Gũtĩa Aciari Aitũ Akũrũ

1. Tũrĩ na thiirĩ ũrĩkũ harĩ aciari aitũ, na gũkĩrĩ ũguo twagĩrĩirũo kũmonaga na kũmekagĩra atĩa?

MŨTHURI warĩ mũũgĩ wa tene aarutire ũtaaro ũyũ: “Thikagĩrĩria thoguo mũgũciari, na ũmenye gũkarurũka nyũkwa na aatuĩka nĩ mũkũrũ.” (Thimo 23:22) Wahota kuuga ũũ: ‘Niĩ ndingĩka ũguo!’ Handũ ha kũnyarara aciari aitũ, aingĩ aitũ tũiguaga tũrĩ na wendo mũnene kũmerekera. Nĩ tũmenyaga atĩ nĩ twagĩrĩirũo nĩ kũmacokeria ngatho mũno. Mbere ndaya, nĩo maatũciarire. O na gũtuĩka Jehova nĩwe Kĩhumo kĩa muoyo, tiga nĩ aciari aitũ tũtingĩaciarirũo. Gũtirĩ kĩndũ tũngĩhe aciari aitũ kĩrĩ goro ta muoyo. Ningĩ-rĩ, ta wĩcirie ũrĩa aciari meimaga, makarũmbũiya mũno, na magakorũo na wendo harĩ kũrera mwana nginya agatuĩka mũndũ mũgima. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, na githĩ ndũkĩrĩ ũndũ wa ũũgĩ Kiugo kĩa Ngai kũruta ũtaaro ũyũ: “Tĩa thoguo na nyũkwa, . . . nĩ getha maũndũ maku magaacĩre, na ũtũũre hĩndĩ ndaya gũkũ thĩ”!—Aefeso 6:2, 3.

KŨMENYA MABATARO MAO MA NGORO

2. Ciana iria igimarĩte ‘cingĩrĩha’ aciari a cio na njĩra ĩrĩkũ?

² Mũtũmwo Paulo aandĩkĩire Akristiano ũũ: “Reke [ciana kana tũcũcũ] . . . ciambage kwĩruta gũteithia andũ a cio, cio nyene, ikĩmekagĩrĩra, na icokagĩrie aciari [na aciari a aciari a cio] ngatho cia ũrĩa maacirerire: tondũ ũguo nĩguo ũngĩĩtĩkĩrĩka nĩ Ngai.” (1 Timotheo 5:4) Ciana iria igimarĩte ‘irĩhaga’ ũrĩa ciarerirũo na njĩra ya kuonania ngatho nĩ ũndũ wa mĩaka mĩingĩ ya wendo, wĩra, na ũrĩa ciarũmbũyirio nĩ aciari a cio o hamwe na gukawe na cũwe. Njĩra ĩmwe ĩrĩa ciana cingĩka ũguo nĩ gũtaũkĩrũo atĩ o ta andũ arĩa angĩ othe, andũ akũrũ kaingĩ nĩ mabataraga wendo na kũũmĩrĩrio mũno. O ta ithuĩ ithuothe, nĩ mabataraga kũigua atĩ nĩ monagwo marĩ a bata. Nĩ mabataraga kwĩigua atĩ ũtũũro wao nĩ wa bata.

3. Tũngĩtĩa aciari aitũ na arĩa maamaciarire atĩa?

³ Kwoguo no tũtĩe aciari aitũ na aciari a aciari aitũ na njĩra ya kũreka mamenye atĩ nĩ tũmendete. (1 Akorintho 16:14) Angĩkorũo tũtiikaraga na aciari aitũ, twagĩrĩirũo kũririkana atĩ kwaranagĩria nao no ũkorũo ũrĩ ũndũ wa bata mũno harĩ o. Kũmaandĩkĩra marũa mega, kũmahũrĩra thimũ, kana kũmacerera no kuongerere gĩkeno kĩao mũno. Andrew, mũthuri wa kĩũngano kĩmwe thĩinĩ wa Afrika, aathiaga kiromita 95 maita merĩ o kiumia gũtumberia ithe arĩ mũrũaru, na ndaarĩ Mũira wa Jehova. Oigaga ũũ: “Rĩrĩa ndaatuĩkire Mũira wa Jehova, baba nĩ aakararagia mũno. No rĩrĩa onire ũrĩa ndaamũtumberagia arĩ mũrũaru, aaikaraga akĩraga ariũ na aarĩ a maitũ arĩa anyinyi, ‘No mũhaka mũingĩre ndini ya mũrũ wa nyũkwa!’ Ũndũ ũcio nĩ wamahutirie, na ũmũthĩ ũyũ aarĩ na ariũ a maitũ kenda nĩ Aira a Jehova.”

KŨMATEITHĨRĨRIA NA MABATARO MA KĨĨMWĨRĨ

4. Mũtugo wa ndini ya Kĩyahudi wekagĩra andũ ngoro atĩa kwagĩra aciari akũrũ gĩtĩo?

⁴ Hihi gũtĩa aciari nĩ hamwe na kũrũmbũiya mabataro mao ma kĩĩmwĩrĩ? Ĩĩ. Kaingĩ ũndũ ũcio nĩ ũbataranagia. Hĩndĩ ya Jesu atongoria a ndini ya Kĩyahudi maanyitagĩrĩra atĩ mũndũ angĩoigire atĩ indo kana mbeca ciake “nĩ [kĩheo] kĩamũrĩre Ngai,” ndangĩabatarire gũteithia aciari ake. (Mathayo 15:3-6) Kaĩ kũu kwarĩ kwaga tha-ĩ! Na njĩra ĩyo, atongoria acio a ndini meekĩraga andũ ngoro matigatĩe aciari ao na handũ-inĩ ha ũguo mamekage ũũru na njĩra ya kũmaima mabataro mao. Ithuĩ tũtingĩenda gwĩka ũguo!—Gũcokerithia Maathani 27:16.

5. O na gũtuĩka thirikari imwe nĩ iteithagia arĩa akũrũ-rĩ, nĩkĩ mũndũ gũtĩa aciari ake rĩmwe na rĩmwe nĩ hamwe na kũmahe mabataro ma kĩĩmwĩrĩ?

⁵ Mabũrũri-inĩ maingĩ ũmũthĩ, thirikari nĩ ikoragwo na mĩbango ya kũhe andũ arĩa akũrũ mabataro mamwe ma kĩĩmwĩrĩ ta irio, nguo, na ũikaro. Makĩria ma ũguo, andũ arĩa akũrũ no makorũo meigĩire mũthithũ wa kũmateithia ũkũrũ-inĩ. Ĩndĩ mũthithũ ũcio ũngĩthira kana wage kũmaigana, ciana nĩ cionanagia gĩtĩo harĩ aciari ao na njĩra ya gwĩka o ũrĩa wothe cingĩhota kũmahingĩria mabataro. Ma nĩ atĩ, kũrũmbũiya aciari akũrũ kuonanagia wĩrutĩri wa mũndũ harĩ Jehova Ngai, Mwambĩrĩria wa mũbango wa famĩlĩ.

WENDO NA KWĨIMA

6. Andũ amwe mekĩte atĩa nĩguo mahote kũrũmbũiya mabataro ma aciari ao?

⁶ Ciana nyingĩ iria igimarĩte nĩ cionanĩtie wendo na kwĩima harĩ kũhingĩria aciari ao akũrũ arĩa ahinyĩrĩrĩku mabataro mao. Amwe nĩ moete aciari ao maikarage nao kana magathama nĩguo mamakuhĩrĩrie. Angĩ nao maikaranagia na aciari ao. Kaingĩ, mĩbango ta ĩyo nĩ ĩrehete irathimo harĩ aciari na ciana.

7. Nĩkĩ ti ũndũ mwega gũtengʼerera gũtua matua megiĩ aciari akũrũ?

⁷ O na kũrĩ ũguo-rĩ, ti hingo ciothe mĩbango ta ĩyo ĩgaacĩraga. Nĩkĩ? Kwahoteka nĩ ũndũ wa mũndũ gũtua matua na ihenya mũno kana kũrũmĩrĩra ngoro agĩtua matua. Bibilia ĩheanaga mũkaana ũyũ wa ũũgĩ: “Mũndũ mũbarĩrĩri nĩamenyagĩrĩra harĩa egũthiĩra.” (Thimo 14:15) Kwa ngerekano-rĩ, ta nĩ tũtue atĩ maitũguo ũrĩa ũkũrĩte nĩ aragiĩka nĩ ũndũ wa gũikara arĩ wiki na kwoguo ũgeciria atĩ no agunĩke angĩthama mũikarage nake. Nĩ ũndũ wa kũrora maũndũ na njĩra ya ũũgĩ, no ũbatare kwĩyũria ciũria ici: Kũna nĩ kĩĩ arabatara? Hihi nĩ kũrĩ mathondeka ma andũ kĩũmbe kana ma thirikari mangĩruta ũteithio ngũrani ĩndĩ mwĩtĩkĩrĩku? Hihi we nĩ arenda gũthama? Angĩkorũo nĩ arenda-rĩ, ũtũũro wake ũkũhutio na njĩra irĩkũ? Nĩ ekũhota gũtiga arata? Ũndũ ũcio ũngĩmũhutia atĩa ngoro-inĩ? Nĩ mwarĩtie maũndũ macio hamwe nake? Itua ta rĩu rĩngĩkũhutia atĩa hamwe na ũrĩa mũhikanĩtie nake, na ciana ciaku? Angĩkorũo maitũguo nĩ ekũbatara gũtumberio-rĩ, nũ ũkũruta wĩra ũcio? Wĩra ũcio no ũteithanio? Hihi nĩ warĩrĩirie na andũ othe famĩlĩ-inĩ arĩa mahutĩtio ĩmwe kwa ĩmwe nĩ ũndũ ũcio?

8. Nĩ andũ arĩkũ ũngĩhoya kĩrĩra rĩrĩa ũratua ũrĩa ũgũteithia aciari aku akũrũ?

⁸ Tondũ ciana ciothe thĩinĩ wa famĩlĩ irĩ na itemi rĩa kũrũmbũiya aciari akũrũ-rĩ, no ũkorũo ũrĩ ũndũ wa ũũgĩ famĩlĩ yothe gũcemania nĩguo mateithanie gũtua matua. Ningĩ no ũkorũo ũrĩ ũteithio kwaria na athuri a kĩũngano gĩa Gĩkristiano kana arata arĩa macemanĩtie na ũndũ ta ũcio. Bibilia ĩheanaga mũkaana ũyũ: “Kũndũ gũtarĩagwo kĩrĩra, mathondeko makuo nĩ gũthata mathataga, no kũrĩa kwĩ na aheani aingĩ a kĩrĩra nĩ kũrũma marũmaga.”—Thimo 15:22.

MACAYAGĨRE NA ŨMONAGIE ŨTAŨKU

9, 10. (a) O na makũrĩte-rĩ, nĩ maũndũ marĩkũ megiĩ andũ akũrũ magĩrĩirũo gwĩcirio? (b) Mũndũ akĩhingĩria aciari ake ũndũ o wothe-rĩ, hingo ciothe agĩrĩirũo kũmahe kĩĩ?

⁹ Gũtĩa aciari aitũ arĩa akũrũ nĩ kũbataraga ũcayanĩri na ũtaũku. O ũrĩa maraikia matukũ, andũ akũrũ no maritũhĩrũo nĩ gũthiĩ, kũrĩa, na kũririkana maũndũ. No mabatare ũteithio. Kaingĩ ciana ciao nĩ igeragia kũmariĩra na kũgeria kũmatongoria. Ĩndĩ, andũ akũrũ ti ciana, nĩ makoragwo na ũũgĩ na ũmenyeru wa mũtũũrĩre wa ihinda iraya, makoretwo makĩĩrũmbũiya na magĩtua matua mao ene. Rĩtwa na gĩtĩo kĩao no gĩkorũo kĩĩhocetie harĩ wĩra wao marĩ aciari na andũ agima. Aciari mangĩona atĩ no mũhaka mũtũũrĩre wao ũtongoragio nĩ ciana ciao, no makue ngoro kana marakare. Amwe maiguaga ũũru mũno na makaregana na ũndũ o wothe mangĩona ta ũrongoreirio kũmatunya wĩyathi wao.

¹⁰ Ti ũndũ mũhũthũ kũhiũrania na mathĩna ta macio, ĩndĩ nĩ wega kũreka aciari akũrũ meyathe na metuagĩre matua o ene o ũrĩa kũngĩhoteka. Ti ũndũ wa ũũgĩ gũtua o na matua marĩa mega mahutĩtie aciari aku ũtambĩte kwaria nao. No maremwo nĩ gwĩka maũndũ maingĩ. Reke makorũo na wĩyathi wa kwĩĩkĩra maũndũ marĩa mangĩhota. Wahota kuona atĩ o ũrĩa ũrethema gũtongoria mũtũũrĩre wa aciari aku, noguo ũkuruhanu waku nao ũkwagĩra. Nĩ marĩkoragwo na gĩkeno makĩria, na noguo nawe. O na gũtuĩka nĩ wega gũtĩtĩrithia maũndũ mamwe nĩ ũndũ wa ũguni wao-rĩ, nĩ ũkũbatara kũhe aciari aku gĩtĩo kĩrĩa kĩmagĩrĩire. Kiugo kĩa Ngai gĩtũtaaraga ũũ: “Ũkagĩrĩra mũthuri ũragĩa na mbuĩ, na ũtĩage githiithi kĩa mũndũ ũrakũra.”—Maũndũ ma Alawii 19:32.

GŨTŨŨRIA MWEREKERA ŨRĨA WAGĨRĨIRE

11-13. Angĩkorũo ũkuruhanu wa mũndũ na aciari ake ndũkoretwo ũrĩ mwega-rĩ, angĩhiũrania atĩa na ũritũ wa kũmatumberia ũkũrũ-inĩ wao?

¹¹ Rĩmwe na rĩmwe ũritũ wa andũ gũtĩa aciari ao arĩa akũrũ umanaga na ũkuruhanu ũrĩa maarĩ naguo na aciari rĩrĩa maarĩ anyinyi. Rĩngĩ na rĩngĩ thoguo aarĩ mũrũrũ na ndaarĩ na wendo nake maitũguo aarĩ mũkũũmani na mũndũ ũtarĩ tha. Kwahoteka no ũiguaga ũũru, ũrakarĩte, kana ũtuurĩtwo tondũ matiagwĩkĩire ũrĩa ũngĩerĩgĩrĩire kuuma kũrĩ aciari. Hihi no ũhote gũtooria mawoni ta macio?a

¹² Basse, ũrĩa warereirũo Finland oigire ũũ: “Baba mũnderi aarĩ mũmbirarũ wa Nazi thĩinĩ wa Njĩrĩmani. Aahiũkagĩrũo na ihenya na nĩ ũndũ ũcio aarĩ mũũru mũno. Aahũraga maitũ maita maingĩ ngĩonaga. Hĩndĩ ĩmwe arakarĩte nĩ niĩ, aahiũririe mũcibi wake akĩninga ũthiũ na gĩcũhĩ kĩaguo. Kĩangũthire na hinya nginya ngĩharagana gĩtanda igũrũ.”

¹³ O na kũrĩ ũguo, ti maũndũ make mothe maarĩ moru. Basse aathire na mbere kuuga ũũ: “Aarutaga wĩra na kĩyo na ndaigana kwaga kũhingĩria famĩlĩ mabataro ma kĩĩmwĩrĩ. Gũtirĩ hingo aanyonirie wendo wa mũciari, ĩndĩ nĩ ndaamenyaga atĩ aarĩ na nguraro ngoro-inĩ. Aaingatirũo mũciĩ nĩ nyina arĩ o kahĩĩ kanini. Aakũrire amenyerete ũhinya na akĩingĩra mbaara-inĩ arĩ mũndũ mũnyinyi. Nĩ ndaageragia hanini gũtaũkĩrũo, na nĩ ũndũ ũcio ndiamũkuuaga ũũru. Ndatuĩka mũndũ mũgima, nĩ ndeharĩirie kũmũteithia o ũrĩa wothe ingĩahotire nginya hĩndĩ ya gĩkuũ gĩake. Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ, ĩndĩ nĩ ndekire ũrĩa ingĩahotire. Ndageririe gũtuĩka mwana mwega nginya mũico, na ngwĩciria ũguo nĩguo aanyonaga.”

14. Nĩ rĩandĩko rĩrĩkũ rĩhũthĩkaga maũndũ-inĩ mothe, hamwe na marĩa moimĩraga harĩ kũrora aciari akũrũ?

¹⁴ Bibilia ĩkĩaria ũhoro wa maũndũ mangĩ o hamwe na ma famĩlĩ, yugaga ũũ: ‘Wĩhumbei mwĩhumbĩre wa ngoro ũrĩa wa kũiguanĩra tha, gũtugana, kwĩnyihia, kũhorera, na gũkirĩrĩria, mũgĩkiranagĩrĩria na mũkĩohanagĩra o mũndũ na ũrĩa ũngĩ, angĩkorũo nĩ harĩ mũndũ matetanĩtie na ũrĩa ũngĩ-rĩ, kĩohanagĩrei o ta ũrĩa Mwathani nake aamuoheire.’—Akolosai 3:12, 13.

ATUMBERIA O NAO NĨ MARĨ MABATARO

15. Nĩ kĩĩ gũtumberia aciari rĩmwe na rĩmwe nĩ ũndũ ũrĩ kĩeha?

¹⁵ Gũtumberia mũciari ũtarehota nĩ ũndũ mũritũ, ũhutĩtie mawĩra, na mathaa maingĩ. No kaingĩ ũndũ ũrĩa mũritũ mũno harĩ gũtumberia nĩ ruo rwa ngoro. Nĩ ũndũ ũrĩ kĩeha kuona aciari aku makĩhinyĩrĩrĩka mwĩrĩ, makĩũrĩrũo nĩ meciria, na makĩĩremwo. Sandy kuuma Puerto Rico, oigire ũũ: “Maitũ aarĩ ũteithio mũnene harĩ famĩlĩ iitũ. Nĩ ũndũ warĩ na ruo mũno kũmũtumberia. Aambĩrĩirie na gũthua; agĩcoka akĩambĩrĩria kũhũthĩra indo cia gwĩtirimia, na macũngĩrĩro-inĩ gakari ga cionje. Agĩcoka kahora kahora akĩhinyĩrĩrĩka nginya agĩkua. Aarũarĩte kansa ya mahĩndĩ na aabataraga gũthiĩ na mbere gũtungatwo ũtukũ na mũthenya. Twamũthambagia, tũkamũhe irio, na tũkamũthomera. Warĩ ũndũ mũritũ mũno—makĩria kĩĩmeciria. Rĩrĩa ndonire biũ atĩ mami nĩ egũkua, nĩ ndarĩrire tondũ nĩ ndamwendete mũno.”

16, 17. Nĩ ũtaaro ũrĩkũ ũngĩteithia mũtumberia kuona maũndũ na njĩra ĩrĩ na ũigananĩru?

¹⁶ Ũngĩĩkora ũndũ-inĩ ta ũcio-rĩ, ũngĩka atĩa nĩguo ũhiũranie naguo? Gũthikĩrĩria Jehova na njĩra ya gũthoma Bibilia na kwaria nake mahoya-inĩ no gũgũteithie mũno. (Afilipi 4:6, 7) Tigagĩrĩra atĩ nĩ ũrarĩa irio cia gwaka mwĩrĩ na ũkageria gũkoma toro wa kũigana. Weka ũguo, ũgũkorũo na hinya kĩĩmwĩrĩ na kĩĩmeciria nĩguo ũhote gũtumberia mwendwa waku. Kũngĩhoteka rĩmwe na rĩmwe no ũbange kũgarũrĩra maũndũ marĩa wĩkaga o mũthenya. O na angĩkorũo gũtingĩhoteka umagare, no ũndũ wa ũũgĩ gũcaria mahinda manini ma kũhurũka. Nĩguo wone mahinda ma kuumagara, no ũbange mũndũ ũngĩ aikare na mũciari waku mũrũaru.

¹⁷ Nĩ ũndũ mũhũthũ harĩ arĩa maratumberia mũndũ kwĩigĩra ithimi matangĩhota gũkinyĩra. Ĩndĩ ndũkeigue ũrĩ na mahĩtia nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa ũtangĩhota gwĩka. Angĩkorũo nĩ harĩ mũndũ ũtumberagia, wĩigĩre ithimi o iria ũngĩhota gũkinyĩra. No mũhaka ũkorũo na ũigananĩru harĩ kũhingia mabataro ma aciari aku, ma ciana ciaku, maku, na ma ũrĩa mũhikanĩtie nake.

ŨHOTI ŨKĨRĨTE WA NDŨIRE

18, 19. Nĩ ũteithio ũrĩkũ Jehova eranĩire, na nĩ ũndũ ũrĩkũ wonetwo ũronania atĩ nĩ ahingagia kĩĩranĩro kĩu?

¹⁸ Kũgerera Kiugo gĩake Bibilia, Jehova arĩ na wendo nĩ aheanĩte ũtongoria ũngĩteithia mũndũ mũno agĩtumberia aciari akũrũ, ĩndĩ ũcio toguo ũteithio ũrĩa aheanĩte. Mũtungi wa thaburi atongoretio nĩ roho aandĩkire ũũ: “Jehova-rĩ, arĩa othe mamũkayagĩra, akoragwo hakuhĩ nao . . . na nĩaiguaga kĩrĩro kĩao, akamahonokia.” Jehova ahonokagia, kana akagitĩra arĩa ake ehokeku o na marĩ mathĩna-inĩ marĩa maritũ mũno.—Thaburi 145:18, 19.

¹⁹ Myrna kuuma Philippines nĩ eeyoneire ũndũ ũcio agĩtumberia nyina, ũrĩa wanyitirũo nĩ mũrimũ wa gũkua mwena ũmwe. Aandĩkire ũũ: “Gũtirĩ ũndũ ũragaga mũndũ ngoro ta kuona mwendwa waku akĩnyamarĩka na ndarĩ na ũhoti wa gũkwĩra ũrĩa araigua. Gwatariĩ ta kwĩrorera mami agĩtherera kahora kahora na ndiarĩ na wĩki. Maita maingĩ nĩ ndaturagia ndu ngera Jehova ũrĩa ndaiguaga ndĩ mũnogu. Ndaarĩraga o ta Daudi, ũrĩa wathaithire Jehova ekĩre maithori make cuba-inĩ na amũririkanage. [Thaburi 56:8] Na o ta ũrĩa Jehova eeranĩire, nĩ aaheire hinya ũrĩa ndabataraga. ‘Jehova nĩ aatuĩkire mũndiirĩrĩri.’”—Thaburi 18:18.

20. Nĩ ciĩranĩro irĩkũ cia Bibilia iteithagia atumberia gũkorũo na mwerekera mwega, o na ũrĩa maratumberia angĩkua?

²⁰ Kũrĩ andũ moigaga atĩ gũtumberia aciari akũrũ nĩ “rũgano rũtarĩkagia wega.” O na andũ akũrũ matumberetio wega atĩa, o ta nyina wa Myrna, no makue. O na kũrĩ ũguo arĩa mehokete Jehova nĩ moĩ atĩ gĩkuũ ti kĩo mũico. Mũtũmwo Paulo oigire ũũ: “Ndĩĩhokete Ngai . . . atĩ kwĩ hĩndĩ gũkariũkio andũ arĩa athingu o na arĩa matarĩ athingu.” (Atũmwo 24:15) Arĩa makuĩrĩirũo nĩ aciari akũrũ nĩ momagĩrĩrio nĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩa iriũkĩro na kĩĩranĩro gĩa thĩ njerũ ya Ngai kũrĩa ‘gũtagacoka kũgĩa na gĩkuũ.’—Kũguũrĩrio 21:4.

21. Gũtĩa aciari arĩa makũrĩte gũkoragwo na moimĩrĩro marĩkũ mega?

²¹ Athathaiya a Ngai monaga aciari ao marĩ a bata mũno, o na angĩkorũo aciari acio nĩ makũrĩte. (Thimo 23:22-24) Nĩ mamatĩaga. Nĩ ũndũ wa gwĩka ũguo, nĩ meyonagĩra ũũma wa thimo ĩno ĩtongoretio na roho: “Gĩkenagie thoguo na nyũkwa, ĩĩ-ni, mũtumia ũcio wagũciarire, gĩtũme aikarage e mũkenyũku.” (Thimo 23:25) Na makĩria ma ũguo, arĩa matĩĩte aciari ao akũrũ ningĩ nĩ makenagia na magatĩĩa Jehova Ngai.