugo Sanskrit . . kĩrĩa kiugĩte ‘gũthiĩ’ kana ‘gũcenjia,’ na thigũkũ ĩyo yonanagia gũthiĩ kwa riũa gĩkundi-inĩ kĩa njata kĩrĩa gĩtagwo Aries.”—Ibuku rĩtagwo Food, Feasts, and Faith—An Encyclopedia of Food Culture in World Religions.

  Thigũkũ ihutanĩtie na ũthathaiya ũrĩa warĩ rungu rwa Watho wa Musa, ũrĩa waniinirũo nĩ igongona rĩa Jesu. Bibilia yugaga ũũ: “Kristo nĩwe mũthia wa Watho.” (Aroma 10:4) Akristiano no magunĩkaga kuumana na motaaro marĩa marĩ thĩinĩ wa Watho wa Musa, ũrĩa waheetwo Aisiraeli. O na kũrĩ ũguo, matikũngũyagĩra ciathĩ, makĩria iria cioonanagia gũka kwa Mesia, ũrĩa Akristiano metĩkĩtie atĩ nĩ ookire. Bibilia yugaga atĩ, “maũndũ macio nĩ kĩĩruru kĩa maũndũ marĩa magooka, no ũũma nĩ wa Kristo.” (Akolosai 2:17) Tondũ ciathĩ icio nĩ ciahingirie muoroto wacio, na ningĩ imwe nĩ ciĩkagwo maũndũ mataratwarana na Bibilia, Aira a Jehova matikũngũyagĩra thigũkũ ta ici irũmĩrĩire:

  • Hanukkah. Thigũkũ ĩno nĩ ya kũririkana kwamũrũo rĩngĩ kwa hekarũ ya Ayahudi itũũra-inĩ rĩa Jerusalemu. O na kũrĩ ũguo, Bibilia yugaga atĩ Jesu aatuĩkire Mũthĩnjĩri-Ngai Ũrĩa Mũnene wa ‘hema kana hekarũ ĩrĩa nene makĩria na nginyanĩru makĩria ĩtathondeketwo na moko, ũguo nĩ kuuga, ti ya ũũmbi ũyũ.’ (Ahibirania 9:11) Harĩ Akristiano, hekarũ ĩyo ya kĩĩroho nĩyo yacokire ithenya rĩa hekarũ ĩrĩa yarĩ Jerusalemu.

  • Rosh Hashanah. Ũyũ nĩguo mũthenya wa mbere wa mwaka wa Ayahudi. Mahinda-inĩ ma tene, thigũkũ ĩno yakoragwo ĩrĩ ya kũrutĩra Ngai magongona ma mwanya. (Ndari 29:1-6) O na kũrĩ ũguo, Jesu Kristo arĩ we Mesia, nĩ aatũmire “magongona na maruta matige gũcoka kũrutwo,” agĩtũma makorũo matarĩ ma bata maitho-inĩ ma Ngai.—Danieli 9:26, 27.

• Hihi thigũkũ nĩ ĩranyita mbaru mawoni ma atĩ andũ marĩ na wĩtĩkio ngũrani no manyitanĩre ũthathaiya-inĩ?

  Ũtaaro wa Bibilia: “Nĩ ũndũ ũrĩkũ mũndũ mwĩtĩkia manyitanagĩra na mũndũ ũtarĩ mwĩtĩkia? Ningĩ gũkoragwo na ũiguano ũrĩkũ gatagatĩ ka hekarũ ya Ngai na mĩhianano?”—2 Akorintho 6:15-17.

  Aira a Jehova nĩ merutanagĩria gũikarania na thayũ na andũ arĩa angĩ, na nĩ matĩĩte kĩhooto kĩa o mũndũ gĩa gwĩthuurĩra ũrĩa ekwenda gwĩtĩkia. O na kũrĩ ũguo, nĩ methemaga thigũkũ iria inyitaga mbaru mawoni ma atĩ andũ marĩ na wĩtĩkio ngũrani no manyitanĩre ũthathaiya-inĩ na njĩra ta ici.

  Thigũkũ iratũũgĩria mũndũ ũheetwo gĩtĩo nĩ ndini kana maũndũ marekĩra ngoro andũ a ndini itiganĩte mathathaiye hamwe. Rĩrĩa Ngai aatwarire andũ ake bũrũri-inĩ wa kĩĩranĩro kũrĩa aikari a kuo maakoragwo na ndini ciao, aamerire ũũ: “Mũtikanagĩe na kĩrĩkanĩro nao kana na ngai ciao. . . . Mũngĩgatungatĩra ngai ciao, ũndũ ũcio ũgaatuĩka mũtego harĩ inyuĩ.” (Thama 23:32, 33) Nĩ ũndũ ũcio, Aira a Jehova matikũngũyagĩra thigũkũ ta ici irũmĩrĩire.

  • Loy Krathong. Hĩndĩ ya thigũkũ ĩno ya bũrũri wa Thailand, “andũ mathondekaga mbakũri makĩhũthĩra mathangũ, magaciĩkĩra mĩcumaa kana tũmĩtĩ tũrĩ na ũbumba, magacoka makarekereria mbakũri icio ithiĩ irerete maĩ-inĩ. Kwĩragwo atĩ tũtarũ tũu nĩ tweheragia mũtino mũũru. Gĩkũngũĩro kĩu gĩkoragwo kĩrĩ gĩa kũririkana ikinya rĩatigirũo nĩ Buddha rĩrĩa rĩonagwo rĩrĩ itheru.”—Ibuku rĩtagwo Encyclopedia of Buddhism.

  • Mũthenya wa Kwĩrira wa Bũrũri Wothe. Thĩinĩ wa ngathĩti ĩmwe ya Papua New Guinea ĩtagwo The National, mũtongoria ũmwe wa thirikari aaugire atĩ andũ arĩa manyitanagĩra thigũkũ-inĩ ĩno “nĩ makoragwo metĩkanĩirie na morutani ma mũthingi ma wĩtĩkio wa Gĩkristiano.” Aaugire atĩ gũkũngũĩra mũthenya ũcio, “nĩ gũteithagia andũ gwathĩkĩra motaaro ma Gĩkristiano thĩinĩ wa bũrũri.”

  • Vesak. “Ũyũ nĩguo mũthenya ũrĩa mũtheru mũno harĩ andũ a ndini ya Buddha, tondũ makũngũyagĩra gũciarũo kwa Buddha, ũrĩa aagĩire na ũũgĩ, na gĩkuũ gĩake kana ũrĩa aagaacĩrire kĩĩroho.”—Ibuku rĩtagwo Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary.

    

  Ikũngũĩro ĩrĩ na maũndũ ma ndini marĩa matarutanagwo nĩ Bibilia. Jesu eerire atongoria a ndini ũũ: “Nĩ mwagithĩtie kiugo kĩa Ngai kĩene nĩ ũndũ wa kĩrĩra kĩanyu.” Ningĩ aaugire atĩ ũthathaiya ũrĩa maheanaga nĩ wa tũhũ, tondũ marutanaga “maathani ma andũ marĩ ta morutani.” (Mathayo 15:6, 9) Tondũ Aira a Jehova nĩ moyaga ciugo icio na ũritũ, kũrĩ maũndũ maingĩ mekagwo nĩ ndini matanyitanagĩra.

  • Epiphany (Three Kings’ Day, Timkat, kana Los Reyes Magos). Arĩa makũngũyagĩra thigũkũ ĩno, maririkanaga hĩndĩ ĩrĩa atuĩria a njata maathiire gũceerera Jesu kana kũbatithio kwa Jesu. Thigũkũ ĩno “yagarũrire ikũngũĩro imwe cia ngai cia maheeni cia hĩndĩ ya imera ĩgĩcitua cia Gĩkristiano, iria ciatĩithagia ngai cia maĩ maratherera, na njũĩ.” (Ibuku rĩtagwo The Christmas Encyclopedia) Thigũkũ ĩngĩ ĩrĩa ĩkonainie na ĩyo nĩ Timkat, na “ĩkoragwo yumanĩte na irĩra cia andũ.”—Ibuku rĩtagwo Encyclopedia of Society and Culture in the Ancient World.

  • Thigũkũ ya Mariamu Mũirĩtu Thingi Kwambata Igũrũ. Thigũkũ ĩno ĩkũngũyagĩra wĩtĩkio wa atĩ nyina wa Jesu aambatire igũrũ arĩ na mwĩrĩ wa nyama na thakame. Ibuku rĩtagwo Religion and Society—Encyclopedia of Fundamentalism, riugĩte atĩ “wĩtĩkio ũcio nduoĩkaine nĩ Akristiano a tene na gũtirĩ handũ ũgwetetwo thĩinĩ wa Maandĩko.”

  • Thigũkũ ya Mariamu Kwaga Kũgaya Mehia Agĩciarũo. “Ũrutani wa atĩ [Mariamu] ndagaire mehia ma aciari aitũ a mbere agĩciarũo, ndũkoragwo thĩinĩ wa Bibilia. Ũcio nĩ ũrutani Kanitha yethondekeire.”—Ibuku rĩtagwo New Catholic Encyclopedia.

  • Thigũkũ ya Kũririkana Thikũ 40 Iria Jesu Eehingĩte Arĩ Werũ-inĩ. Kũringana na ibuku rĩtagwo New Catholic Encyclopedia, ihinda rĩu rĩa kwĩrira na kwĩhinga rĩaambĩrĩirio “hĩndĩ ya karine ya kana,” makĩria ma mĩaka 200 thutha wa Bibilia kũrĩka kwandĩkwo. Ibuku rĩu rĩkĩaria ũhoro wa mũthenya wa mbere wa kwĩhinga, rĩaugire ũũ: “Mũthenya wa Kwĩhaka Mũhu wa Njumatano, mũtungatĩri acoraga na mũhu rũũri rwa mũtharaba thithi-inĩ wa andũ. Ũndũ ũcio ũkoragwo ũrĩ kĩririkania atĩ nĩ magĩrĩirũo kwĩrira. Kanitha wa Gatoreki waambĩrĩirie gwĩka ũguo mwaka wa 1091.”

  • Meskel (kana, Maskal). Ibuku rĩtagwo Encyclopedia of Society and Culture in the Medieval World, riugaga gĩkũngũĩro gĩkĩ gĩkagwo Ethiopia na gĩkũngũyagĩra “kuoneka kwa Mũtharaba wa Ma (mũtharaba ũrĩa Kristo aambĩirũo), na njĩra ya gwakia mwaki na gũthũngũtha andũ magĩthiũrũrũkaga mwaki ũcio.” O na kũrĩ ũguo, Aira a Jehova matihũthagĩra mũtharaba ũthathaiya-inĩ wao.

• Hihi thigũkũ nĩ ĩratũũgĩria mũndũ, ithondeka, kana rũũri rwa bũrũri?

  Ũtaaro wa Bibilia: “Ũũ nĩguo Jehova oigĩte: ‘Kũnyitwo nĩ kĩrumi nĩ mũndũ ũrĩa wĩhokaga andũ, ũrĩa wĩhokaga hinya wa andũ, o ũcio ngoro yake ĩhũgũkaga ĩkeherera Jehova.’”—Jeremia 17:5.

  O na gũtuĩka Aira a Jehova nĩ makenagio nĩ andũ, na nginya makamahoera, matinyitanagĩra maũndũ-inĩ kana ikũngũĩro-inĩ ta ici irũmĩrĩire:

  Thigũkũ iria itũũgagĩria mũtongoria kana mũndũ ũrĩ igweta. Bibilia yugaga: “Nĩguo mũteithĩke, tigai kwĩhoka mũndũ, o ũcio ũtariĩ ta mĩhũmũ ĩrĩa ĩrĩ maniũrũ-inĩ make. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma mwĩcirie ũhoro wake?” (Isaia 2:22) Nĩ ũndũ ũcio, Aira a Jehova matikũngũyagĩra thigũkũ ta mũthenya wa gũciarũo wa mũthamaki.

  Gũkũngũĩra bendera ya bũrũri. Aira a Jehova matikũngũyagĩra Mũthenya wa Bendera. Nĩkĩ hihi? Tondũ Bibilia yugaga: “Mwĩthemagei mĩhianano.” (1 Johana 5:21) Andũ amwe mationaga bendera ta arĩ mũhianano, kana kĩndũ gĩa gũthathaiyo. No mwandĩki ĩmwe wa historĩ wĩtagwo Carlton J. H. Hayes aandĩkire ũũ: “Bendera nĩyo rũũri rũrĩa rũnene rwa gũkumia bũrũri na nĩ ĩthathayagio nĩ andũ aingĩ.”

  Thigũkũ kana ikũngũĩro iria itũũgagĩria atheru. Gwathiire atĩa rĩrĩa mũndũ ũmwe wetigĩrĩte Ngai aainamĩrĩire mũtũmwo Petero? Bibilia yugaga: “Petero akĩmũrũgamia akĩmwĩra: “Ũkĩra; o na niĩ ndĩ o mũndũ.” (Atũmwo 10:25, 26) Tondũ Petero kana atũmwo arĩa angĩ gũtirĩ wetĩkĩrire kũheo gĩtĩo kĩa mwanya kana gũtũũgĩrio, Aira a Jehova matinyitanagĩra ikũngũĩro-inĩ iria itũũgagĩria atheru, ta ici irũmĩrĩire:

  • Mũthenya wa Atheru Othe. “Nĩ thigũkũ ya gũtĩithia atheru othe . . . Kĩhumo gĩa thigũkũ ĩno gĩtiũĩkaine.”—Ibuku rĩtagwo New Catholic Encyclopedia.

  • Thigũkũ ya Mũirĩtu Gathirange wa Guadalupe. Thigũkũ ĩno nĩ ya gũtĩithia “mũtheru ũrĩa ũrangagĩra bũrũri wa Mexico,” ũrĩa andũ aingĩ metĩkĩtie atĩ nĩ Mariamu, nyina wa Jesu. Kwĩrĩkanaga atĩ nĩ aaumĩrĩire na njĩra ya kĩama mũrĩmi ũmwe mũthĩni mwaka wa 1531.—Ibuku rĩtagwo The Greenwood Encyclopedia of Latino Literature.

    

  • Mũthenya wa Kũheana Rĩĩtwa. Ibuku rĩtagwo Celebrating Life Customs Around the World—From Baby Showers to Funerals, riugĩte ũũ: “Mũthenya wa kũheana rĩĩtwa nĩ mũthenya wa gũkũngũĩra mũtheru ũrĩa mwana aatuirũo hĩndĩ ĩrĩa aabatithirio arĩ mũnini kana thutha-inĩ rĩrĩa aaumbũrire wĩtĩkio wake igongona-inĩ rĩa kanitha.” Ibuku rĩu rĩongereire atĩ “mũthenya ũcio andũ nĩ mekaga maũndũ makonainie na ndini.”

  Thigũkũ iria ihutanĩtie na maũndũ ma ũteti kana kambĩini cia kũrũĩrĩra ũrĩa ũtũũro wa andũ ũkwagagĩrio. Bibilia yugaga ũũ: “Nĩ kaba kũũrĩra harĩ Jehova gũkĩra kwĩhoka andũ.” (Thaburi 118:8, 9) Aira a Jehova matikũngũyagĩra Mũthenya wa Andũ Ethĩ kana Mũthenya wa Atumia, tondũ makoragwo mehokete Ngai atĩ nĩwe ũrĩniina mathĩna marĩa tuonaga thĩinĩ wa thĩ no ti andũ. Nĩ ũndũ wa gĩtũmi o kĩu, matikũngũyagĩra mũthenya ũrĩa thirikari yaniinire ũkombo bũrũri-inĩ kana ikũngũĩro ingĩ ta icio. Handũ ha ũguo, metĩkĩtie atĩ Ũthamaki wa Ngai noguo ũkaaniina mathĩna megiĩ mũthutũkanio na wagi wa kĩhooto.—Aroma 2:11; 8:21.

• Hihi thigũkũ nĩ ĩtũũgagĩria bũrũri kana rũrĩrĩ rũna?

  Ũtaaro wa Bibilia: “Ngai ndarĩ mũthutũkanio, no thĩinĩ wa ndũrĩrĩ ciothe, mũndũ ũrĩa ũmwĩtigĩrĩte na wĩkaga ũrĩa kwagĩrĩire nĩ etĩkĩrĩkaga nĩ we.”—Atũmwo 10:34, 35.

  O na gũtuĩka Aira a Jehova aingĩ nĩ mendete bũrũri wao, nĩ methemaga ikũngũĩro iria itũũgagĩria bũrũri kana rũrĩrĩ rũna na njĩra ta ici irũmĩrĩire.

  Ikũngũĩro iria itĩithagia njeshi. Handũ ha gũcogera mbaara, Jesu eerire arũmĩrĩri ake ũũ: “Endagai thũ cianyu na mũhoyagĩre arĩa mamũnyariraga.” (Mathayo 5:44) Kwoguo, Aira a Jehova matinyitanagĩra thigũkũ-inĩ iria itũũgagĩria njeshi, o hamwe na thigũkũ ta ici irũmĩrĩire:

  • Mũthenya wa Anzac. “Kiugo Anzac kĩrũgamĩrĩire Njeshi cia Australia na New Zealand, (Australian and New Zealand Army Corps)” na “mũthenya ũcio wa Anzac, o kahora ũcenjetie ũgatuĩka mũthenya wa kũririkana andũ arĩa manoragĩrũo mbaara-inĩ.”—Ibuku rĩtagwo Historical Dictionary of Australia.

  • Veterans Day (Mũthenya wa Kũririkana, Mũthenya wa Kiumia wa Kũririkana, kana Mũthenya wa Kĩririkano). Thigũkũ icio itũũgagĩria “thigari iria cianatungata njeshi-inĩ kana andũ arĩa mooragĩirũo mbaara-inĩ cia bũrũri.”—Ibuku rĩtagwo Encyclopædia Britannica.

  Thigũkũ ya kũririkana historĩ ya bũrũri kana rĩrĩa bũrũri waheirũo wĩyathi. Jesu aaugire ũũ akĩaria ũhoro wa arũmĩrĩri ake: “O ti a thĩ ĩno, o ta ũrĩa niĩ itarĩ wa thĩ ĩno.” (Johana 17:16) O na gũtuĩka Aira a Jehova nĩ makenagĩra kũmenya historĩ ya bũrũri wao, nĩ methemaga kũnyitanĩra maũndũ-inĩ ta maya marũmĩrĩire:

  • Mũthenya wa Australia. Kũringana na ibuku rĩtagwo Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life, mũthenya ũcio ũkũngũyagĩra “mũthenya ũrĩa njeshi cia Ngeretha ciacuuririe bendera yao na cikiuga Australia nĩ yatuĩka gĩcigo kĩerũ kĩa Ngeretha mwaka-inĩ wa 1788.”

  • Mũthenya wa Guy Fawkes. Ũyũ nĩ “mũthenya wa bũrũri gũkũngũĩra na kũririkana ũrĩa Guy Fawkes na andũ angĩ a Gatoreki maaremirũo kũũraga King James I na andũ angĩ a thirikari ya Ngeretha mwaka wa 1605.”— Ibuku rĩtagwo A Dictionary of English Folklore.

  • Mũthenya wa Wĩyathi. Thĩinĩ wa mabũrũri mamwe, ũyũ ũkoragwo ũrĩ “mũthenya wamũrĩtwo wa bũrũri kũririkana hĩndĩ ĩrĩa waheirũo wĩyathi.”—Ibuku rĩtagwo Merriam-Webster’s Unabridged Dictionary.

• Hihi thigũkũ nĩ ĩrekwo maũndũ ma waganu kana makĩrĩtie njano?

  Ũtaaro wa Bibilia: “Nĩ gũkorũo ihinda rĩrĩa ihĩtũku nĩ rĩiganĩte gũkorũo mwĩkĩte wendi wa ndũrĩrĩ hĩndĩ ĩrĩa mweingĩragia mĩtugo-inĩ ya rũtũrĩko, thuti njũru, kũnyua njohi gũkĩria njano, ciathĩ cia kũnyua njohi, maruga makĩrĩtie njano, na kũhoya mĩhianano ĩrĩ magigi.”—1 Petero 4:3.

  Makĩrũmĩrĩra ũtaaro ũcio, Aira a Jehova nĩ methemaga thigũkũ iranyuo njohi gũkĩria gĩthimi na irĩ na maruga makĩrĩtie njano. Aira a Jehova nĩ mendete gũkorũo hamwe na arata ao, na rĩmwe mangĩtua itua rĩa kũnyua njohi, mekaga ũguo na gĩthimi. Nĩ merutanagĩria mũno kũrũmĩrĩra ũtaaro ũyũ wa Bibilia: “Kana nĩ kũrĩa mũrarĩa, kana nĩ kũnyua, kana nĩ ũndũ ũngĩ o wothe mũreka-rĩ, ĩkagai maũndũ mothe nĩguo mũgoocithie Ngai.”—1 Akorintho 10:31.

  Nĩ ũndũ ũcio, Aira a Jehova matinyitanagĩra mambura-inĩ ma nyĩmbo ta mũgithi kana ikũngũĩro ingĩ iria igaathagĩrĩria maũndũ marĩa Bibilia yonanĩtie nĩ moru. Ikũngũĩro icio nĩ ta kĩmwe gĩa Kĩyahudi gĩtagwo Purim. O na gũtuĩka kwa ihinda iraihu thigũkũ ĩyo yakũngũyagĩra ũrĩa Ayahudi maahonokirio karine-inĩ ya gatano Mbere ya Mahinda Maitũ, ibuku rĩtagwo Essential Judaism riugĩte atĩ rĩu “no ĩtaarĩrio atĩ nĩ njĩra ya Ayahudi ya gũkũngũĩra gĩkũngũĩro gĩtagwo Mardi Gras kana Carnival.” Harĩ andũ aingĩ arĩa makũngũyagĩra, “andũ mekĩraga nguo cia mwanya (kaingĩ arũme mekĩraga nguo cia atumia), mageka mĩtugo ya kuonania ũkararia, makanyua njohi gũkĩria gĩthimi, na makanegena mũno.”

Tondũ Aira a Jehova matikũngũyagĩra thigũkũ imwe-rĩ, hihi no mendete andũ ao a famĩlĩ?

Ĩĩ. Bibilia ĩrutaga andũ mende na maheage gĩtĩo andũ othe a famĩlĩ, gũtekũmakania maũndũ marĩa metĩkĩtie. (1 Petero 3:1, 2, 7) Hatarĩ nganja, Mũira wa Jehova angĩtiga kũnyitanĩra ikũngũĩro-inĩ imwe, andũ amwe a famĩlĩ no maigue marakarĩte, maigue matuurithĩtio, kana matiganĩirio. Kwoguo, Aira a Jehova nĩ moyaga ikinya rĩa mbere kwĩra andũ ao a famĩlĩ atĩ nĩ mamendete, makamataarĩria na njĩra ya ũũgĩ gĩtũmi kĩa matua mao, na makamaceerera mahinda mangĩ tiga macio ma thigũkũ.

Hihi Aira a Jehova nĩ meraga andũ arĩa angĩ matigakũngũĩre thigũkũ imwe?

Aca. Metĩkĩtie atĩ o mũndũ no mũhaka etuĩre matua make. (Joshua 24:15) Aira a Jehova ‘matĩĩaga andũ a mĩthemba yothe,’ gũtekũmakania maũndũ ma ndini marĩa metĩkĩtie.—1 Petero 2:17.