Mabuku Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata

MACHI 1-7

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | NDARI 7-8

“Maũndũ Marĩa Tũngĩĩruta Kuumana na Kambĩ ya Aisiraeli”

it-1 497 kĩb. 3

Kĩũngano

Thĩinĩ wa Isiraeli nĩ kwarĩ na anene arĩa maarũgamagĩrĩra andũ. (Eza 10:14) Kwoguo, ‘atongoria a mĩhĩrĩga’ nĩo maarutire magongona thutha wa gĩikaro kĩamũre gwakwo. (Nda 7:1-11) Ningĩ matukũ-inĩ ma Nehemia, athĩnjĩri-Ngai, Alawii, na “atongoria a andũ,” nĩo meekĩrire mũkonde “kĩrĩkanĩro kĩrũmu” na njĩra ya kũhũũra mũhũũri. (Ne 9:38–10:27) Rĩrĩa Aisiraeli maatuĩkanagĩria werũ-inĩ, nĩ kwarĩ na “atongoria a kĩrĩndĩ arĩa maarĩ athuure thĩinĩ wa kĩũngano, arũme marĩ igweta,” arĩa 250 gatagatĩ-inĩ kao maanyitanĩire na Kora, Dathani, Abiramu, na Oni nĩguo mokĩrĩre Musa na Haruni. (Nda 16:1-3) Agĩathĩkĩra ũtongoria wa Ngai, Musa nĩ aathuurire arũme 70 kuuma harĩ athuri a Isiraeli arĩa meehokeirũo maũndũ, nĩguo mamũteithie “gũkuua mũrigo wa andũ” ũrĩa wamũritũhagĩra gũkuua arĩ wiki. (Nda 11:16, 17, 24, 25) Maũndũ ma Alawii 4:15 nĩ ĩgwetaga “athuri a kĩrĩndĩ,” na kuonekaga atĩ athuri a rũrĩrĩ rũu, atongoria, atuanĩri ciira, na anene nĩo maarũgamagĩrĩra andũ.—Nda 1:4, 16; Jos 23:2; 24:1.

it-2 796 kĩb. 1

Rubeni

Kambĩ-inĩ ya Aisiraeli, mũhĩrĩga wa Rubeni wariganĩtie na wa Simeoni na Gadi na maarĩ mwena wa mũhuro wa gĩikaro kĩamũre. Rĩrĩa maathiaga, gĩkundi kĩu kĩa mĩhĩrĩga ĩtatũ gĩtongoretio nĩ mũhĩrĩga wa Rubeni, kĩarũmagĩrĩra gĩkundi kĩa mĩhĩrĩga ĩtatũ kĩa Juda, Isakaru, na Zebuluni. (Nda 2:10-16; 10:14-20) Mũtaratara ũcio noguo warũmĩrĩirũo nĩ mĩhĩrĩga rĩrĩa yarutaga magongona mũthenya ũrĩa gĩikaro kĩrĩa kĩamũre kĩarugũririo.—Nda 7:1, 2, 10-47.

w04 8/1 25 kĩb. 1

Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Ndari

8:25, 26. Nĩguo ũtungata wa Alawii ũhingio wega, na nĩ ũndũ wa gwĩciria ũhoro wa mĩaka yao, athuri arĩa akũrũ nĩ maathĩtwo magatiga ũtungata wao wa o mũhaka. O na kũrĩ ũguo, nĩ mangĩerutĩire gũteithĩrĩria Alawii acio angĩ. O na gũtuĩka matukũ-inĩ maya gũtirĩ mĩaka mũndũ akinyagia agatiga gũtuĩka mũhunjia wa Ũthamaki, ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa watho ũcio no ũtũrute ũndũ wa bata. Angĩkorũo Mũkristiano ndangĩhota kũhingia maũndũ marĩa ehokeirũo nĩ ũndũ wa mĩaka, no arute ũtungata ũngĩ ũrĩa angĩhota kũhingia.

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

it-1 835

Irigithathi

Tondũ ariũ a irigithathi a rũrĩrĩ rwa Isiraeli nĩo maarĩ matuĩke anene a famĩlĩ, nĩo maarũgamagĩrĩra rũrĩrĩ ruothe. O na Jehova nĩ eetaga rũrĩrĩ rwa Isiraeli irigithathi, tondũ nĩruo rwarĩ rũrĩrĩ rwake rwa irigithathi nĩ ũndũ wa kĩrĩkanĩro gĩake na Iburahimu. (Tham 4:22) Tondũ nĩ aahonoketie mĩoyo yao, Jehova aathanĩte atĩ amũrĩrũo ‘mwana wa mbere gũciarũo wa kahĩĩ, na nyamũ ya mbere gũciarũo ya njamba.’ (Tham 13:2) Kwoguo ariũ othe a marigithathi maamũragĩrũo Ngai.

MACHI 8-14

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | NDARI 9-10

“Ũrĩa Jehova Atongoragia Andũ Ake”

it-1 398 kĩb. 3

Kambĩ

Gũthama gwa kambĩ ĩyo nene ũguo kuuma handũ hamwe nginya harĩa hangĩ, kuonanagia atĩ nĩ meebangĩte wega (thĩinĩ wa Ndari 33 Musa nĩ aataarĩirie kũndũ 40 kũrĩa maambire hema). Ihinda rĩrĩa rĩothe itu rĩngĩaikarire igũrũ wa gĩikaro kĩrĩa kĩamũre, maaikaraga mambĩte hema ciao harĩa maarĩ. Itu rĩngĩathiire no gũthama maathamaga. “Jehova aruta watho makamba hema, na Jehova aruta watho makambĩrĩria rũgendo.” (Nda 9:15-23) Watho wa Jehova kũu kambĩ-inĩ waheanagwo na njĩra ya kũhuuha tũrumbeta twĩrĩ twaturĩtwo na nyundo twa betha. (Nda 10:2, 5, 6) Tũngĩahuuhirũo na mũgambo ũracenjacenjia, maagĩrĩirũo kwambĩrĩria rũgendo. Riita rĩa mbere rĩrĩa ũndũ ũcio wekĩkire, kwarĩ “mwaka wa kerĩ [1512 Mbere ya Mahinda Maitũ], mweri-inĩ wa kerĩ, mũthenya wa 20.” Ithandũkũ rĩa kĩrĩkanĩro nĩrĩo rĩakoragwo mbere, na gĩkundi kĩa mĩhĩrĩga ĩtatũ gĩtongoretio nĩ mũhĩrĩga wa Juda ũrũmĩrĩirũo nĩ Isakaru na Zebuluni, nĩkĩo kĩaambagĩrĩria. Maacokaga makarũmĩrĩrũo nĩ Agerishoni na Amerari makuuĩte indo iria maagaĩirũo cia gĩikaro kĩrĩa kĩamũre. Nao maarũmagĩrĩrũo nĩ gĩkundi kĩa mĩhĩrĩga ĩtatũ gĩtongoretio nĩ mũhĩrĩga wa Rubeni, ũrũmĩrĩirũo nĩ wa Simeoni na Gadi. Akohathu nĩo maarũmagĩrĩra makuuĩte gĩikaro kĩrĩa kĩamũre, makaumwo thutha nĩ gĩkundi kĩa mĩhĩrĩga ĩtatũ kĩa Efiraimu, Manase na Benjamini. Na gĩkundi kĩrĩa gĩakoragwo thutha nĩ kĩrĩa gĩatongoragio nĩ mũhĩrĩga wa Dani uumĩtwo thutha nĩ Asheri na Nafitali. Kwoguo ikundi igĩrĩ iria ciarĩ na andũ aingĩ, kĩmwe gĩakoragwo mbere na kĩrĩa kĩngĩ thutha.—Nda 10:11-28.

w11 4/15 4-5

Hihi nĩ Ũkũũranaga Ũtongoria wa Ngai?

Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ tũkoragwo na ngatho nĩ ũndũ wa ũtongoria wa Ngai? Mũtũmwo Paulo aaugire ũũ: “Athĩkagĩrai arĩa matongoragia gatagatĩ-inĩ kanyu na mũmenyihagĩrie.” (Ahib. 13:17) Ũndũ ũcio ndũkoragwo ũrĩ mũhũthũ hingo ciothe. Kwa ngerekano, ta hũũra mbica korũo wĩ Mũisiraeli matukũ-inĩ ma Musa. Thutha wa gũthiĩ kwa ihinda rĩigana ũna, itu rĩkarũgama. Hihi rĩgũikara hau kwa ihinda rĩigana atĩa? Nĩ mũthenya ũmwe, kiumia, kana mĩeri ĩigana ũna? Ũkeyũria, ‘Hihi nĩ wega nyambie kũbangũra indo ciakwa ciothe?’ Kĩambĩrĩria-inĩ, no gũkorũo ũngĩamba kũruta indo iria ũrabatara mũno. Thutha wa thikũ cigana ũna, ũkaga kĩndũ ũkũbataraga ũkambia kũrutania indo ciothe. No o rĩrĩa ũrarĩkia gũcirutania, ũkona itu rĩambĩrĩria gũthiĩ, na rĩu ũkũbatara ũcibange rĩngĩ. Ũcio ti ũndũ mũhũthũ mũno gwĩka. No Aisiraeli “no kwambĩrĩria maambagĩrĩria rũgendo.”—Ndar. 9:17-22.

Hihi twĩkaga atĩa rĩrĩa twaheo ũtongoria uumĩte kũrĩ Ngai? Nĩ twambagia kũwathĩkĩra o rĩo, kana tũthiaga na mbere gwĩka maũndũ o ta ũrĩa tũramenyerete gwĩka? Hihi nĩ tũĩ ũtongoria wa ica ikuhĩ ta wĩgiĩ gũtongoria wĩruti wa Bibilia, kũhunjĩria andũ maragia rũthiomi rũngĩ, gwĩka ũthathaiya wa famĩlĩ tũtegũtĩĩrĩria, kũnyitanĩra na Kamĩtĩ cia Ũiguano na Thibitarĩ, kana ũrĩa twagĩrĩirũo gwĩka rĩrĩa tũrĩ igomano-inĩ? Ningĩ nĩ tuonanagia ngatho nĩ ũndũ wa ũtongoria ũrĩa uumĩte kwĩ Ngai rĩrĩa twetĩkĩra kũheo ũtaaro. Rĩrĩa twabatara gũtua matua maritũ, tũtiĩhokaga ũũgĩ witũ ene, no tũcaragia ũtongoria harĩ Jehova na ithondeka rĩake. Na o ta ũrĩa kaana gacaragia ũgitĩri harĩ mũciari wako rĩrĩa kwagĩa kĩhuhũkanio, nĩ twethaga ũgitĩri harĩ ithondeka rĩa Jehova, rĩrĩa mathĩna ma thĩ ĩno matũhobanĩria ta kĩhuhũkanio.

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

it-1 199 kĩb. 3

Kũũngana

Bata wa Kũũngana. Bata wa kũhũthĩra wega mĩbango ya Jehova ĩgiĩ kũũngana nĩguo andũ marĩithio kĩĩroho nĩ ũtĩtĩrithĩtio ũhoro-inĩ wĩgiĩ gĩkũngũĩro kĩa o mwaka kĩa Pasaka. Mũndũrũme o wothe ũtaarĩ na thahu na ũtaathiĩte rũgendo angĩagire gũkũngũĩra Pasaka aagĩrĩire kũũragwo. (Nda 9:9-14) Rĩrĩa Mũthamaki Hezekia eerire aikari a Isiraeli na Juda mathiĩ Jerusalemu nĩ ũndũ wa gĩkũngũĩro kĩa Pasaka, ciugo imwe iria ciarĩ ndũmĩrĩri-inĩ yake nĩ ici: “Inyuĩ andũ a Isiraeli, cokererai Jehova. . . . Mũtigakĩũmie ngoro ta maithe manyu ma tene. Mwĩnyihĩriei Jehova na mũũke handũ hake harĩa hatheru harĩa amũrĩte tene na tene na mũtungatĩre Jehova Ngai wanyu, nĩgetha marakara make mahiũ mamweherere. . . . Jehova Ngai wanyu nĩ mũcayanĩri na mũigua tha, na ndakaahũgũra ũthiũ wake kuuma harĩ inyuĩ mwamũcokerera.” (2Ma 30:6-9) Mũndũ angĩagire gũthiĩ gĩkũngũĩro kĩu akĩendaga oonanagia atĩ nĩ atiganĩirie Ngai. O na gũtuĩka Akristiano matikũngũyagĩra ciathĩ ta Pasaka, Paulo aameerire matikagage kũũngana hamwe na athathaiya arĩa angĩ akĩmeera: “Nĩ twĩciranagie mũndũ na ũrĩa ũngĩ nĩguo twĩkĩranage hinya ũhoro-inĩ wĩgiĩ wendo na ciĩko njega, tũtegũtiga gũcemanagia hamwe, ta ũrĩa andũ amwe memenyeretie, no twĩkĩranage ngoro, na tũgakĩrĩrĩria gwĩka ũguo o ũrĩa mũrona mũthenya ũcio ũgĩkuhĩrĩria.”—Ahi 10:24, 25.

MACHI 15-21

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | NDARI 11-12

“Twagĩrĩirũo Gwĩthema Gũtetaga Nĩkĩ?”

w01 6/15 17 kĩb. 20

Mũtigatuĩke Andũ a Kũiguaga na Makariganĩrũo

Ti Akristiano aingĩ magũaga mũtego-inĩ wa ngomanio itagĩrĩire. O na kũrĩ ũguo, nĩ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera tũtikagĩe na mũtugo wa gũtetaga, na ũndũ ũcio ũtũme twage gwĩtĩkĩrĩka nĩ Ngai. Paulo aatũheire mũkaana ũyũ: “O na tũtikanagerie Jehova ta ũrĩa amwe ao maamũgeririe, na nĩ ũndũ ũcio makĩniinwo nĩ nyoka. O na tũtigatuĩke andũ a kũnuguna ta ũrĩa amwe ao maanugunire, na nĩ ũndũ ũcio makĩniinwo nĩ mũniinani.” (1 Akorintho 10:9, 10) Aisiraeli nĩ maanugunĩire Musa na Haruni, na Ngai we mwene, magĩteta nĩ ũndũ wa maana marĩa maaheanĩtwo na njĩra ya kĩama. (Ndari 16:41; 21:5) Hihi Jehova nĩ ooire na ũritũ mahĩtia macio mao ma kũnuguna o ta mehia mao ma ũtharia? Bibilia yonanagia atĩ andũ aingĩ arĩa maanugunire nĩ mooragirũo nĩ nyoka. (Ndari 21:6) Ihinda rĩngĩ mbere ĩyo, makĩria ma andũ 14,700 arĩa maanugunire nĩ maaniinirũo. (Ndari 16:49) Kwoguo rekei tũtikanagerie wetereri wa Jehova na njĩra ya kwaga gũtĩa indo iria atũheaga.

w06 7/15 15 kĩb. 7

‘Wĩtheme Kũnuguna’

Mwerekera wa Aisiraeli nĩ wacenjirie na ihenya! Kĩambĩrĩria-inĩ, nĩ maarĩ na ngatho nĩ ũndũ wa kũhonokio kuuma Misiri magereire Iria-inĩ Itune, nginya makĩinĩra Jehova nyĩmbo cia kũmũgooca. (Thama 15:1-21) No nĩ ũndũ wa moritũ marĩa maacemanirie namo werũ-inĩ na gwĩtigĩra Akanaani, nĩ maagire gũkorũo na ngatho na makĩambĩrĩria gũteta. Handũ ha gũcokeria Ngai ngatho nĩ ũndũ wa kũmahonokia, maamũcokereirie mahĩtia nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa moonaga ta maraga. Kwoguo kũnuguna kwao kuoonanirie atĩ matiarĩ na ngatho harĩ maũndũ marĩa Jehova aamekĩire. Nĩkĩo aaugire ũũ: “Kĩrĩndĩ gĩkĩ kĩũru ũũ gĩgũthiĩ na mbere kũũnugunĩra nginya rĩ?”—Ndari 14:27; 21:5.

it-2 719 kĩb. 4

Ngucanio

Kũnuguna. Kũnuguna nĩ kũũragaga andũ arĩa angĩ ngoro. Kahinda kanini thutha wa Aisiraeli kuuma Misiri, nĩ maanugunĩire Jehova na makĩmenereria ũtongoria ũrĩa aamaheaga kũgerera Musa na Haruni. (Tham 16:2, 7) Thutha-inĩ kũnuguna kwao nĩ kuoragire Musa ngoro mũno nginya akĩĩrirĩria gũkua. (Nda 11:13-15) Mũndũ ũranuguna akoragwo ũgwati-inĩ wa kwĩreherera gĩkuũ. Rĩrĩa andũ maanugunĩire Musa, Jehova oonire ta arĩ ũtongoria wake mwene maranugunĩra. (Nda 14:26-30) Andũ aingĩ nĩ maakuire nĩ ũndũ wa kũmenereria ũtongoria wake.

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

it-2 309

Maana

Ũrĩa Maahaanaga. Maana maarĩ ma “rangi mwerũ ta mbegũ cia ndania,” “maahaanaga”ta ngamu ya bendora, na maatariĩ ta mũhũra, na muonekanĩre wamo watariĩ ta wa ruru. Maacamaga ta “keki irĩ na ũũkĩ” kana “keki ĩrĩ na mũrĩo ĩrugĩtwo na maguta.” Thutha wa gũthĩo na gĩthĩi kana gũkimwo na mũũthĩ, maana maacokaga magatherũkio kana magathondekwo mĩgate ya gĩthiũrũrĩ.—Tham 16:23, 31; Nda 11:7, 8.

MACHI 22-28

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | NDARI 13-14

“Ũrĩa Wĩtĩkio Ũtũmaga Tũgĩe na Ũmĩrĩru”

w06 10/1 17 kĩb. 5-6

Kũgĩa na Ũmĩrĩru nĩ Ũndũ wa Wĩtĩkio na Gwĩtigĩra Ngai

No athigani erĩ, Joshua na Kalebu, nĩ meeriragĩria mũno kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro. Maaugire ũũ igũrũ rĩgiĩ Akanaani: “Tũkũmatambura biũ. Ũgitĩri wao nĩ mweherie kuuma harĩ o, na Jehova arĩ hamwe na ithuĩ. Mũtikametigĩre.” (Ndari 14:9) Hihi Joshua na Kalebu no mwĩhoko meeheaga atĩ nĩ makaaingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro? Aca! Marĩ hamwe na Aisiraeli acio angĩ, nĩ meeyoneire ũrĩa Jehova aaconorithĩtie Misiri na ngai ciakuo kũgerera Mahũũra Ikũmi. Magĩcoka makĩona ũrĩa Jehova ooragĩire Firauni na mbũtũ yake Iria-inĩ Itune. (Thaburi 136:15) Kwoguo athigani acio ikũmi, na andũ arĩa meetĩkirie riboti yao, matiarĩ na gĩtũmi gĩa gwĩtigĩra. Nĩ ũndũ wa gũtuurithio nĩo, Jehova aaugire ũũ: “Andũ aya mekwaga wĩtĩkio harĩ niĩ nginya rĩ, o na thutha wa ciama iria ciothe ningĩte gatagatĩ-inĩ kao?”—Ndari 14:11.

Jehova nĩ aamenyire harĩa thĩna warĩ—guoya nĩguo watũmĩte andũ acio mage wĩtĩkio. Wĩtĩkio na ũmĩrĩru nĩ ihutanĩtie mũno, ũũ atĩ mũtũmwo Johana aandĩkire ũũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ kĩũngano gĩa Gĩkristiano na mbaara ya kĩĩroho ĩrĩa Akristiano marũaga: “Ũyũ nĩguo ũhootani ũrĩa ũtooretie thĩ, wĩtĩkio witũ.” (1 Johana 5:4) Ũmũthĩ, Aira a Jehova makĩria ma milioni ithathatũ, arĩa ethĩ na akũrũ, arĩa marĩ hinya na arĩa matarĩ, nĩ mahotete kũhunjia ũhoro mwega wa Ũthamaki thĩinĩ wa thĩ yothe nĩ ũndũ wa gũkorũo na wĩtĩkio ta wa Joshua na Kalebu. Gũtirĩ thũ ĩrĩ yahota kũmagirĩrĩria tondũ makoragwo marĩ mbũtũ ĩrĩ na hinya na ũmĩrĩru.—Aroma 8:31.

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

it-1 740

Bũrũri Ũrĩa Ngai aaheire Isiraeli

BŨRŨRI ũrĩa Ngai aaheire Isiraeli warĩ mwega mũno. Rĩrĩa Musa aatũmire athigani magathigane Bũrũri wa Kĩĩranĩro na moke na maciaro mamwe maguo, mookire na ngũyũ, makomamanga, na kĩmanjĩka gĩa thabibũ kĩarĩ kĩnene mũno ũũ atĩ gĩakuuanĩirũo nĩ arũme erĩ na mũtĩ! O na gũtuĩka nĩ maanyitirũo nĩ guoya nĩ ũndũ wa kwaga wĩtĩkio, maarehire riboti ĩno: Bũrũri ũcio watũtũmire, “nĩ ma ũiyũire iria na ũũkĩ.”—Nda 13:23, 27.

MACHI 29–ĨPURO 4

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | NDARI 15-16

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

w98 9/1 20 kĩb. 1-2

Tigagĩrĩra nĩ Waiga Maũndũ Marĩa ma Bata Mbere!

Jehova nĩ ooire ũndũ ũcio na ũritũ mũno. Bibilia yugaga ũũ: “Nake Jehova akĩra Musa ũũ: ‘Mũndũ ũcio no mũhaka oragwo.’” (Ndari 15:35) Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jehova arakario ũguo nĩ ũndũ ũrĩa mũndũ ũcio eekĩte?

Andũ maarĩ na thikũ ithathatũ cia gũcokanĩrĩria ngũ na kũrũmbũiya maũndũ mangĩ marĩa maabataraga ta irio, nguo, na ha gũikara. Mũthenya wa mũgwanja waagĩrĩire kũhũthĩrũo maũndũ-inĩ ma kĩĩroho tu. O na gũtuĩka gũcokanĩrĩria ngũ gũtiarĩ ũndũ mũũru, warĩ ũndũ mũũru gũcicokanĩrĩria mahinda-inĩ marĩa maagĩrĩire kũhũthĩrũo ũthathaiya-inĩ wa Jehova. O na gũtuĩka Akristiano matikoragwo rungu rwa Watho wa Musa-rĩ, githĩ ũndũ ũyũ ndũratũruta bata wa kũigaga maũndũ marĩa ma bata mbere?—Afilipi 1:10.

ĨPURO 5-11

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | NDARI 17-19

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

g02 6/8 14 kĩb. 2

Cumbĩ nĩ Kĩndũ kĩa Bata

Ningĩ cumbĩ nĩ wahũthagĩrũo kuonania kĩndũ nĩ gĩa gũtũũra. Nĩ ũndũ ũcio, thĩinĩ wa Bibilia kĩrĩkanĩro gĩa gũtũũra gĩetagwo “kĩrĩkanĩro gĩa cumbĩ,” na kaingĩ andũ arĩa maarĩ kĩrĩkanĩro-inĩ kĩu nĩ maarĩanagĩra hamwe, na nĩ gwakoragwo na cumbĩ wa gwĩkĩra mũkonde kĩrĩkanĩro kĩu. (Ndari 18:19) Rungu rwa Watho wa Musa, cumbĩ nĩ wongagĩrĩrũo magongona-inĩ marĩa maarutagĩrũo kĩgongona-inĩ, kuonania atĩ nyama icio itiarĩ thũku kana mbuthu.

ĨPURO 12-18

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | NDARI 20-21

“Koragwo Ũrĩ Mũhooreri o na Rĩrĩa Ũrĩ Hatĩka-inĩ”

w09 9/1 19 kĩb. 5

Mũtuanĩri Ciira Ũrũmagia Ũndũ Ũrĩa Wagĩrĩire

Wa mbere, Ngai ndaathĩte Musa arĩrie andũ o na kana amatuĩre atĩ maarĩ aremi. Wa kerĩ, Musa na Haruni matiagoocithirie Ngai. Aameerire ũũ: Nĩ “mwaga gũtũma andũ a Isiraeli mone atĩ niĩ ndĩ mũtheru.” (Mũhari wa 12) Rĩrĩa Musa aaugire “kaĩ arĩ o mũhaka tũmũrutĩre maĩ?” oonanirie atĩ we na Haruni nĩo maaheanĩte maĩ macio na njĩra ya kĩama, no ti Ngai. Wa gatatũ, ituĩro rĩu nĩ rĩatwaranaga na matuĩro mangĩ ma ihinda ihĩtũku. Ngai nĩ eerĩte rũciaro rũrĩa rwamũremeire atĩ rũtikaingĩra bũrũri wa Kanaani, na noguo eekire harĩ Musa na Haruni. (Ndari 14:22, 23) Wa kana, Musa na Haruni maarĩ atongoria thĩinĩ wa Isiraeli. Ngai nĩ erĩgagĩrĩra maũndũ maingĩ kuuma harĩ arĩa mehokeirũo maũndũ maingĩ.—Luka 12:48.

ĨPURO 19-25

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | NDARI 22-24

“Jehova Kũgarũra Kĩrumi Gĩgatuĩka Kĩrathimo”

bt 53 kĩb. 5

Kũhunjia “Ũhoro Ũrĩa Mwega Wĩgiĩ Jesu”

Mahinda-inĩ maya, o ta ũrĩa kwarĩ hĩndĩ ya karine ya mbere kũnyarirũo kwa andũ a Ngai gũtitũmaga matige kũhunjia. Hĩndĩ ĩrĩa Akristiano marutwo kũndũ kũmwe matwarũo kũndũ kũngĩ, hihi njera kana bũrũri ũngĩ, kaingĩ ũndũ ũcio ũtũmaga ndũmĩrĩri ya Ũthamaki ĩhunjio kũrĩ andũ a kũndũ kũu matwarũo. Kwa ngerekano, hĩndĩ ya Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ, Aira a Jehova nĩ maahotire kũhunjia kambĩ-inĩ cia kũnyarirĩrũo cia Nazi. Mũyahudi ũmwe wacemanirie na Aira a Jehova kũu kambĩ-inĩ aaugire ũũ: “Ũmĩrĩru wa ohwo arĩa maarĩ Aira a Jehova nĩ watũmire nyone atĩ wĩtĩkio wao wĩhocetie Maandĩko-inĩ, na ũndũ ũcio ũgĩtũma nduĩke Mũira wa Jehova.”

it-2 291

Ũgũrũki

Ũgũrũki wa Kũregana na Jehova. Mũnabii Balaamu eendaga kũratha maũndũ moru megiĩ Isiraeli nĩguo aheo mbeca nĩ Mũthamaki Balaki wa Amoabi, no Jehova nĩ aamũgirĩrĩirie gwĩka ũguo. Mũtũmwo Petero aaugire ũũ igũrũ rĩgiĩ Balaamu: “Nyamũ ya gũkuua mĩrigo ĩtaragia ĩkĩaria na mũgambo wa mũndũ, ĩkĩgirĩrĩria ũgũrũki wa mũnabii ũcio.” Akĩaria ũhoro wa ũgũrũki ũcio wa Balaamu, mũtũmwo Petero aahũthĩrire kiugo gĩa Kĩngiriki pa·ra·phro·niʹa, kĩrĩa kĩonanagia mũndũ “gwĩka ũndũ atecirĩtie wega.”—2Pe 2:15, 16; Nda 22:26-31.

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

w04 8/1 27 kĩb. 2

Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Ndari

22:20-22—Nĩ kĩĩ gĩatũmire Jehova acinwo nĩ marakara nĩ ũndũ wa Balaamu? Jehova eerĩte mũnabii Balaamu atĩ ndaagĩrĩirũo kũruma Aisiraeli. (Ndari 22:12) O na kũrĩ ũguo, mũnabii ũcio aathiire hamwe na arũme a Balaki arĩ na muoroto wa kũruma Aisiraeli. Balaamu eendaga gũkenia mũthamaki wa Moabi nĩguo aheo kĩheo nĩwe. (2 Petero 2:15, 16; Judasi 11) O na thutha wa Balaamu kwĩrũo arathime Aisiraeli handũ ha kũmaruma, no aathiire na mbere kwenda gũkenia Mũthamaki, akiuga atĩ atumia arĩa mathathayagia Baali mahũthĩrũo kũheenereria arũme a Isiraeli. (Ndari 31:15, 16) Kwoguo Ngai aacinirũo nĩ marakara kwerekera Balaamu nĩ ũndũ wa ũkoroku wake mũnene.

ĨPURO 26–MĨĨ 2

MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | NDARI 25-26

Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ

it-1 359 kĩb. 1-2

Mũhaka

Kuonekaga atĩ mĩgũnda yagayagwo gatagatĩ-inĩ ka mĩhĩrĩga kũringana na maũndũ merĩ: moimĩrĩro ma gũcuka mĩtĩ na mũigana wa mũhĩrĩga. No kũhoteke gũcuka mĩtĩ kuoonanagia gĩcigo kĩa bũrũri kĩrĩa o mũhĩrĩga ũngĩagaire ta hihi mwena wa Rũgongo kana wa Mũhuro, wa Irathĩro kana wa Ithũĩro, gũkuhĩ na iria kana irĩma-inĩ. Itua rĩa gũcuka mĩtĩ rĩoimĩte kũrĩ Jehova na kwoguo ũndũ ũcio nĩ wagiragĩrĩria gũtikagĩe na ũiru, kana ngucanio gatagatĩ-inĩ ka mĩhĩrĩga. (Thi 16:33) Ningĩ kũgerera njĩra ĩyo, Ngai nĩ angĩatongoririe maũndũ ma o mũhĩrĩga maringane na ũrathi ũrĩa warathirũo nĩ Jakubu atanakua, ũrĩa ũkoragwo thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 49:1-33.

Thutha wa gũcuka mĩtĩ na gũkamenyeka mũhĩrĩga mũna ũgũthiĩ gĩcigo kĩa mwena ũrĩkũ, ningĩ nĩ haarĩ bata kũmenya ũrĩa gĩcigo kĩu gĩgũkorũo kĩigana gũkĩringana na ũndũ wa kerĩ: ũrĩa mũhĩrĩga ũcio ũigana. “No mũhaka mũgayanie bũrũri ũcio na njĩra ya gũcuka mĩtĩ ũtuĩke igai gatagatĩ-inĩ ka famĩlĩ cianyu ciothe. Harĩ gĩkundi kĩrĩa kĩnenanene mwagĩrĩirũo kuongongerera igai rĩakĩo, nakĩo gĩkundi kĩrĩa kĩninanini mwagĩrĩirũo kũnyihanyihia igai rĩakĩo. Igai rĩa o mũndũ rĩrĩkoragwo harĩa mũtĩ wake wagwĩra.” (Nda 33:54) Itua rĩa gĩcigo kĩrĩa mũhĩrĩga mũna ũkũgaĩrũo kũringana na moimĩrĩro ma gũcuka mĩtĩ rĩtiacenjagia, no mũigana wa igai rĩao nĩ ũngĩacenjirie gũkĩringana na ũrĩa mũhĩrĩga ũigana. Rĩrĩa gĩcigo kĩa mũhĩrĩga wa Juda kĩonekire kĩarĩ kĩnene mũno, mũgũnda wao nĩ wanyihanyihirio, na icunjĩ imwe ikĩneo mũhĩrĩga wa Simeoni.—Jos 19:9.

w04 4/1 kar. 29

Ciũria Kuuma Kũrĩ Athomi

Nĩ kĩĩ gĩtũmaga 1 Akorintho 10:8 yuge atĩ Aisiraeli 23,000 nĩ maakuire mũthenya ũmwe nĩ ũndũ wa ũtharia, nayo Ndari 25:9 ĩgwetaga andũ 24,000?

Harĩ maũndũ maigana ũna matũmaga mĩhari ĩyo yerĩ ĩgwete mũigana ngũrani. Gĩtũmi kĩmwe no kũhoteke atĩ andũ arĩa maakuire maarĩ gatagatĩ-inĩ ka 23,000 na 24,000 kwoguo mũndũ no agwete mĩigana ĩyo yerĩ.

Reke twĩcirie gĩtũmi kĩngĩ. Mũtũmwo Paulo aagwetire rũgano rwa Aisiraeli marĩ Shitimu, rũrĩ mũkaana harĩ Akristiano a Korintho, itũũra rĩaiyũire maũndũ ma waganu. Aandĩkire ũũ: “O na tũtikeingĩrie thĩinĩ wa ngomanio itagĩrĩire ta ũrĩa amwe ao meeingĩririe ngomanio-inĩ itagĩrĩire, na nĩ ũndũ ũcio andũ 23,000 gatagatĩ-inĩ kao magĩkua mũthenya ũmwe.” Akĩonania mũigana ũrĩa woragirũo nĩ Jehova nĩ ũndũ wa kwĩingĩria ngomanio-inĩ itagĩrĩire, Paulo aaheanire mũigana wa 23,000.—1 Akorintho 10:8.

No Ndari 25 yugaga ũũ: “Isiraeli akĩĩingĩria ũthathayia-inĩ wa Baali ya Peori, nake Jehova akĩrakara mũno nĩ ũndũ wa Isiraeli.” Jehova agĩgĩatha Musa orage “atongoria othe a andũ.” Nake Musa akĩra atuanĩri ciira meke ũguo Jehova aathanĩte. Thutha-inĩ rĩrĩa Finehasi ooire ikinya rĩa na ihenya akĩũraga Mũisiraeli ũrĩa wokĩte na mũtumia Mũmidiani thĩinĩ wa kambĩ, “ihũũra rĩu rĩakorete Aisiraeli rĩgĩthira.” Rũgano rũu rũrĩkagĩrĩria ũũ: “Arĩa maakuire kuumana na ihũũra rĩu maarĩ 24,000.”—Ndari 25:1-9.

Mũigana ũrĩa ũheanĩtwo thĩinĩ wa Ndari, nĩ hamwe na ‘atongoria a andũ’ arĩa mooragirũo nĩ atuanĩri ciira na andũ arĩa mooragirũo ĩmwe kwa ĩmwe nĩ Jehova. No kũhoteke atongoria a andũ arĩa mooragirũo nĩ atuanĩri ciira maarĩ ngiri ĩmwe, na kwoguo mũigana ũcio waturanĩrũo ũgoka 24,000. O na angĩkorũo atongoria acio nĩ meeingĩrĩtie ngomanio-inĩ itagĩrĩire, makanyitanĩra ciathĩ-inĩ, kana magetĩkĩria andũ meke ũguo, maarĩ na mahĩtia tondũ nĩ “meingĩrĩtie ũthathayia-inĩ wa Baali ya Peori.”

Aisiraeli maarĩ andũ meyamũrĩire Jehova na kwoguo rĩrĩa ‘meeingĩririe ũthathaiya-inĩ wa Baali ya Peori,’ nĩ maathũkirie wĩyamũrĩri wao harĩ Ngai. Kĩndũ ta mĩaka 700 thutha ũcio, Jehova aaugire ũũ kũgerera mũnabii Hosea igũrũ rĩgiĩ Aisiraeli: “Nĩ maathiire kũrĩ Baali ya Peori; makĩĩyamũrĩra kĩndũ kĩrĩa gĩa gĩconoko, na magĩtuĩka kĩndũ kĩrĩ magigi o ta kĩndũ kĩu mendete.” (Hosea 9:10) Arĩa othe meekire ũguo maagĩrĩire kwamũkĩra ituĩro iritũ kuuma kũrĩ Ngai. Nĩ ũndũ ũcio Musa aaririkanirie Aisiraeli ũndũ ũcio akĩmeera: “Nĩ mweyoneire na maitho manyu ũrĩa Jehova eekire ũhoro-inĩ wĩgiĩ Baali ya Peori; Jehova Ngai wanyu aaniinire mũndũ wothe gatagatĩ-inĩ kanyu ũrĩa warũmĩrĩire Baali ya Peori.”—Gũcokerithia Maathani 4:3.