1-3. (a) Nĩkĩ Joshua nĩ kĩonereria kĩega kĩa mũndũ watuire itua rĩega ũtũũro-inĩ? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo kũririkana rĩrĩa twabatara gũtua matua?

KIUGO ‘thuura’ nĩ gĩkoragwo na ũritũ. Mũndũ agĩthuura ũndũ nĩ akoragwo na mweke wa gũtua ũrĩa ũtũũro wake ũgũikara. Kwa ngerekano: Ta hũũra mbica mũndũ ũrathiĩ na njĩra no o rĩmwe ĩkagayũkana igatuĩka igĩrĩ. Hihi egũthuura kũrũmĩrĩra ĩrĩkũ? Mũndũ ũcio angĩkorũo nĩ aramenya kũrĩa arathiĩ, njĩra ĩmwe no ĩmũtware kũrĩa egũthiaga nayo ĩyo ĩngĩ ĩmũtware kũraihu na kuo.

² Bibilia nĩ ĩkoragwo na ngerekano nyingĩ cia andũ manacemania na ũndũ ta ũcio. Kwa ngerekano, Kaini nĩ aabataraga gũthuura gwĩka kũringana na marakara make kana kũmagirĩrĩria. (Kĩam. 4:6, 7) Nake Joshua nĩ aabataraga gũthuura kana egũtungatĩra Ngai wa ma kana egũthathaiya ngai cia maheeni. (Josh. 24:15) Muoroto wa Joshua warĩ gũtũũra hakuhĩ na Jehova; kwoguo, aathuurire ũndũ ũrĩa ũngĩamũteithirie gwĩka ũguo. No Kaini ndaarĩ na muoroto ta ũcio, kwoguo aathuurire ũndũ watũmire araihĩrĩrie Jehova makĩria.

³ O na ithuĩ kwĩ hĩndĩ tũngĩbatara gũthuura ũndũ ũmwe gatagatĩ-inĩ ka merĩ. Ũngĩĩkora ũndũ-inĩ ta ũcio, ririkana muoroto waku—kũgoocithia Jehova ũndũ-inĩ ũrĩa wothe ũreka na gwĩthema ũndũ o wothe ũngĩtũma ũmũraihĩrĩrie. (Thoma Ahibirania 3:12.) Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ na kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, tũkwarĩrĩria maũndũ mũgwanja megiĩ ũtũũro marĩa tũtagĩrĩire kũreka orĩ matũme tũraihĩrĩrie Jehova.

WĨRA

4. Nĩkĩ kũruta wĩra nĩ kwa bata?

⁴ No mũhaka Akristiano mahingie mabataro mao na ma famĩlĩ ciao. Bibilia yonanagia atĩ mũndũ angĩkorũo ndaretĩkĩra gũteithia andũ ake, nĩ mũũru gũkĩra mũndũ ũtarĩ mwĩtĩkia. (2 Thes. 3:10; 1 Tim. 5:8) Hatarĩ nganja, wĩra wa kĩĩmwĩrĩ nĩ wa bata ũtũũro-inĩ, no ũngĩaga kwĩmenyerera, no ũtũme ũraihĩrĩrie Jehova. Na njĩra ĩrĩkũ?

5. Nĩ maũndũ marĩkũ ma bata twagĩrĩirũo gwĩciria rĩrĩa tũracaria wĩra?

⁵ Ta tua nĩ wĩra ũracaria. Angĩkorũo ũikaraga kũndũ wĩra ũtonekaga na ihenya, no ũgucĩrĩrio gwĩtĩkĩra kũruta wĩra wa mbere ũrĩa ũngĩheo—o wothe ũrĩa ũngĩona. Ĩ wĩra ũcio ũngĩkorũo ndũratwarana na ithimi cia Bibilia? Ĩ angĩkorũo ihinda rĩrĩa ũrĩhũthagĩra wĩra-inĩ ũcio nĩ rĩrĩingagĩrĩra maũndũ maku ma kĩĩroho kana rĩtũme ũraihĩrĩrie famĩlĩ yaku? Hihi no wĩtĩkĩre wĩra ũcio ũkĩĩra atĩ nĩ kaba kũruta wĩra mũũru gũkĩra gũikara ũtarĩ wĩra? Ririkana atĩ, gũtua itua rĩtagĩrĩire no gũtũme ũraihĩrĩrie Jehova. (Ahib. 2:1) Ũkorũo nĩ wĩra ũracaria kana ũreciria ũhoro wa wĩra ũrĩa ũraruta ihinda-inĩ rĩrĩ, hihi ũngĩtua matua ma ũũgĩ atĩa?

6, 7. (a) Nĩ mĩoroto ĩrĩkũ mũndũ angĩkorũo nayo ĩgiĩ wĩra? (b) Nĩ muoroto ũrĩkũ ũngĩgũteithia ũkuhĩrĩrie Jehova, na nĩkĩ?

⁶ O ta ũrĩa hekũgwetetwo mbere, ririkana muoroto waku nĩ ũrĩkũ. Wĩyũrie ũũ, ‘Hihi ndĩrenda wĩra ũyũ ũndorie nakũ?’ Angĩkorũo muoroto waku nĩ wĩra ũcio ũgũteithie kuona mabataro maku na ma famĩlĩ yaku-rĩ—Jehova nĩ ekũrathima kĩyo gĩaku. (Mat. 6:33) Jehova ndangĩrigwo nĩ ũrĩa egwĩka ũngĩũrũo nĩ wĩra waku kana ũgĩe na mathĩna ma mbeca o rĩmwe. (Isa. 59:1) Nĩ ‘oĩ kũhonokia andũ arĩa mamwĩamũrĩire moime magerio-inĩ.’—2 Pet. 2:9.

⁷ Ĩ angĩkorũo muoroto waku mũnene no gũtonga? Wahota kũgaacĩra. Ĩndĩ o na ũngĩtonga, ririkana atĩ “ũgacĩru” ta ũcio wonekaga na mathĩna maingĩ—marĩa ũtangĩenda gũcemania namo. (Thoma 1 Timotheo 6:9, 10.) Gwĩkĩrĩra mũno ũtonga na wĩra no gũtũma gũgũtũma ũraihĩrĩrie Jehova.

8, 9. Nĩ ũndũ ũrĩkũ aciari magĩrĩirũo gwĩciria ũhoro-inĩ wĩgiĩ mwerekera wao harĩ wĩra? Taarĩria.

⁸ Angĩkorũo wĩ mũciari-rĩ, wĩcirie ũrĩa kĩonereria gĩaku kĩhutagia ciana ciaku. Hihi nĩ ũndũ ũrĩkũ monaga wĩ wa bata mũno harĩ we—nĩ wĩra waku-ĩ, kana nĩ ũkuruhanu waku na Jehova? Mangĩona atĩ kũgĩa igweta na ũtonga nĩmo maũndũ marĩa wĩkĩrĩire mũno-rĩ, githĩ to mathuure kũrũmĩrĩra kĩonereria ta kĩu gĩaku kĩũru? Hihi nĩ megũkwagĩra gĩtĩo ũrĩ ta mũciari wao? Mũkristiano ũmwe mwĩthĩ oigaga ũũ: “Hĩndĩ ĩrĩa yothe ingĩhota kũririkana, ũndũ ũrĩa baba akoretwo akĩrũmbũiya mũno nĩ wĩra wake. Mbere-inĩ tuonaga ta aarutaga wĩra na kĩyo nĩguo famĩlĩ itũ ĩikare wega. Eendaga gũtũrũmbũiya wega. No mĩaka-inĩ ya ica ikuhĩ, maũndũ nĩ macenjetie. Arutaga wĩra mathaa maingĩ agacoka agoka mũciĩ na indo nginya ingĩ tũtarabatara. Nĩ ũndũ wa ũguo, andũ matũĩ ta famĩlĩ ĩrĩa ĩkoragwo na mbeca nyingĩ handũ ha famĩlĩ ĩrĩa ĩkagĩra arĩa angĩ ngoro mathingate maũndũ ma kĩĩroho. No ngene korũo baba erutanagĩria gũtũteithia kĩĩroho handũ ha gũcaria mbeca.”

⁹ Inyuĩ aciari, mũtikanaraihĩrĩrie Jehova nĩ ũndũ wa gwĩkĩrĩra mũno wĩra wanyu. Kũgerera kĩonereria kĩanyu, onagiai ciana cianyu nĩ mwĩtĩkĩtie atĩ ũtonga ũrĩa mũnene tũngĩĩgĩra naguo nĩ wa kĩĩroho, no ti wa kĩĩmwĩrĩ.—Mat. 5:3, NW.

10. Nĩ ũndũ ũrĩkũ mũndũ mwĩthĩ angĩĩciria rĩrĩa arathuura wĩra?

¹⁰ Angĩkorũo wĩ mũndũ mwĩthĩ ũreciria wĩra ũrĩa ũngĩenda kũruta-rĩ, hihi ũngĩtua itua rĩrĩa rĩagĩrĩire atĩa? O ta ũrĩa tũkwarĩrĩirie, nĩ ũrabatara kũmenya kũrĩa ũtũũro waku ũrorete. Ihinda rĩrĩa ũkũmenyerio na rĩrĩa ũrĩrutaga wĩra ũcio-rĩ, hihi nĩ rĩgũgwĩtĩkĩria ũthingate maũndũ ma Ũthamaki wega makĩria kana rĩgũtũma ũraihĩrĩrie Jehova? (2 Tim. 4:10) Hihi muoroto waku nĩ kũgĩa na mũtũũrĩre ta wa andũ a thĩ arĩa makenaga o rĩrĩa marĩ na mbeca nyingĩ? Kana ũngĩenda kuonania ũũma ta wa Daudi ũrĩa waandĩkire ũũ: “Ndarĩ mũnyinyi, na rĩu ndĩ mũkũrũ, na ndirĩ ndona mũndũ mũthingu atiganĩirio, kana mbeũ yake ĩkĩhoyanga irio.” (Thab. 37:25) Ririkana atĩ itua rĩmwe rĩgũtũma ũraihĩrĩrie Jehova, narĩo rĩrĩa rĩngĩ rĩgũtũma ũgĩe na ũtũũro ũrĩa mwega makĩria. (Thoma Thimo 10:22; Malaki 3:10.) Ũgũtua itua rĩrĩkũ?a

MAŨNDŨ MA GWĨKENIA

11. Bibilia ĩrutanaga ũndũ ũrĩkũ wĩgiĩ maũndũ ma gwĩkenia, no nĩ ũndũ ũrĩkũ twagĩrĩirũo kũririkana?

¹¹ Bibilia ndĩgiragia andũ mekenie, kana ĩkonania atĩ maũndũ ma gwĩkenia nĩ gũteanga mahinda. Paulo aandĩkĩire Timotheo atĩ, “Mũndũ akĩĩmenyeria maũndũ ma gwĩkĩra mwĩrĩ wake hinya kwĩ bata o kahinda.” (1 Tim. 4:8) Bibilia o na nĩ yugaga atĩ nĩ kũrĩ “hĩndĩ ya gũtheka” na “hĩndĩ ya kũina,” ningĩ nĩ ĩkĩraga andũ ngoro mahurũkage. (Koh. 3:4; 4:6) O na kũrĩ ũguo, ũngĩaga kwĩmenyerera, maũndũ ma gwĩkenia no matũme ũraihĩrĩrie Jehova. Na njĩra ĩrĩkũ? Ũgwati ũrĩa mũnene ũkoniĩ maũndũ merĩ—ũndũ wa gwĩkenia ũrĩa ũgũthuura na ihinda rĩrĩa ũkũhũthĩra ũndũ-inĩ ũcio.

12. Nĩ maũndũ marĩkũ wagĩrĩirũo gwĩciria megiĩ ũndũ ũrĩa ũgũthuura gwĩkenia naguo?

¹² Mbere, wĩcirie ũgũthuura ũndũ ũrĩkũ. Gĩa na ma atĩ no wone maũndũ mega ma gwĩkenia. No ma nĩ atĩ, maũndũ maingĩ marĩa marĩ kuo ũmũthĩ matũgagĩria maũndũ marĩa Ngai athũire ta ũhinya, kũrongoria ndaimono, na ngomanio itagĩrĩire. Nĩ ũndũ ũcio, nĩ ũrabatara gũthuthuria wega ũndũ ũrĩa wĩkenagia naguo. Ũkoragwo na moimĩrĩro marĩkũ harĩ wee? Hihi nĩ ũtũmaga ũgĩe na roho wa ũhinya, macindano, kana ũtũũgĩria wa bũrũri? (Thim. 3:31) Hihi nĩ ũtũmaga ũhũthĩre mbeca ciaku nyingĩ? No ũhĩnge andũ arĩa angĩ? (Rom. 14:21) Ũndũ ũrĩa ũthuuraga wa gwĩkenia-rĩ, ũtũmaga ũkuruhane na arata a mũthemba ũrĩkũ? (Thim. 13:20) Hihi nĩ ũtũmaga wĩrirĩrie gwĩka maũndũ moru?—Jak. 1:14, 15.

13, 14. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wagĩrĩirũo gwĩciria ũhoro-inĩ wĩgiĩ ihinda rĩrĩa ũhũthagĩra maũndũ-inĩ ma gwĩkenia?

¹³ Ningĩ wĩcirie ihinda rĩrĩa ũhũthagĩra maũndũ-inĩ ma gwĩkenia rĩigana atĩa. Wĩyũrie atĩrĩ, ‘Hihi nĩ hũthagĩra ihinda rĩingĩ maũndũ-inĩ ma gwĩkenia nginya ngatigwo na ihinda inyinyi mũno rĩa maũndũ ma kĩĩroho?’ Ũngĩthuura kũhũthĩra ihinda rĩingĩ mũno maũndũ-inĩ ma gwĩkenia, nĩ ũkuona atĩ ihinda rĩu rĩtirakũrehera gĩkeno ta kĩrĩa ũngĩenda. Ma nĩ atĩ, andũ arĩa maigaga maũndũ ma gwĩkenia harĩa magĩrĩire nĩ mamakenagĩra makĩria. Nĩkĩ? Tondũ nĩ mamenyaga atĩ nĩ mambĩte kũrũmbũiya ‘maũndũ marĩa magĩrĩire kũrĩ marĩa mangĩ,’ kwoguo matiiguaga mahĩtĩtie nĩ ihinda rĩrĩa mahũthagĩra gwĩkenia.—Thoma Afilipi 1:10, 11.

¹⁴ O na gũtuĩka kũhũthĩra ihinda rĩingĩ maũndũ-inĩ ma gwĩkenia no woneke ũrĩ ũndũ mwega, gwĩka ũguo no gũtũme ũraihĩrĩrie Jehova. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wa ũkũrũ wa mĩaka 20 wĩtagwo Kim nĩ eyoneire ũndũ ũcio. Oigaga, “Ndathiaga maruga-inĩ mothe, mĩthia-inĩ yothe ya kiumia gũtiagaga ũndũ mũnene—mũthenya wa Njumaa, Njuuma, na Kiumia. No rĩu nĩ nyonaga atĩ kũrĩ maũndũ mangĩ maingĩ ma bata ingĩka. Kwa ngerekano, ndĩ painia, njũkĩraga thinacara rũcinĩ gũthiĩ kũhunjia, kwoguo ndingĩhota gũkorũo hamwe na arata nginya thaa mũgwanja kana inyanya cia ũtukũ. Nĩ njũĩ atĩ gwĩkenia hamwe na andũ arĩa angĩ ti kũũru, ĩndĩ no gũtuĩke kĩhĩngĩca. O ta ũndũ ũngĩ o wothe, kũbatiĩ kũigwo handũ harĩa hagĩrĩire.”

15. Aciari mangĩteithia ciana ciao atĩa kũgĩa na maũndũ mega ma gwĩkenia?

¹⁵ Aciari nĩ magĩrĩirũo kũrũmbũiya mabataro mao na ma ciana ciao ma kĩĩmwĩrĩ, ma kĩĩroho, na ma kĩĩmeciria. Ũguo nĩ kuuga macaragie nginya mahinda ma gwĩkenia. Angĩkorũo wĩ mũciari, ndũkaimage ciana ciaku gĩkeno, ũkonaga maũndũ mothe ma gwĩkenia ta marĩ moru. No ningĩ nĩ wagĩrĩirũo kũmenyerera ũgucania ũrĩa ũtarĩ mwega. (1 Kor. 5:6) Ũngĩthuthuria wega, no wone maũndũ mega marĩa famĩlĩ yaku ĩngĩkenera.b Na njĩra ĩyo, wee na ciana ciaku mũgũkorũo mũthuurĩte ũndũ ũgũtũma mũkuhĩrĩrie Jehova makĩria.

ŨKURUHANU NA ANDŨ A FAMĨLĨ

16, 17. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wĩ kĩeha aciari aingĩ macemanagia naguo, na tũmenyaga atĩa atĩ Jehova nĩ oĩ ruo rũrĩa makoragwo naruo?

¹⁶ Wendo ũrĩa ũkoragwo ho gatagatĩ-inĩ ka mũciari na mwana nĩ mũnene mũno ũũ atĩ Jehova aaũhũthĩrire kuonania wendo wake harĩ andũ ake. (Isa. 49:15) Nĩkĩo mũndũ agĩagwo nĩ kĩeha kĩingĩ rĩrĩa mũndũ endete wa famĩlĩ yao atiga Jehova. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe ũrĩa mũirĩtu wake weheririo thĩinĩ wa kĩũngano oigaga, “Nĩ ndakuire ngoro mũno, ngĩĩyũria, ‘Nĩ kĩĩ kĩratũmire atige Jehova?’ Ngĩĩigua hĩtĩtie, na ngĩona ta arĩ niĩ ndatũmire.”

¹⁷ Jehova nĩ amenyaga wega ruo rũrĩa wĩ naruo. We mwene nĩ ‘aaiguire ũũru ngoro’ rĩrĩa mũndũ wa mbere wa famĩlĩ yake gũkũ thĩ, na thutha ũcio andũ angĩ aingĩ arĩa maarĩ mbere ya Kĩguũ maamũkararirie. (Kĩam. 6:5, 6) No ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ harĩ arĩa matarĩ macemania na ũndũ ta ũcio kũmenya ũrĩa mũndũ aiguaga akuĩte ngoro. O na kũrĩ ũguo, ti ũndũ wa ũũgĩ kũreka mũthiĩre mũũru wa mũndũ wa famĩlĩ ũrĩa weheretio kĩũngano-inĩ ũtũme ũraihĩrĩrie Jehova. No hihi ũngĩhota atĩa kũhiũrania na kĩeha kĩnene kĩrĩa kĩonekaga rĩrĩa mũndũ wa famĩlĩ atiga Jehova?

18. Nĩkĩ aciari matiagĩrĩirũo gwĩcokereria mahĩtia mwana wao angĩtiga Jehova?

¹⁸ Ndũkae gwĩcokereria mahĩtia nĩ ũndũ wa ũguo gwathire. Jehova nĩ aheete andũ mweke wa gwĩthuurĩra, na mũndũ o wothe thĩinĩ wa famĩlĩ ũmwĩyamũrĩire na akabatithio no mũhaka ‘akuue mũrigo wake mwene.’ (Gal. 6:5) Mũthia-inĩ, Jehova atuagĩra ũcio wehia—nĩ ũndũ wa ũndũ ũrĩa athuura gwĩka—no tiwe. (Ezek. 18:20) Ningĩ, ndũgacokerere andũ arĩa angĩ. Tĩa mũbango wa Jehova wa kũrũnga andũ arĩa mehia. Wĩhande kũregana na Mũcukani—no ti arĩithi arĩa moyaga ikinya nĩguo magitĩre kĩũngano.—1 Pet. 5:8, 9.

19, 20. (a) Aciari arĩa ciana ciao cieheretio kĩũngano-inĩ mangĩka atĩa nĩguo mahiũranie na kĩeha kĩao? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ mwega aciari ta acio merĩgagĩrĩra?

¹⁹ No ũngĩthuura gũikara ũrakarĩire Jehova, nĩ ũkũmũraihĩrĩria. Ũndũ ũrĩa mũndũ ũcio wendete wa famĩlĩ yanyu arabatara kuona nĩ itua rĩaku irũmu rĩa kũiga Jehova mbere ya ũndũ ũngĩ o wothe—nginya ũkuruhanu waku na andũ a famĩlĩ. Kwoguo nĩguo ũhote kũhiũrania na ũndũ ũcio, wĩrutanĩrie gũtũũria ũkuruhanu waku na Jehova. Ndũkeyamũranie na Akristiano arĩa angĩ ehokeku. (Thim. 18:1) Itũrũrĩra Jehova maũndũ marĩa maragũthĩnia na njĩra ya mahoya. (Thab. 62:7, 8) Ndũgacarie ciĩgwatio cia kwaranĩria na mũndũ ũcio wa famĩlĩ weheretio kĩũngano-inĩ, ta kũgerera e-mail kana thimũ. (1 Kor. 5:11) Rikĩra biũ maũndũ-inĩ ma kĩĩroho. (1 Kor. 15:58) Mwarĩ wa Ithe witũ ũrĩa ũgwetetwo hau igũrũ oigaga, “Nĩ menyaga atĩ no mũhaka ngorũo na kĩyo ũtungata-inĩ wa Jehova na ngoragwo na hinya kĩĩroho nĩgetha rĩrĩa mũirĩtu wakwa agaacokerera Jehova, ngaahota kũmũteithia.”

²⁰ Bibilia yugaga atĩ wendo ‘wĩrĩgagĩrĩra maũndũ mothe.’ (1 Kor. 13:4, 7) Ti ũũru kwĩrĩgĩrĩra atĩ mũndũ wanyu wendete nĩ arĩcokerera Jehova. O mwaka, andũ aingĩ arĩa mehĩtie nĩ meriraga na magacoka ithondeka-inĩ rĩa Jehova. Jehova ndagaga gwĩtĩkĩra kwĩrira kwao. Ithenya rĩa ũguo, aikaraga ‘ehaarĩirie kuohanĩra.’—Thab. 86:5.

TUA MATUA MA ŨŨGĨ

21, 22. Itua rĩaku nĩ rĩrĩkũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ kũhũthĩra wĩyathi wa gwĩthuurĩra?

²¹ Jehova nĩ aheete andũ wĩyathi wa gwĩthuurĩra. (Thoma Gũcokerithia Maathani 30:19, 20.) No wĩyathi ũcio nĩ ũbataraga tũtue matua mega. Mũkristiano o wothe agĩrĩirũo kwĩyũria ũũ: ‘Niĩ ngereire njĩra-inĩ ĩrĩkũ? Hihi nĩ ndĩretĩkĩria wĩra, maũndũ ma gwĩkenia, kana ũkuruhanu na andũ a famĩlĩ ũtũme ndaihĩrĩrie Jehova?’

²² Wendo wa Jehova kwerekera andũ ake ndũrĩ hingo ũthiraga. Ũndũ ũrĩa wiki ũngĩtũma tũraihĩrĩrie Jehova nĩ gũthuura kũrũmĩrĩra njĩra njũru. (Rom. 8:38, 39) No ũndũ ũcio ndwagĩrĩire gwĩkĩka! Tua itua rĩa kwaga gwĩtĩkĩria ũndũ o na ũrĩkũ ũtũme ũraihĩrĩrie Jehova. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ gĩkaarĩrĩria maũndũ mangĩ mana marĩa ũngĩonania namo itua rĩu.

1, 2. (a) Shaitani ageragia kũheenia andũ na njĩra ĩrĩkũ? (b) Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia gũkuhĩrĩria Ngai?

JEHOVA NGAI ombire andũ marĩ na bata wa kũmũkuhĩrĩria. Ĩndĩ, Shaitani endaga twĩcirie take—atĩ tũtirabatara Jehova. Macio nĩ maheeni akoretwo agĩtheremia kuuma hĩndĩ ĩrĩa aamahũthĩrire kũheenia Hawa mũgũnda-inĩ wa Edeni. (Kĩam. 3:4-6) Hĩndĩ ĩrĩa yothe andũ makoretwo kuo, aingĩ maaneka ihĩtia o ta rĩu.

² Wega nĩ atĩ, to mũhaka tũgwe mũtego-inĩ wa Shaitani. “Maũndũ marĩa athugundaga tũtirigagwo nĩmo.” (2 Kor. 2:11) Shaitani ageragia gũtũraihanĩrĩria na Jehova na njĩra ya gũtũhenereria tũtue matua moru. Ĩndĩ o ta ũrĩa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrĩ mbere kĩonanirie, no tũhote gũtua matua mega megiĩ wĩra, maũndũ ma gwĩkenia, na megiĩ famĩlĩ. Gĩcunjĩ gĩkĩ gĩkuonania ũrĩa kũiga maũndũ ta indo cia kĩĩrĩu, ũgima wa mwĩrĩ, mbeca, na mwĩtĩo harĩa magĩrĩire kũngĩtũteithia ‘gũkuhĩrĩria Ngai.’—Jak. 4:8.

INDO CIA KĨĨRĨU

3. Heana ngerekano ironania ũrĩa kompiuta ĩngĩhũthĩrũo wega kana ũũru.

³ Thĩinĩ wa thĩ, indo cia kĩĩrĩu nĩ irahũthĩrũo nĩ andũ aingĩ. Indo ta icio no iteithie mũno ingĩhũthĩrũo ũrĩa kwagĩrĩire. No ingĩhũthĩrũo ũrĩa gũtagĩrĩire, no itũme tũraihĩrĩrie Ithe witũ wa igũrũ. Ta wĩcirie ũhoro wa kompiuta. Wĩra wa kwandĩka na gũcaba ngathĩti ĩno ũrathoma wateithĩrĩirio nĩ kompiuta. Kompiuta no ĩteithie mũno gwĩka ũthuthuria na gũkinyanĩria mohoro, o na kwĩ hĩndĩ ĩngĩhũthĩrũo maũndũ-inĩ ma gwĩcanjamũra. No ningĩ no twĩkore tũkĩhũthĩra mahinda maingĩ mũno na kompiuta. Endia mageragia kuonia andũ na njĩra ya waara atĩ no mũhaka makorũo na indo iria cia kĩĩrĩu makĩria. Mwanake ũmwe eerirĩirie mũno gakompiuta keho kanini nginya akĩendia higo yake ĩmwe na hitho nĩguo akagũre. Githĩ kũu ti kũrigwo kũnene!

4. Mũkristiano ũmwe aatoririe atĩa ũhũthĩri ũkĩrĩtie njano wa kompiuta?

⁴ Nĩ ũndũ mũru o na makĩria ũngĩreka ũkuruhanu waku na Jehova ũthũke nĩ ũndũ wa kũhũthĩra ũũru indo cia kĩĩrĩu. “Nĩ njũĩ Bibilia nĩ yugaga atĩ tũtiagĩrĩirũo ‘gũte ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩru’ nĩ ũndũ wa maũndũ ma kĩĩroho,” nĩguo Jon, Mũkristiano ũrorete mĩaka 30 oigaga.a “No ũhoro-inĩ wĩgiĩ kompiuta, ndihotaga kwĩgirĩrĩria.” Jon eekoraga kaingĩ akĩhũthĩra kompiuta nginya ũtukũ mũno. Oigaga atĩ, “O ũrĩa ndaiguaga ndĩ mũnogu, noguo ndaremagwo nĩ gũtiga kwĩrorera tũbica twa video—na tũmwe tũtiakoragwo twĩ twega.” Nĩguo ahote gũtooria mũtugo ũcio mũũru, Jon aigire kompiuta yake ũndũ ĩrĩhoraga yo nyene mathaa make ma gũkoma makinya.—Thoma Aefeso 5:15, 16.

5, 6. (a) Aciari mabatiĩ gwĩka atĩa nĩ ũndũ wa ciana ciao? (b) Aciari mangĩtigĩrĩra atĩa atĩ ciana ciao irĩ na arata ega?

⁵ Aciari, mũtirabatara kũrĩithia ciana cianyu kaũndũ-inĩ gothe karĩa ireka, no nĩ mũbatiĩ kũrora ũrĩa irahũthĩra kompiuta. Ndũkae kũrekereria maingĩre maũndũ-inĩ ma ũũra thoni, mĩthako ya ũhinya, kũrongoria ndaimono, na thiritũ njũru Intaneti-inĩ atĩ no getha makorũo na ũndũ wa gwĩka matigagũthĩnie. Ũngĩka ũguo, mahota kuuga, ‘Angĩkorũo Baba na Mami matiratindanĩra-rĩ, gwĩka ũũ ti ũũru.’ Nĩ wĩra waku ũrĩ ta mũciari kũgitĩra ciana ciaku—nginya o na iria nene—harĩ ũndũ o wothe ũngĩtũma iraihĩrĩrie Jehova. O na nyamũ nĩ igitagĩra ciana ciacio kũngĩgĩa ũgwati. Ta geria gwĩciria ũrĩa nduba ĩngĩka mũndũ angĩthakĩra twana twayo!—Ringithania Hosea 13:8.

⁶ Teithia ciana ciaku ũrĩa ingĩbanga gũceeraga na Akristiano arĩa maigĩte kĩonereria kĩega, arĩa akũrũ na arĩa ethĩ. Na ndũkariganĩrũo atĩ ciana ciaku nĩ ibataraga ũhũthagĩre mahinda hamwe nacio! Nĩ ũndũ ũcio, caragia ihinda rĩa gũthaka, gũtheka, kũruta wĩra, na ‘gũkuhĩrĩria Ngai’ mũrĩ hamwe.b

ŨGIMA WA MWĨRĨ

7. Nĩ kĩĩ gĩtũmaga ithuothe twende gũkoragwo na ũgima mwega wa mwĩrĩ?

⁷ “Ũraigua atĩa?” Kĩu nĩ kĩũria kĩũragio kaingĩ na kĩonanagia ũũma wa ũndũ ũmwe. Tondũ aciari aitũ a mbere nĩ metĩkĩririe Shaitani atũme maraihĩrĩrie Jehova, ithuothe nĩ tũrũaraga. Ndwari nĩ ĩhingagia muoroto wa Shaitani, amu ndũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ gũtungatĩra Jehova tũrĩ arwaru. Na tũngĩkua, tũtingĩhota kũmũtungatĩra o na hanini. (Thab. 115:17) Nĩkĩo twendaga gwĩka ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũgĩe na ũgima mwega wa mwĩrĩ.c Ningĩ nĩ twagĩrĩirũo kũrũmbũiya ũgima wa mwĩrĩ wa ariũ a Ithe witũ.

8, 9. (a)Tũngĩĩthema atĩa gũkĩria njano ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũgima wa mwĩrĩ? (b) Ũguni wa gũikaraga tũrĩ na gĩkeno nĩ ũrĩkũ?

⁸ O na kũrĩ ũguo, nĩ ũndũ wa bata kwaga gũkĩria njano. Andũ amwe nĩ magathagĩrĩria na kĩyo irio cia mũthemba mũna, ũrigitani, kana indo ingĩ cia gũthondeka mwĩrĩ—o na gũkĩra ũrĩa magathagĩrĩria ũhoro mwega wa Ũthamaki wa Ngai. Mahota gũkorũo magĩciria atĩ nĩ andũ arĩa angĩ marateithia. Ĩndĩ, ti ũndũ mwagĩrĩru kũgathĩrĩria indo cia gũthondeka mwĩrĩ kana cia ũthaka na maũndũ ta macio mbere kana thutha wa mĩcemanio Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki kana igomano na irũrũngano-inĩ. Nĩkĩ hihi?

⁹ Tũcemanagia hamwe nĩguo twarĩrĩrie maũndũ ma kĩĩroho na tuongerere gĩkeno gitũ, kĩrĩa kiumanaga na roho mũtheru wa Ngai. (Gal. 5:22) Hĩndĩ ta ĩyo, kũheana ũtaaro wĩgiĩ ũrigitani kana indo cia gũthondeka mwĩrĩ—mũndũ orĩtio kana atorĩtio—no kweherie meciria maitũ harĩ maũndũ ma kĩĩroho na kũniinĩre arĩa angĩ gĩkeno kĩao. (Rom. 14:17) O mũndũ nĩwe wagĩrĩirũo gũtua ũrĩa ekũhiũrania na ũgima wake wa mwĩrĩ. Makĩria ma ũguo, gũtirĩ mũndũ ũngĩkorũo na kĩhonia kĩa mĩrimũ yothe. O na arigitani arĩa ega mũno nĩ makũraga na makarũara, na mũthia-inĩ magakua. Ningĩ kũmakĩra mũno ũgima wa mwĩrĩ gũtingĩraihia ũtũũro witũ. (Luk. 12:25) Ithenya rĩa ũguo, Bibilia yugaga, “ngoro ĩrĩa ngenu nĩ mũthaiga mwega.”—Thim. 17:22.

10. (a) Nĩ ngumo irĩkũ ikoragwo ĩrĩ cia bata harĩ Jehova? (b)Nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ tũkaahota gũkenera ũgima mwega biũ wa mwĩrĩ?

¹⁰ No taguo, nĩ ũndũ mwega kũrũmbũiya muonekere witũ. No tũtiagĩrĩirũo kũgeria kweheria maũndũ mothe marĩa maronania atĩ nĩ tũrakũra. Maũndũ macio no monanie kũgimara, gĩtĩo, na ũthaka wa na thĩinĩ. Kwa ngerekano, Bibilia yugaga: “Kĩongo kĩrĩ mbuĩ nĩ thũmbĩ ĩrĩ ũgemu; kuoneka kĩonekaga na njĩra ya ũthingu.” (Thim. 16:31) Ũguo nĩguo Jehova atuonaga na twagĩrĩirũo kũgeria kwĩyona o ta ũguo atuonaga. (Thoma 1 Petero 3:3, 4.) Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, hihi nĩ ũndũ wa ũũgĩ kwĩingĩria ũgwati-inĩ ũrĩa ũngĩoneka mũndũ agĩthĩnjwo kana akĩrigitwo no getha tu oneke arĩ mũthaka? “Gũkenera Jehova” nĩkuo kĩhumo kĩa ũthaka wa ma ũrĩa umanaga na thĩinĩ, hatarĩ ũhoro wa mĩaka kana ũgima wa mwĩrĩ. (Neh. 8:10) Thĩinĩ wa thĩ njerũ nokuo tũgaakorũo na ũgima mwega biũ wa mwĩrĩ na tũcokererũo nĩ ũthaka wa wĩthĩ. (Ayub. 33:25; Isa. 33:24) Nginya rĩrĩa hĩndĩ ĩyo ĩgaakinya, gũkorũo na ũũgĩ na wĩtĩkio nĩ kũrĩtũteithagia gũikara hakuhĩ na Jehova o tũkĩgeragia gũkenera ũrĩa tũhaana ihinda-inĩ rĩrĩ.—1 Tim. 4:8.

MBECA

11. Mbeca ingĩtuĩka mũtego atĩa?

¹¹ Mbeca ti njũru, o na ti ũũru gwetha mbeca na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire. (Koh. 7:12; Luk. 19:12, 13) O na kũrĩ ũguo, “kwĩrirĩria mbia” no mũhaka kũngĩtũma tũraihĩrĩrie Jehova. (1 Tim. 6:9, 10) “Mĩhangʼo ya gũkũ thĩ,” kũrũmbũiya mũno ũhoro wĩgiĩ mabataro ma ũtũũro, no gũtũthararie kĩĩroho. No taguo tũngĩtharario nĩ ‘maheeni ma ũtonga,’ gwĩtĩkia atĩ ũtonga no ũrehe gĩkeno gĩa gũtũũra na ũgitĩri. (Mat. 13:22) Jesu nĩ onanirie wega atĩ “gũtirĩ mũndũ” ũngĩhota gũtungatĩra Ngai na ũtonga.—Mat. 6:24.

12. Nĩ mĩtego ĩrĩkũ ya kĩĩmbeca ĩrĩ kuo mahinda-inĩ maya, na tũngĩmĩĩthema atĩa?

¹² Mawoni matagĩrĩire megiĩ mbeca no matũme mũndũ eke maũndũ moru. (Thim. 28:20) Matanya ma kũgĩa na mbeca cia na ihenya na njĩra hũthũ nĩ matũmĩte amwe meingĩrie ciũthi-inĩ kana makaingĩrĩra biacara cia gwetha mbeca nyingĩ, o na makagucĩrĩria andũ angĩ thĩinĩ wa kĩũngano. Angĩ nao maheenekaga nĩ mbeca nyingĩ iria meragĩrũo makombithia mbeca. Ndũkanareke mũhaha wa mbeca ũtũme ũheenio. Hũthagĩra ũũgĩ. Ũngĩigua ũndũ ta waagĩra mũno, kaingĩ ndũkoragwo ũrĩ mwega.

13. Mawoni ma Jehova ũhoro-inĩ wĩgiĩ mbeca matiganĩte atĩa na ma thĩ ĩno?

¹³ Rĩrĩa twacaria “ũthamaki wa Ngai o na ũthingu wake” mbere, Jehova nĩ arathimaga kĩyo gitũ tũgĩetha mabataro ma ũtũũro. (Mat. 6:33; Ef. 4:28) Ndangĩenda tũcũngage twĩ mĩcemanio-inĩ nĩ ũndũ wa kũruta wĩra mũkĩru kana tũgeciragia ũhoro wa mbeca rĩrĩa tũrĩ Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki. No andũ aingĩ thĩinĩ wa thĩ ĩno metĩkĩtie atĩ kũhũthĩra mahinda mao gwetha mbeca nokuo gwiki kũngĩtũma magaikara wega ihinda rĩrĩa rĩũkĩte. Kaingĩ nĩ mahatagĩrĩria ciana ciao ithingate mĩoroto ta ĩyo. Jesu onanirie atĩ mwĩcirĩrie ta ũcio ti wa ũũgĩ. (Thoma Luka 12:15-21.) Ũndũ ũcio ũratũririkania ũhoro wa Gehazi, ũrĩa weĩraga atĩ no akorokere indo cia kĩĩmwĩrĩ na atũũrie ũkuruhanu mwega na Jehova.—2 Ath. 5:20-27.

14, 15. Nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo kũiga mwĩhoko witũ harĩ mũtabarĩre wa kĩbiacara? Heana ngerekano.

¹⁴ Kũrĩ ndwĩgĩ imwe cianatwarũo nĩ maĩ nĩ ũndũ wa kwaga kũrekia thamaki ciarĩ nditũ mũno harĩ cio gũkuua. Hihi ũndũ ta ũcio no wĩkĩke harĩ Mũkristiano? Mũthuri ũmwe wa kĩũngano wĩtagwo Alex ataaragĩria atĩ, “Nĩ ngeragia mũno kũmenyerera indo. Ngĩhũthĩra thabuni nyone nĩ waitĩka mũingĩ, njokagia ũmwe cuba.” O na kũrĩ ũguo, Alex nĩ aingĩrire biacara-inĩ ya ũgũri na wendia wa cĩya, agĩĩciria atĩ thutha wa kahinda nĩ angĩatigire wĩra na aingĩre ũtungata-inĩ wa painia. Akĩambĩrĩria kũhũthĩra ihinda rĩingĩ agĩthuthuria ũhoro wĩgiĩ ũgũri na wendia wa cĩya. Akĩhũthĩra mbeca iria aaigĩte na ingĩ cia gũkomba kũgũra cĩya cierĩgagĩrĩrũo atĩ nĩ ingĩahaicire thogora. No handũ ha ũguo, ikĩgũa thogora na njĩra nene. Alex oigaga, “Nĩ ndehotorire gũcokia mbeca ciakwa, ndonaga atĩ ingĩathire na mbere, cĩya nĩ ingĩahaicire thogora.”

¹⁵ Ihinda rĩa mĩeri ĩigana ũna, gũtirĩ ũndũ ũngĩ Alex eeciragia. Akĩremwo gũthingata maũndũ ma kĩĩroho, na akĩũrũo nĩ toro. No cĩya itigana kũhaica. Alex akĩũrũo nĩ mbeca ciake nginya akĩendia nyũmba yake. Oigaga, “Nĩ ndareheire famĩlĩ yakwa thĩna mũnene mũno.” No nĩ eerutire ũndũ wa bata. “Rĩu nĩ menyete atĩ mũndũ angĩiga mwĩhoko wake harĩ mũtabarĩre ũyũ wa Shaitani, no nginya angĩtuurithio.” (Thim. 11:28) Ma nĩ atĩ, kũiga mwĩhoko witũ harĩ mbeca, biacara, kana ũhoti wa gwetha mbeca mũtabarĩre-inĩ ũyũ nĩ ũndũ ũmwe na kwĩhoka “ngai ĩrĩa ya gũkũ thĩ,” Shaitani. (2 Kor. 4:4; 1 Tim. 6:17) Alex rĩu nĩ ahotete kũhũthia mũtũũrĩre wake ‘tondũ wa ũhoro ũrĩa mwega.’ No oige atĩ gwĩka ũguo nĩ kũmũreheire gĩkeno marĩ na famĩlĩ yake na gũgatũma makuhĩrĩrie Jehova makĩria.—Thoma Mariko 10:29, 30.

MWĨTĨO

16. Kwĩraha kũrĩa kwagĩrĩire gũtiganĩte atĩa na kũrĩa gũtagĩrĩire?

¹⁶ Kwĩrahĩra maũndũ marĩa magĩrĩire no ũkorũo ũrĩ ũndũ mwega. Kwa ngerekano, nĩ twagĩrĩirũo kwĩrahagĩra gũkorũo tũrĩ Aira a Jehova. (Jer. 9:24) Kwĩhe gĩtĩo kĩrĩa kĩagĩrĩire no gũtũteithie gũtua matua mega na gwĩthema kwagarara ithimi citũ cia mĩtugo. No gwĩkĩrĩra mũno mawoni maitũ no gũtũme tũraihĩrĩrie Jehova.—Thab. 138:6; Rom. 12:3.

17, 18. (a) Gweta cionereria cia Bibilia cia andũ maarĩ enyihia o na cia arĩa maarĩ etĩi. (b) Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe eethemire atĩa kũreka mwĩtĩo ũtũme araihĩrĩrie Jehova?

¹⁷ Bibilia nĩ ĩgwetete ũhoro wa andũ maarĩ etĩi na angĩ enyihia. Mũthamaki Daudi aacaragia ũtongoria wa Jehova arĩ na wĩnyihia, na Jehova nĩ aamũrathimaga. (Thab. 131:1-3) No Jehova nĩ aaconorithirie Nebukadinezaru na Belishazaru, Athamaki maarĩ etĩi. (Dan. 4:30-37; 5:22-30) O na ũmũthĩ harĩ maũndũ mangĩgeria wĩnyihia witũ. Ryan, mũteithia wa ũtungata wĩna mĩaka 32, nĩ aathamĩire kĩũngano kĩerũ. Oigaga, “Ndeerĩgagĩrĩra atĩ nĩ ngũtuo mũthuri wa kĩũngano thutha wa kahinda, no mwaka ũgĩthira ũndũ ũcio ũtarĩ wekĩka.” Hihi Ryan nĩ aarakarire kana agĩturũo, nĩ kuona ta athuri maagaga kũmũhe gĩtĩo kĩrĩa kĩmwagĩrĩire? Hihi nĩ aatigire gũthiĩ mĩcemanio, akĩreka mwĩtĩo ũtũme araihĩrĩrie Jehova na andũ Ake? Korũo nĩ wee ũngĩekire atĩa?

¹⁸ Ryan aririkanaga akoiga, “Ndaathomire maũndũ marĩa mothe ingĩahotire kuona megiĩ itanya rĩngĩaga kũhinga.” (Thim. 13:12) “Ngĩambĩrĩria kuona atĩ nĩ ndaabataraga gũkũria wetereri na wĩnyihia. Nĩ ndaabataraga kũreka Jehova andute.” Ryan agĩtiga gwĩciria igũrũ rĩake na akĩambĩrĩria gwĩciria ũhoro wa gũtungatĩra arĩa angĩ—kĩũngano-inĩ na ũtungata-inĩ. Thutha wa kahinda, nĩ eerutaga na andũ aigana ũna Bibilia. Oigaga, “Rĩrĩa ndaamũrirũo gũtungata ndĩ mũthuri wa kĩũngano mwaka ũmwe na nuthu thutha ũcio, ndierĩgagĩrĩra ũndũ ũcio. Nĩ ndatigĩte kũwĩciria amu nĩ ndakenagĩra ũtungata wakwa mũno.”—Thoma Thaburi 37:3, 4. 

TŨŨRA HAKUHĨ NA JEHOVA!

19, 20. (a) Tũngĩtigĩrĩra atĩa atĩ maũndũ maitũ ma o mũthenya matiratũma tũraihĩrĩrie Jehova? (b) Nĩ cionereria irĩkũ tũngĩĩgerekania nacio cia andũ maatũũrire hakuhĩ na Jehova?

¹⁹ Maũndũ marĩa mothe marĩrĩirio gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ na kĩrĩa kĩhĩtũku nĩ ma bata ũtũũro-inĩ witũ. Nĩ twĩrahagĩra gũkorũo tũrĩ ndungata cia Jehova. Gũkorũo na famĩlĩ ĩrĩ na gĩkeno na ũgima mwega wa mwĩrĩ nĩ imwe cia irathimo nene iria Jehova atũheaga. Nĩ tũũĩ wega atĩ wĩra na mbeca no itũteithie kũhingia mabataro maitũ. Ningĩ nĩ tũmenyaga atĩ maũndũ ma gwĩkenia no matũcanjamũre na atĩ indo cia kĩĩrĩu no ikorũo na ũteithio. No gũthingata maũndũ macio ihinda rĩrĩa rĩtagĩrĩire, na njĩra ĩkĩrĩtie njano, kana ĩraingĩrĩra ũthathaiya witũ no gũtũme tũraihĩrĩrie Jehova.

²⁰ Hatarĩ nganja, ũguo nĩguo Shaitani angĩenda gũthiĩ. Ĩndĩ, no ũhote gwĩthema kũingĩra ũgwati-inĩ ta ũcio hamwe na famĩlĩ yaku! (Thim. 22:3) Kuhĩrĩria Jehova na ũtũũre hakuhĩ nake. Tũrĩ na cionereria nyingĩ cia Bibilia cia gũtũruta ũndũ-inĩ ũcio. Enoku na Nuhu ‘maatũire marĩ athiritũ a Ngai.’ (Kĩam. 5:22; 6:9) Musa ‘nĩ aakirĩrĩirie, ta onanĩte na Ũrĩa ũtonekaga.’ (Ahib. 11:27) Jesu nĩ aateithagio nĩ Ngai tondũ hĩndĩ ciothe eekaga maũndũ marĩa maakenagia Ithe ũrĩa wĩ igũrũ. (Joh. 8:29) Wĩgerekanagie na cionereria ta icio. ‘Kenaga hingo ciothe; hoyaga ũtegũtigithĩria maũndũ-inĩ mothe, cokagĩria Ngai ngatho.’ (1 Thes. 5:16-18) Na ndũkanareke ũndũ o na ũrĩkũ ũtũme ũraihĩrĩrie Jehova!