Mabuku Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata
SEPTEMBA 6-12
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | GŨCOKERITHIA MAATHANI 33-34
“Caria Rĩũrĩro ‘Moko-inĩ ma Jehova ma Tene na Tene’”
it-2 51
Jeshuruni
Nĩ rĩĩtwa rĩa gĩtĩo rĩaheetwo Isiraeli. Thĩinĩ wa Septuagint ya Kĩngiriki kiugo “Jeshuruni” kĩhũthĩrĩtwo kuonania wendo, na gĩtaũrĩtwo “ũrĩa wendetwo.” Rĩĩtwa “Jeshuruni” rĩaagĩrĩirũo kũririkania Aisiraeli atĩ nĩ maagĩĩte kĩrĩkanĩro hamwe na Jehova magatuĩka andũ ake, na kwoguo nĩ maagĩrĩirũo gũtũũria mĩthiĩre mĩrũngĩrĩru. (Gũc 33:5, 26; Isa 44:2) Thĩinĩ wa Gũcokerithia Maathani 32:15 rĩĩtwa Jeshuruni rĩhũthĩrĩtwo na njĩra ya kĩnyũrũri. Handũ ha Aisiraeli gũtũũra kũringana na rĩĩtwa rĩu rĩao Jeshuruni, maatuĩkire aremi, magĩtiganĩria Mũũmbi wao, na makĩnyarara Mũhonokia wao.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
it-2 439 kĩb. 3
Musa
Musa aakuire arĩ na mĩaka 120. Bibilia ĩkĩonania ũrĩa aarĩ na hinya wa mwĩrĩ, yugaga ũũ: “Maitho make matiathirĩte hinya wa kuona, na ndaathirĩtwo nĩ hinya.” Aathikirũo nĩ Jehova handũ hatarĩ hamenyeka. (Gũc 34:5-7) No kũhoteke Jehova eekire ũguo nĩgetha agirĩrĩrie Aisiraeli kwĩingĩria ũthathaiya-inĩ wa maheeni na njĩra ya gũthondeka handũ ha gũthathaĩria mbĩrĩra-inĩ yake. Kũroneka atĩ Mũcukani eendaga kũhũthĩra mwĩrĩ wa Musa na njĩra ta ĩyo, tondũ mũrutwo Judasi, ũrĩa warĩ mũrũ wa nyina na Jesu Kristo aandĩkire ũũ: “Rĩrĩa Mikaeli mũraika ũrĩa mũnene maagire kũiguithania na Mũcukani magĩkararania nĩ ũndũ wa mwĩrĩ wa Musa, ndaageririe kũmũtuĩra na irumi, ĩndĩ aamwĩrire: ‘Jehova arogũkũũma.’” (Jud 9) Aisiraeli matanaingĩra bũrũri wa Kanaani matongoretio nĩ Joshua, maacakaĩire Musa ihinda rĩa thikũ 30.—Gũc 34:8.
SEPTEMBA 13-19
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | JOSHUA 1-2
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
w04 12/1 9 kĩb. 1
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Joshua
2:4, 5—Nĩ kĩĩ gĩatũmire Rahabu ahĩtithie arũme arĩa maatũmĩtwo nĩ mũthamaki magacarie athigani? Rahabu aaingĩririe muoyo wake ũgwati-inĩ nĩgetha agitĩre athigani acio tondũ nĩ aagĩĩte na wĩtĩkio harĩ Jehova. Kwoguo to mũhaka angĩamenyithirie arũme acio kũrĩa athigani acio maarĩ tondũ meendaga gwĩka andũ a Ngai maũndũ moru. (Mathayo 7:6; 21:23-27; Johana 7:3-10) Rahabu nĩ ‘aatuirũo mũthingu nĩ ũndũ wa ciĩko’ ciake, ta gĩĩko kĩu gĩa kũhĩtithia arũme acio maatũmĩtwo nĩ mũthamaki.—Jakubu 2:24-26.
SEPTEMBA 20-26
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | JOSHUA 3-5
“Jehova nĩ Arathimaga Ciĩko Ironania Wĩtĩkio”
it-2 105
Jorodani
Kaingĩ gĩcigo kĩa Jorodani kĩrĩa kĩrĩ mũhuro wa Iria rĩa Galili, gĩkoragwo na ũriku wa mita 1 nginya mita 3 (fiti 3 nginya 10) na wariĩ wa kĩndũ mita 27 nginya 30 (fiti 90 nginya 100). No rĩrĩa kwĩ na mbura nene rũũĩ rwa Jorodani nĩ ruunaga na rũgakorũo na wariĩ na ũriku mũnene makĩria. (Jos 3:15) Rĩrĩa rũiyũrĩte biũ, ũngĩarĩ ũgwati harĩ rũrĩrĩ rwa Isiraeli rũrĩa rwarĩ na arũme, atumia, na ciana kũringa rũũĩ rwa Jorodani, na makĩria hakuhĩ na Jeriko. Gĩcigo-inĩ kĩu maĩ mathereraga na ihenya mũno ũũ atĩ mahinda-inĩ ma ica ikuhĩ, ethambĩri amwe manatwarũo nĩ maĩ magĩtubĩra. No Jehova nĩ aaringire kĩama agĩtũma maĩ ma Jorodani marũgame mategũtherera, na kwoguo Aisiraeli makĩhota kũringĩra thĩ nyũmũ. (Jos 3:14-17) Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, kĩama o ta kĩu nĩ gĩekĩkire riita rĩmwe harĩ Elija marĩ hamwe na Elisha, na riita rĩmwe harĩ Elisha arĩ wiki.—2Ath 2:7, 8, 13, 14.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
w04 12/1 9 kĩb. 2
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Joshua
5:14, 15—Hihi nũũ “mũnene wa mbũtũ ya Jehova”? Kwahoteka mũnene ũcio wokire gwĩkĩra Joshua ngoro makĩambĩrĩria kwĩgwatĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro, aarĩ “Kiugo” kana Jesu Kristo atanoka gũkũ thĩ. (Johana 1:1; Danieli 10:13) Githĩ tũtiĩkĩragwo ngoro nĩ ũũma wa atĩ Jesu Kristo arĩ kũrĩa igũrũ, akoragwo hamwe na andũ a Ngai ũmũthĩ makĩrũa mbaara ya kĩĩroho?
SEPTEMBA 27–OKTOMBA 3
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | JOSHUA 6-7
“Hũgũra Maitho Maku Kuuma Harĩ Maũndũ Matarĩ Kĩene”
w10 4/15 20 kĩb. 5
Hũgũra Maitho Maku Kuuma Harĩ Maũndũ Matarĩ Kĩene!
Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio, Mũisiraeli wetagwo Akani nĩ aaheenereirio nĩ maitho make akĩiya indo imwe kuuma itũũra rĩa Jeriko rĩrĩa meegwatĩire. Ngai aathanĩte atĩ indo ciothe iria ciarĩ itũũra-inĩ rĩu ciagĩrĩire kwanangwo, o tiga indo imwe iria ciarĩ itwarũo kĩgĩna-inĩ kĩa Jehova. Aisiraeli maahetwo mũkaana ũyũ: “Mũtigakuhĩrĩrie indo iria ituĩrĩirũo kwanangwo, nĩgetha mũtikerirĩrie” na muoe indo imwe kuuma itũũra-inĩ rĩu. Rĩrĩa Akani aagire gwathĩka, Aisiraeli nĩ maatooririo rĩrĩa maathire kũrũa na itũũra rĩa Ai, na aingĩ ao magĩkua. Akani ndeetĩkĩrire atĩ nĩwe waiyĩte o nginya rĩrĩa aaumbũrirũo. Akani aaugire atĩrĩ, ‘Rĩrĩa ndoonire indo icio ngĩciĩrirĩria, nĩ ũndũ ũcio ngĩcioya.’ Merirĩria ma maitho make maatũmire aniinwo “hamwe na kĩrĩa gĩothe aarĩ nakĩo.” (Josh. 6:18, 19; 7:1-26) Akani erirĩirie ngoro-inĩ yake indo iria aakanĩtio.
w97 8/15 28 kĩb. 2
Twagĩrĩirũo Kuumbũra Mehia nĩkĩ?
Ũndũ ũmwe ũtũmaga tumbũre mehia nĩ tondũ ũndũ ũcio nĩ ũteithagia kũiga kĩũngano kĩrĩ gĩtheru. Jehova nĩ Ngai mũtheru. Nĩ endaga arĩa othe mamũthathayagia makorũo marĩ atheru kĩĩroho na kĩĩmĩtugo. Kiugo gĩake gĩtwĩraga ũũ: “Ta ciana njathĩki-rĩ, tigai gwĩkaga kũringana na merirĩria marĩa mwarĩ namo hau kabere rĩrĩa mũtaarĩ na ũmenyo, no o ta Ũrĩa Mũtheru o ũcio wamwĩtire, tuĩkai atheru inyuĩ ene mĩthiĩre-inĩ yanyu yothe, tondũ nĩ kwandĩke ũũ: ‘No mũhaka mũkorũo mũrĩ atheru, tondũ niĩ ndĩ mũtheru.’” (1 Petero 1:14-16)Andũ arĩa mekaga maũndũ matarĩ matheru kana marĩa moru, no matũme kĩũngano gĩkorũo gĩtarĩ gĩtheru, kana kĩage gwĩtĩkĩrĩka harĩ Jehova mangĩaga kũrũngwo kana kweherio.—Ringithania na Joshua mũrango wa 7.
w10 4/15 21 kĩb. 8
Hũgũra Maitho Maku Kuuma Harĩ Maũndũ Matarĩ Kĩene!
Akristiano a ma o nao no magucĩrĩrio nĩ merirĩria ma maitho na ma mwĩrĩ. Kwoguo Kiugo kĩa Ngai nĩ gĩtwĩkĩraga ngoro twĩmenyerie kwĩgirĩrĩria harĩ maũndũ marĩa twĩroragĩra na marĩa twĩriragĩria. (1 Kor. 9:25, 27; thoma 1 Joh. 2:15-17.) Ayubu ũrĩa warĩ mũrũngĩrĩru nĩ aamenyaga ũkuruhanu ũrĩa ũkoragwo ho gatagatĩ-inĩ ga kuona na kwĩrirĩria. Aaugire ũũ: “Niĩ nĩ ndĩkanĩire na maitho makwa. Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, ingĩkĩĩrorera atĩa mũirĩtu ndĩ na merirĩria moru?” (Ayub. 31:1) Ayubu to gwĩthema tu eethemaga kũhutia mũtumia na njĩra ĩtagĩrĩire, no o na ndangĩetĩkĩrire ũndũ ta ũcio ũingĩre meciria-inĩ make. Jesu nĩ aatĩtĩrithirie bata wa kũiga meciria marĩ matheru kuumana na maũndũ matagĩrĩire rĩrĩa aaugire ũũ: “Mũndũ o wothe ũthiaga na mbere kwĩrorera mũtumia nĩgetha agĩe na merirĩria moru kũmwerekera, nĩ arĩkĩtie gũtharia nake ngoro-inĩ yake.”—Mat. 5:28.
OKTOMBA 4-10
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | JOSHUA 8-9
“Maũndũ Marĩa Tũngĩĩruta na Rũgano rwa Agibeoni”
it-1 930-931
Gibeoni
Mahinda-inĩ ma Joshua. Mahinda-inĩ ma Joshua, gĩcigo kĩa Gibeoni gĩaikaragwo nĩ Ahivi, rũrĩrĩ rũmwe rwa Akanaani rwa iria mũgwanja cierĩtwo iniinwo. (Gũc 7:1, 2; Jos 9:3-7) Agibeoni ningĩ nĩ meetagwo Aamori, tondũ kuonekaga atĩ rĩmwe rĩĩtwa rĩu nĩ rĩahũthagĩrũo ũhoro-inĩ wĩgiĩ Akanaani marĩ othe. (2Sa 21:2; ringithania na Kĩa 10:15-18; 15:16.) Ngũrani na Akanaani arĩa angĩ, Agibeoni nĩ maamenyaga atĩ o na marĩ na mbũtũ ĩrĩ na hinya na itũũra inene, matingĩatooririe tondũ Jehova nĩwe warũagĩrĩra Isiraeli. Kwoguo thutha Jeriko na Ai kwanangwo, arũme a Gibeoni hihi makĩrũgamĩrĩra nginya matũũra macio mangĩ matatũ ma Ahivi ma Kefira, Beerothu, na Kiriathu-jearimu (Jos 9:17), nĩ maatũmire andũ Giligali kũrĩ Joshua nĩguo magacarie thayũ. Andũ acio maatũmĩtwo kuuma Gibeoni meehumbĩte nguo ndarũkangu, na magekĩra iratũ thiru, maarĩ na mondo cia ndibei ndarũku, makũnia matarũkangu, na mĩgate mĩũmũ na ĩkenyũkanga, na kwoguo makĩonania atĩ maaumĩte kũndũ kũraihu no ti icigo-inĩ iria Aisiraeli maarĩ megwatĩre. Maaugire atĩ nĩ maamenyete ũrĩa Jehova eekire Misiri, o hamwe na athamaki erĩ a Aamori nĩo Sihoni na Ogu. No nĩ maahũthĩrire ũũgĩ makĩaga kũgweta ũrĩa gwekĩkĩte harĩ Jeriko na Ai, tondũ ũhoro ũcio ndũngĩakorirũo ũkinyĩte “bũrũri wao wa kũraya mũno” mbere ya ihinda rĩrĩa maaugĩte maaumĩte kuo. Athuri a Isiraeli nĩ meetĩkanirie na maũndũ macio maaugire, na makĩgĩa kĩrĩkanĩro hamwe nao atĩ nĩ mekũreka matũũre muoyo.—Jos 9:3-15.
w04 10/15 18 kĩb. 14
“Ũkĩra Ũtuĩkanie Bũrũri Ũyũ”
Andũ acio maatũmĩtwo maaugire ũũ: “Ndungata ciaku ciũkĩte kuuma bũrũri wa kũraya mũno nĩ ũndũ wa gũtĩa rĩĩtwa rĩa Jehova Ngai waku.” (Joshua 9:3-9) Nguo ciao na irio iria maakuĩte cionanagia ta maaumĩte kũraihu, no ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ Gibeoni yarĩ kilomita ta 30 kuuma Giligali. Joshua na atongoria acio angĩ nĩ meetĩkanirie nao, na magĩthondeka kĩrĩkanĩro kĩa ũrata hamwe na Gibeoni na matũũra ma hakuhĩ marĩa maahutanĩtie na Gibeoni. Hihi Agibeoni maahũthĩrire wara ũcio nogetha tu matikoragwo? Aca. Ũndũ ũcio wonanagia atĩ nĩ meendaga gwĩtĩkĩrĩka harĩ Ngai wa Isiraeli. Jehova nĩ eetĩkĩrire Agibeoni matuĩke a “kuunaga ngũ na gũtahaga maĩ nĩ ũndũ wa kĩrĩndĩ na nĩ ũndũ wa kĩgongona kĩa Jehova,” matwarage ngũ kĩgongona-inĩ gĩa kũrutaga magongona. (Joshua 9:11-27) Agibeoni nĩ maathire na mbere kuonania atĩa maarĩ na wendi wa kũruta mawĩra ma kĩrathi gĩa thĩ ũtungata-inĩ wa Jehova. No kũhoteke amwe ao maarĩ gatagatĩ ka Anethini arĩa maacokire kuuma Babuloni na magĩtungata hekarũ-inĩ ĩrĩa yaakirũo. (Ezara 2:1, 2, 43-54; 8:20) No twĩgerekanie na mwerekera wao na njĩra ya kwĩrutanĩria gũtũũria thayũ hamwe na Ngai na gũkorũo twĩhaarĩirie kũruta nginya tũmawĩra tũnini ũtungata-inĩ wake.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
it-1 1030
Gũcuuria
Rungu rwa watho ũrĩa Jehova aaheire Aisiraeli, eki naĩ amwe nĩ maacuragio mũtĩ-inĩ thutha wa kũũragwo marĩ “kĩndũ kĩrume nĩ Ngai,” na makaigwo handũ mekuonwo nĩ andũ nĩgetha matuĩke mũkaana. Mũndũ mũkuũ wacuurĩtio na njĩra ta ĩyo aagĩrĩire kũrutwo ũtukũ ũtanaingĩra na athikwo, tondũ kũmũtiga mũtĩ-inĩ ũtukũ wothe nĩ kũngĩathahirie bũrũri ũrĩa Ngai aaheete Aisiraeli. (Gũc 21:22, 23) Aisiraeli maarũmagĩrĩra watho ũcio o na angĩkorũo ũrĩa woragĩtwo ndaarĩ Mũisiraeli.—Jos 8:29; 10:26, 27.
Wĩrutanĩrie Biũ Ũtungata-inĩ
it-1 520
Kĩrĩkanĩro
Nĩ ũiguithanio wa gwĩka kana kwaga gwĩka ũndũ mũna gatagatĩ-inĩ ka andũ erĩ kana makĩria. No gĩtwo kandarathi. Kiugo gĩa Kĩhibirania berithʹ kĩrĩa gĩtoĩkaine wega kĩhumo gĩakĩo, kĩonekaga maita makĩria ma 280 Maandĩko-inĩ ma Kĩhibirania. Makĩria ma maita 80 harĩ macio kĩonekaga mabuku-inĩ matano ma Musa. Ihengere imwe cionekire tene mwaka wa 1927, itũũra-inĩ rĩtaarĩ rĩa Aisiraeli rĩa Qatna mwena wa mũhuro wa Hamathu, cionanagia atĩ kiugo kĩu kiugĩte “kĩrĩkanĩro,” na nĩ kĩringaine na kiugo “kandarathi” kĩrĩa kĩhũthagĩrũo mahinda-inĩ maya maũndũ-inĩ ma watho. “Maũndũ marĩa marĩ ihengere-inĩ icio igĩrĩ [harĩ 15 iria cioonekire] nĩ mataũkĩkaga wega. Kĩhengere kĩa A gĩkoragwo na marĩĩtwa ma andũ . . . Kĩhengere kĩa B kĩonanagia marĩhi . . . kwoguo Kĩhengere kĩa A kĩonanagia kĩrĩkanĩro kĩrĩa andũ arĩa magwetetwo . . . meetĩkĩrire gũtungatĩra mũndũ kana kũruta mawĩra mamwe. Kĩhengere kĩa B, kĩrĩa kĩaandĩkĩtwo nĩ mwandĩki watho ũrĩa waandĩkĩte kĩa mbere, kĩonanagia nĩ kĩrĩkanĩro kĩa mũthemba ũrĩkũ kĩarĩkanĩirũo. Nĩ harĩ marĩhi marĩa andũ arĩa magwetetwo maarĩ mamũkĩre nĩ ũndũ wa motungata mao . . . ũhoro ũcio wa Aisiraeli wa gũkorũo na ‘kĩrĩkanĩro,’ nĩ wekĩrĩirũo mũno harĩ ũrutani-inĩ wa athathaiya a Yahweh. Tiga thĩinĩ wa Bibilia, ihengere ici nĩcio cia mbere gũkorũo na kiugo kĩu berithʹ, harĩ indo cia kuuma mahinda ma tene itarĩ cia thutha wa karine ya 14.”—Bulletin of the American Schools of Oriental Research, Februarĩ 1951, kar. 22.
it-1 525 kĩb. 1
Irĩkanĩro Ingĩ Itiganĩte. (a) Kĩrĩkanĩro kĩa Joshua na atongoria a Isiraeli hamwe na aikari a itũũra rĩa Gibeoni atĩ nĩ mekũreka matũũre muoyo. O na gũtuĩka Akanaani acio maarĩ andũ arume na Aisiraeli maagĩrĩirũo kũmaananga, kĩrĩkanĩro kĩooyagwo na ũritũ mũno na gĩtiaagĩrĩire kwagararũo, na nĩkĩo Agibeoni maarekirũo matũũre muoyo. No maatũũrire marĩ arume na njĩra ya atĩ maatuirũo a kuunaga ngũ na gũtahaga maaĩ nĩ ũndũ wa kĩrĩndĩ kĩa Isiraeli. (Jos 9:15, 16, 23-27)
OKTOMBA 11-17
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | JOSHUA 10-11
“Jehova nĩ Aarũĩrĩire Aisiraeli”
it-1 50
Adoni-zedeku
Aarĩ mũthamaki wa Jerusalemu hĩndĩ ĩrĩa Aisiraeli megwatagĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro. Adoni-zedeku nĩ aanyitanĩire na mothamaki mangĩ manini ma mwena wa Ithũĩro wa Jorodani nĩguo marũe na mbũtũ Joshua. (Jos 9:1-3) O na kũrĩ ũguo, Ahivi arĩa maikaraga itũũra-inĩ rĩa Gibeoni nĩ maagĩire thayũ hamwe na Joshua. Nĩguo gũtikagĩe andũ angĩ megũthiĩ mwena wa thũ ciao, Adoni-zedeku aanyitithanirie mbũtũ yake hamwe na cia athamaki angĩ ana a Aamori, na makĩrigicĩria itũũra rĩa Gibeoni nĩguo marũe narĩo. Thutha wa ũhootani mũnene wa Joshua wa kũhonokia Agibeoni na gũtooria mbũtũ icio cianyitanĩte, Athamaki acio atano morĩire Makeda na magĩĩkora ngurunga-inĩ. Joshua we mwene nĩwe woragire Adoni-zedeku na athamaki acio angĩ ana akĩĩroragĩrũo nĩ mbũtũ ciake na akĩmacuuria mĩtĩ igũrũ. Mĩĩrĩ yao yacokire ĩgĩikio ngurunga-inĩ ĩyo na ĩgĩtuĩka mbĩrĩra yao.—Jos 10:1-27.
it-1 1020
Mbura ya Mbembe
Ũrĩa Yanahũthĩrũo nĩ Jehova. Mbura ya mbembe nĩ kĩndũ kĩmwe Jehova anahũthĩra kũhingia uuge wake, na kuonania hinya wake mũnene. (Thb 148:1, 8; Isa 30:30) Ĩgwetetwo rĩa mbere ihũũra-inĩ rĩa mũgwanja thĩinĩ wa Misiri, ĩrĩa yanangire mĩmera, mĩtĩ, na ĩkĩũraga andũ na nyamũ no ndĩahutirie Aisiraeli arĩa maaikaraga Gosheni. (Tham 9:18-26; Thb 78:47, 48; 105:32, 33) Thutha-inĩ Bũrũri-inĩ wa Kĩĩranĩro rĩrĩa Aisiraeli matongoretio nĩ Joshua maathire gũteithĩrĩria Agibeoni arĩa maatharĩkĩirũo nĩ ngwatanĩro ya athamaki atano a Aamori, Jehova nĩ aahũthĩrire mbura nene ya mbembe gũtharĩkĩra Aamori. Hĩndĩ ĩyo arĩa mooragirũo nĩ mbura ĩyo maarĩ aingĩ gũkĩra arĩa mooragirũo na rũhiũ rwa njora nĩ Aisiraeli.—Jos 10:3-7, 11.
w04 12/1 11 kĩb. 1
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Joshua
10:13—Ũndũ ũyũ wa magegania wahotekire atĩa? “Kaĩ kũrĩ ũndũ ũngĩrema Jehova,” Mũũmbi wa igũrũ na thĩ? (Kĩambĩrĩria 18:14) Jehova angĩenda, no atũme thĩ ĩthiĩ ũndũ riũa na mweri ikuoneka irũgamĩte nĩ mũndũ ũrerorera arĩ gũkũ thĩ. Ningĩ no atũme thĩ na mweri ithiĩ na mbere gũthiũrũrũka, no agarũre mĩrũri ya riũa na mweri nĩgetha ũtheri wacio ũthiĩ na mbere kwara thĩinĩ wa thĩ. O ũrĩa angĩkorũo eekire, “gũtirĩ kwagĩa mũthenya ũngĩ ta ũcio” ũtũũro-inĩ wa andũ.—Joshua 10:14.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
w09 3/15 32 kĩb. 5
Ciũria Kuuma Kũrĩ Athomi
Gũkorũo atĩ nĩ kwarĩ mabuku magwetetwo thĩinĩ wa Bibilia na nĩ maahũthĩkaga, ũcio ti ũndũ ũngĩtũma twĩcirie atĩ nĩ maatongoretio nĩ roho wa Ngai. O na kũrĩ ũguo, Jehova nĩ aatigĩrĩire atĩ twĩ na maandĩko mothe marĩa marĩ na “kiugo kĩa Ngai witũ” na ‘megũtũũra tene na tene.’ (Isa. 40:8) Maandĩko marĩa Jehova athuurĩte makorũo thĩinĩ wa mabuku marĩa 66 ma Bibilia nĩmo tũrabatara, ‘nĩgetha tũkorũo tũrĩ agĩrĩru kũna, tũhaarĩirio biũ nĩ ũndũ wa wĩra wothe mwega.’—2 Tim. 3:16, 17.
OKTOMBA 18-24
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | JOSHUA 12-14
“Tungatagĩra Jehova na Ngoro Yaku Yothe”
w04 12/1 12 kĩb. 2
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Joshua
14:10-13. O na arĩ na mĩaka 85, Kalebu ooririe aheo wĩra mũritũ wa gũtheria gĩcigo kĩa Hebironi. Gĩcigo kĩu gĩaikaragwo nĩ Aanaki—arũme maarĩ anene mũno. Kũgerera ũteithio wa Jehova, njamba ĩyo ya ita nĩ yahootanire, na Hebironi ĩgĩtuĩka itũũra rĩa kũũrĩrũo. (Joshua 15:13-19; 21:11-13) Kĩonereria kĩu gĩa Kalebu kĩratwĩkĩra ngoro tũtigetigagĩre wĩra mũritũ ithondeka-inĩ rĩa Jehova.
w06 10/1 18 kĩb. 11
Kũgĩa na Ũmĩrĩru nĩ Ũndũ wa Wĩtĩkio na Gwĩtigĩra Ngai
Wĩtĩkio ta ũcio nĩ ũkũraga rĩrĩa twatũũra kũringana na ũhoro wa ma, ‘twacama’ ũguni wa gwĩka ũguo, ‘tuona’ mahoya maitũ magĩcokio, na tweyonera Jehova agĩtũtongoria na njĩra ingĩ. (Thaburi 34:8; 1 Johana 5:14, 15) No tũkorũo na ma atĩ wĩtĩkio wa Joshua na Kalebu wathiaga ũgĩkũraga o ũrĩa mathiaga na mbere gũcama wega wa Ngai. (Joshua 23:14) Ta wĩcirie maũndũ maya: Nĩ maatooririe rũgendo rwa mĩaka 40 werũ-inĩ, o ta ũrĩa Jehova aameerĩire mangĩgeka. (Ndari 14:27-30; 32:11, 12) Nĩ maaheirũo itemi rĩa bata ihinda-inĩ rĩa mĩaka ĩtandatũ ya kwĩgwatĩra bũrũri wa Kanaani. Thutha-inĩ, nĩ maatũũrire ihinda iraihu marĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ, na makĩamũkĩra igai rĩao. Hatarĩ nganja, Jehova nĩ arathimaga arĩa mamũtungatagĩra marĩ ehokeku na marĩ na ũmĩrĩru!—Joshua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
it-1 902-903
Gebali
“Bũrũri wa Agebali” nĩ ũmwe wa icigo iria Jehova aaugĩte atĩ Aisiraeli maatigĩtie kwĩgwatĩra hĩndĩ ya Joshua. (Jos 13:1-5) Andũ amwe mahũthagĩra ũndũ ũcio makĩenda kuuga atĩ Bibilia ndĩtwaranaga, tondũ itũũra rĩa Gebali rĩarĩ mwena wa rũgongo wa Isiraeli (kĩndũ kilomita 100 rũgongo rwa Dani) na atĩ gũtirĩ hĩndĩ rĩrĩ rĩakorũo rungu rwa Aisiraeli. Athomi amwe maugĩte atĩ no kũhoteke maandĩko ma Kĩhibirania nĩ mahĩtĩtie mũhari-inĩ ũcio, na atĩ tene waugaga “bũrũri ũrĩa ũrigainie na Lebanoni,” kana ‘o nginya mũhaka-inĩ wa Agebali.’ O na kũrĩ ũguo, nĩ wega kũririkana atĩ, nĩgetha ciĩranĩro cia Jehova iria igwetetwo thĩinĩ wa Joshua 13:2-7 ihinge, he maũndũ Aisiraeli maabataraga kũhingia. Nĩ ũndũ ũcio, no kũhoteke Aisiraeli matiegwatĩire Gebali nĩ ũndũ wa kwaga gwathĩka.—Ringithania Jos 23:12, 13.
OKTOMBA 25-31
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | JOSHUA 15-17
“Gitagĩra Igai Rĩaku”
it-1 1083 kĩb. 3
Hebironi
Rĩrĩa Aisiraeli maathiaga na mbere kwĩgwatĩra mwena wa mũhuro wa Kanaani, aikari a Hebironi, hamwe na mũthamaki wao (ũrĩa hihi wacokire thutha wa Hohamu), nĩ maaniinirũo. (Jos 10:36, 37) O na kũrĩ ũguo, o na gũtuĩka Aisiraeli matongoretio nĩ Joshua nĩ maahootire Akanaani, kuonekaga atĩ matiakire kambĩ ciao kũu na ihenya nĩguo megwatĩre kũndũ kũu maatooretie. Kuonekaga atĩ rĩrĩa Aisiraeli maarũaga kũndũ kũngĩ, Aanaki nĩ maacokire rĩngĩ Hebironi, ũndũ ũrĩa watũmire Kalebu (kana ariũ a Juda arĩa maatongoragio nĩ Kalebu) marũĩrĩre itũũra rĩu thutha ũcio. (Jos 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Ati 1:10) Kĩambĩrĩria-inĩ itũũra rĩa Hebironi rĩagaĩirũo Kalebu wa mũhĩrĩga wa Juda, no thutha-inĩ nĩ rĩaamũrirũo rĩgĩtuĩka itũũra rĩa kũũrĩrũo. Ningĩ rĩarĩ itũũra rĩa gũikarũo nĩ athĩnjĩri-Ngai. O na kũrĩ ũguo, “mũgũnda wa itũũra [rĩa Hebironi]” na icagi ciarĩo ciarĩ igai rĩa Kalebu.—Jos 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.
it-1 848
Kũrutithio Wĩra Mũritũ
Mahinda-inĩ ma Bibilia andũ nĩ ‘maarutithagio wĩra mũritũ’ (Kĩhibirania, mas), na kaingĩ arĩa maatooragio hĩndĩ ya mbaara nĩ maatuagwo ngombo. (Gũc 20:11; Jos 16:10; 17:13; Es 10:1; Isa 31:8; Mac 1:1) Rĩrĩa Aisiraeli maarutithagio wĩra mũritũ marĩ ngombo, makĩrũgamĩrĩrũo nĩ anene a Misiri arĩa maamahinyagĩrĩria, nĩ maakire matũũra ma kũiga indo ma Pithomu na Ramesese. (Tham 1:11-14) Rĩrĩa maaingĩrire Bũrũri wa Kĩĩranĩro, handũ ha kũrũmĩrĩra watho wa Jehova wa kũingata Akanaani othe arĩa maaikaraga bũrũri ũcio na mamaniine, Aisiraeli maamarutithirie wĩra mũritũ wa ũkombo. Ũndũ ũcio warĩ na maumĩrĩra moru tondũ watũmire meingĩrie ũthathaiya-inĩ wa ngai cia maheeni. (Jos 16:10; Ati 1:28; 2:3, 11, 12) Mũthamaki Suleimani nĩ aathiire na mbere kũhũthĩra njiarũa cia Akanaani acio, nĩo Aamori, Ahiti, Aperizi, Ahivi, na Ajebusi, nĩguo marutage wĩra mũritũ wa ũkombo.—1Ath 9:20, 21.
it-1 402 kĩb. 3
Kanaani
O na gũtuĩka Akanaani aingĩ nĩ maaregire gũkorũo marĩ rungu rwa Aisiraeli, no kwĩrũo atĩ Jehova nĩ aaheire “Isiraeli bũrũri wothe ũrĩa eehĩtĩte kũhe maithe mao ma tene,” atĩ nĩ aamaheire “ũhurũko mĩena yothe,” na atĩ “gũtirĩ kĩĩranĩro o na kĩmwe harĩ ciĩranĩro ciothe njega iria Jehova eerĩire nyũmba ya Isiraeli gĩtaahingire; ciahingire ciothe.” (Jos 21:43-45) Thũ ciothe iria ciarigicĩirie Aisiraeli nĩ ciametigĩrĩte, na kwoguo itiarĩ ũgwati harĩ ũgitĩri wao. Ngai aaugĩte atĩ angĩkeheria Akanaani “kahora o kahora,” nĩgetha nyamũ cia gĩthaka itikanaingĩhe nĩ ũndũ wa bũrũri ũcio gũtiganĩrio o rĩmwe. (Tham 23:29, 30; Gũc 7:22) O na gũtuĩka Akanaani maarĩ na indo cia hinya cia mbaara, ta ngaari cia mbaara irĩ na mĩthece ya kĩgera, gũkorũo atĩ Aisiraeli matiahotire kwĩgwatĩra icigo imwe ti kuuga atĩ Jehova nĩ aaremirũo kũhingia kĩĩranĩro gĩake. (Jos 17:16-18; Ati 4:13) Handũ ha ũguo, Bibilia yonanagia atĩ Aisiraeli maahootirũo maita maigana ũna nĩ ũndũ wa kwaga wĩhokeku.—Nda 14:44, 45; Jos 7:1-12.