Thathaiya Jehova, Mũthamaki wa Tene na Tene

1, 2. (a) “Mũthamaki ũrĩa ũtũũraga tene na tene” nĩ ũrĩkũ, na nĩkĩ rĩĩtwa rĩu nĩ rĩmwagĩrĩire? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.) (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ wathani wa Jehova ũtũmaga twende kũmũkuhĩrĩria?

MŨTHAMAKI SOBHUZA WA KERĨ wa Swaziland aathanire hakuhĩ mĩaka 61. Ĩyo nĩ mĩaka mĩingĩ harĩ mũthamaki wa mahinda maya. O na gũtuĩka mĩaka ĩrĩa Mũthamaki Sobhuza aathamakire nĩ mĩingĩ mũno-rĩ, kũrĩ na mũthamaki ũngĩ na wathani wake ndũgaathira tondũ ndagaakua. Bibilia ĩmwĩtaga “Mũthamaki ũrĩa ũtũũraga tene na tene.” (1 Tim. 1:17) Akĩgweta rĩĩtwa rĩa Mũthamaki ũcio, mwandĩki ũmwe wa Thaburi oigire ũũ: “Jehova nĩwe Mũthamaki kinya tene o na tene.”—Thab. 10:16.

² Tondũ wathani wa Ngai nĩ wa tene na tene, ndũhana wathani wa andũ. O na kũrĩ ũguo, njĩra ya Jehova ya gwathana nĩyo ĩtũmaga twende kũmũkuhĩrĩria. Mũthamaki ũmwe wathamakire thĩinĩ wa Isiraeli mĩaka 40, aagocire Jehova akiuga ũũ: “Jehova nĩ wa matha maingĩ na nĩ muuma-andũ mũno; ndahiũhaga kũrakara, na e na ũtugi mũingĩ. Jehova ahandĩte gĩtĩ gĩake kĩa ũnene kũrĩa igũrũ; ũthamaki wake wathaga maũndũ mothe.” (Thab. 103:8, 19) Makĩria ma Jehova gũkorũo arĩ Mũthamaki witũ, ningĩ nĩ Ithe witũ ũtwendete. Ũndũ ũcio ũtũmaga twĩyũrie ciũria ici igĩrĩ: Jehova akoretwo arĩ Ithe witũ na njĩra ĩrĩkũ? Jehova akoretwo akĩonania atĩa atĩ nowe Mũthamaki kuuma hĩndĩ ya ũremi mũgũnda-inĩ wa Edeni? Macokio ma ciũria icio nĩ megũtũteithia tũmũthathayagie na ngoro itũ yothe, na tũmũkuhĩrĩrie makĩria.

MŨTHAMAKI WA TENE NA TENE KŨGĨA NA FAMĨLĨ

3. Nũ warĩ wa mbere thĩinĩ wa famĩlĩ ya Jehova, na nĩa angĩ oombire marĩ “ariũ” ake?

³ No mũhaka akorũo Jehova nĩ aakenire mũno rĩrĩa oombire Mũriũ wake wa irigithathi! Ngai nĩ aatĩĩte Mũriũ ũcio wake mũno. Makĩria ma ũguo, nĩ aamwendete na nĩ ũndũ ũcio, akĩmũhe mweke wa kũnyitanĩra nake wĩra-inĩ mwega wa kũũmba araika akinyanĩru milioni nyingĩ. (Kol. 1:15-17) Bibilia yonanagia atĩ araika acio matungatagĩra Jehova na gĩkeno, marĩ ‘ndungata ciake iria ciĩkaga ũrĩa endaga.’ Jehova nĩ amaheete gĩtĩo na nĩkĩo ametaga “ariũ” ake. Araika acio nĩ amwe a ciũmbe iria ikoragwo thĩinĩ wa famĩlĩ ya Jehova ya igũrũ na thĩ.—Thab. 103:20-22; Ayub. 38:7.

4. Ngai aararamirie famĩlĩ yake atĩa?

⁴ Thutha wa kũũmba igũrũ na thĩ, Jehova nĩ aararamirie famĩlĩ yake. Thutha wa gũthondeka thĩ ĩgĩtuĩka kũndũ gũthaka na kũrĩ na indo ciothe, nĩ aatirihire wĩra wake na njĩra ya kũũmba mũndũ wa mbere Adamu, atariĩ ta mũhianĩre Wake. (Kĩam. 1:26-28) Hatarĩ nganja, tondũ Jehova nĩwe wamũmbire, nĩ angĩerĩgĩrĩire Adamu amwathĩkagĩre. Arĩ Ithe wao, Jehova nĩ aamerire maũndũ mothe marĩa eendaga meke arĩ na wendo na ũtugi. Mawatho macio matiarĩ ma kũmahinyĩrĩria.—Thoma Kĩambĩrĩria 2:15-17.

5. Ngai eekire atĩa nĩguo thĩ ĩiyũre andũ?

⁵ Ngũrani na athamaki aingĩ a gũkũ thĩ, Jehova nĩ ehokagĩra ndungata ciake mawĩra thĩinĩ wa famĩlĩ yake. Kwa ngerekano, eerire Adamu aathage ciũmbe iria ingĩ ciothe irĩ muoyo, na akĩmũhe wĩra mwega ĩndĩ mũritũ wa gũtua nyamũ marĩĩtwa. (Kĩam. 1:26; 2:19, 20) Ngai ndoombire andũ akinyanĩru milioni nyingĩ atĩ nĩguo matũũre thĩ. Ithenya rĩa ũguo, oombĩire Adamu mũtumia mũkinyanĩru ũrĩa maaganĩrĩirũo nake. (Kĩam. 2:21, 22) Agĩcoka akĩmeera maciarane maiyũrie thĩ. Tondũ maũndũ maarĩ mega, kahora kahora Adamu na Hawa nĩ mangĩahotire kwararamia mĩhaka ya mũgũnda ũcio nginya thĩ yothe ĩtuĩke Paradiso. Marĩ na ũrũmwe hamwe na araika kũrĩa igũrũ, nĩ mangĩahotire gũthathaiya Jehova tene na tene marĩ gĩcunjĩ kĩa famĩlĩ yake. Kĩu kĩarĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩa magegania na ningĩ wendo mũnene wa Jehova Ithe witũ!

ARIŨ A NGAI AREMI KŨREGANA NA WATHANI WAKE

6. (a) Ũremi waambĩrĩirie atĩa thĩinĩ wa famĩlĩ ya Ngai? (b) Jehova aathire na mbere kuonania ũnene wake atĩa ona andũ mamũremera?

⁶ Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, Adamu na Hawa matiigana gwĩtĩkĩra wathani wa Jehova. Ithenya rĩa ũguo, maathurire kũrũmĩrĩra Shaitani, mũriũ wa Ngai, ũrĩa waremire. (Kĩam. 3:1-6) Nĩ ũndũ wa gũkorũo matarĩ rungu rwa wathani wa Ngai, o hamwe na njiarũa ciao makĩambĩrĩria kũnyamarĩka na gũkua. (Kĩam. 3:16-19; Rom. 5:12) Kwa ihinda rĩu, Ngai agĩkorũo atarĩ na andũ maramwathĩkĩra gũkũ thĩ. Hihi ũguo nĩ kuuga atĩ nĩ aaremetwo nĩ gwathana kana agatiganĩria wathani wake harĩ thĩ na harĩ andũ? Ũguo tiguo kũrĩ. Nĩ oonanirie ũnene wake na njĩra ya kũingata mũthuri ũcio na mũtumia wake kuuma mũgũnda-inĩ ũcio wa Edeni, agĩcoka akĩiga akerubi kĩhingo-inĩ kĩaguo nĩguo matikanacoke. (Kĩam. 3:23, 24) O na kũrĩ ũguo, Ngai nĩ oonanirie wendo wake na njĩra ya gwĩkĩra mũkonde atĩ muoroto wake wa gũkorũo na famĩlĩ ĩrĩ na ũrũmwe ya ciũmbe cia kĩĩroho o hamwe na andũ no mũhaka ũkaahinga. Nĩ eeranĩire “mbeũ” ĩrĩa ĩkaanina Shaitani na yeherie moimĩrĩro ma mehia ma Adamu.—Thoma Kĩambĩrĩria 3:15.

7, 8. (a) Maũndũ maathũkĩte na gĩkĩro kĩrĩkũ gũkinyĩria hĩndĩ ya Nuhu? (b) Jehova eekire atĩa nĩguo atherie thĩ na ahonokie andũ?

⁷ Mĩaka ĩrĩa yarũmĩrĩire, kũrĩ andũ maatuire itua rĩa gũkorũo marĩ ehokeku harĩ Jehova. Habili na Enoko maarĩ amwe ao. O na kũrĩ ũguo, aingĩ nĩ maaregire gwathĩkĩra Jehova arĩ Mũthamaki na Ithe wao. Gũkinyĩria hĩndĩ ya Nuhu, thĩ ‘yaiyũrĩtwo nĩ maũndũ ma ũhinya.’ (Kĩam. 6:11) Hihi ũguo nĩ kuuga atĩ Jehova nĩ aatiganĩirie maũndũ ma gũkũ thĩ? Bibilia yonanagia atĩa?

⁸ Ta wĩcirie ũhoro wa Nuhu. Jehova nĩ aamwĩrire ũrĩa egwaka thabina nene ĩrĩa ĩngĩamahonokirie na famĩlĩ yake. Ningĩ Ngai nĩ oonanirie wendo mũnene kwerekera andũ othe na njĩra ya kwĩra Nuhu atuĩke “mũhunjia wa ũhoro wa ũthingu.” (2 Pet. 2:5) No mũhaka akorũo Nuhu nĩ eerire andũ merire na akĩmeera ũhoro wa ithirĩro rĩrĩa rĩarĩ mbere yao, ĩndĩ matiigana kũmũigua. Ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, Nuhu na famĩlĩ yake maatũũraga thĩinĩ wa thĩ yaiyũirũo nĩ ũhinya na waganu. Nĩ ũndũ wa wendo, Jehova nĩ aagitĩrire na akĩrathima andũ acio anana maarĩ ehokeku. Na njĩra ya kũrehe Mũiyũro thĩinĩ wa thĩ yothe, Jehova nĩ oonanirie ũnene wake igũrũ rĩa andũ na araika acio aremi. Hatarĩ nganja, Jehova no aatongoragia maũndũ.—Kĩam. 7:17-24.

WATHANI WA JEHOVA THUTHA WA MŨIYŨRO

9. Nĩ mweke ũrĩkũ Jehova aaheire andũ thutha wa Mũiyũro?

⁹ Hatarĩ nganja, rĩrĩa Nuhu na famĩlĩ yake maingĩrire thĩinĩ wa thĩ ĩyo yarĩ therie na makĩhuhia rĩera itheru, no mũhaka akorũo ngoro ciao nĩ ciaiyũrirũo nĩ ngatho kwerekera Jehova nĩ ũndũ wa kũmarũmbũiya na kũmagitĩra. Atekũrĩa marĩgu, Nuhu agĩaka kĩgongona na akĩrutĩra Jehova magongona ma kũmũcokeria ngatho. Ngai akĩrathima Nuhu na famĩlĩ yake na akĩmeera ũũ: “Ciarai mũno, mũthegee, mũiyũre thĩ.” (Kĩam. 8:20–9:1) Andũ makĩgĩa na mweke ũngĩ wa kũgĩa na ũrũmwe harĩ gũthathaiya Jehova na kũiyũria thĩ.

10. (a) Thutha wa Mũiyũro, nĩ kũũ andũ maaremeire Jehova na meekire ũguo atĩa? (b) Jehova oire ikinya rĩrĩkũ gũtigĩrĩra atĩ wendi wake nĩ wekwo?

¹⁰ O na kũrĩ ũguo, Mũiyũro ndwathengirie kwaga gũkinyanĩra, na andũ no mũhaka mangĩathire na mbere kũhiũrania na ũgucania ũtonekaga wa Shaitani na araika aremi. Thutha wa ihinda inini, andũ makĩremera rĩngĩ wathani mwega wa Jehova. Kwa ngerekano, Nimrodi mũcũkũrũ wa Nuhu nĩ aaremeire wathani wa Jehova na gĩkĩro kĩnene. Bibilia ĩmwĩtaga “mũguĩmi njorua agĩkararania na Jehova.” Nĩ aakire matũũra manene na rĩmwe rĩamo nĩ Babeli, na agĩĩtua mũthamaki “bũrũri wa Shinaru.” (Kĩam. 10:8-12, NW) Jehova angĩoeire mũthamaki ũcio mũremi ikinya rĩrĩkũ? Na angĩekire atĩa nĩ ũndũ wa kĩyo gĩake gĩa gũthũkia muoroto wa Ngai wa ‘kũiyũria thĩ’? Ngai aahĩngĩcanirie rũthiomi rwa andũ, agĩtũma arũmĩrĩri a Nimrodi mahurunjũke thĩinĩ wa “thĩ yothe.” Maahurunjũkire hamwe na ũthathaiya wao wa maheeni na njĩra ciao cia gwathana.—Kĩam. 11:1-9.

11. Jehova oonanirie wĩhokeku atĩa harĩ mũrata wake Iburahimu?

¹¹ O na gũtuĩka andũ aingĩ maahoyaga Ngai cia maheeni thutha wa Mũiyũro-rĩ, andũ amwe ehokeku nĩ maathire na mbere gũtĩithia Jehova. Ũmwe wao aarĩ Iburahimu, ũrĩa waathĩkire agĩtĩkĩra gũtiga mũtũũrĩre mwega thĩinĩ wa itũũra rĩa Uru agĩthiĩ gũtũũra mahema-inĩ mĩaka mĩingĩ. (Kĩam. 11:31; Ahib. 11:8, 9) Ũtũũro-inĩ wake wa gũthamathama, Iburahimu aarigicĩirio nĩ athamaki aingĩ na amwe ao maaikaraga matũũra mairigĩre na thingo nene. O na kũrĩ ũguo, Jehova nĩ aagitagĩra Iburahimu na famĩlĩ yake. Akĩaria ũhoro wa ũgitĩri wa Jehova wa wendo, mwandĩki ũmwe wa Thaburi ooigire ũũ: “[Ngai] Ndaarekaga mũndũ o na ũmwe amanyarire; o na kũrĩ athamaki aarũithirie nĩ ũndũ wao.” (Thab. 105:13, 14) Tondũ aarĩ mwĩhokeku harĩ mũratawe Iburahimu, Jehova aamwĩrĩire ũũ: ‘Nĩngatũma thĩinĩ waku kuume athamaki.’—Kĩam. 17:6; Jak. 2:23.

12. Jehova oonanirie ũnene wake atĩa igũrũ rĩa Misiri, na ũndũ ũcio wahutirie andũ ake atĩa?

¹² Ngai nĩ aacokerire kĩĩranĩro gĩake harĩ Isaaka na harĩ mũrũwe Jakubu atĩ nĩ angĩkamarathima, na ũguo nĩ hamwe na gũtũma athamaki moime thĩinĩ wa njiarũa ciao. (Kĩam. 26:3-5; 35:11) O na kũrĩ ũguo, mbere ya athamaki kuuma thĩinĩ wao, njiarũa cia Jakubu nĩ ciatuĩkire ngombo thĩinĩ wa Misiri. Hihi ũguo nĩ kuuga atĩ Jehova ndangĩahingirie kĩĩranĩro gĩake kana atĩ nĩ aatiganĩirie wathani wake harĩ thĩ? Aca! Ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire rĩakinya, Jehova nĩ oonanirie hinya wake na akĩonania atĩ ũnene wake nĩ ũkĩrĩte wa Firauni mũno. Aisiraeli acio maarĩ ũkombo-inĩ nĩ moonanirie wĩtĩkio harĩ Jehova, nake akĩmahonokia na njĩra nene Iria-inĩ Itune. Ma nĩ atĩ, Jehova nowe warĩ Mũthamaki wa igũrũ na thĩ, na arĩ ta Mũciari wendete ciana ciake, nĩ aahũthĩrire hinya wake mũnene kũgitĩra andũ ake.—Thoma Thama 14:13, 14.

JEHOVA GŨTUĨKA MŨTHAMAKI WA ISIRAELI

13, 14. (a) Aisiraeli makĩinĩra Jehova, mooigire atĩa ũhoro wĩgiĩ ũnene wake? (b) Nĩ kĩĩranĩro kĩrĩkũ kĩgiĩ ũthamaki Jehova eerĩire Daudi?

¹³ Thutha wa Aisiraeli kũhonokio na njĩra ya kĩama kuuma Misiri, nĩ maainĩire Jehova rwĩmbo rwa kũmũgooca. Rwĩmbo rũu rũrĩa rwandĩkĩtwo thĩinĩ wa Thama 15, rũkoragwo na ciugo ici mũhari-inĩ wa 18: “Jehova nĩwe ũgũtũũra athamakaga tene na tene.” Hatarĩ nganja, Jehova nĩ aatuĩkire Mũthamaki harĩ rũrĩrĩ rũu rwerũ. (Gũcok. 33:5) O na kũrĩ ũguo, matiaiganagĩra nĩ Jehova gũkorũo arĩ Mũthamaki wao ũtonekaga. Kĩndũ mĩaka 400 thutha wa kuuma Misiri, nĩ meerire Ngai amathuurĩre mũndũ atuĩke mũthamaki wao, o ta ũrĩa ndũrĩrĩ iria maarigainie nacio iria ciahoyaga Ngai cia mĩhianano ciarĩ na athamaki. (1 Sam. 8:5) O na kũrĩ ũguo, Jehova nowe warĩ Mũthamaki, ũndũ ũrĩa woonekire hĩndĩ ya wathani wa Daudi, ũrĩa warĩ mũthamaki wa kerĩ wa Isiraeli.

¹⁴ Daudi nĩ aarehire ithandũkũ itheru rĩa kĩĩrĩkanĩro thĩinĩ wa Jerusalemu. Hĩndĩ ĩyo ya gĩkeno, Alawii nĩ maainire rwĩmbo rwa kũgooca Jehova rũrĩa rwarĩ na ciugo ici cia bata iria irĩ thĩinĩ wa 1 Maũndũ ma Matukũ ma Tene 16:31: “Rekei kuugwo ndũrĩrĩ-inĩ atĩrĩ, Nĩ hĩndĩ Jehova agwatĩte gũthamaka.” Mũndũ no eyũrie ũũ: ‘Tondũ Jehova nĩ Mũthamaki wa tene na tene-rĩ, aatuĩkire Mũthamaki atĩa hĩndĩ ĩyo?’ Jehova atuĩkaga Mũthamaki hĩndĩ ĩrĩa onania ũnene wake, kana athuura mũndũ amũrũgamĩrĩre ihinda-inĩ rĩna kana arute wĩra mũna. Kũmenya ũrĩa Jehova atuĩkaga Mũthamaki nĩ ũndũ wa bata mũno. Mbere ya Daudi gũkua, Jehova aamwĩrĩire atĩ wathani wake ũngĩathire na mbere ihinda rĩtarĩ mũthia: “Nĩngahanda mũndũ wa mbeũ yaku ĩrĩa ĩgoka thutha waku, yumĩte mũthimo waku; o naguo ũthamaki wake nĩngatũma ũikare ũrũmĩte mũno.” (2 Sam. 7:12, 13) “Mbeũ” ĩyo ya Daudi yacokire gũka makĩria ma mĩaka 1,000 thutha ũcio. Hihi mbeũ ĩyo yarĩ ũ, na angĩatuĩkire Mũthamaki rĩ?

JEHOVA GŨTHUURA MŨTHAMAKI MWERŨ

15, 16. (a) Jesu aamũrirũo rĩ gũgaatuĩka Mũthamaki? (b) Rĩrĩa arĩ gũkũ thĩ eekire atĩa nĩ ũndũ wa kũharĩria ũthamaki wake?

¹⁵ Mwaka wa 29, Johana Mũbatithania nĩ aambĩrĩirie kũhunjia atĩ ‘ũthamaki wa Igũrũ nĩ wakuhĩrĩirie.’ (Mat. 3:2) Rĩrĩa Jesu aabatithagio nĩ Johana, Jehova nĩ aamũitĩrĩirie maguta agĩtuĩka Mesia ũrĩa weranĩirũo na akĩamũrũo atĩ nĩ agaatuĩka Mũthamaki wa Ũthamaki wa Ngai. Jehova nĩ oonanirie atĩ nĩ endete Jesu rĩrĩa oigire ũũ: “Ũyũ nĩwe Mũrũ wakwa nyendete mũno, nĩngenaga nĩ ũndũ wake.”—Mat. 3:17.

¹⁶ Hĩndĩ ya ũtungata wake wothe, Jesu nĩ aagoocithagia Ithe. (Joh. 17:4) Eekaga ũguo na njĩra ya kũhunjia ũhoro wa Ũthamaki wa Ngai. (Luk. 4:43) O na nĩ aarutire arũmĩrĩri ake mahoyage Ũthamaki wa Ngai ũũke. (Mat. 6:10) Arĩ ta ũrĩa Ũngĩgatuĩka Mũthamaki, Jesu nĩ angĩahotire kwĩra arĩa maamũkagĩrĩra ũũ: “Ũthamaki wa Ngai wĩ thĩinĩ wanyu.” (Luk. 17:21) Thutha ũcio, hwaĩ-inĩ ũrĩa warĩ mbere ya gĩkuũ gĩake, Jesu nĩ aarĩkanĩire ‘kĩrĩkanĩro kĩa ũthamaki’ hamwe na arũmĩrĩri ake. Nĩ ũndũ ũcio, akĩhe arũmĩrĩri amwe ake ehokeku kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaathamaka hamwe nake Ũthamaki-inĩ wa Ngai.—Thoma Luka 22:28-30.

17. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ Jesu aambĩrĩirie gwathana mwaka wa 33, ĩndĩ no mũhaka angĩetereire kĩĩ?

¹⁷ Jesu aarĩ ambĩrĩrie rĩ gwathana arĩ Mũthamaki wa Ũthamaki wa Ngai? Ndaangĩambĩrĩirie o hĩndĩ ĩyo. Mĩaraho ya mũthenya ũyũ ũngĩ, nĩ ooragirũo na arũmĩrĩri ake makĩhurunjũka. (Joh. 16:32) O na kũrĩ ũguo, Jehova no aatongoragia maũndũ. Thutha wa thikũ ithatũ nĩ aariũkirie Mũriũ wake, na mũthenya wa Bendegothito mwaka wa 33, Jesu akĩambĩrĩria gwathana igũrũ rĩa kĩũngano gĩa Gĩkristiano. (Kol. 1:13) Ĩndĩ, Jesu no angĩetereire nĩguo aheo wathani wothe igũrũ rĩa thĩ. Nĩ ũndũ ũcio, Jehova akĩmwĩra ũũ: “Ikara thĩ guoko-inĩ gwakwa kwa ũrĩo, kinya ngatũma thũ ciaku ituĩke gaturũa ka makinya maku.”—Thab. 110:1.

THATHAYAGIA MŨTHAMAKI WA TENE NA TENE

18, 19. Twĩkagĩrũo ngoro gwĩka atĩa, na nĩ maũndũ marĩkũ tũkeruta gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

¹⁸ Kwa ihinda iraya, araika na andũ nĩ makoretwo makĩremera wathani wa Jehova. O na kũrĩ ũguo, Jehova ndarĩ atiganĩria ũnene wake no atongoragia maũndũ. Arĩ na wendo, nĩ aagitĩrire na akĩrũmbũyia ndungata ciake njĩhokeku ta Nuhu, Iburahimu, na Daudi. Ũndũ ũcio nĩ ũtwĩkĩraga ngoro mũno gwathĩkĩra Mũthamaki witũ na kũmũkuhĩrĩria makĩria.

¹⁹ O na kũrĩ ũguo no twĩyũrie ũũ: Jehova atuĩkĩte Mũthamaki mahinda-inĩ maya maitũ na njĩra ĩrĩkũ? Tũngĩonania atĩa atĩ tũrĩ raiya ehokeku a Ũthamaki wa Jehova nĩguo tũgaatuĩka ciana nginyanĩru thĩinĩ wa famĩlĩ yake? Kũhoya Ũthamaki wa Ngai ũke nĩ kuga atĩa? Ciũria icio nĩ icoketio thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire.